Þjóðviljinn - 13.12.1970, Blaðsíða 9

jólarefur
r: helgai- ]
L arxlti 1
HÁTÍÐAMATSEÐILL II
Humar rri/cocktailsósu
Hamborgarhryggur m/Cumberlandsósu
Eplákaka m/marengs og kaffi
eða ristuðu brauði og smjör'..
HAMBORGARHRYGGUR MEÐ
CUMBERLANDSÖSU
1 kg hamborgarhryggur
(beinlaius), 3 msk. strásykur
til stcikingar: 2 msk. strá-
sykur, 2 msk. smjör.
Hryggurinn iátinn út í sjóð-
andi vatnið sem rétt á að fl.ióta
ytir hann, en eikiki medr, syk-
urinn látinn út í og soðið við
mjög veikan hita í u.b-b- 1 kllst.
Þá er hryggurinn iagður á
grind í oÆnskúffu, sykrinum er
stráð yfir og smjörbdtum, og
stedkt í 275 gr. hcdtum oíni í
10 — 15 mín Ausið yfir kjöt'.ð
því sem drýpur af.
Hryggurinn er settur á heitt
fat og skorinn helzt við borðið.
Borin fram með soðnu og bl.
grænmeti og baunum, brúnuð-
um kartöflum og Cumberland-
sósunni:
SÖSAN:
Flus af Vi hl. sítrónu, flus
af *á appelsínu, 4 msk.
ribsbcrjahlaup, 1 msk. sít-
rónusafi, 1 msk. appelsínu-
safi, 4 msk. vatn, 1 tsk.
sinncp, cngifcr og sherry
cf Vill
Ffusið skorið af appeflsónunni
og sítrónunni með kartöifluflysj-
ara, gaetið þess að ekkert af
ið skorið í fína strimla, látið
liggja í voigu saltvatn''.. Hrærið
hlaupið með sítrónu-, appelsínu-
saifa og vatni, sinnepi og engd-
fer, buagðbætt ef vill með
siherry, síðast er flusinu bland-
að út í. Þessi sósa er ljúffeng
með sMnku, hamborgarhrygg,
tungu eða fuglakjöti.
EPLAKAKA MEÐ MARENGS
Botn: 150 gr. smjör eða
smjörlíki, 4 msk. syknr, 1
egg, 1 eggjarauða, 5 msk.
hveiti. Eplakompott: 5—6
epli, 1 dl sykur, 3/t 1 vatn.
Marengs: 3—4 eggjahvítur,
6—8 msk. syknr, 15 möndl-
ur.
Botn: Smjör og sykur hrært
ljóst og létt, egginu og rauð-
unni hrært í, hrært vel, hveit-
inu blandað í, deigdð látið í
kringlótt tertumót og bakað við
200 gr. hita í 20-25 mín. EpJin
flysjuð, kjamhús'.n tekin úr og
eplin skorin í tvennt, soðin
hálftmieyr í sylcurleginum, lögð
á kðkuna. Eiggjahvítumar stíf-
beyttar, sykrinum blandað út í
og þeytt í 5 mín., hellt yfir
eplin á kökunni, söxuðum
möndllum stráð yfir, bakað í ca
15 mín. í 175-200 gr. heitum
öfni.
Kakan borin fram vel köJd,
með þeyttum rjáme. og kaffi.
hvita berkinum komi með; flus-
svo þær límist etkiki saman.
KÖLAKARAMELLUR
2 dl rjómi, 50 g smjðr,
200 g sykur, 75 g möndlur,
nokkrir dropar rauður á-
vaxtalilur cða kakó.
Litur, sykur, rjómi og smjör
soðið þar til dropi af maukinu
harðnar við prófun í vatn'. Þá
er möndlunum bœtt út í og
maukið sett á smurða plötu.
Skorið í sundur og pakkaðinn.
ÞRÍLITT KONFEKT
Marzipan (möndlumassi, —
facst tilbúinn í verzlunum),
rauður og grænn ávaxtalit-
ur
Skiptið deiginu í þrennt, l’.t-
ið einn hlutann bleikan og ann-
an grænan. Fletjið út í % cm
þykkar ferhyrndar kökur. Legg-
ið þær saman með hvíta lagið
í miðjunni, brýstið létt saman
r>a sker'ð síðan bita, t.d. tígla.
Marzipanið má drýgja með því
að hnoða saman við bað flór-
sykri, bað vérður ekki eins fínt.
en ágætt ef konfektið er fyrst
og fremst ætlað bömum, sem
finnst betra að bað sé sætara.
V ALHNETUKONFEKT
Valhnctur, grænlitað marz-
ipan, hjúpsúkkulaði
Hnoðið kúlur úr marzipan-
■'nu. Þrýstið hnetukjama ofan
á hvem bita og dýffið neðri
helmingnum í bráðið hjúp-
súkkulaði. Látið storkna á ál-
pappír eða smjörpappír.
BRENNDAR MÖNDLUR
250 g flórsykur, % dl vatn,
250 g möndlur, nokkrlr
dropar rauður ávaxtalitur.
Látið sykur, vatn oglitbráðna
á pönnu og hrærið stöðugt í á
meðan. Þegar maukið þykknar
og fer að brúnast eru möndl-
urnar settar út í, hrært flljótt
saman og möndlumar síðan selt-
ar aðsk'.ldar á smurða plötu
þar sem bær kólna.
BAUNABELGIR
Og enn er það marzipan, —
gjaman di-ýgt eins og áður er
lýst, litað gult og grænt. Græna
deigið er flatt út og stunenæ
út blaðlaga kökur. Litlar kú
ur eru gerðar úr gulu deiginu,
lagðar í röð á miðju blaðanna
og þau beygð eins og bauna-
belgur utan um kúlumar, bó
þannig að þær sjáist.
Húsmæðraskólinn að Staðarfelli.
DALARÖSIR
425 g hveiti
200 g sykur
2 ts hjartasalt
250 g smjörlíki
2 egg
3 ts vanilludropar
VA msk kakó
eggjablanda, sykur, möndl-
ur, sulta.
3x100 OG 4
4 egg
100 g sykur
100 g möndlur
100 g súkkulaði'
Egg'.n beytt vel, sykrinum
blandað í, þeytt þar til það
verður stíft Söxuðum möndlum
og súkkiulaði blandað út í. Bak-
að í tveimux tertumótum við
175 C.
ISHLAUP
2 b ís
1 pk ávaxtalilaup
1 ds ávextir.
Ávaxtahlaupið búið til sam-
kvæmt uppskirift nema hvað ís-
inn er notaður í staðinn fyrir
kalda vatnið, (látinn bráðna).
Allt þeytt saman, látið stífna
dálítið óður en það er sett í
kökuna. Setjamáhluta af hlaup-
inu ofan á bökuna. Skreyting:
Þeyttur rjómi, rifið súkkuflaði.
Ingigerður Guðjónsdóttir skóla-
stjóri á StaðarfeltL
GRÁFÍKJUKÖKUR
250 g smjörlíki
14 b púðursykti"
IV5 b sykur
1/4 b síróp
500 g hveiti
2 egg
lVs ts salt
IV5 ts natron
VA ts engifer
Smjörlíki, sykur og sýróp hit-
að, eggi bætt út í. Þurrefnin
sigtuð á borð og hinu bætt útí.
Hnoðað, kæflt í 10 mín. Hakkað
eða sprautað í 3 sm lengjur.
Bakað við 200 C. Lagðar sam-
an tvasir og tvær með gráílfkju-
mauki.
S AMKV ÆMISKÖKUR
200 g smjörlíki
175 g sykur
100 g púðursykur
3 egg
3 ts vanilludropar
Hrært vei saman.
375 g hveiti
1 ts natron
1 ts salt
125 g súkkulaði
Súkkulaðið brytjað og blaud-
að út í hræruna, ásamt þurr-
efnunum, hrært lauslegia. Sett
með tvedm teskeiðum á vel
smurða plötu. Hitd 200 C.
Tertur skreyttar í skólaeldhúsinu.
Þurrefnin sigtuð, smjörlikið
mulið saman við. Vætt í með
eiggjum og dropum Deigið er
hnoðað fljótt saman. Vs afdiedg-
inu tekinn frá og kaikómu er
hnoðað saman við. Hvíta dedg-
ið flatt út (þunnt) og rnótað í
stjömur. Lítill sultutoppur sett-
uir á mdðja stjömuna. Brúna
deigið flatt út og mótað í ör-
lítið minni stjörnu. Lítið kringl-
ófct gat stungið á mdðjastjöm-
una. Brúna stjaman lögð oÆan
á hvítu stjömnna þannig að
brúnu stjömuendamir leggist í
vikm á hvítu stjömunni. Pensl-
að með eggjablöndu og söxuð-
um möndlum og gróflum syfcri
stréð yfir. Hiti 200 C.
DÖÐLUTERTA
125 g smjörlíki
125 g sykur
3 egg
1 msk sýróp
50 g hveiti
100 g kókosmjöl
Vs ts lyftiduft
Vt ts cngifer
30 g döðlur.
Þeyttur rjómi, döðlumauk
cða sulta.
Smjöirifki og sykur hrært
saman, eggjunum bætt út í (einu
í ednu), ásamt sýnópi og döðl-
unum. Hraart vel Þurrefnunum
blandað út í. Otfinihiti rúmlega
200 e.
Gamli jólamaturinn
sem laufabrauð var gefið, var
því raðað í stafla ofan á
skammtana. Allur hefur
skammturinn að sjálfsögðu
farið eftix efnum og ásitæðum
á hverju heimilj.
Af spóaamat er helzt að
nefna hnausþykkan grjóna-
graut með rúsánum, jólagraut-
inn, úr bankaiþyggi eða, saðar,
hrísgrjónum, með rjóma út á
eða sýrópsmjólk, en stundum
saft og jafnvei rauðvíni.
Kaffi hefur verið veitt á að-
fangadagskvöld, sennilega milli
húslestra, en áður en kaffi fór
að flytjast hingað, hefur ver-
ið notað grasate með sýrópi,
sem þótti mjög gott. Kaffi
barst hingað fyrst upp úr 1760,
en varð ekki algengt fyrr en
um miðja 19. öld og lengi vel
alls ekki notað nema við há-
tíðleg tækifæri. Súkkulaði kom
varla tíl sögunnar fyrr en
seint á síðustu cld. Bakkelsið
voru lummur og pönnukökur,
helzt mec 'ýrópi. Síðar bættust
kleinur við, en jólakökur og
smákökur varla fyrr en með
eldavélunum. Á jólamorgun
hef-jr fólki líka oft verið fært
kaffi og annað góðgæti í rúm-
ið.
Líklega hefur verið algengt,
að húsbóndi gæfi i staupinu
á jólanóttina og virðist áfengi,
svo langt sem sögur ná, hafa
verð einkar nátengt jólunum.
Nægir að benda á elzta «rða-
sambandið, þar sem orðið jól
kemur fyrir í norrænu máli,
að „direfcka jól“, fyrirmæli í
Gulaþingslögum um öLgerð fyr-
ir jóL og ákvæðið i Krjstinna
laga þætti um leyf1. tdl að hita
öl meðaldaga alia um jól Frá
síðari öldum má fjnna möirg
dæmi þess, að sjálfsagt hefur
þótt að hafa vín uim hönd á
heimiium um jólin, og hefiur
þessi sjður síður en svo ver-
ið nokkur vanhelgun á hátíð-
inni, þvi samdrykkja hefiur
víða varið þáttur i helgiathöfn-
um og er jafnvel enn, í altaris-
göngunni. Sem dœmi um, hve
öldrykkja á jólunum hefur þótt
sjáMsagt mál, má að lokum
vitna í Gilsbakkaþuluna, sem
er frá þvi um 1760, en þar seg-
ir:
Brátt kemur hann Jón með
brennivinsglas,
þrífur hann staupið, þó það
sé mas,
þrífur hann staupið og
steypir þar á;
t!I er henr' drukkið og teyg-
ar hún þá,
tíl c • hcnni drukkið ýmis-
legt öl.
glösin og skálarnar skerða
hennar böl,
glösin og skálarnar ganga
um kring,
gaman er að koma á svodd-
an þing.
/