Þjóðviljinn - 18.04.1971, Blaðsíða 8

0 SlÐA — í>JÓÐVTLJINN — SuniMidagur 18. apríl 1971,
geðheílsa og geðvernd
b.elK^x*
a,úki
fðndnrkennslu.
þjðnttsitu sem naudsynlegt er
aö veita í samnibandi vlð geð-
deild á sjúkraihúsi. Með bessu
móti skapaðist eðlilegt firamihald
í meðferð og unnt yrði aðnýta
sérfræðin gana og sjúfcrabúsdn
betur í bágu sjúfcLmganna. En
eins og saikir standa eru geð-
sjúfcum aðeins ætluð um 260
rúm á sdúfcraihúsum, þannig að
skorturinn er hróplegur. Við
jþetta baetast þó hjúkrunar-
deildir að Úlfarsá, Bjargi, Ási
í Hveragerði, Stykkisihxíillmá og
f Amairfijoiiti og nokkuir nim á
endurhsaEingarsitöðinni að
Eeyfcjalundi. Hjúkrunardedld-
imar eru reknar við mismun-
andi skillyirðd. og segja rná, að
þær séu alilar neyðarbrauö að
Bjargi undansfciildiu, en starf
Hjálpræðishereáns þar er tii
stöfcustu fyrirmyndiar. Að Ási
er húsnæðisaðstaða góð, en
skortur á laetenum og hjúkr-
unarliði gerfr erfitt um vik, en
á öJlum þessum stöðum höfum
við sérfræðilegt eftiriit nema
með Amarhoiti. Það hefur
Kristján iæfcnir Þorvarðaa-son
annazt og unnið mjög gott
stairf við hinar erfiðustu að-
staeður. Á þessium hjúkrunar-
og langdvalairdeilldum emsam-
tais um 150 sjúk-
lingar. Endurfieefingarstöðin að
Reyifcjalundi hefur lengi tefcið á
móti geðsjúkflingum, og fyrir
ndkífcrum árum var sú starf-
siemi auífcin veruiega Endur-
hædSngin að Reyfcjafliundd hefur
gefizt máög vdL, esn hana barf að
auka og eÆLa.
— Hvers komar sýúiklMingareru
á hjúifcrunardeildluinum?
— Einkum ianglegustjúfcling-
ar, sem elklfci haftur teflcizt að
fcoma heim aftur. Sötoum
þrengsla geitum við eikfci haft
þá hér á spítalanum, en iþað
er mijög óheppiilegt að einangra
þá á aíBsfcefcktum stofnunum,
því að ef kraftaveridð slkeður,
sem við vomum ailltaf að verði,
rnunu þeir eiga erfiitt með að
fcomast út í líflð aftur.
— Þér siegið. að enduihæf-
inganstöðin hafi gefíð góöa
raun. feuinfa ekfci flesitir geð-
sjúkfldngar á endiurfiæfingu að
halda afitir sjúlkrahúsiveru?
— Obhdnn a£ sjúldingum ofckar
fer bednt út í lífiðaifitur, envið
fylgjumsit með þeim eftir út-
skrift og veitum efiáirmieðiflerð í
ýmsum myndum. Eftirmeðferð-
ardfeildin er hér mijiöa stór,
raumar stærrf en spítalinn
sjáflifiur. A hinn bóginn er við-
taefcarf endiurfiæfing nauðsynleg
í möwgum tiflrviifcum.
Yafasamur spamaður
— Áður en við snúum oflck-
ur að méfljefnum Kloppsspítala
beinilínis langar mdg til að
sipyrja um nofldkra þættd gieö-
heifllbrigðdslþijónustunnar afl-
mennt Segjum svo, að maöur
verði sfcyndSlega geðvedkur,
jafiwel hæittulegur umlhverfi
sínu. Hvað Ifður langur tími,
þar til hægt er að teomia hon-
um inn é sjúterabús?
— Þegar swo ber undir reyn-
\jm við að rýma til eins filjiótt
og auðdð er, endá þótt það sé
oft tæknilega erfitt Af þessum
söflcuim er margur útsflcrifaður
of snemma. Það líður yfirleitt
efldkfl langur tímd frá því að
læknir hefur ósifcað eftir plóssi
fyrir miilklð og bráðveilcan
mann, þar til hann hefiir ver-
ið tefldnn inn. Ef vefl ætti að
vera þyrftu 5% rúmia á sjúkra-
húsum að vera tifltæk veigna
bráðra tiilfleflila.
— Er landsbyggðin algerlega
án geðhedlibrigðisþjónustiu?
— Já, bún verður að sækja
allt slikt hingað í þéttbýlið.
Engi'nn geðlæflcnir starfar utan
Reyflcjaivílciursvæðisdns.
— Þér minntuzt áðan á
sijúflcrarýmiisslfcortinn, sem heifiur
vitasflcufld margþætt vandamál í
för með sér Ég hef m.a. heyrf;
dæmd þess, að fýrirvinnur
sumra heimifla verði að láta af
störfum til að annast geðveila
heimilismenn, og svo verði op-
inlberir aðilar að srjó fijölslkyld-
unni farix>rða.
— Þetta er til og önnursivip-
uð dæmi mó neflna. Það fer
sjálfisagt drjúgur kostnaður í
sflíkar ráðstafanir. þannig að
segja má, að vafasamur spam-
aöur sé féflgdnn í drættó á
byggingu nýs geðsjúkrahúss,
svo að ekflci sé dýpra í árinni
telkið. Þegar efldkd er hægt að
bregðast nógu ffljótt við sjúk-
lingiuinum til hjóflpar og þeir
þurfia að biða lengi eftir visitun,
er álcaflega erfitt að fcomaþedm
heim aftur, þvf að fjölslkyldiur
þeirrai óttast, að flljótlega sæflci
afltur f sama horfið. Það or
mjög miilkilvægt, að gott sam-
stairf sé mdflli fjiöflskyfldu sjúk-
lingsins og sjúkrathiissdns, og
fljölslkyldan reyni að tafca á
vandamálunum með skilndngi,
en það er oflt Ihægara sagt en
gert, og umönnun gieðsjúfldinga
i heimalhúsum er giífuriegt áflag
flyrir heimdlin.
— Nú er steflnt að þvi í æ
rífleara mœli, að útsflcrifla sjúk-
linga svo ffljótt sem fcostur er.
Hvað dvelljast sjúkilingar hér
lengi að meðaltaili?
— Meðaltöl segja elklkert um
þann divailartíima, sem allmenn-
astor er. en tlll gflöggvu-ntar get
ég nefnt, að á árinu 1969 út-
sflcriifiaðd spftaflinn 847 sjúMinga.
og Iþar afl höffiðu 761 dVaflizt hér
slkemur en 4 mánuði, og þar
af rúmflegai 400 sikemur eneinn
máinuð.
Andlegt heilbrigði
— An þesis að farið sé mjög
nálkivæmfljeiga út í þó sállimia.
langar mlg til að sipyrjabvem-
ig lækndngamar fiara Ihér flratn
f stórum dráttum.
— Lyfiliæflcningar eru hér
mjög milkdð stundaðar, sáfllæflcn-
ingar og það siem við ifcöflflum
vinnulæflcndngar og félaglsmieö-
fierð. Vinnuilaafcnmgamar eru
m.a. í þvi fólgnar, að sjúlkfldng-
unum eru flengin átoveðdn verfc-
eflnd, sem geta þjálfað þá upp
og aukið þoi þekra til starfia.
Félaigsmeðfferð fler firam á ýms-
an hátt, í farmi fjöflsikyíduvið-
taia, hópstairtfsemd og jaírwvél
sflcemmitana, og markmiðid er
að ajutoa félagsþroska sjúikling-
anna, sem er oflt mjög ábóta-
vant og örva hedlbrigð tifl-
finningateingsil. Annars fara
læflcningamar viáiaskufld einflcum
aftir eðli sjúlcdómsins, en hann
getor verið of fijöilimörgium röt-
um runninn.
— Já. og bvað er edginlaga
andlegt heilbrigði?
— Það er dálitið erfiitt að
gefa stutta og algilda sfcýringu
á því. Við getom samt sagit, að
só miaður sé andflega heilbrigð-
ur, sem er fuflfllþrosteaður, þeflcfc-
ir og er í sátt við sjálfian sig,
mietur ytri og innrd raiunveru-
ledlka rétt, og heflidur jaflnvægi
milli edgdn aðflögunar og um-
hvertfisins.
— Erum við þá ekki öll
meira og minna geðveifc?
— Elfcki er það nú svo slæmt.
Margir eiga að vtfsu í edn-
hverju striði við sjáflfa sig og
erfiðfleikasifcedð gera vart við
sig hjó ömum, en þegar féilk
getúr éklkd uonnið hjóflparttaiust,
er þaö oftast vegna þess, að
þaö er ellcflcl andflega flieilbrigt
Heilbrigð aifistaða til umbveirf-
isins er ednndg aflar mákilvæg.
Andlega hedlbrigður maðurget-
ur venijuflega teflcið því óhjó-
kvæmdlega með jafnaðargeði,
brerytt háttum sínum efltir um-
hvertó og samið mdflfli flanigana
sinna og mögiufleiflca til aðfull-
nægja þeim.
— Nú beruia rannsðfcnir til
þess, aö þriö.jungur Isiléndinga
þurfd ednhvem tfima á asvinni
á aðstoð geöflæflcnis að haflda.
Er 'þetta há hluitflaflflstailá rniðað
við aðrar þjióöir og flyrri tíma?
— Ég held að þettai séflnvcrki
einikennandi fyrfr ofldkur né
tímaina. Þetta er svona viðast
hvar. hefur lífclega ailtaf verið
svona, en við vonum, að það
verði efldki svona. Það er mis-
skfflningur að ætila að geðsjúk-
dómar fari vaxandi í nútíma
þjóðlfiálaigi, en hitt er svo ann-
að mál, að vandamólið horfir
afllt öðruvisi við í borgarþjéð-
féfliagi, en í bœndasiaimflélöguin-
um gömflu, þar sem andlega
Framrald á u. siða.
Ekki sjálfskaparvíti útskúfun eða dauðadómur
Geðvemdarfélag fslands á
rúmlega 20 ára starf að baki,
og svo sem mörg áhugamanna-
félög hefur það ýtt viö ráða-
mönnum, knúið fram endur-
bætur auk þess sem það hefur
upp á sitt eindæmi hafizt
handa um framkvæmdir. Þó er
tilgangur félagsins cinkum sá,
aö auka geðvemd, og hvetja til
aukins skilnings á eðli geðsjúk-
dóma. 1 þessu skyni gefur það
út tímaritið Geðvemd í sam-
vinnu við Styrktarfélag vangef-
inna.
Blaðamaður Þjöðviljains fléfldk
Kjartan J. Jóhanasson læikiu,
formann Geðvemdarfélagsdns'til
að sfcýra frá staarflseminuii í
etutto 6pjafllH, og sagði hann
m. a.:
— Sá hugscinarlháttar ryður
sér æ medra till rúms, að geð-
sjúklinga eigi efldki að ednamgra
á sérstoflnunum, hefldur sé
heppilegra að hafla þá með öðr-
um sjúklingumi. Það var lítið
flarið aö bera á þessarf sflcioðun
hérlendis, þegar Geðvemdarfé-
lagiið fiór að scmja við florráða-
menn Reylkjaflumdar um aðild
að framkvæmdum þar og vist-
un geðsjútolinga til enduxhæf-
ingar. Þeir tófcu mólafleitan
okflcar vel, og á undraverðam
hótt tókst ofldkur að koma upp
þremur húsum á Reykjalundi,
enda þÓtt við hefðum varla
ráð á nema einu. en miargir
urðu líka tifl þess að styrirja
viðleitni okflcar með gjöffiumog
fjárframlöglum. Við höttom þvi
haldið áfram að vera þjart-
sýndr. og erum í þann veg-
inn að ráðast í viðibótarfram-
fcvæitnidir á Reykjalundi í saan-
vinmi við SÍBS, og ar miðað
að því að basta við 20 rúmum.
Þetta samstarf heflur veriðbáð-
um aðilum til góða. Það er
mjög mifldflvægt fyrir þá, sem
lengi baffia dvaflizt á gieðsjúlfcra-
húsum að fcomast sem flyrst í
náið samband við andlega heil-
brigt flóflflc, en á hdtt ber ednnig
að lfta, að langvanamdi Idfcam-
legir sjúflcdómiair geta vafldið
hiuigsýfkd, þannig að efldfci er
nægilegt að endurfiæflingin sé
líkamleg. Með aðild Geðwemd-
arfélagsiins að Reyfc.jaflundi
sflcapaðist aðstaða til geðrænn-
air endurfiæflingar flyrir aflla
vistmemn, en hún var ekkifyr-
ir hendi áður, þó að þörfin
væri brýn.
— Og geðsjúfldingar ganga
þar að hvers kyns störfumeins
og aðrir?
— Já, starfsemdn er fófligin í
að þjálBa sjúfcUngana andflega
og Mkamflega, og brúa bilið frá
stoflnun til hins daglega Kfls.

,
rsArrrMB*Tr*Trrr,rrrrrrr,rrrr,r/S&/ttáfó/S/í>4'SSWÍ,J~TTrTTT~r.-T...rrrrT,.-r.- • .V/™ ■■ I..».yi lll —1 llII llmrrMrmrrrmMmr*rM,r.T.,,,m,.wrwsssXfíVXI*AtXm0*»WWiWX&/rfS/SSlV. YS. W. //SSS.r/V. :'St
Á Reykjalundi ganga andlega og líkamlega vaaheilir samau ad störfum, og blöndunin liefur í al
staði gengið veL