Þjóðviljinn - 18.04.1971, Blaðsíða 6

g SIÐA — WÖÐVILJtNN — Sunmiudagur 18. aprtl 1071.

Enn ein hugleiding um náttúruvernd og virkianir
............V vs .... •••••■••• ........; ..............v...............•••-•• • ••• •••• •■•"• • •-•-. •■;............;•••••• ■••••• - ............................
Úr Laxárdalnum.
HÁKON JÓNSSON:
Pís/arvottarnir á Akureyri
„Afturhaldsöfl“
náttúruvemdarmanna
Bæjarstjórinn á Ateureyri
saikar landeigendtur og allla,
sem þá styðja, um að vilja
leggja. stein í götu allra írama-
fara af því að yið viljum ekki
lóta skemma Laxá meir en
orðið er. Þetta eru svo mildar
ðfgár að tæpast eru svará-
verðar. Auðvitað er okkur sem
öðrum fuilljós vaxandi raf-
ortoulþönf fyrrgreindra byggðar-
laga. Við teljum aðeins að
fara skuli aðrar leiðir til raf-
orkuiöfilunar en að virkja Laxá,
«n ég hef áður nefnt að
aithuga beri gaumgaefilega
hvort ekki verði hagkvaem-
as^ fyrir nánustu framtíð að
ieiða rafmagn norður frá Búr-
íellsvirkjun. Við vil.jum vemda
og verja einn dýrmaetasta
gimstein íslenzkrar náttúru,
einnig sporna gegn því að
eignaréttur fjölmenns byggð-
arlags sé fótum troðinn aif auð-
valdi og afturfhaldi að ástaeðu-
lausu. I>að er okkar synd, en
hún er vist stór í augum Lax-
órvirkjunarpostulanna og fylg-
ismanna þeirra.
Draumurinn um
stóriðju
Areiðanlega er fjarskalegá
vanlhugsað, svo ékki sé meira .
sagt, að stefna að stðrvirkjun
til að hægt sé að koma upp
stóriðju í grennd Akureyrar,
á borð við Straumsvíkur-ál-
verið. Leggja til þess undir
stórspjöll- og hsettur blómleg
héruð og sérstæð náttúruundur
til að framl.eiða rafmagn sem
svo verður selt erlenduim auð-
hringum á smónarlegu lágu
verði — til að byggja eitur-
spúandi verksmiðjur, sem svo
menga andrúmsloft og eyði-
leggja trjágróður Akuireyringa.
En þetta virðist þvj miður j.
dag vera óskadraumur bæjar-.
stjórans, því miður.
Kommúnistagrýlan
Eitt herbragð hans er að
reyna að hræða þingeyáka
bænd'T á því að Alþýðubanda-
lagið (kommúnistar?) sébanda-
menn þeirra. Nú á gamla
kommúnistagiýlan að vera
síðasta hálmstráið í áróðrin-
um. Jú, mikið rétt. Blað Al-
þýðubandalagsins, Þjóðviljinn,
styður drengilega mólstað
„litlu, sætu kotba;ndanna“.
Það hefur birt skeleggar grein-
ar fjölda manna, sem gagn-
rýnt hafa ofbeldishneigð og
blindinigjahátt virkjuinarman.na,
svo synd þess er auðvitað
stór. Einnig hala þeir bann-
settir syndaselirnir Jónas Áma-
son og Lúðvík Jósepsson borið
fram á Alþingi þá tillögu í
nafni Alþýðubandalagsins, að
allar framkvæmdir yrðu tafar-
laust stöðvaðar meðan leitað
væri sátta í þeirri alvarlegu
deiiu, sem upp er komin og
þær rannsóknir látnar fara
fram, sem nauðsynlegar eru
taldar. Jú, framkvæmdir voru
stöðvaðar — ekki vantaði það
— rúmlega yfir eina „land-
helgi“, meira varð það nú
ekki, a.m.k. um sinn.
„Ódýra“ rafmagnið
Bæjarstjórinn nefnir lágar
töluir á væntanleigu rafmagns-
verði frá hinni þráðu og sjálf-
sagt ódýru, nýju Lhxárvirkjun
„framfaraimanna“, — en svim-
háar tölur til samanburðar frá
Búrfellsvirkjun og Lagarfoss-
virkjun (sem enn er ekki haf-
in), en forðast auðvitað eins
og heitan eld að nefna gufu-
aflsvirkjun, hvað þá virkjun
stórfljóta Þingeyjarsýslu. Full-
yrðir bara, sannar ekkert.
Sarna froðúsnakkið þar sem
annarsstaðar.
Nátttröllin og
mengunin
Sannleikurinn. er því miður
sá, að við hin blindu nátt-
tröll sem misst hafa trúna á
að við Islendingar getum stað-
ið á eigin fótum á leið til
framfara og baettra lifskjara,
þýðir ekkert að tala. Þau hafa
misst trúna á þá atvinnuvegi,
sem þjóðin hefur lifað á um
aldir og lifir ,á enn í dag. Þau
lifá nú í eilífu tilhugalífi við
erlenda stóriðju, álver. oliu-
hreinsun arstöðvar og önnur
„þjóðþrifa“-fjn'iiieeki, sem hið
eftirsótta markmið framtíðar-
innar.
Sem betur fer bjarmar nú
af degi í viðhorfuim; mikils
hluta þjóðarinnar og margir
mætustu menn hennar ganga
nú fram fyrir skjöldu í bar-
átfcu gegn þessum ógæfuöflum.
Flestir vitibornir menn eru
búnir að sjá að á þessum tím-
um hraðvaxandi geigvænlegr-
ar mengunar og þá fyrst og
hafa augljóslega í för með
sér. Við teljum þegar víti orö-
in hérlendis sem til vamaðar
eigi að vera og „iðnvæðing“
framtíðarinnar megi ekki hafa
í för með sór eitrun lofts,
láðs og lagur, ragnarök ailrar
tilveru á þessum hnetti.
Við Islendingar eigum næg
fallvötn til að virkja til að
mæta vaxandi þörf okkar um
langa framtíð, sem betur fer,
ef við lokum hurðum fvrir er-
bráðaðkallandi þörfum, og hún
má vera dýr, ef hún verður
ekki margfalt ódýrari en for-
heimskunarbröltið í Laxár-
gljúfrum núna. Og hún er eng-
inn „náðarspeni“, þótt hluthöÍT
um í Norðurverki hf. þóknisí
að nefna því nafni. Fyrir þeim
vak'ir það eitt að fyrirtæki
þeirra missi ekki atvinnuna
við Gljúfurversframkvæmd-
imar. Kannski mannlegt sjón-
armið, en ekki stórmannlegt.
1
Ing-ólfs þáttur
Árnasonar
Áður en ég legg frá mér
pennann vil ég lítillega minn-
ast á greinarkorn, nýkomið í
blaði hinna „frjálslyndu“ á
Akureyri. Hún er sýnishorn
þess, hve hlýjuim straumum
heffiur astið andað úr þeirri átt
í garð bændanna margumitöl-
uðu. Undir stendur I.A. og
mun vera Ingólfur Ámason
rafveitustjóri þeirra Akureyr-
inga. Hann spjrr hver eigi Laxá
í Suður-Þingeyjarsýsllu, finnst
það lítill vafi á að það sé
þjóðin öll, en ekki „einstak-
lingspúkinn“. Ég skail strax
segja þeim ágæta manni, að
svo hefur virzt, síðan Akur-
eyringar fóru að hugsa þar
til virkjunarframkivæmda,
nökfcuð augljóst, að þeir teldu
hana (þ.e. virkjunarmennirnir
þar) sína eign, sean þeim mættu
ráðslagast með og ressafcastast
að eigin vild. Nú í dag er
þessi „sannfæring" þeim orðin
svo í bióð runnin, oð þeir telja
engum koma við áform sín
eða gerðir þar, ill né góð. Nú
er að dómi herforingja hans
Bjarna Einarssonar annað orð-
ið uppi á teningnum og vil ég
vísa honum Ingólfi bara að
lesa betur grein hans, þá
kemst hapn í allan sannleika
þessu spursmáli viðvíkjandi.
Obbinn af þvtf „landi sem negn-
ið og snjórinn falla á“ (á
vatnasvæðuim Laxár og Mý-
vatns) mun falla á yfirráða-
svæðum „landeigendaauðvalds-
ins“, svo að við ramman nedp
er að dnaiga.
I.A. segir að þeir sem telji
sig eiga Laxá huigsi um það
. eitt .jhvað margar krónur þeir
geti pínt út í eigin vasa“.
Hann veit ósköp vel, bless-
aður maðurinn, að landeigend-
urnir eru einungis að verja
eignarétt sinn fyrir skefja-
lausu áeirndar- 02 drottnun-
færð svo sterk rök' fyrir þvi
að almenningsheill krefji þess
ekki að hin mafgumræddu
svæði séu lögð í hættu' og sum
(Laxárdalur) gereyðilögð til
búsetu, að hjá þeim verður ekki
gengið. Þau verða ekki hunds-
uð alf málpípum öfbeldisafl-
anna í Laxárgljúfrum, það
mun almenningsáilit þjóðarinn-
ar sjá um.
I.A. hefur fengið. áfall við
að lesa ályktun málfundafé-
lagsins Hugins í Menntaskóla
Akureyrar. Já, þvílíkt hneyksli,
að slík ályktun skuli
koma frá sjálfri Akoireyri! Og
hann þvælir um kulda í skól-
um, ef hafís legðist að land-
inu og Gljúfurversraflmagnið
þráða væri þá ekki fyrir hendi
til að þíða loppna fingur
menntaskólanema. Ég verð að
játa að í fávizku minni hélt
ég að rafmagn frá öðrum
virkjunum gæti komið að saima
gagni.
Hann klykkir út með á-
varpi til bæði landeigenda og
yfirstjórnar orfkumála: „Þið,
landeigendur, sem viljiðstoppa
alla vinnu við Laxá. Hættið
að vera ykkar óigœfusmiðir og
annarra, sem á orkuveitusvæði
Laxár búa“. — Við yfirstjóm
orkumála: „Sýnið þann mann-
dóm að binda enda á betta
Laxárstríð, sem engum er til
gaigns, nema ágimdarpúkan-
um“. — Svo mörg eru þau
heiUögu orð. Eru landeigendur
sinnar ógæfu smiðir, Laxdæl-
ingar, af því þeir vilja efcfci
flytja á mölina í Reykjavík
— eða Alkureyni — og yfirgefa
af fúsum vilja sín ættaróðu!
— bæturnar sem þtrir fengju
fyrir jarðir sínar og mann-
virki myndu tæpast hrökkva
til að kaupa húskofá' yfir sig
á nefndum stöðuim (dæmi eru
þegar fyrir hendi í Laxárdal).
Aðaldælskir bændur á Lax-
Frá Mývatni.
fremst meðal þeirra þjóða sem
mesta stóriðju hafa, verður
hér á Islandi að stinga við
fótum. áður en það er um
seinan, ef ekki á illa að fara.
Vissulega viljum við „skera
upp herör gegn mengun“, ekki
bara á Noröurlandi. tieldur á
landinu ölíu. Ög ' við gerum
meira en að „biása á þær
framfairir“ sem slíka ógæfu
lcndum auðjöfrum, sem hér
vilja arðræna og eyðileggja
landið okkar, Okfcur á Norður-
landi eystra ber skylda til að
virkja þá arku fyrst, sem
minnst náttúruspjöll hefur í
för með sér, fyrst gulfuaflið,
síðan Skiálfandafljót. seim fyri'
segir. Orkuleiðsla frá Búr-
fellsvirkjun er kannski sú úr-
bót, sem getur fyrst bætt úr
arvalldi auðhyggjunnar á Ak-
ureyri. 1 stjórnarskrá lýðveld-
isins lslands nr. 33 1944 segir
m.a. svo í 67. gr:
„EÍgnaréttur er friðhelgur.
Engan má skýLda til að iáta
af hendi eign sína, nema al-
menningslheill krefji, þarf til
þcss> 1 lagáfyrirmæli og komi
fullt“verð fyrir“.
Það hafa margsinnis verið
árbökkum og í grenhd eiga
óhræddir að búa þátf áfraih
í trausti þess að aldféi komi
aftur þær náttúruhamfarir af
völdum jarðskjállfita undir
mannvirkjum og stór&tfflu
GljúfurversframfcvíEmda secn
átt hafa sér stað. En .við þœr
framkvæmdir, sem nú‘ standa
yfir (sprengingar tilvonondi
Framhald á 13. síðu.