Þjóðviljinn - 30.08.1970, Side 9

Sunnudagur 30. áglúst 1970 — ÞJQÐVIUINN — SlÐA 0
Mannkynið að útrýma sjálfu sér?
Nýjasta „Dettifossi" var
hleypt af stokkum / Alab.
Hinu nýja vöruflutningaskipi eru 10 þús. rúmfet frystirými.
H.f. Eimskipafélags ísiands, sem 1 lestunum eru tvö milliþilför
félagið á í smíðum hjá Alborg með lestarlúgum, sem enx opn-
Værft A/S., í Alaborg var hleypt adar og lokaðar vélraent, „hy-
af stokkunum í gær við hátíð- drauiic“. Miðast innréttinigar
Iega athöfn. Kona Einars B. Guð- lestanna við flutninga á vöru-
mundssonar, formanns stjómar pöllum og vörukistum „contai-
Eimskipafélagsins, frú Kristín ners“ og að gaftflallyftara megi
Ingvarsdóttir, gaf skipinu nafn- nota í ,þeim við fermingu og
ið „Dettifoss“. affermlngu. — Lengd „Dettifoss“
Viðstaddir athöfnina voru af er 85,5 metrar milli lóðlína og
hálfu Eimskipafélagsins: Einar breidd 14,3 metrar Aðalvélin,
B. Gruðmundsson, hrl„ Öttarr smíðuð af Burmeister & Wain,
Möller, forstjóri, Viggó E. Maack, er 3.600 hestöfl og ganghraði
skipaverkfræðdngur og könur áætlaður 14 sjómílur.
þeirra. Gert er ráð fyrir að smíði
M. s. „Debtifoss“ er 4.160 DW. sJdpsins ljúki í nóvember og
tor.n að stærð. Lestarrými er verði það þá afhent Eimskipa-
nálega 178 þús. rúmfet, þar af félaginu.______________
Vlnnuvélar í vandasamari verk
Frmhald af 1. sáðu.
Framhald af 12. síðu.
rekur hann þetta áfram og er
ekiki orðið sérlega lífvænlegt í
heimdnum þegar hann þykist
storifa greiniina.
Þótt ökologar séu ekfci allir
sammála um hvemig þróunin
verður eru flestir á því, aðeitt-
hvað mikið muni ske fjyrr eða
síðar, að það mund verða svo-
köiluð „Eco catastrophe“ þ. e.
stórkostleg röskun verði á líf-
heiminum og hafi geigvaanleg
éhrif á mannkynið. Það er srvo
mairgt sem getur komið fyrir;
ofveiði, sjúkdómar í mönnum
og dýrum, loftmengun alf völd-
um bíla og verfcsmiðja, menigun
af völdum kjarnortouvera og
fleira og fleira. Alit grípur
þetta inn í offfjöigun tnann-
kynsins. Því meira sem fjöJgar
því fileiri bílar, vólar og veric-
smiðjur spúa út eitrimu og því
meiri mat þarf að framleiða
og þá um lbið að nota imeira
skordýraeituir og álburð. Upp-
skerubresitur getur valdið milj-
ónadauða, — slífct gerðist t. d.
á írlandi rétt fyrir, sáðusitu alda-
mót; Irar liffðu þá fyrst og
fremst á kajrtöfflum, sveppur
eyðilaigði uppslkeruna og fjórð-
ungur þjóðarinnar dóúrhungri.
Áburðurinn sem notaður er
til að auka uppslkeruna, einkurn
fosiföt og nítröt getur valldið
mjög alvadlegri mengun, sér-
stafclega ef hann kemist í vatn
og er það víða vandamiál. í
vatni valda þessi áburðarefni
sprengingiu í þörungastcn&idniuim,
þörungium fjölgar gifurllega, en
svo kemur að því að þedr deyja,
retna og eyða þá mdklu súrefni,
svo aðrar Hfverur í vatninu
geta drepizt aff súrelfnisskorti.
Þetta gerðist t.d. í Eirie-vatni í
Bandairíkjunum, þar sem allur
nytjafiiskur drapst af mengiun
frá tilbúnu'm áburði, sorpi og
lífrænuim effnum sem rotnuðu í
vatninu. Víða heffur það sama
gerzt, þótt þetta sé kannslci
stærsta dæmdð sem þekkt er.
— Er ekkect gert tdl aðtooma
í veg fyrir þessa þróun eða er
ekkert hægt að gera?
— Það er tallað um ýmsar
aðgerðir, en þær koma alltoff
seint. Það er talaö um aðbanna
notkun DDT þar sam hægt er
að koma því við og ýmsar
ráðagerðir eru uppi um að helfta
mengunina, eins og t.d. aðsetja
síur á bflvólar, sam taildar eru
valda rnestri lofftmengun í
Bandarikjunum. Er sumsstaðar
þegar skylda að hafa slíkafilt-
era á bílavóTunuim cg dregur
það náttúrllegia úr þeirri menig-
un sem hver bíll veldur, en
hins vegar fjölgar bílunum svo
ört, að mengunin heilzt sú sama
þrátt fyrdr þetta, og stendur
þetta náttúrlega í samibandd við
félksfjölgunina. Það er llka tal-
að um að firamlleiða öðruivísi
bflia, ein erfitt er að sjá, hveirn-
ig það veröur hæigt án þess að
firaimfleiðslan sjálf valdi rneng-
un. Margir í Bandaríkjunum
eru hlynntir því að tekin verði
upp flleiri opinber samgönigu-
tæki og miðað að þvíaðminnka
notkun einkabflanna, en á þessu
eru þau vandkvæði, að aillt
vegakerfið þar og borgimareru
byggðar fyrir ednkabíla en ekki
aHmenningsvaigna og erfitt yrði
að fiá fiólk til bessa, bar sem
Bandaríkjamenn eru aidir upp
við að eiga eigin bíla, helzt tvo.
Huigmyndir em uppd um
ýmsar fileiri aðgerðir, en þær
koma bara ekki að nobummeð-
an ficfflkslfjöíligunin hdldur stöð-
uigt áifram. Meðam ekkert raun-
hæft er gert til að stemmastigu
við oífjölguninni er öllu steffnt
í vanda og í raundnnd er eikkert
gert annað en að kennia fiólki
getnaðarvamir til að gera því
kleift að eiigia ekki fileiri börn
en það vill. Það er gott og
blessiað, en nær ekki nærri
nógu lamgit, því að meðaltafi
vilja hjóm eiiga alltaf maæga
fcrakka og andstaðan er sterlc
gegn vemlega áihrifamikluni
ráðstöflunum í bessuim etfnum.
Því er ISka víða -trúað, að vel-
gengni sé sama og ávöxtur, og
á sijálfsaigt við inman ednstakra
lamda, eins og t.d. hér.
Vegna sífelldirar hættu á
hungursneyð ligigur það aug-
Ijóslega fyrir í ýmsúm þróun-
aríönduim svokölluðum, hve
nauðsynlegt er að halda fjölg-
uninnd í skeffjum, en í raun-
inni er það ekki fjöilgunin í
þróuinarlöndunum sem Ógmar
lífinu, heldur einmiltt fjölgiunin
í þróuðu Ilöndunum, því það
er fódkið þar sem spiiflir um-
hverfinu. Það hefur t.a.m. ver-
ið reikniað út, að það kosti 50
sinnuim rruedra að ala upp einn
Bandaríkjaimann, heldur en
einn Indverja, en Bandarfkja-
maðurinn spillir líka umhiverf-
inu 50 sinnum meira.
Fólksifjölgun í háþróuðum
iðnaðarlöndum er miun geig-
vænlegrí en fjölgunin annars
staðar ’og verður að sporna við
henni. Margir gera sér grein
fyrir þessu og er t.d. í Banda-
rflcjunum kömdn upp hreyfing,
siem kalllar sdg „Zero Popul&t-
ion Growth“ og stefnir að því
að stöðva adgerleiga fólksfjölg-
un í Bandaríkjunum,. Reynir
hún að gera þetta rnleð áróðri,
með því Bð sýna fram á, hve
fjölgunin er hætbuileg, hvetja
til notkunar getnaðarvama og
berjast fyrir því að fóstureyð-
ingar verði leyfðar. Heffur verið
reiknað út, að ætti íibúaitala í
Bandaríkjunum að1 standa í stað
mega hver hjón að mieðaltali
eignast rúmlega 2 böm, en það
er þegar of mikið flcDk í íand-
inu og væri betra að því fækik-
aði.
— Fær slík hreyfing nokfcurn
hljómgrunn, skilur fólk al-
mennt samihengið mdlli meng-
hljómgrunn meðal mennta-
manna, en það er erfitt að
opna augu almenningis fyrir
þessu. Ibúatalan í þróuðum
löndum virðist ekki geigvæn-
lega há af því að þar er eng-
in hungursneyð og fólk sér
ekkd samlhengið.
— Sjá opinberir aðilar það?
— Þeir skilja það ekki frern-
ur en almenningur, þótt öko-
logar og fleiri geri lítið annað
en að reyna að kama stjóm-
völdum í skilning um þetta. En
stjómmálaimenn í Bandarfkjun-
um em ekki öðruvísi en ann-
ars staðar. Þeir vilja að vísu
vinna gegn mengun, enda auð-
véldara — og vinsælla — en að
beita sér fyrir takmörkun bam-
eigna.
— Á því sem þú hetfiur saigt
virðist mér héldur lxtil von um
frámtíð mannkynsins.
— Það er nú kannski ekki
öll von úti, en ég viðurkenni
að ég er svartsýnn eins og
flestir þeir sem velta þessu
fyrir sér, það er svo geysilega
margt sem getur skeð. DDT
getur eyðilagt sjóinn og líf-
verur á landi, það getur orð-
ið ólíft af lotftmengun, hung-
ursneyð getur eytt miljónum og
virflst raunar hljóta að gera
það innan tíðar með áfram-
haldandi offjölgun. Auk þess
hefur fjölgunin líka í för með
sér æ meiri spennu milli þjóða,
þar sem þessar háþróuðu þjóðir
þurfa svo mikið hráefni og
þurfa þá að leita til hinna,
Bandaríkjaimenn em t. d. aðeins
6% mannkynsins en nýta þó
35% af auðlindum jarðar, —
við þetta eykst spennan. og er
alltalf fyrir hendi hættan á að
upp úr sjóði og kjarnorkustyrj-
öld brjótist út. Þótt bent sé
á undankomuleiðir er við svo
mifcla erfiðleifca að etja, ekki
sízt vegna stjórnmálamann-
anna, sem ríáða, en hafa ékki
skilning eða vilja ekki hatfa
skilning á vandamiálunum.
— Svo við snúum tíktour að
lokum að því, sem stendur
oldrur næst, Agnar Em Is-
lendingar eitthvað betur á vegi
staddir en aðrar þjóðir vegna
minni mengunar?
— Nei, .svo . sannarlega ekki,
þeir em 1 nákvæmlega sömu
hættunni. Þótt ástandið hér sé
bersýnilega ékki eins slæmt og
annars staðar Ihvað menigun
snertir berast eiturefni, eins og
t. d. skordýraeitrið, himgað með
lofti og sjó og ei-ga efftir að
berast í miklu meira mæli en
núna, kannski aðeáns síðar en
til sumra annama staða, en ég
get ekki séð að íslendingar séu
hólpnir fremur en aðrir. — vh
Sovétríkin
Fnamhald f 7. síðu.
að en tæki til að snúa á amd-
stseðinginm.
Dapurleg málalok
Ekki er 'hægt annað en hu'gsa
með dapurléika tdl ársins 1953.
Það hefndi sín þé að Banda-
ríkjamenn höfðu ekki kosdð
h-inn géfaða og reynda rmann,
Stewenson, til fiorseta árið áður,
heldnr Eisenhower hershöffð-
ingja, sem lffitáð vit hafðd á
stjórnimálum, og þanníg falið
„metódistaprédikaranum“ Dull-
es utanrfkisimálm. Menn geta
veilt því íyrir sér hvað gerzt
hefði ef víðsýnmi menn hefðu
fiarið mieð völd í Bonn og Wash-
ington á þessum tíma. Sagn-
fræðingar eru ékká lengur van-
ir að útskýra þrióiun móla með
því að aitihiuiga persónutledka
þeirra rnanna, sem mieð völd
fara, heldur líta þeir svo á, að
djúpstæðari þjóðfélagsöfl ráði
þróuninni. Þetta viðhorf er á-
redðanlega rétt að miklu leyti.
En atburðir ársdns 1953 sýna
að hið gagmstæða getur ednnig
verið satt: vaildamenn á hverj-
um tírna geta haft mdkil áhrif
á gamg sögunnar — tfl hdns
verra eða hins betra.
FYLKINGIN
Félagar eru hvattir til þess
að hafa samiband við skrífsitof-
uma í Tjamargö'ta 20 í dag til
þess að aðstoða við að skrifia
uitan á Neista til áskrifenda og
tafca blöð til sölu á vinnu-
stöðum.
mjög á síðari árum hér á landi
og er nú svo komið að notkun
slífcra véla í þéttbýli við upp-
gröft á gamgstéttum og götum
er orðin svd milcil að hún er
hvergi meiri á Norðurlöndum.
Segja má að hér sé alveg hætt að
nota haka og skóflur við slík
verk í þéttbýli sem er hins vegar
algengt í borgum í Noregi, Dan-
mörku og Svfþjóð. Þótt þess séu
að sjálfsögðu dæmi, að' stjóm-
endur vinnuvéla hafi ekki sýnt
næga árvekni og óaðgæzla þeirra
átt þátt í línuslitum, þá er slíkt
fátítt, enda ber erlendum sér-
firæðingum, sem hingað hafa
komið og séð íslenzka stjóm-
er.dur vinnuvéla að störfum,
saman um það, að þeir sýni
alveg sérstaka verkhæffni og
stand: þar erfendum starfsbræðr-
um sínum framar, t. d. var sá
dórnur bandarískra verkfræðinga'
aff samanburði á sænskum og
islenzkum stjómendum vinnu-
véla við Búrféllsvirkjun.
Frmhald aff 1. siíðu.
ingaúrslitin í Reykjavík j nýaf-
stöðnum borgarstjórnarkosning-
um leiði í ljós, að Alþýðuflokk-
urinn hefur ekki gætt nægilega
vel hagsmuna launþega að und-
anförnu. Telur fxmdurinn að nú
sé nauðsyn stefnubreytingar hjá
Alþýðuflokknum, og ráðherrar
flokksins verði að taka upp
róttækari stefnu í atvinnu- og
kjaramálnm.“
Á fundi sem haldimn var í
Félagi ungra jafnaðaumanna 6ta
júní s.l. var einnig samþykkt
álýktun, þar sem m.a. var kom-
izt svo að orðí:
„Meginskylda Alþýðuflokksins
er að standa vörð um hags-
muni fólksins í verkalýðshreyf-
ingunni... Úrslit borgarstjórn-
arkosninganna í Reykjavík
benda til þess að launafólk van-
treysti Alþýðuflokknum... í
ríkisstjórn hefur Alþýðuflokkur-
inn alltaf orðið að starfa í sam-
vinnu við aðra flokka Og taka
tillit tU pólitískra andstæðinga.
Nú er svo komið eftir liðlega
áratugs stjórnarsamvinnu við
Sjálfstæðisflokkinn, að mikill
hluti þjóðarinnar virðist ekki
lengur gera greinarmun á Al-
hann. Eru þess jafnvel dæmi, að
munað hafj tugum metra.
I þriðja lagi hirða verktakar
eða venkstjórar offt ékki næigi-
letga um það að affla nákvæmra
upplýsinga og teikninga aff lögn-
um jarðstrengja handa stjóm-
endum vinnuvélanna að fara efft-
ir. St-ómendur vinnuvéla eiga að
kref jast þess — og á það er lögð
rík áherzla á námskeiðum ör-
yggiseftirlitsins fyrir þá — að
verkstjórar eða verktakar loggi
fram nákvæmar tevkningar af
línulög:ium á þeim svæðum sem
þeir eru að vinna á handa þeim
til að fara eftir. Geta stjómend-
ur vinnuvólanna neitað að vinna
á tækjunum á svæðum þar sem
ekki liggja fyrir glöggar upplýs-
ingar um jarðstrengjalagnir.
Að lokum, saigði Guðmundur,
vil ég leggja áherzlu á það, að
hér á landi eru vinnuvélar látn-
ar vinna nákvæmari og vanda-
samari verk heldur en þekkist
annars staðar og að hin tíðu
jarðstrengjaslit eru eklld. nema
að takmörkuðu leyti sök tækja-
þýðuflokknum og Sjálfstæðis-
flokknum, jafnaðarmannaflokki
og auðvaldsflokki. Þennan hróp-
lega misskilning verður Alþýðu-
flokkurinn að leiðrétta. Alþýðu-
flokkurinn hlýtur þegar í stað
að taka stjórnarsamvinnuna við
Sjálfstæðisflokkinn til endur-
skoðvmar og láta málefni skera
úr nm örlög hennar. Fundurinn
krefst þess, að kjarabætur laun-
þegum til handa verði tryggðar
með pólitískum ráðstöfunum
gegn vaxandi dýrtíð.“
Hliðstæð viðhorf komu fram
í mörgum gremum í Alþýðu-
bliaðinu fyrri Muta júnímánað-
ar og í viðtölum við fiorusifcu-
menn flokksins víða um land.
í samræmi við það baus mið-
stjóm Alþýðuflokksins náu
mianma nefnd 8da juní sl. og
skyldi hún fjalia um þessá
vandamál öll en skila áliti fyr-
ir 15da ágúst.
Enn hefur nefndin ekki skil-
að neinu áliti. Hins vegar hafa
forustumenn Alþýðuflokksins og
Sjálfstæðisflokksins greinilega
svarizt í nýtt fóstbræðralag, og
það sem tengir þá saman eru
áform um að skerða kaupgjalds-
vísitöluna og takmarka frjálsan
samningsrétt verkafólks.
unar og fólksfjöllgunar?
— Hreyfingin. á talsverðan

■■I ■■■■■■■
Malta
Malta súkkulaSikexiS er sjálfkjörið í hópi kátra félaga. Ánægjan
fylgir Malta jafnt á ferð sem flugi, — hvert sem er.
Það leynir sér aldrei,— Malta bragðast miklu betur.

ÚTSALA
í tvo daga. — Mikill afsláttur.
K Á P U - O G DÖMUBÚÐIN
Láugavegi 46.
öðru'lági eru teikningar yfir
jarðstrengi og línulagnir oft ó-
trúlega ónákvæmar, jafnvel til-
tölulega nýjar teikningar, þótt
hinar eldri séu yfirleitt laknri í
þessum efnum. Oft er drjúgur
spotti eftir að jarðstreng sam-
kvæmt teikningu, þegar yinnu-
vélarnar lenda á hönum pg slíta
stjóranna. En til þess að köfria
i veg fyrir þessi óihöpp verða
alTir aðilar að leggjast á eitt þjeð
bættum vinnulbrögðum: Þeir sem
kortleggja jarðstrengi hjá opin-
berum stofnunum svo sem raf-
veitam og síma, verktakar og
verkstjórar og stjómendur vinnu-
vélanna.
Hvað segja Alþýðuflokksmenn?