Þjóðviljinn - 27.08.1970, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÖÐVIIiJINN — Firamtudagur 27. áigúst 1970.
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkv.stjóri: Eiður Bergmana
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb.), Magnús Kjartansson
SigurSur Guðmundsson
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson
Ritstj.fuiltrúi: Svavar Gestsson.
Auglýsingast].: Olafur iónsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19. Síml 17500
(5 linur). —- Askriftarverð kr. 165.00 á mánuði. — Lausasöluverð kr. 10.00.
Fyrirspurn til Sjálfstæðis-
fíokksins
jyjeirihluti færeyska lögþingsins hefur samþykkt
að bera fram þá kröfu við dönsku stjómina
að herstöð Atlanzhafsbandalagsins í Færeyjuim
verði lögð niður. Jafnframt hefur lögþingið mark-
að þá stefnu að aðild Dana að Atlanzhafsbanda-
laginu verði ekki látin ná 'til Færeyja, heldur
verði eyjarnar friðlýst land, lausar við öll hem-
aðarmannvirki. Þessi ákvörðun Færeyinga er
mjög athyglisverð, ekki sízt fyrir okkur íslend-
inga, því að á því er enginn vafi að meirihluti
íslenzku þjóðarinnar er andvígur hverskyns er-
lendum herstöðvum á íslenzkri grund, þótt kjós-
endur hafi ekki enn borið gæfu til að velja sér
þingmenn í samræmi við þá afstöðu. Að því mun
hins vegar koma á næstu árum að Alþingi ís-
lendinga ákveði að leggja beri hinar erlendu
herstöðvar niður.
j þesisu sambandi er ásfæða til þess að vekja at-
hygli á ummæluim sem birtust í Morgunblað-
inUr-L fyrradag. Þar er komizf svo að orði að „úti
væri um fsland“ ef „skammsýn Bandaríkjastjóm
... teldi... skylt að láta undan óviturlegnm ósk-
um íslenzkra stjórnarvalda um heimkvaðningu
varnarliðsins“, eins og komizt er að orði. Þama
er semsé lýst þeirri skoðun að íslendingar eigi
ekki sjálfir að fá að ráða því hvort land þeirra sé
hersetið, að Alþingi íslendinga eigi ekki að hafa
ákvörðunarvald um það mál, heldur eigi Banda-
ríkjastjóm að neita að kalla her sinn heim, þeg-
ar eftir því verður leitað, og halda herstöðvun-
um í skjóli váldsins. Ástæða er til að spyrja hvort
þessi skoðun sé í samræmi við sfefnu Sjálfstæð-
isflokksins; hugsa forustumenn flokksins sér að
biðja Bandaríkin að halda herstöðvum sínum á
íslaindi, eftir að meirihluti Alþingis hefur á-
kveðið að herstöðvamar skuli niður lagðar?
Fyrirspurn til Tínwns
^ fundi ungra Framsóknarmanna sem haldinn
var á Blönduósi nýlega var skorað á Fram-
sóknarflokkinn „að beita sér fyrir sjálfstæðri
íslenzkri utanríkisstefnu, sem m.a. feli í sér
brottför hersins og afnám hernaðarbandalaga“.
Jafnframt lýs’ti fundurinn yfir þeirri eindregnu
skoðun sinni, „að Fraimsóknarflokknum beri að
beita sér fyrir myndun vinstri stjómar að af-
loknum næstu Alþingiskosninguim og jafnframt
að stjórnarsamvinna við Sjálfstæðisflokkinn ge'ti
aldrei samrýmzt þeim þjóðfélagsmarkimiðum
sem Framsóknarmenn keppa að,“ eins og kom-
izt er að orði.
^stæða er til að beina þeirri fyrirspum til Tím-
ans hvort hann sé sammála þessari afstöðu
ungra Framsóknarmanna. — m.
ÞÖRF MARKVISSRAR UPP-
BYGGINGAR í FISKIÐNAÐI
Ef menn hafa fyrir 'því að
brjóta sjávarútveg&mál okkar
til mergjar, þá fer ekki hjá
því, að margt það komi í dags-
ins Ijós, sem menn hafa ekki
gert sér grein fyrir áður. En
• eitt af því hættulegasta sem
þá kemur fram, er hið mikia
ósaimræmi sem er ríkjandi í
þessari mikilvægu uppbygg-
ingu.
Á íslandi haífa t.d. verið
byggð mörg stór hraðfrystihús
sem kostað hafa miMa fjár-
festingu, án þess að um leið
væri séð fyrir fislkiskipum af
heppilegum stærðum, sem séð
gætu þessum húsum fyrirnauð-
synlegu hráefni til vinnslu.
Afleiðing þessa ósamræmis er
því sú og blasir víða við, að
húsin standa auð og tóm lang-
tímum saman, vegna þess að
þau skortir nýjan fisk til að
vinna úr.
Hér er það sem okkur hef-
ur mistekdzt í uppbyggingunni,
þegar hverfa átti frá skipu-
lagi gömlu vertíðarvinnslunn-
ar yfir í nútíma fisikiðnað. Það
er þetta, svo mikilvægt sem
það er, sem ekki hefur teikizt
nema að takmörkuðu leyti.
t>að er mikill misskilningur,
sem ennþá verður vart við hér,
að það sé einkamál þeirra sem
atvinnutaakin relta, hvort þau
eru rekin þannig að með starf-
semi þedrra náist bezta hugs-
anleg afkoma hjá þeim sem
fyrirtækjum, sem um leið get-
ur staðið undir bættum lífs-
kjörum, ekiki bara innan þröngs
hrings þeirra sesrn við fyrir-
tækin vinna. heldur líka alls
almennings í landinu. Eða að
rekstrarleg uppbygging fyrir-
tækjanna sé þannig meingölluð
að útilokað sé að þau fái vald-
ið þessu hlutverki. En þannig
er einmitt ástatt í þýðingar-
mesta atvinnuvegi landsmanna,
sjávarútvegi. Uppbygging hans
er of handahófskennd, bæði
hvað viðvíkur veiðum og
vinnslu aflans.
Vélvæðing fiskiðnaðarins og
mikill fastur kostnaður frysti-
húsa okkar, þetta hvort tveggja
eykur þörfina á því, að þau
séu rekin allt árið uppihalds-
laust, í stað þess að vanta
vinnslufisk langtímum saman.
Það er hér sem skórinn krepp-
ir hvað fastast að, í uppbygg-
ingu sjávarútvegs okkar. Éger
búinn að benda á þetta mikil-
væga atriðd í mörgum blaða-
greinum á undanfömum árum
og ennþá er ekki búið að bæta
úr þessu ástandi, semallirættu
að sjá að er efcki viðunandi
og er okfcur f jötur um fót sem
fiskveiðiþjóð. Það gilda sömu
lögmál um uppbyggingu fisk-
iðnaðar okkar sem og fiskiðn-
að þeirra þjóða sem við okkur
keppa á erlendum mörtouðum.
Getum við ekfci fylgt þeim i
uppbyggingunni, bá hlýtur það
að bitna á líískjörum okkar;
-------------------------—----<
Margir ferðamenn
láta bólusetja
sig gegn kóleru
Margt manna hefur látið bólu-
setja sig gegn kóleru í síðustu
vifcu og það sem af er þessári
viku, að því er blaðdð fékk upp-
lýst á Heálsuvemdarstöðinni. Eru
það þedr sem farið haifia að til-
mælum heilbrigðisstjómar, er
ráðlagöi öllum er færu til Sov-
étríkjanna, Austurflanda og Suð-
urlanda að láta bólusetja sig fyr-
ir veikinni. Það er ekkert nýtt
fyrirhrigði að kóleru verði vart
í þeim heimshluita.
fram hjá þessu verður efcki
komizt.
Á s.l. vetri gafst mér tæki-
færi tdl að ræða Htillega við
tvo af fremstu mönnum í
frystihúsarekstri Noregs utn
hvað mikilvægast væri í upp-
byggingu nútima fiskiðnaðar.
Og þá kom það á daginn að
sjónai-mið það sem ég hef verið
að hamra á hér i þessum þátt-
um f mörg ár viðvíkjandi
uppbyggingu fislciðnaðar okkar
var það sama sem þeif töldu
mikilvægast í slíkri uppbygg-
ingu. Þó ég væri ekiki í nein-
um vafa um það áður, að ég
væri hér á réttri leið, þá þótti
mér óneitanlega gott að fá það
staðfest af munni manna, sem
búa yfir afburða þekkingu,
samfara reynslu á þessu
sviði.
Nýsmíði togara og
framtíð fiskiðnaðarins
Nú þegar tillögur svofcallaðr-
ar togaranefndar virðast vera
að komast á það stig, að skip
þau sem nefndin lagði til að
smíðuð yrðu, eru að nálgast
veruileifcann, þá er rétt að
staldra vdð og athuga hvort
þessi framkvæmd ein er fær
um að bæta úr aðkallandi þörf-
um fiskiðnaðarins. Égefastekki
um að hinir nýju 1000 smá-
Iesta skuttogarar verða mikil
og góð skip, þegar þedr kom-
ast í gagnið, og að þeir verði
færir um að sækja afla og
filytja hingað af fjarlægum
miðum, með því fyrirkomulagi
sem nú þekkist og að þeir
verði heppilegir til veiða fyrir
brezkan og þýzkan ísfiskmark-
að. Una hitt efast ég að þetta
sé heppilegasta stærð skut-
togara til veiða á heimamið-
um og miðiinum við Austur-
Grænland, með það sjónar-
mið eitt í huga, að fullnægja
þörf okkar fiskiðnaðar í landi.
Þar held ég nú, eins og ég
hef margsinnis háldið fram áð-
ur hér í þessum þáttum, að
minni skuttogarar verði heppi-
legri, eða skip af 450-600 smá-
lesta stærð, þegar miðað er við
þetta eina, en mikilvæga hlut-
verfc, að geta fullnægt þörf-
um fisMðnaðarins og reiknað
með að hægt verði að full-
nægja þeirri þörf aðallega með
sókn á heimamið.
Það er fyrirfram vitað, að
reksturskostnaður minni skip-
anna er ekfcf nema hálfur á
móti reksturskostnaði þeirra
stærri. Hinsvegar er það vit-
að mál, að kröfur um aukin
gæði á vinnslufisM munu
verða uppi hér f okkar fisk-
iðnaðí á allra næstu tímum,
eins og nú þegar er orðinn
veruleiki hjá öðrum fiskiðn-
aðarþjóðum. Veiðitímí sMpa
sem fiska fyrir hraðfrystihús-
in mun því óefað verða að
styttast miMð frá þvf sem nú
viðgengst og það jafnt þó bet-
ur verði til allrar meðferðar
vandað og fiskur geymdur ís-
varinn í kössum ura borð. Með
þetta í huga, tel ég að minni
gerðum ai skuttogurum, sem
ég tala um hér að framan,
verðd heppilegri og hagkvæm-
ari í því hlutverM að full-
nægja hráefnisþörf okkar
fiskiðnaðar af heimamiðum.
Ég tel því hiklaust, að þeir
aðilar sem hafa tileánkað sér
þetta sjónarmið, svo sem Sigl-
firðingar. séu á réttri leið og
ættu að njóta opinberrar fyrir-
greiðslu til jafns við þá sem
láta smíða stærri gerðina af
hinum nýju skuttogurum. Hrá-
efnisþörf hraðfrystihúsanna
verður ekki fullnægt á öllum
tímum ársins, nema með smíði
skuttogara sem eru beinlínis
miðaðir við þetta hlutverk.
Rekstur frystihúsanna kemst
ekki á eðlilegan rekstrarhæfan
grundvöll fyrr en hægt er að
fullnægja hráefnisbörfinni allt
árið og unnið verður í hús-
unum á tvcimur vöktum við
vinnsluna, auk sérstakrar fá-
mennrar vaktar sem sér um
hreingemingu húsanna yfir
nóttina. Fyrst þegar þessari
lágmarksþörf í hraðfrystihúsa-
iðnaðí hefur verið fullnægt og
hægt, er að greiða verkafólki
lífvænleg laun fyrir 42 stunda
vinnu á viku í okkar fiskiðn-
aði, þá og þá fyrst erum við
komnir irin á þá braut, sem
aðrar fiskiðnaðarþ.ióðir hafa
farið og náð glæsilegum ár-
angri. eins og ýms fiskiðnaðar-
fyrirtæki þeirra vitna um.
Þörf á auknu fjár-
magni í útgerð og
fiskiðnaði
Þeir menn sem telja mesta
þörf á því að nota lánsmögu-
leika okkar samþjóðar í fjár-
frekair virkjuriarframfcvæmdir,
framyfir það sem þörf er fyrir
að nota í innlendum iðnaði og
til annarra slílkra nota sjálfum
landsmönnum til handa. Þeir
eru á rangri leið Með slíkri
meginstefnu í fjármálum þá eir
verið að hlaupa frá hálfleyst-
um verkefnum í mifcilvægasta
atvinnuvegi okkar, sjávarútveg-
inum. 1 stað þess að nota allt
fáanlegt fjármagn, bæði inn-
lent og edns erlenda lánamögu-
leika, til uppbyggingar í þess-
um atvinnuvegj sem bein þörf
kallar á meira en nofcfcru sinni
áður, sökum framfara erlendis
á þessu sviði, þá er tilhneiging
til að dreifa krötftunum til
miður þarfra átaka og láta þann
atvinnuveg sem mestar tekjur
hefur gefið og getur gefið í
framtíðinni, sitja á hakanum.
Gegn þessari þróun þarf fyrst
og framst að sameina fólkið til
átaka nú.
Við erum þjóð sem hefur
beztu fáanleg skilyrði til nú-
tíma matvælaiðnaðar vegna
okfcar auöugu fiskimiða hring-
inn í kiringum landið. Þessi
mið eru engan veginn fullnýtt,
því að við höfum fram að þess-
um tíma einbeitt okkur svo að
segja nær eingöngu við veiðar
á fáum fiskistofnum. svo sem
þorsfci og ýsu. Skelfiskur okk-
ar margskonar er ennþá ó-
hreyfður, þegar frá er talin
hörpudiskaveiði og vinnsla
þeirra Bolungavíkur-feðga, en
sem jafnframt visar okkurveg-
inn á þessu sviði. Sama er að
segja um djúphafsraakjuma;
veiði hennar ‘ er ennþá eklci
hafin svo teljandi sé og lík-
lega eiga eftir að finnast rækju-
mið í íslenzkum fjörðum sem
efcfci er vitað um nú Það er
tiltölulega sfcammur tími síð-
an farið var að veiða humar
á íslenzkum miðum en hann
gefur bæði miMnn gjaldeyri
og skapar miMa vinnu í landi.
Ekfcert hefur þó ennþá verið
hreyft við íslenzfca krabbanum,
og þannig mætti halda álfram'
að telja upp marga möguleika,
sam ýmist hafa verið lítið eða
ekfcert notaðir í sjávarútvegi
ofckar. A meðan svo e? ásíait
og við gerum lítið meira en
að hálfvinna þann afla, sem
hvert ár berst hér á land,*Eþ5
er ekki kominn tími til að
hlaupa frá þeim verkefnnm
hálfleystum, sem okkar bíða
að verði leyst, heldur ber okk-
ur að samelnast um að leysa
hau með samstHItu b.ióðaráta.ki.
En tð þess þarf og verður
að veita stórauknu fiármagni
ínn í sjávarútveg okkar og
koma vinnslu afurðanna á
hærra og verðmætara stig.
FuIIvinnsia margra þeirrafisk-
afurða sem nú eru fluttar úr
Iandi hálfunnar er fær um að
útrýma ölln atvinnnlmsí á ts-
land’ og taka við nvjum ár-
göngum af vinnandi fólkl í ná-
ínni framtíð Þessa mikln mögu-
leika ber okkur að nota. Um
hað eigum við nð sameinast.
Kennara vantar
að Barnaheimilinu að Skálatúni í Mos-
fellssveit.
Handavinnukennsla stúlkna nauðsvnles. Umsófcn-
ir sendist bamaiheimilisstjórninni fyrir 15. sept.
næstkomandi. .
I. DEILD
LAUGARDALSVÖLLUR KL. 19.00
í kvöld fimmtudaginn 27. ágúst leika:
Víkingur: KR
Mótanefnd.