Þjóðviljinn - 10.02.1971, Qupperneq 7

Miðvikiudagur 10. febrúar 1971 — ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA ^
Geir Gunnarsson:
Sjómenn með skertan hlut
Geir Gunnarsson.
Margt hefur breytzt á s.l.
50 árum Oig ekki hvað sízt Al-
þýðuílokkurinn. Það e<r engu
likara en að Alþýðublaðið vilji
minna sérstaklega á þessa stað-
reynd með því að rifja það
upp, að um þessar mundir er
liðin rétt hálf öid síðan Jón
Baidvinsson var fyrst kjörinn
á þing fyrir Alþýðuflokkinn.
Þegar Jón Baldvinsson barð-
ist fyrir framgangi vökulag-
anna, sem áttu að setja útgerð-
ina á hausinn og koma þjóðinni
á vonairvöl, eins og allar kjara-
bætur til sjómanna hafia átt
að gera bæði fyrr og sáðar,
naut þessi foringi Alþýðu-
flokksins slíkirar hylli sjó-
manna að þess voru dæmii,
að mynd af honum vasri fest
upp í lútoair togaranna eða
límd innan á kojumar.
Nú, þegar þeir, siem ráða
þeim flokki, sem ber siama
nafn og flpktour Jóns Baldvins-
sonar, minnast fyrsta kjöirs
hans á þing. li,ggur allur tog-
araflotinn bundinn í höfn
vegna kjaradeilu og yfirvof-
andi er verkfall á bátaflotian-
um, fyrst og fremst vegna
þvingunarlaga, sem þingflokk-
ur Alþýðuflok-ksins réði úr-
siitum um að sett voru á Al-
þingi í des. 1968.
Nálægt miðju því támabili,
sem liðið er frá kjöiri Jóns
Batdvinseonar, var uppruni
flotoksinis og skyldur bans við
verkalýðsibreyfiniguna ekki fjar-
lægari í huga þáiverandi
formanns hans Stefáns Jóh.
Stefánssoniar en svo, að hann
sagði á Alþingi að „Alþýðu-
floitokuirinn teldi óhjákvæmi-
legt í samræmj við stefnu siína
og uppbyggingu, að samráð
yrði haft milli hans og laiuna-
stéttanna um úrraaði, sem
gripið væri til. og þau ein úr-
ræði gæti Álþýðuflokkurinn
váLið, sem vertoalýðshreyfinig-
in og launastóttimar gætu
sætt sig við og vildu una“.
í þá rúma tvo áratuigi, sem
liðnir eru síðan þessi ummæli
voru viðhöfð, befir oft reynt
á grun dv allaratri ði n um sam-
ráð fkvkksins við launastétt-
imar við setningu laga um
kjaramiál, en margt hefir
breytzt, jafnvel á fjóirðungi
aldar, og etoki sázt Alþýðu-
flokkurinn.
Alþýðuflokkurinn spurði ekki
að þvi árið 1963, bvort sjó-
menn sættu sig við eða vildu
una þeim gerðiairdóms- og
þvingunarlö'gum, sem sj'áivar-
útvegsm-álaráðhenra flokksins
setti um ráðningarkjöir á síld-
veiðum, en á einum mestu
gróðaárum útgerðarinnar vcnru
með þeim lögum hafðir tuigir
miljónia króna af síldiarsijó-
mönnum.
Síðar, þegar Aiþýðuflokkur-
inn hafði farið með stjóm sjáv-
arútvegamála í nær áratug
samfieytt, gekk bann feti
lengra og réð úrslitum um það.
að í kjöifar gengislækkunarinn-
ar 1968 vora sett lög um ráð-
stafanir í sjávarútvegi, sem
ollu vetrkföllum á bátaflotanum
í uppbafi undanfiarandi tveggja
vetrarvertíða og eru aðalor-
sök þess, að í dag er allur tog-
arafloti landsmanna bundinn,
en verkfiall getur skoliið á á
bátiaflotanum hvenær sem er
me’ð viku fyrirvara.
Þegar þessi lög voru sett,
spurði þingflokkur Alþýðu-
fioktosins ekki um það, hvort
sjómenn viidu sætta sig við
eða una þessum ráðstöfunum.
Öðru nær þau voiru sett þvert
gegn eindregnum móitmælum
stéttarfélaga sjómanna hvað-
anæva af landinu, og fara litl-
ar söigur af því, að myndir af foip-
ystumönnum Alþýðuflokksins
hafii skreytt vistairverur tii sjós
um þær mundir.
Svo toairt fylgdu stjómar-
ffloktoamir eftlr ákvörðun sinni
um að setj-a þessi þvingunar-
löig, að því fékkst ekki einu
sinni firamigengt, a’ð sú nefnd,
eem um flrumvarpið fjallaði,
ræddi við fulitrúa sjómanna-
samtakanna um þessar ráð-
stafanir
Með samþytokt lagaiin-a voru
sjómenn skyldaðir til þess að
láta af óskiptum afliahlut 17%
til greiðslu á útgierðarltoostnaði
við sölu á Hflia innanlands og
að auki 10% till 20% eftir teg-
und afila i Stofnfjársjóð fisiki-
arinnar var talin nema 18 tii
20% á þorskveiðum, og ajó-
menn voru skyldaðir til að
láta af hendi 17% af óskiptu
aflaveirði til greiðslu á þeim
kostnaðarauka, auk framiiags-
ins í Stofnfjársjóð.
Þa-r á ofian var útflutnings-
gjald sjávarafurða hækkað í
því skyni að auka tekjur Trygg-
ingasjóðs fiskiskipa. sem greið-
ir tryggingaiðgjöld flotans. Sú
hækkun sem var skv. frum-
vairpinu áætluð 48 miilj. kr. á
ári umfram hækkún í krónu-
tölu vagna gengisfbneyttingar-
innar, hefir að sjálfsögðu áhrif
á fiskverðið og greiðist að því
leyti að hálfu af hlut sjómianna.
Þannig voru sjómenn skyld-
aðir til að greiða af óskiptum
aflahlut mikiu meira en
alla vexti og afborgan-
ir stofnlána, verulegan hluta
hæ'kkunar útgerðarkostnaðar
og enn aukinn hluta trygg-
ingaiðgjalda fiskiskipaflotans.
Setning þessara kjaraskerð-
ingarlaga olli þegar á vetrar-
vertíðinni 1969 langvinnu verk-
fialli á bátaflotanum. Ákvæð-
um laganna fékkst þó ekki
hrundið að því sinni, en sam-
ið var um greiðslu hluta af
fæðiskostnaði sjómanna á báta-
flotanum, þó á þann bátt, að
braut að afnema skerðingar-
ákvæði laganna með öllu. Það
var því ljóst, að vinnufriður
yrði ek'ki á þeirri vertíð, sem
nú er toafin, ef ekki yx’ðu gerð-
ar firekaari breytingar á lögun-
um sjómönnum í hiag. Nú er
svo komið málum, að yfirmenn
á togurunum hafia vexið í verk-
flalli í rúman mánuð og allir
togarar landsmanna eru bundn-
ir í höfn.
Tillögur um nýja siamninga
bátasjómianna, þar sem einung-
is var gert ráð fyrir eðlilegri
hækkun fiskverðs í kjölfar
stórfelldra verðhækkana er-
lendis, en í enigu breyft við
skerðingarákvæðum laganna
um ráðstafianir i sjávairútvegi,
voru samiþykktar í nokkrum
sjómiannadeildum á Suðumesj-
um en felldar í Hafnarfirði.
Tillögumar hafia efitir það
hvergi verið samiþykktar en
felldiar í Vestmanniaeyjum og
sjómenn hafia nú einbeitt sór
að kröfiunni um nýjan áfanga
í þá átt að fá afnumin þau
þvingunariög, sem Sjárfstæðis-
og Alþýðufflokkuirinn settu fyr-
ir rúmum 2 árum.
Samkvæmit upplýsingum sem
fengust við fyrirspuirm sem ég
flutti á Alþingi haustið 1969
má ætla, að á þeim 2 árum,
sem lö'gin hafa gilt nemi
greiðslur af . heildaraflaverð-
mæti í Stoínfj'ársjóð fiskiskipa
og í hluitdeild í útgerðarkostn-
aði nál. 2000 milj. kr., og þar
af eru nál. 1000 milj. kr. af
aflahlut sjómanna. Má ljóst
vera, hversu hór er um grí’ð-
arlega mikla röskun á kjara-
siamningum að ræða og að
ógerlegt er að vænta þess að
nokkur vinnufriður verði á
fískiskipaflotamum á meðan
kjarasamningar eiga að fara
fram undir oki þessiara laga.
Höfuðröksemdin fyrir nauð-
syn á setnirtgu laganna var bág
afkomia útgerðairinnar á þeim
tímia, en þá höfðu laun sjó-
mauna einnig lækkað medr en
nokkurrar annarrar stéttar í
landinu.
Útger’ðin hefir s.l. 2 ár notið
þessiarar nær 1000 milj. fcr.
upphæðar af aflahlut sjó-
m,anna og nú árar svo, að afli
hefir verið mjög góður og af-
urðaverð í hámarki. Allar for-
senduir sem stjómarflokka'mir
reyndu að bera við, þegar lög-
in voru sett. eru því brostnar,
en í stað þess, að stjómarflokk-
Engin stétt í landinu er arðrænd jafn harkalega og sjómenn.
skipa, en 22% í þann sjóð við
sölu í eiflendri höfn.
í greinargarð með firumvarp-
inu var því haldið fram, að
framlag af óskiptum afla til
Stofníjársjó’ðs fiskiskipa myndi
nerna um 300—400 milj. kr.
árleiga, en framlagið varð á
árinu 1969 428 milj. kr. Því
var og haldið fram, að um
yrði að ræða „talsvert lægri
upphœð en afborganir og vexti
af stofnlánum flotans“. Beynsl-
an varð sú árið 1969, að upp-
hæðin, siem með þessum hætti
var tetoin af óskiptum afila,
nam um 95 miljónum króna
hærri upphæð en allar
éreiðslur útgerðia'rinnar í af-
borganir og vexti afi stofnlán-
’Jm flotans, og mó þó aetla,
að enn meiru muni á árdnu
1970.
ÁætQuð hækkun útgerðar-
kostnaðar vegna gengislækkun-
viðreisnairflokkamir láta líta út
sem einbverja gjöí þeiirra til
sjómanna, þótt fiskverð tíl ís-
lenzkra sjómanna sé eftír sem
áður átakanlegia lágt miðað við
það verð, sem stéttarbræður
þeirra erlendir fá fyrir sams
konar og lakari vöru.
Hann er ekki ýkja fjölmenn-
ur sá hluti þjóðairinnar, sem
við aðistöðu sem fæstir vilja
kjósa sér ' vinnur þau störf
sem eru undirstaða þeirra gíf-
urlegu verðmæta, sem gara
þjóðinni kleift að veita sór
hvers kyns þjónustu og lifs-
gæði. T.d. voru árið 1968
greiddar drjúgum fleiri vinnu-
vikur við smásölu á benzLn-
stöðvum en á togaraflotanum
öllum, að ekki sé talað um
bankastarfsamina, þar sem
greiddar vocru um 2,4 sinnum
fleiri vinnuvikur en á togara-
flotaoum. Þrátt fyrr erfiðan
aðbúnað tíl sjós og langan dag-
legan vinnutíma srjómanna er
þeim ætluQ ekki skemmri starfs-
ævi en skrifstofufólki, því að
þeir njóta miklu minni lífeyr-
isréttinda en opinberir starfs-
menn, og því hefir ekki feng-
ist breytt á Alþingi.
Kröfiux um meiri lífsþægindi
og fullfcomnasri aðstöðu í fé-
lags- og menntamálum eru í
raun, eins og málum er bátt-
að, toröfur um aukin afköst sjó-
manna. Þegar nú er verið að
hækka laun æðstu embættis-
manna þjóðarinnar í þrefalda
kauptryggingu scjómanna og
gera þær kröfuir að háskóla-
menntaðir kennairar taki við
allri barnakennslu í landinu,
er í raun verið að ávisa á af-
rafcsturinn af vinnu sjómannia
á næstu árum. Til þess að sá
afrakstur geti orðið sem mest-
ur ætti þjóðin að gera sér
ljóst, að fyrst og fremist þurfa
kjör sjómanna að vera svo
góð, að sjómennska verði eftir-
sótt starf í stað þess, að nú
fást naumast menn á bátana,
þótt allur togaraflotinn liggi
í höfn. Það er óvarlegt að ætla
að afla efnis í nýjar hæðir of-
an á husið með þeim hættí. að
mylja það úr grunninum.
Flestir landsmenn munu
gera sér ljóst mikilvægi sjó-
mannsistairfsins fyrir þjóðarbú-
ið, en skyldl almenningi vera
jafnljós sú staðreynd, að sam-
kvæmt skýrslum Haigstofu ís-
lands nárnu meðalbrúttótekjur
háseta á toguirum og vélbát-
um árið 1969 249 þús. kr. og
eru þá meðtaldar áætlaðar
tekjur vegna eigin húsnæðis,
greiðslur frá almannatxygging-
um og að jafnaði tekjur eigin-
konu og barrta og án nokkurs
frádráttar.
Af hálfu Alþýðubandalagsins
hefir verið fluitt frumvarp um
að skerði ngarákvæði laganna
um ráðstafanir í sjávarútvegi
verið skorin niður um helm-
ing nú þegar og afnumin með
öllu um næst komandi ára-
mót. Þeir flokkar sem settu
þessi lög og hafia meiri hluta
á Alþingi munu þó ekki beygja
sig fyrir öðru en samtatoamætti
sjómanna sjálfra, jafnt sjó-
manna á bátaflotanum sem tog-
araflotanum, jafn-t háseta aem
yfinmanna.
Á svo mikilsverðri stundu
í k j arabaráttu sjómannasité'tt-
arinnar. þegar á öllu ríður að
halda fullri samstöðu og ó-
rofa einingu, er það íurðulegt
að sjá í 4. tbl. málgagns Frjáls-
lyndra og vinstri mamna, Nýju
landi — Frjálsri þjóð, málgagni
forseta A.S.Í. gripið tíl þess
lágkúrulega, lævisa og marig-
notaða herbragðs, sem atvinnu-
rekendamálgögnin hafa jafnan
beitt í stéttabaráttunni, þegar
að hefir sorfið. að reyna að
etja saman einstö'kum starfs-
hópum innan verkalýðsstéttacr-
innar í innbyrðis átök og deil-
ur um launamun innan raða
launþega, sem standa í sameig-
inlegum átötoum um meginat-
riði sem alla heildána varða.
Atvinnurekendum hefir á und-
anförnum áxum efcki tekizt a’ð
fá sjómenn til að láta kjara-
baráttuna markast af þeim at-
riðum. Sjómenn hafa ekki deilt
um hlutaskipti innbyrðis, úrii
þau hafia gilt ákveðnax reglur
án ágreinings til þessa.
Eí til vill er þetta sérstaika
framlag Nýs lands — Frjálsr-
ar þjóðar til baráttu sjómanna
gegn kjaraskerðingarlögunum
tilraun til þess að sanna það
fyrir þeim Alþýðufilokki. siem
minnist Jóns Baldvinssonar
með striði gegn sjómönnum, að
sá flokkur, sem á marga
frjálslynda en fáa vinsitri
sdnna, eigi nú óumdeilanlega
heima undir sama þaki og nú-
verandi forysta Alþýðuflokks-
ins.
Geir Gunnarsson.
<*>-
sú greiðsla hefir áhrif til lækk-
unar á fiskverOi og launum til
sjómanna. Ennfiremur var sam-
ið um aðild bótasjómianina að
lífeyrissjóði -í áfiöngum.
Tillaga Alþýðubandalagsins
um enduirskoðun kjaraskerðing-
arlaganna fyrix næst síðustu
áramót fékkst efcki afgreidd á
Alþingi, og kom þvi enn til
verkfialls á bátailotanum á síð-
ustu vetrarvertíð.
í sambandi við nýja kjara-
samninga var hlutdeild í út-
gerðarkostnaði af óskiptum afla
lækkuð úr '17% í 11%, en frek-
ari breytingar náðust ekki
fram og því engar, er áhrif
höfðu á lögþvingaðax greiðslur
af óskiptum affla við sölu í er-
lendri höfn.
Því var lýst yfir af hálfu for-
ystumanna sjómanna, að hér
væri aðedns um samning um
áfanga að ræða, áfanga á þeim
aimir lækki greiðslur af afla-
hlut sjómanna, blasir það við,
að þessar greiðslur til útgerO-
arinnar hækki stórlega í krónu-
töiu vegna hækkaðs fiskverðs.
Setning kj araskerðingarlag-
anna hefir ekki aðeins valdið
því, að sctórfelldiar fjárhæðir
bafia verið hafðar af sjómönn-
um, heldux baifia kjanadeilur og
verkföll, sem eðlilega hafa
hlotizt af siíkum þvingunar-
lögum, valdið því að stórfedld
verðmæti hafa tapazt þjó’ðinni
í þennan herkostnað viðreisn-
arstjórnarinnair gegn þeim
mönnum, sem vinna þau stöcrf,
sem eru undirstaðan undir svo
til aliri þjóðarframleiðslunni.
Það eru því ekki einungis baigs-
munir sjómianna einna heldur
þjóðairinnar allrar, að skerð-
ingarlögin verði afnumin,
enda faira hagsmunir sjómiacnna
og þjóðarheildairinnar saman
í þessu efni sem endranæcr.
Herkostnaðjrinn gegn sijómönn-
um verður þeim mun stórfelld-
ari sem verOIaig sóávarafiurða
er nú með því hæsta, sem hefiur
þeKkzt.
Engin sitótt í landinu er arð-
rænö jafn harkaleiga og sjó-
menn, það er að segja engin
stétt heldur eftir minni hlut
af þeim verðmætum sem hún
stoapar en ’ sjómannastéttin.
og fer því þó fijarri að allur
núsmunurinn renn-i til útgerð-
arinnar. Hækkun fiskveirðs n.ú,
þegar affurðimar hafa hækíkað
stórlega á heimsimaírtoaði, vilja
Greínargerð Tækni-
fræðingaféiagsins
Þjóðviljanum hefur borizt
svofelld greinargerð fráTækni-
fræðingafélagi Islands:
Hjá borgarstjóm Reykjavík-
ur liggur nú fyrir tillaga um
breytingu á 11. gr. bygging-
arsamiþyfcktar Reyk j avítourbor g-
ar, er samþykkt var á fundi
byggingamelfndar þann 14.
janúar 1971.
1 núverandi 11. gr. bygging-
airsamþytoktar segir meðalann-
ars svo: „Uppdrættir sam-
kvæmt 8. og 10. gr. (Teikning-
ar af húsum og mannvirkj-
um) skulu gerðar of húsa-
meisturum (þ.e.a.s. arkitektum),
byggingacrverkfræðingum, bygg-
in gartæknifræöingum, eða þeim
sem hlotið haffa viðurkenningu
byggingarnefndar".
Breytin gartillagan að nýrri
11. gr. hljóðar meðal annars
svo orðrétt:
Þeir einir hafa rétt til að
gera uppdrætti, skv. 8. og 10.
gr., er hlotið hafa löggildingu
byggingamefndar.
Byggingarnefnd veitir slfka
löggildingu eftirtöldum aðilum:
Arkitektum og byggingarverk-
fræðingum, hvorum á sínu
sviði. Bisi ágreiningur um
verksvið, sker nefndin úr.
Heimilt er nefndinni að ákveða
í löggildingu hverju sinni, hve
víðtækt verksvið aðila megi
vera. Til löggildingar þarf a.
m.k. eins árs starfsreynslu, er
byggingamefnd telur fiullnægj-
andi. Heimilt er að táka gilda
að nokkru leyti starlsreynslu
erlendis.
Þá getur byggingamefnd
veitt eftirtöldum aðilum lög-
gildingu: Byggingartaaknifrasð-
ingum, byggingarfræðingum og
mönnum, er hafa svipaða
menntun að dómi byggin gar-
nefndar, hverjum á sínu sviði.
Rísi ágreiningur um verk-
svið, sker nefndin úr. Til lög-
gildinigar samkvaemt þessari
málsgrein þarf 2V2 — 5 ára
starfsreynslu, sem nefndin tel-
ur fiullnægjandi. Hedmilt er að
taka gilda að nokkru leyti
starfsreynslu erlendis.
Framihald á 9. síöu.

I