Þjóðviljinn - 19.09.1971, Blaðsíða 8

g SIÐA — ÞJÖÐVILJINN — Sunnudagur 19. september 1971.
Grun-nskólaírumvarp 'það.
sem lagt var fyrir síðasta þing,
er fyrir margra KLuta sakirvan-
burða. Tilkoma þess mdmnir á
barn teikið með lœisaraskiurði
án þess að það hafi fengið full-
an þroska í móðurkviði, en
nauðsyn aftur borðið til að
flýta fæðingunni. Fyrrverandi
menntamálaróðherra þótti svo
mikið liggja við að koma frá
sér einhverju þvi, sem bdta-
stætt mætti teljast áður ' en
hanm þyrfti að vfkja úr sessi,
sem hann hafði þá þegar velgt
fimmtán árum lengur en efni
stóðu til.
Ekki er það ætlunin hér að
tíumda alla þætti þessa frum-
varps sem vert væri. Fjölmarg-
ir þeirra eru hrein hörmungar-
smíð, aðrir aftur nýtilegir, en
fáir það góðir að fömgíuð megi
veita.
Stöidrum aðeins við þann
þáttinm, sem kveður á um leng-
ingu skólaskyldunnar. Þarsegir,
að ætlunin með lengingu skyldu-
náms sé að færa niður náms-
efnið, þannig að með níu vetra
námi sé nemendum gert að
tileinka sér það sem áður var
10 vetra nám. Af því tíu vetra
náimá ,var, og er reymdar enn,
átta vetra skyldunám. Þessi
lemging á skólaskyldunni um
einn vetur þýðir sem sé tveggja
vetra aukningu námseftnis.
Ennfremur er gert ráð fyrir
því, að þeir nemendur, sem
efcki geta lokið skyldunámi á
tilskildum tíma, sitji skóla tvo
vetur til viðbótar þeim níu eá
þurfa þykir.
Allt væri þetta mú gott og
blessað ef ailir ættu jafn auð-
velt með að læra og þeir sem
bezt gengur hverju sinni. En
því er ekki til að dreifa.
Mörgum nemamda er það h'rein
kvöl að sitja yfir þumim og
leiðinlegum námsbófcum. sem
efcki færa þeim neitt það sem
þau leita að. Gagnvart þeissum
nemendum er lenging skóla-
! skyldunnar hreint tilræði.
Reyndar er lenging skólasfcyld-
uinrnar tilræði við fleiri nem-
endur, nánast affla.
Það er nú einu sinni þann-
ig, að allur þorri nemenda er
gripinn námsleiða fljótt eftir
að barnaskólanömimu sleppir.
Tölspakir menn telja að þegar
á fyrsta vetri eftir> barnapróf
sóu um 30% nemenda haldnir
slíkum kvilla. Þegar kemur í
annan befck gagnfræðastigsins
eykst þessi tala all hressilega
og fer upp undir og yfir 90%.
Þrátt fyrir þennan gífurlega
námsleiða halda um 90% nem-
enda áfram námi eftir að hafa
lokið unglingaprófi upp úr öðr-
um bekk gagnfræðaskólanna.
Þá er námsleiðinn að mestu
úr sögunni og viðhorf rnemand-
ans til skólakerfisinis og náms-
efnisins allt annað. Það sem
þessu veldur er einfaldlega það
að nemandinn er laus úr skyldu-
námi og tekur til við nám sem
hamn hefur í flestum tilfell-
um ákveðið sjáifur að stunda.
Það er þetta sem gerir megin
miuninn.
Með því að lengja skólaskyld-
una er verið aö framlengja eða
flytja námsleiðann upp umeinn
bekfc. Slík ráðstöfun hlýtur að
vera naesta óþörf og reyndar
furðuleg. Þetta minnir eikki lít-
ið á þá rökífimi, sem talin var
hvað gildust hér á árunum
þegar verið var að ræða hús-
næðisskort skólanna. Þá kom
fram sú merkilega tillaga, sem
nú er víst að einhverju komin
til framkvæmda, að fjölga ár-
göngunum í skólanum með því
að taka tii kennslu sex ára
böm. Það merkilega við þessa
tillögu. eöa ómerikilega, er, að
hún er rumnin undan rifjum
manna sem áttu að sjá til þess
að í byggðarlögum væmi næg
daigheimili fyrir böm undir
skólaskyldualdri. Þegar þeim
tólcst eklki að standa í því
stykkiniu fóm þeir þá leiðina,
að bæta á yfirfuMa barnaskóla
barnagæzludeild.
Þetta er sem sé sami hlut-
urinn, sem nú er að ske. Þraut-
leiðinlegu skólakerfi á aðbjarga
með því að dæma nemendur til
lenigri þátttötou í því.
Lauisnin á þessum málum
liggur hvergi nærri á lausu.
Hitt er annað að þarna er
verið að byrja á öfugum enda.
Það þairf að gera það eifni,
sem framieitt er í skólunum
þannig úr garði að það sé
skemmtilegt, jafnframt því að
vera nytsamt.
En nú sem stendur er mesti
parturinn af efninu þrautfúlt
Á að gefa námsleiðanum undir fótinn?
HVORT Á AÐ LENGJA
SKYLDUNÁM
EÐA
FRÆÐSLU-
SKYLDU?
og fæst af því forvitnilegt. Þess
vegna er það tillaga mín að
skólasfcyldan verði lækfcuð með-
an það ástand varir. Þegar bú-
ið er að breyta námsefninu og
ppna fleiri námsleiðir er sjálf-
sagt að lengja skyldunámið.
Norðmenn settu löggjöf um
lengingu skólaskyldunnar fyrir
nokkrum árum. Sú löggjaf er
ekki enn komin til framkvæmda
í nærri því öllu landinu. Á
þeim stöðum, sem það hefiur
þó orðið, hefur námsledðinn,
sem ekki er heidur óþekktur
hjá þeim, fylgt skyldunáms-
lengingunni þanmig að nú er
hann að finna í ríkum mæli
á skólastigum sem hans varð
ekki vart að neinu marki áð-
ur. Þetta er ein stoðin sem
rennur uindir þá skoðun að
lækka beri skyldunájmsaldur-
inn.
Það eru nefnilega til tvö orð,
sem íslenzkir skólamenn hafa
hingað til ekki veitt verðuga
athygili. Orðin skólaskyldia —
fræðsluskylda.
Skólaskylda er skylda ein-
staklingsins til þess að sækja
skóla, hvort sem honum er
það Ijúft eða Ieitt.
Fræðsluskylda er aftur skylda
ríkisins til þess að veita hverj-
um þcim sem þess óskar ó-
keypis fræðslu.
Ef nú ætlunin með breyting-
um á skólalöggjöfinni er sú, að
bæta skólakerfið, tel ég að skil-
yrðislaust ætti að taka til al-
varlegrar meðferðar þá hug-
mynd að Iækka skólaskylduna.
cn hækka fræðsluskylduna að
sama skapi, jafnvel enn meir.
Með því væri að verulegu
leyti kveðinn niður sá leiði
draugur, námsleiði. I stað þess
fengjum við áhugasamt náms-
fólk sem reyndi sig á væntan-
lega skánandi námsefni.
Því nær undantekningarlaust
er það reynslan, að þegar fólk
er þvingað til þess að fást við
hluti þá verði árangurinn ekki
í samræmi við getuna. Það er
einmitt þetta, sem verið er að
gera með lengingu skyldunáms-
Ins. Það er verið að legg.ja kvöð
á yngstu borgara landsins.
Ef aftur sú leið yrði valin
að lækka skyldunámið en
hækka fræðsluskylduna, erver-
ið að draga úr kvöð en veita
einstaklingnum frjáisar hendur
til þess að framkvæma hluti
sem hann annars hefði orðið
að vinna nauðugur.
Það er trúa mín að þá léti
áran'gurinn ekki á sér standa.
Úlfar Þormóðsson.
Einn gagnfræðaskóli býr við tvísetningu í Reykjavík
Einn skóli í borginni rúmar
bæði bamaskóla og gagnfræða-
skóla. Er það VogaskóOinn.
Stunda þar um 1300 nemendur
nám í vetur í báðum skólun-
um. Þar af rúmlega 600 nem-
endur í 6 befekjum bamaskól-
ans og rúmlega 600 namendur
í 4 bekkjum gagnfræðaskólans.
Tveir fyrstu bekkimir á gagn-
fræðaskólastigi nefnast ung-
lingastig og heyrir undir skótla-
skyldu, en 3. og 4. bekk á
gaignfræðaskólastiginu er nem-
nemendum frjálst að stunda og
ljúka oft 4. bekk seytján ára
gamlir.
Að undanförnu hafa risið
viðbyggingar við Vogaskóla.
Þar verður bó tvísett áð hluta
£ vetur á gagnfræðasikólastig-
inu, en einnig verður hluti af
gagnfræðaskólastiginu einsetið
og stefnt er að því að skólinn
verði einsetinn í framtíðinni.
— En hver er stærsti gagn-
fræðaskóli borgarinnar?
— Enginn vafi er á því, að
Hagaskóli er fjöteneimasti gagn-
Kennsla í gagnfræðaskólum
hefst 20. september hér
í Reykjavík.
Verða um 5800 nemendur
á gagnfræðaskólastigi
hér í borginni í vetur,
og þeim kennt í fimmtán
skólum víðsvegar
um borgina. Þar af er
nemendum á unglingasþgi
kennt í átta bamaskólum,
en gagnfræðaskólar
teljast sjö hér í borginni.
I>á stunda um 200
nemendur nám í fimmta
og sjötta bekk
Lindargötuskólans,
sagði Ragnar Georgsson
hjá Fræðsluskrifstofu
Reykjavíkurborgar nýlega.
fræðaskólinn núna í Reyk.iavik.
Eru á 9. hundrað nemenda í
þessum sfcóla.
I Hagaskóla veirða kennslu-
stofumar ýmist einsetnar eða
tvísetnair í vetur, saigði Ragn-
ar.
í Ármúloskóla stunda yfir
600 nemiendur nám í 3. og 4.
bekk gagnfriæðastigsins. Sækjá
þennam skóla ungliingar ur
Álftamýrarihverifi, Áribæjarhverfi
og Bredðholti. Rúmar skólinn
þannig aðeins tvo efstu bekki
gagnfræðas'tigsins utan skóla-
sikyldu. KennslustoÆur í þessum
skóla eru ýmist einsetnar eða
tvísetnar í vetur. Langt veröur
fyrir nemendur að saakja þenn-
an skóla afaeúr Breiðíholti eða
Árbæjarhverfi. Þegar nýtt
leiðakerfi var samið fýrir
Strætisvagna Reykjavíkur var
einmitt tekið mið af þessari
væntnlegu skólasókn. Annars
eru skódar yfirleitt byggðir Htl-
ir hér í Reykjaivík og miðaðir
við stuttar gönguledðir frá
heimdlum nemenda.
Lengi vel var Réttariholtsskól-
inn fölmennasti gagnfræða-
skóJinn í Reykjavík. Hann er
nú í öðru sæti með á 8. hundrað
remenda og nærist að mestu á
Breiðagerðisskóla. Þröngt vexð-
ur um nemendur í Réttarholts-
skóla í vetur. Býr skólinn við
aigera tvísetningu í vetur and-
stæitt öðrurn gagnfræðaskóilum
í borginni.
Þannig búa Gaignfræðaskóíli
Austurbæjar, Laugaliækjarsdcóii
og Kvctnnasfeólinn við einsetn-
ingu í vetur.
I Gagnfræðaskóla Austurbæj-
ar verða aðeins 3. og 4. beikk-
ur gagnfræðastigsins og sækia
hann nemendur úr Hlíðaskóla
og Austurbæjarskóla. Verða yf-
ir 400 nemendur í sklóJanum
í vetur.
í Laugalækj arskóla verða 4
bekkir gagnfræðastigsins og
sækja þann skóla um 500 nem-
endur. Þá verða um 200 nem-
endur í Kvennaskólanum í 4
bekkjum gagnfræðastigsins þar.
Aldursfloktoar bama og ung-
linga í barnasfcólum og gagn-
fræðaskólum erú álifea fjöil-
mennir. Eru iiðdega 1600 nem-
endur í hverjum aidursflokki
hér í Reykjawik, sagöi Ragjnar.
Þetta eru mikil viðbrigði miið-
að við sjötta áratuginn hér í
Reiykjavík.
Árið 1949 byrjuðu 1400 börn
í sjö ára befcfcjum barnaslfeól-
anna hér í Reyfcjavík. Útsfcrif-
uðust þá 750 nemendur af ung-
lingastiginu í skólum borgar-
innar. Var þotta um hedmdnigs-
miunur á aldursdloklrum við
upphaf og lok skyldunámsins.
Þéssi stóra sveifila hélt svo á-
fram gegnuim skóla borgarinn-
ar. Var meðadtalsfjölgun barna
á áratagnum 1950 til 1960 rúrn-
lega 300 böm á ári. Fjöllgun
skólabarna stendur núna í stað
hér í Reykjavík.
I fyrra lauk 661 nomandi
prófi úr landsprófsd'eilduim
gagnfræðaskólanna hér í R-
vík. Lutou þá prófi alls 1644
nemendiur úr 3. bekk gagn-
fræðastigBins. Þeir nemendur
ear taka ekkii laindsipróf eiga
kost á því að sækja 5. og 6.
bekk Lindargötuskiólans eftir 4.
bekkjarpróf. Jafngildir það
námi í 1. og 2. bekk mennta-
skólamna. I vetur stunda um
200 nenaenduir nám í Lindar-
götuskólanum.
Erlend málakennsla er nú
kennd í efstu bekkjum bama-
skólanna. Er hún nú tekin upp
hjá yngri addursflokikum en áð-
ur. 1 vetur er nú plmennt far-
ið að kenna dönáku í 12 ára
bekkjum og bregður henni
jafnvel fyrir í 11., ára bekkj-
um. Enskukennsla' byrjar í 2.
bakk gagnfriæðastígsins. Hún
er sumstaðar kennd f 1. bekk
og eflstu bekkjum barnasfcól-
anna.
Þá haifla kennslubækur í nátt-
úrufræðigreinum verið endur-
skoðaðar. Byrjar nú í vetur
eðlis- og eflnafræðikennsla í 11
ára bekkjum eftir nýjum bók-
um. Þá hafa verið samdar nýj-
ar bækur í líflfræði og byrjar
kennsla í hen-ni £ 19 ára b'efckjum.