Þjóðviljinn - 13.11.1970, Qupperneq 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVTLJINN — Föstudagur 13. nóvamiber 1070.
— Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis —
Útgefandi: Utgáfufélag Þjóðviljans.
Framkv.stjóri: EiSur Bergmann.
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb.), Magnús Kjartansson,
Sigurður Guðmundsson.
Ritstj.fulltrúl: Svavar Gestsson.
Fréttastjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Auglýsingastjóri: Heimir Ingimarsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19. Simi 17500
(5 línur). — Áskriftarverð kr. 195.00 á mánuði. — Lausasöluverð kr. 12.00.
Verð/ækkanir týndust
JJíkisstjórn íhaldsins og Alþýðuflokksins hefur
reynzt mikilvirkust íslenzkra stjórna í verð-
bólguvexti á valdatíma sínum, og á því sviði hefur
henni tekizt að fara fam úr flestum eða öllum ríkis-
stjómum í okkar heimshluta. Þetta er bein afleið-
ing af stjómarstefnunni, afleiðing stjómarráðstaf-
ana og af því að vanrækt er að gera nauðsynlegar
ráðstafanir. í umræðunum á Alþingi nú í vikunni
um „bjargráð" Sjálfs'tæðisflokksins og Alþýðu-
flokksins minnti Lúðvík Jósepsson á eitt nýlegt
dæmi um verðmyndun hér á landi. Hann rifjaði
upp, að á þinginu í fyrra var samþykkt að lækka
innflutningstolla allverulega, svo að talið var að
skertar tekjur ríkissjóðs af þeim sökum næmu um
400 miljónum króna. Jafnframt var söluskattur
hækkaður og ráð fyrir gert að ríkissjóður fengi
tekjuauka af honum sem næmi að minnsta kosti
jafnhárri upphæð. Alþýðubandalagsmenn á þingi
lögðu þá 'til að sú skylda yrði lögð á verðlagsyfir-
völdin að þau gættu þess að tollalækkunin seim
Alþingi samþykkti kæmi fram í vömverðinu til
lækkunar, svo milliliðimir tækju ekki lækkunina
í sinn vasa. Ríkisstjórnin var andvig þeirri tillögu
og lét þingmenn sína fella þessa skynsamlegu var-
úðarráðstöfun; stjórnarliðið hélt því fram að þetta
kæmi allt af sjálfu sér, vöruverðið hlyti að lækka
við svo stórfellda tollalækkun. „Nú er það viður-
kennt af öllum sem fylgzt hafa meðþessummálum,
m.a. þeim sem fylgzt hafa með útreikningi vísitöl-
unnar, að tollalækkunin kom aldrei fram í vöru-
verðinu“, sagði Lúðvík. „Milliliðirnir tóku alla
tollalækkunina til sín, en hins vegar komu fram
í vöruverðinu afleiðingarnar af hækkun söluskatts-
ins. Það skilaði sér fyllilega miðað við það sem á-
ætlanir höfðu verið gerðar um“. Lúðvík lagði á-
herzlu á, að stjórnarvöld þyrftu að fylgjast miklu
betur með verðmynduninni í landinu, ríkisstjómin
yrði að viðurkenna að verðbólguvandinn væri m.a.
fólginn í því að ýmsir aðilar í þjóðfélaginu hafa
komizt upp með það að hækka verðlag of mikið.
Vandinn væri hins vegar ekki sá sem ríkisstjórnin
virtist halda, að kaup verkafólks hefði hækkað of
mikið.
JJáðherrarnir hafa ekki reynt að koma því heim
og saman að einmitt nú skuli ráðizt á kjara-
samninga og vísitölugrundvöllinn, þegar svo er
ástatt að mikill afli og stórkostlegar verðhækkan-
ir á útflutningsvörum íslendinga valda stóraukn-
ingu á þjóðartekjum. En hér er stjómað sam-
kvæmt íhaldsstefnu, fyrir gróðabraskara og
skuldakónga, fyrir okrara og afætur þjóðfélagsins.
Og þessa stefnu getur íhaldið því aðeins fram-
kvæmt, að Alþýðuflokkurinn láni til þess þingmenn
sína og ráðherra, enda er þeim óspart beitt til að
afsaka árásina á kjarasamningana og vísitölu-
grundvöllinn, á sama tíma og Alþýðuflokksmenn
í verkalýðsfélögunum standa við hlið annarra til
að mótmæR þessum árásum. — s.
Frá Félagi háskólamenntaðra kennara:
Ábyrg samningsgeri eða hrossakaup
Svar við yfirlýsingu Landssambands framhaldsskólakennara
Fyrir skömmu birti Þjóðvilj-
inn yfirlýsingu stjórnar Lands-
sambands framhaldsskólakenn-
ara í sambandi við kjarmál
kennara. Nú hefur blaðinu
borizt svar við yfirlýsingu
þessari Irá Félagi háskóla-
menntaðra kennara, svohljóð-
andi:
1 þeim drögum að kjara-
samningum, sem BSRB og rík-
isvaldið haía gert fyrir ríkis-
stai’fsmenn, er ætlunin að láta
5 starfsár kennara gilda á móti
1 námsári. Þessi regla á aðeins
að gilda um kennara, cnga aðra
ríkisstarfsmenn. Ástæðan fyrir
því að þessi sérstæða regla er
látin gilda um kennara eiru
þau áhrif sem ákveðnir aðilar
í Landssambandi framihalds-
skólakennara (L.S.F.K.) hafa í
valdakerfi BSRB. í nýlegri
yfirlýsingu LSFK er raunar
státað af þessu.
Af yfirlýsingunni, sem birt-
ist fyrst í dagblaði 4. þ.m.
verða ijósari en áður skaðleg
áhrif einokunar, sem BSRB
hefur á samningsrétt opinberra
starfsmanna. Yfirlýsingin er
m.a. sönnun þess hvemig þessi
einokun getur torveldað að
undirbúningsmenntun bóknáms-
kennara í framhaldsskólum
verði viðunandi í framtíðinni
I.
í yfirlýsingu LSFK er mikið
vikið að fyrri „sögu“ í kjara-
málum kennara og forusta
LSFK er sögð þar hafa sérlega
hreinan skjöld. FHK ætlar
ekki að láta LSFK marka sér
þann ófrjóa baráttugrundvöll
áð déilá fyrst óg fremst um
réttmæti eins og annars á liðn-
um árum, en vill þó aðeins
minnast á eitt atriði í yfirlýs-
ingu LSFK um fyrri tíma. Þar
segir að það séu staðlausir staf-
ir að LSFK hafi reynt að
halda háskólamenntuðum kenn-
urum niðri í launum. Hér mæl-
ir stjóm LSFK gegn betri vit-
und.
Snemma árs baröist LSFK og
BSRB gegn því að háskóla-
menntaðir kennarar hækkuðu
úr 18. í 19. launaflokk, (— en
ríkisvaldið hafði gert tillögu
um þá hækkun) nema fjöl-
margir aðrir framhaldsskóla-
kennarar hækkuðu líka. Á það
vildi ríkisvaldið ekki fállast.
Undirrituðu fulltrúar ríkis-
valdsins og BSRB síðan samn-
inga, og voru allar þær hækk-
anir, sem ríkisvaldið gerði til-
lögu um, hafðar í þessum
samningum nema ein — hækk-
un háskólamenntaðra gagn-
fræðaskólakcnnara. Seinna tókst
FHK að fá ríkisvaldið til að
hækka háskólamenntaða gagn-
fræðaskólakennara um einn
launafloiik. LSFK mótmæiti
þessari launahækkun opinber-
lega!
II.
Um þá takmörkuðu laiuna-
flokkaskiptingu framhaldsskóla-
kennara á grundvelli menntun-
ar, sem samið var um 1963,
segir í áðurgreindri yfirlýs-
ingu. „LSFK hóf þá baráttu
fyrir þvi að fá leiðréttingu á
því augtjósa ranglæti að láta
nýja flokikaskiptingu verka
aftur fyrir sig, og kraifðist þess.
að þeir kennarar, sem fyrir
voru í stafi, nytu fyllsta réttar
í launagreiðslum. — — Hug-
mynd LSFK var þó einungis
bundin við bann tíma, en eng-
um hafði dottið í hug, að
betta skyldi gilda um alla
framtíð." Þessi orð verða vart
skilin öðruvísi en svo, að
LSFK mundi aldrei setja fram
þá kröfu, að þeir kennarar.
sem eftir samningana 1963 réðu
sig til starfa í iægri launaflokk-
ana á gagnfræðastigi. gætu
fengið hæstu laun cftir vissa
starfsreynslu.
En nú berst BSRB einmitt
fyrir því að beir kennarar, sem
komu í starf eftir 1963 hækki
í launum samkvæmt reglunni
eitt námsár — fimm starfsár
engu síður en þeir sem voru
í starfi fyrir 1963. Vitað er að
fbrusta LSFK er fyrst og
fremst ábyrg fyrir þessari
stefnu. Hverjum er svo ætlað
að taka mark á þeim orðum
er á eftir fylgja 1 yfirlýsingu
LSFK. „Það eru einnig stað-
lausir staifir að LSFK hafi
nokkum tíma lagt til, að slíkt
skuii gilda um alla framtíð."
(Þ.e. að eitt námsár skuli jafn-
gilda fimm starfsárum). Svari
hver fyrir sig.
Og hvað segja önnur s-tétt-
arfélög um slíka kröfugerð?
Eiga t-d. konur, sem vinnia á
dagíheimilum, án þess að hafa
lært fóstrustörf, að fá sömu
laun og fóstrumar? Slikri
kröfu hefur ekki verið hreyft
svo kunnugt sé, enda hafa þær
konur sem starfa við Hið fóstr-
anna ekki einkarétt á að
semja um kjör starfsfólks á
dagheimilum.
Einokun LSFK á samnings-
rétti fyrir alla framhaldsskóla-
kennara virðist hins vegar
ætla að verða þjóðinni dýr.
Með því að reyna að þvinga
fram samninga um að laun
háskólamenntaðra gagnfræða-
skólakennara verði viðmiðun
fyrir alla aðra kennara á stig-
inu, án tillits til menntunar
þeirra, er verið að gera tilraun
til að skapa þeim kennurum
augljós forréttindi í þjóðfélag-
inul Ein höfuðforsenda þeirrar
forréttindakröfu er sú blekking
að gagnfræðaskólakennarar
vinni í rauninni allir sömu
störf. 1 næsta kafla verður vik-
ið að haldleysi þeirrar staðlhæf-
ingar.
III.
Óþarft ætti að vera að minna
á að starf hvers kennara mót-
ast af undirbúningsmenntun
hans. Góð starfsmenntun er
höfuðforáenda þess að kennari
geti sýnt sjálfstæði og frum-
kvæði í starfi. Að öðm leyti
er tvenns konar munur ein-
kennandi á starfi gagnfræða-
skólakennara:
1. Munur á því hvort kenn-
arinn er bóknámskennari eða
verknámskennari.
2. Munur á því hvort kenn-
arinn starfar aðeins við ung-
lingadeildir, sem em í tengslum
við bamaskólana (1. og 2. bekk-
ur gagnfræðastigsins), eða hvort
kennarinn starfar við gagn-
fræðaskóla, (1.-4. bekkur eða
aðeins 3. og 4. bekkur).
Verknámskennarar við ’gagn-
fræðastigið í Reykjavík vetur-
inn 1968-1969 (handavinnu,
íþrótta, matreiðslukennarar,
ýmsír sérkennarar) voru sam-
kvæmt skólaskýrslu Fræðslu-
skrifstofu Reykjavíkur 89.
Bóknámsikennarar við gagn-
fræðastigið þennnan sama vet-
ur vonu 130. Þessum bóknáms-
kennumm má skipta í þrjá
hópa:
A Háskólamenntaðir kennar-
ar 51.
B Kennarar með kennara-
skólapróf sem lokapróf 53.
C Kennarar með stúdentspróf
sem lokapróf 26.
(Samtals i flokki B og C 79).
Allmargir úr síðasta hópnum
stunda háskólanám jafnframt
kennslu.
Ljóst er af þessu að verk-
námskennarar við gagfræða-
stigið í Reykjavík em fjöl-
mennari en þeir bóknámskenn-
araf þar, sem etoki hafa há-
skólaprólf.
Áf hinum 130 bóknámskenn-
umm starfa 36 eingöngu við
unglingadeildir (þ.e. skyldunám,
13-14 ára aldursfloktoar), setn
em í tengslum við bamaskóla.
28 þessara kennara em úr
hópi B, þ.e. hafa Uennarapróf
sem Iokapróf. Aðalástæðan fyr-
Framhald á 9. síðu.
Bína Kristjánsson
ln memoriam
Ég var nýkominn til Kaup-
mannahafnar haustið 1955, þeg-
ar ég sá Bínu Kristjánsson í
fyrsta skipti. Það var í stúd-
entasamkvæmi. Þau hjónin
vom nýkomin frá Rússlandi og
höfðu notið gerzkrar gistivin-
áttu suður á Krímstoaga fram
eftir hausti. Ég held, að mér
hafi ekki orðið starsýnna á
annað kvenfólto en hana það
kvöld. Það stóð af henni gustur
geðs og gerðarþokki, og það
sópaði að henni eins og drottn-
ingu. Við Sverrir höfðum hitzt
fyrr um haustið hér heima á
Fróni, en þarna urðu fyrstu
kynni okkar Bínu, og ég vil
með þessum fátæklegu línum
þakka henni fyrir þá tryggð og
vináttu, sem ég varð aðnjótandi
frá fyrstu kynnum og fram til
þeirrar stundar, að hún kvaddi
mig í síðasta skipti fyrir nokkr-
um dögum.
Bína var fædd á Akureyri
á morgni þessarar, aldar, og
þar sleit hún bamsskónum.
Hún bar alltaf Mýjan hug til
æskustöðvanna — til fjömnnar
og fjallaihringsins, og það var
eitthvað í svip hennar og fasi
í ætt við sumarbirtuna og vetr-
arheiðríkjuna þar fyrir norðan.
Hún var tryggðatröll og hrein-
skiptin, sannur vinur vina
sinna, og hélt skömlega á máli
sínu, við hvem sem var að
eiga. Hún var hamhleypa að
lesa og fljót að skilja, svo að
notuð séu orð Benedikts Grön-
dals mutatis mutandis, og fljót
að átta sig á, hvar feitt var á
stykkinu. „Spurðu Bínu“, var
Sverrir vanur að segja, þegar
ég leitaði álits hans um bók-
armennt. Hún var listhneigð og
glöggskyggn á liti og línur
engu síður en tónlist og leik-
list. Það var virkiílega mennt-
andi að eyða kvöldinu hjá þeim
hjónum, þegar þau bjuggu við
Kóngsins nýjatorg, og aldrei
hefir hin ramma rót þekking-
arinnar verið fram borin með
betra bragði en á því heimili.
En því miður bar hér
skúiggann á, þvi að húsfreyjan
getok ekki heil til skógar. Þó
að hún virtist ljóma af lífs-
orku og andlegu fjöri, leyndist
með henni sá sjúkdómur, sem
átti eftir að skapa henni örlög
og aldurtila. Hún var aft sár-
þjáð, og enginn, sem ekki
hefir reynt getiur gert sér í
hugarlund þær raunir, sem hún
varð að þolá síðustu æviárin.
Læknavísindin reyndust þess
vanmegnug að vinna buig á
sjúkdóminum og hún kaus að
njóta umönnunar eiginmanns
og baxnia, fremur en að vera á
sjúkrahúsi, því að þar vair hug-
ur hennar allur, hversu veik
sem hún var.
Hún bar ekki þrautir sínar á
torg, þó að hún hefði getað
gert þessi orð að sínum. þegar
hún fann að hveirju dró:
Voruber, ach voruber!
geh, wilder Knochenmann!
Ich bin noch jung, geh,
Licber,
und ruhre mich nieht an.
En undir ævilokin gat Mnn
slyngi sláttumaður einn leyst
hana frá þrautum jarðlífsins og
sagtt:
Gib dclne Hand, du schön
und zart Gebild!
Bin Freund und kommc nicht
zu strafen.
Sei guten Muts! Ich bin nicht
wild,
sollst sanft in meinen Armen
schlafcn!
Aðalg ’ fjánsson.