Þjóðviljinn - 03.11.1970, Blaðsíða 2

2 SlÐA — ÞJÓÐVTLJINN — Þriðjudatgur 3. nóvamlber 1970.
Er bylting í nýtingu framundan?
AF ERLENDUM
VETTVANGI
Innan norsikia fiskiðnaðarins
hafiur nýlega varið hleypt af
sitofckiunuim fraimlteáðsltuEéilaigi
sem ber nafnið Hygro-Nor. Að
baki sitofnunar bessa félags-
sfcaipar liiggiur miikil vinna og
margra ára undirbúningur á
srviði visinda, tsekni og mark-
aðskönnunar. Medningin með
stofnun þessa fétaigsskapar er
að hrinda af stað alveg nýrri
matvælaframleiðslu innan norsks
fiskiðnaðar. Fraimleiðslan er
manneWismóöl, unnið úr fisk-
úrgangi frá norskum hraðflr'ysti-
húsum. En aðiferðin, sem not-
uð verður, er ný á þessu sviði.
Þetta er ein tegund frositlþuirrk-
unar. Rannsóknarstofnun tækni-
hásfcólans í Þrándlheimii hefur
um adUangt skedð unnið að
laiusn þessa málls, með þedm
árangri að nú verðuæ hafizt
handa og reist vinnsluver'k-
smiðja við hraðfrystihúsáð í
Havöysund. Takist þetta áþann
hátt sem vísdndamienmmir og
forgöngumenn hins nýja fram-
leiðslufélags redkna með, þá
gæti orðið um byltingu aö ræða
í rekstri norsfcra hraðtfrystilhúsa.
Útreikningamir eru þessdr: l
stað 50% nýtingar nú í norsk-
um hraðtfrystihúsum komd 80-
90% nýting, sem byggdst á því.
að hægt verður að gredða sama
eða h'kt hráetfnisiverð fyrir all-
an úrskurð og fisktægjur, eins
og fyrir sjálf flökin.
En framleiðsluaðferðin er í
sitórum dráttum þessd: Alliuiraf-
skurður og fisiktægjur hreinsað
atf öllum bednum; þetta verður
hraðtfryst í blokfcir Að því
búnu flara blokkimar í vél sem
sagar þær sundur í bdta, en
bitamir halda áfram í aðra vél
sem fínmialaa- þá í sundur. Þeg-
ar hér er komáð sögu, þá Iftur
framleiðslan út líikt og hvítur,
þurr, nýfalldnn snjór. Frá síð-
ari véldnni fer svo framleiðslan
Út á ednskonar þurrkband og
leikur þá um hana vægur hdta-
straumiur. Saigt er að fisfcmass-
inn þomi jatfnhliða því aðfrost-
ið fer úr honum, og sé þurtrk-
tímiinn mrjög stutbur. Fullþurrt
telst svo mjölið með 3-4% raka-
innihaldi.
Rannsóknarstofnun tæiknihá-
skólans í Þrándheimd hefUr gert
tilraunir með geymsflu á þess-
ari nýju framleiðslu og geymt
mjölið í marga mánuði við 20
gráðu hdta á selsíus, án þess
að. hægt hafi verið að merkja
nokkra hreyfingu eða skaða á
mjölinu. Þegar svo vatni er
blandað saman við mjölið, þá
verður bæði bragð og lykt eins
og af nýjum fískd. Úr mjöldnu
má búa til margskonar físk-
rétti. Áætlað er að verksmdðjan,
sem nú verður reist til þessarar
tfraimfleiðsilu, kosti 500.000 n. kr.
eða í íslenzkum peningum
kringum 6 miljónir 150 þús. kr.
Tafcist þessi nýja framledðsla,
edns og menn gera sér vonir
um, þá er redknað með að slík
nýting verði tekin upp við öll
norsk hraðtfrystihús í mjög ná-
inni framtíð.
samwinnu milli fískvedðiþjóða
Vestur-Evrópu. Búizt er við að
þessi samvinnunetfnd haldi
fyrsta fiund sinn 9. nóvemfoer
n.k. Frá fulltrúum Breta kom
það fram á aðaltfundinuim að
þeir álitu að lágmiarksverð það
sem nú er gildandi sumstaðar,
væri sett otf lágt Hækbun sú,
sem orðið hatfði í HoIIamdd á
gildandi lágmarksverði þar, var
talin til bóta, en þar var lág-
marksverðið hækkað um 20%.
Þá sögðust Bretar mundu gera
kröfu um hœktoað lágmarks-
verð á innifluttum fiskflökum
á bre^kan markað. Sannleik-
urinn er sá, að brezk útgerð
getur ekki keppt við það lág-
marksverð sem nú er í gildi á
innfluttum fískflökum. Það má
því gera ráð fyrir hækkandi
fiskverði á brezkum markaði í
náinni framtíð.
Spáð hækkandi Útlitið á salt-
fiskverði fiskmörkuðunum
Á síðasta aðalfundi í WEFC,
West-European Fisheries Con-
ference, sem haldinn Var í Ab-
erdeen á Skotlandi, var kosiin
netfnd til að fccma á víðtæfcari
-----------------------------«>
Siðlaus
blaðamennska
Undanfama daiga og vik-
ur hetfur Matthías Johannes-
sen verið önnium fcatfinn við
að verja bla@ sitt fyrir mjög
ahnennu ámæli urn óheiðar-
leik, jafnit í íréttiatfluitningi
sem fréttaskýringium. Hetfur
ritstjórinn að vanda verið
mjög langorður, en ahnenn á-
lyfctiinarorð hans þaiu að
MQrgitniblaðið sé jiatfnoki
hinrta bezifcu blaða á toeims-
byggðinni að því er varðar
réttsýni, heiðarleik og dóm-
greincL Hér stoái látið hjá
líða að tíundia ahnenn álytot-
unarorð atf gagnisitæðu tagi,
enda eru vinnubrögð Morgun-
blaðsins og áhrifavald þess
efni í félagsfræðilega rann-
sókn sem vel verki faimir
menn þyrftu að ráðast í- Hins
vegar langar mig að minma
á dæmi sem varpa afar skýru
ljósi á þetta viðfangsefni
Síðustu árin hafa atburð-
imir í Tékóslóvafcíu orðið
mjög áleitnir við menn hér
á iandi sem anniarstaðar.
Þjóðviljinn hefur frá önd-
verðu tekið mjög ákveðna
afstöðu til þeiirra atburða.
Stefnu Dubceks var fagnað
mjög hér í blaðinu, lýst var
þetori skoðun að ráðamenn
Tékkóslóvakíu æfctu í engu að
1«. undian erlendium þrýst-
inrf, og Þjóðviijinn hefur
kveðið upp hirua þyngstu
dóma um innrás og hemám
Rússa. M.a. hefur höfund/ur
þessara pisfcla margsinnis
vifcið að þessum efnum í
stufctu máli og löngu og etoki
verið satoaður um neina tæpi-
fcungru. Vatfalaust mun ýmsum
finnast þeir dómar orka tví-
mælis sem hér hafia verið
kveðnir upp, en um hitt gefca
engir réttsýnir menn deilt
hverjix dómaxnir hafa verið.
Samt hafa viðbrögð Morgun-
blaðsins einmitt orðið þau. í
meira en tvö ár hefur Morg-
unblaðið sfcaðhæft það að
skoðanir Þjóðviljans hafi
verið gagnstæðar því sam
þær voru í naun og veru, og
sérstaklega hefur því verið
haldið fram að Magnús Kjart-
amsson hafi hatazt við stetfnu
þá sem kennd er vdð Dubcek
og fagnað átoatflega innrás
rúissneskra hersveita. í þessu
skyni hefua- í senn verið beitt
upplognuim sfcaðhæfingum og
þedrri aikunn-u aðferð að rífa
orð og sefcningar úfc úr sam-
hengi til þess að getfa þeim
nýja merkimgu. Til siíkra
ráða hefur ekki aðeins verið
gripið í stundaræsin^j, held-
ur hafa þau verið stefna
blaðsins í meira en tvö ár,
og hiefur naiumast nokkurt
bérlent blað gemgið jafn langt
í andlegum lubbaskap áratug-
um saman. En ritsfcjórar
Morgunblaðsins telja til-gang-
inn belga aðferðina í þessu
efni sem fleirum. Og þeir
baf-a vafalaust náð þeim til-
gangi að aHnokkur hluti
landsmanna, sem aðeins sér
umheiminn gegnum for-
beimskumarljóra Morgun-
blaðsins, trúi-r því af hj-airt-
ans einlægni að slíkar séu
skoðanir Þjóðviljans og
Magnúsar Kjartanssonar.
„i
óþökku
Tökum annað dæmi. Matt-
hías Johannessen segir í
Reykjavíkurbrétfi í fyrradag
að í forustugrejnum Morgun-
blaOsins birtist ekki stooðan-
ir einstakliniga, beldiur „sam-
ei-ginleg niðuæstaða þeirra
sem um fjaiia“, ednskon-ar
samvdrk speki. í mannvits-
brunnj af þessu tagi, for-
ustu-grein Morgunblaðsins 2an
ok-tóber sl.. var komizt svo
að orði:
„Árið 1967 voru aðeims
13,3% borigarbúa þedrrar
skoðumar, að kommúnisti æ-tti
að sitja á þingi. Þegar menn
skoða úirslit sí’ðustu Alþing-
iskosninga í þessiu Ijósi vafcn-
ar sú spuming, hvernig á því
standi, að M-agnús Kjartans-
son hefur geð í sér til þess
að sitja á þingi í óþökk
36.090 Reykvíkinga eins og
hann hetfur gert sl. þrjú ár“.
Hér er túlkuð sú kenning
að mjnnihluta-aðilar í þjóð-
félaginu eigi ekki að hafa
neinn rétt til að kjósa fuU-
trú-a á þing; þeir sitji þar „í
óþökk“ meirihlutans. Að ma-ti
hinn-ar samvirku foru-stu á
Morgunblaðinu ei-ga einvörð-
ungiu að sitja stjómarþing-
m-enn á Alþin-gi íslendinga,
samvalið lið sem hvorki á að
þurfa að þoI-a gagnrýn-i né
andstöðu. Slík gervjþing eiru
vissiulega til í veröldinni, og
þaiu eru semsé ritstjórum
Morgunblaðsins að stoapi.
Þes-si afstaða til lýðræðis og
þingræðis í forustugrein
Morgunblaðsins er að sögn
Ma-tithíasar „niðurstaða sam-
starfs Og viðræðna og túltoax
þá stofnu sem blaðið fylgir,
jafnvel þótt önnur sjónarmið
séu ríkjandj á öðrum síðum
þess“. Þegar maður hefur
þessá viðhorf í buga vérður
margt skilj-anlegra í fari
Morgunblaðsins. — Austri.
er sagt gott
Kaldur sjór í fýrra og í ár á
miðunum við Vestur-Grænland,
Nýfundnaland og austurströnd
Kanada, hefur valdið því, að
þorsk-gengd á þessunn miðum
hefur verið lítil og afli af beim
sökum miklu minni, heldur en
í venjulegium vedðdám. Þetta
hefur komiið mjög hart niður á
útgerð Spánverja og Portúgala.
sérstalkieHa á yfirstandandi ári,
en báðar þessar þjóðir hafa
gert út á þorskvedðar í salt á
öllum þessum miðum í ára-
raðir. Það má se-gja að afl’i
þessara þjóða hafi farið mdnnk-
andd á þessum miðum, en hafí
þö aldrei orðið svo lítill sem í
ár.
Sömu sögiu er að segja frá
Nýfundnalandi og Laforadior, —
saltfísklflramleiðslan þar hetfur í
ár dregizt stórlega saiman vegna
minnkandi vedði. Norskir úthafs-
línuveiðarar siem stundað hafa
veiðar i ár á þessum. áðurgjötf-
ulu mdðum, hafa nú mitolu
rninni aifla en áður Hinsvegar
hafa fiskimiðin í kringum Sval-
barða og á Barentslhafi verið
gjötfulli í ár en nokkru sinni
áður. Á þessum miðum haf-a
norskir verksmdðjutogarar verið
f fýrravetur og í sumar og
fengið m-jög góðan afla. Og frá
þessium mdðum hefur komdð
hver togaratfarmurinn eftirann-
an til saltfiskfoœjarins Álasunds
á Sunn-miær; af mjög gióðum
saltfíski í su-mar og haust.
Norðmenn eru því nokfcuð vel
birgir atf sialtfiski til verkunar <$>
yfir veturinn, þrátt fyrir meiri
úfcfflutning í ár á fullverkuðum
saltfíski, heldur en nckkm
sinni áður. Norskir saltfiskút,-
fflytjendur líta því björtumaug-
um á þær markaðsihorfur sem
framundan eru. Enda hefur verð
á fullverkuðum norskum salt-
fiski farið hækkandi að und-
anfö-mu.
Kolkrabbinn er
eftirsóttur og
dýr neyzlufiskur
Aí' kolikraibba eru til margar
tegunddr, allt frá hinum risa-
stóra kolkrabba í suðurhötfum
sem hefur margra mebra langa
griparma, til hins smávaxna
kolkrabba sem við bckkjum hér
við land og sem talinn er úr-
vals fiskibeita á línu, eins og
allir sjómenn vita. En það er
sérstaklega ein tegiund aí tool-
krábba, sam er eftirsiótt sem
neyzluvara í ýmsium löndum,
sú sem ber latnestoa heitið Lofl-
igo Vullgaris. Japanir veiða
m-ikið af þessari tegund á ýms-
um miðum og selja jötfnum
höndum fiskinn hraðfrystan
til landanna við Miðjarðarhaf
eða flytja fískinn heim og búa
þá úr honum dýna lostætisréttí
sem seldir eru á hófcetam í
Japan. Japanir hafa stundað
þessar vedðar síðusfcu árin tals-
vert undan austurströnd Banda-
ríkjanna og þá hraðlfryst fisk-
inn, en síðan siglt með fiulfl-
femii til Miðjarðarhafslanda,
oft Ítalíu, og selt farminn þar.
Það væri nógu fróðlegt að
vita, hvort íslenzlki kolkrabbinn
er af hinni eftirsóttu dýru teg-
imd, Loli-go Vulgaris.
Bretar breyta
togurum sínum
Ég sa-gði fná þvf í surnar að
brezkir togaraeiigendiur væru
famir að toaupa plast-fisld,-
kassa frá Noregi í talswert sfcór-
um stíl. Framundan er nú hjá
Bretum að breyta lestum fjöl-
margra togara fyrir kassafisk.
Þannig hefur hið stóra to-gara-
félag British United Trawlers
í Grimsby ákveðið að verja á
næstunni 100 þúsund sterlings-
pundum til breytinga á lestum
togara sinna. To-garafélaigið
Boston Deep Sea hefur látið
gera bessar breytingar í stór-
um stíl á sínuim- toigurum. Og
breytingamar sem þar voru
gerðar og reynsla-n sem fengizt
hetfur af notkun fískikassa í
brezkum togurum spáir góðu
um framhafldið.
Og á einu vil ég alveg sér-
staklega vekja athygii, og það
er, að Bretar hatfn-a algjörlega
notkun stórra kassa, sem tækju
nokkur htmdruð kg. atf fiski,
en tatoa upp litla fcassa sams-
konar og Norðmenn og fledri
nota. Hér á iandi haía ýmsár
gengið með þá hugmynd, að
heppilegast vseri fyrir okkur. í
skuttogurunum sem samdð hef-
ur verið um smíði á að nota
fiskikassa sem tækju ndkfcur
hundruð fcg. Menn virðast efcki
fýlgjast betu-r með hér, en það,
á þessu sviði, að þedr vitaekki,
að reynslan er búin að hafna
sfliíkum kössum og að engin fisk-
veiðiþjóð lætur nú smíða sk-ip
með lestarinnréfctingax fýrir
risakassa. Við verðum að reyna
að læra af þeim þjóðum sem
fremstar standa á þessu sviði
og h-atfa varið miljónatugum í
rannsóknir sem leitt hafia til
beztrar niðurstöðu Ris-akassam-
ir eru mjö-g lítil framför frá
hi llu fyr i rkomulagi nu, eins og
við þekkjum það um borð í
íslenztoum togurum, en litfiru
kassamir seim Norðmenn tóku
;upp etftir mijög ýtarlega og
kostnaðarsama rannsófcn, foeir
valda byltin-gu í mieðlferð á físki
á sjónum og það er þess vegn-a
að þjóðir eins og Bretar tafca
þá upp nú. Þetta verðum vid
Islendimgar að skiilja áður en
við önum út í vitleysu, sem
þjóiðin yTði síðan dærnd til að
borga.
fíndus trúir á fram-
tíð fiskíinuiarins
Sa-mkvæmt fréttum frá Nor-
egi þá stendur nú fyrir dyrum
mild-1 aiukning á fískiðnaðar-
starfsemd hjá hinu risavaxna
fiskiðjuveri sem Findus A.S. á
og starfrækir í Hamnnerfest í
Norður-Noregi.
Það helzta sem til stendur að
gert verði á næsta ári er þefcta:
Fú-llvinnsla tilbúinna fískrétta
verður aukin um 50% og nauð-
synlegar breytin-gar gerðar í
s-amræmi við það. (Útflutning-
u-r ti’lbúinna fískrétta var hjá
Findus 7 þúsund tonn 1969). Þá
verða frystiafiköst fyrirtækásins
stóraukin og líka hráefnisöftan.
Áætlun iðjuversins um smíði
10 nýrra skuttogara verður
flýtt framyfír það sem í upp-
h-afi var ákveðið. í marzmán-
uði s.l. voru komnir í gagnið
2 af þeim 10 toguinum sem á-
ætlunin hljóðiar upp á, en siíð-
an hefur einn nýr togari toom-
ið til viðbótar. Þá er í hinni
nýju starfsóætlun hjá Findus
ákveðið að byggja nýja fislki-
mjölsverksmdðju og er reiknað
mieð að framiledðsla hennar
verði orðin 3.800 tonn áriðl974.
1 hinu nýja verksmiðjuhúsd
verður lítoa komáð fyxir fiull-
kominni lýsásvinnslu úr fistai-
lifur.
Varna höfuðpS-
ar slysum við
affanákeyrslur?
Mjög hörð afianákeyrsla varð
á níunda tímanum í fyrrakvöld
á mótum Suðurlandsbrautar og
Kringlumiýrarbrautar með þedm
afleiðingum, að kona er ók
fremri bílnum fékk slæman
hnykk á höfuð og meiddist á
hálsi.
Að sögn lögregiunnar geta
slik slys oft reynzt alvarleg og
valdið langvarandi þrautum og
því kannsfci etoki síður ástæða
til að hvetja fólk til að hatfa
höfuðpúða í bitam sínum en
öryggisbeltin.
Félagsmálastofnun
Reykjavíkurborgar
auglýsir laust starf
FÓSTRU
til að anrnast eftirlit með daggæzLu barna á einka-
heimilum. — Um er að ræða starf hálfan daginn.
Umsóknir ásamt upplýsingum um menntun eg
fyrri störf þurfa að hafa borizt stofnuninni fyrir
10. nóvember n.k.
Frekari upplýsingar um starfið veitir skrifstofu-
stjóri stofnunarinnar
Félagsmálastofnun Reykjavíkurborgar.