Þjóðviljinn - 24.10.1971, Qupperneq 4

4 SlÐA — ÞUÓÐVTLJTOJN —• Siummnd&iglur 24. oMóIfaar 197t.
— Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis —
Utgefandi: Utgáfufélag Þjóðviljans.
Framkv.stjórl: Eiður Bergmann.
Ritstjórar: Sigurður Guðmundsson, Svavar Gestsson (áb.).
Auglýsingastjóri: Helmir Ingimarsson.
Ritstjóm, afgrelðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. Sími 17500
(5 linur). — Askriftarverð kr. 195,00 á mánuði. —> Lausasöluverð kr. 12,00.
bokmenntir
Virkjanir
| dúg fjallar Þjóðviljinn sérstaklega um virkjana-
mál, en í þeim efnuim hafa nú átt sér stað
straumhvörf. Fráfarandi ríkisstjórn hafði þá stefnu
í virkjunarmálum að leggja til atlögu við stór-
virkjanir í því skyni að unnt væri að gera um leið
orkusölusamninga við útlendinga. Núverandi rík-
isstjóm hefur aftur á móti ákveðið að hafizt skuli
handa við virkjun Tungnaár við Sigöldu — 150
megavatta virkjun — án þess að gera sérstaka
orkusölusamninga við erlend fyrirtæki. Þegar rik-
isstjómin tilkynnti þessa ákvörðun sína um Sig-
ölduvirkjun lagði Magnús Kjartansson áherzlu á
að ákvörðunin um virkjunina væri stórmál, en
ætti ekki síður að verða metnaðarmál allra lands-
manna. Landsmenn þurfa í sameiningu að taka á
þegar ráðizt er í slíkar stórframkvæmdir þannig
að hver og einn skynji og skilji hvert átak er um
að ræða.
Sigur vinstri manna
■y/instri menn í Háskóla íslands unnu glæsilegan
sigur í kosningunum um hátíðahöldin 1. des-
ember, sem fram fóru á föstudaginn. Fengu vinstri
ménn 56% aitkvæða’. Þá fengu náttúruverndar-
menn um 22% atkvæða, og íhaldsmenn fengu
svipað og biðu þvi algert afhroð í kosningunum.
Vegna sigurs vinstri manna anun verða rætt um
brottför hersins 1. desember. Þessi niðurstaða
kosninganna í Háskóla íslands er ótvírætt merki
þess að meðal yngri kynslóðarinnar á stefna rík-
isstjómarinnar í hemámsmálunum yfirgnæfandi
fylgi að fagna. Þetta kom fyrst í ljós í kosningun-
um sl. vor í kosningasigri Alþýðubandalagsins og
þetta kemur svo líka fraim í kosningunum í Há-
skólanum nú. Slík málalok meðal háskólanema
ættu að vera ríkisstjóminni ábending um að það
er vilji þjóðarinnar að staðið verði skýlaust við
það ákvæði málefnasamningsins, sem snertir
brottför hersins — og enn hefur ekkert komið
fram sem bendir til annars en að þetta ákvæði
málefnasáttmálans verði virt.
Ótrú/egt
pjeilbrigðisyfirvöld hafla nú keypt hús eitt í miðri
Reykjavík í einu af einbýlishúsahverfum borg-
arinnar. Þegar þetta kemur í ljós umhverfast íbú-
amir og lýsa því yfir að þeir vilji ekki búa innan
um sjúklinga, þeir séu hræddir við að börnin mis-
þyrmi sjúklingunum, að sjúklingamir misþyrmi
börnunum og auk þess að hverfið verði ekki eins
„fínt“ ef sjúklingamir flytjast í hverfið og jafnvel
að íbúðimar lækki í verði. Hver skyldi hafa trú-
að að slíkt væri til á árinu 1071? Það er samt til.
Ótrúlegt, — svo ekki séu nú dregin fram önnur
lýsingaæorð. — sv.
Rússneskt rít um fslendingasögur.
M. I. StebUn-Kamenskí.
Mír sagi. Naúka. Lenín-
grad 1971, 138 bls.
Prófessor Steblín-Kameínisikí er
langsamlega frægastur þeirra
rússneskra maaina sem viðnor-
rsen firæðd hafa fepgizt. Hartn
hefur miargt stai'íað á þeim
vettvangi: sett saman kennsiu-
bók í flomísdenzikiu, sikrifað vis-
indiaiag sondiibréf í tímarit um
málfreeói og bókmenntir, ahn-
azt rússneskar útgáfur á Is-
lendingasögium og Bddum báð-
um, sikrifað líflegt aiþýðlegt
fræðirit um ísJenzka menningu.
1 ár kom út annað alþýðlegt
fræðirit eftir Steblín-Kamenskí
sem nefnist „Heimur sögu“,
sem eðli málsins samkvæmt
væri betra að þýða með „Heim-
ur íslendingiasaigna“, því aðþað
er viðfangsefni biólkarinnar.
í bók þessari setur StebJín-
Kamenskí í aðgengilegu formi
fram niðurstöður sínar aif ým-
isiegium athugunum á eðli og
tilorðningu íslendingasagna og
andmælir mörgum niðurstöðum
og kennJngum þetrra sem um
sama eflni hafla fjaUað. Erþar
víða við komið og verður ekki
endursagit í situttrd umsögn. En
faað sem helzt vakir fyrir
Steblín-Kameinskl er að and-
mæla þeirri aðferð, að IsJend-
ingasöigur séu skoðaðar um-
fram það sem óhjákvæmilegt
er frá sjónarhóli' okkiar tíma,
frá okikar tíma hugmyndum jm
höfundsfcaip, bókmenntategund-
ir, siðferðilog efnd o.s.frv. Þess
f stað leggur hann alla áherzlu
á að menn reyni að setja sig
inn í huigahheám faess tíma er
sögumar vcru skrifaðar, reyni
að komast sem nœst því hvað
faeir héldu sig vena að gera
sem festu þær á »’ skinniblöð
og svo vidtakendiur faeirra á
sama tíma.
F
rá þessum sjónarhóli Veiltir
Steblín-Kamenskí því t. d.
fyrir sér hvað er siðferðileg
sitaðreynd oig hvað hiugsmíð í
flormum sögum. Hann leggur á-
herzlu á faað, að við nútíma-
menn séum vanir tvennskonar
,,sannleika“ á bók, söguJegum
staðreyndum sem eru heimild-
ir sagnfriæðinga og listrænni
hugsmíð sem láJdr etftir veru-
leikanum (a.m.k. í raunsæás-
bóJímenntum). Sérkenni Is-
lendingasaigna er hinsvegar að
dómi Stebliins-Kamensiki faað,
að í þeim er þessi skipting í
tvennskonar sannlteika ekki til,
sikrifurum faeirra og viðtakeaid-
um flinnst þær vera „sannar“,
hugsmíð í faeim er falin. Þessi
„synkretísiki“ sannJeikur sagn-
anna gerir faað að vedkum, að
dtóimi höfundar, að enginn verð-
ur til faess að gera tilkall til
faess að vera hötflundiur faedira.
Og þegar hann fjallar t.cL um
hina frægu hjutíægni saignanna
(að faar fer næsta lítið fyrir
þeim herra X sem fellir sið-
ferðilega dtóma yfir persónun-
um og setur fram sikoðainir sín-
ar) — faá rekur hann faað ein-
mitt tiJ faess skilnimgs manna á
13. öJd, að faegar faedr sögöu
sögu þá voru faeir faiátt átflram
að segja „rétt“ frá, annaðekki.
1 framhaldd áf þessu er
Steblín-Kamenákí mjög and-
vígur viðleitnij til að líkjasam-
an ritverkategundiim seinni
tíma og 13.-14. a.ldar: lslend-
ingasögum við sJtóldsögur, Kon-
ungasögium við sagnfræði, Fom-
aldarsögum við fajóðsögur. Að
sjálfsögðu rekur hann faað fýr-
ir lescndum .síjium, að hJutur
huigsmíðar vea-ður í fomum faók-
um í reynd faví tneiri sem at-
burðir gerast fjær í tíma og
rúmd. En hann vrll semminnst
gera úr innri’ 'skyjddeika fomra
bíkmenntalegúfacfá við yngri,
faví hJiðstæðúrnSr milli faeirra
byggi oftast á ólflcum forsehd-
um. og hanji vill einnig gera
litíð úr mdstauni á fomum bók-
mennta i egunrftan infafayrðis.
Hann tetur að jxið sem samein-
ar IsJendingasögur, Konunga-
- sögur og Ftamaldarsögiur sé
mdklu sterkana en það sem
skiptir þeim — eða það sam-
eiginlega viðhorf mamna til
þeirra, að í faeim öllum sésagð-
ur „symkretískw sannJeiki"
sem tekinn var góður og gild-'
ur í h.öfuðdráitbum.
Þá , hefur Steblín-Kamenski
stedka tíJhneigingu tU að gema
sem mJnnst úr áhrifum hug-
myndafræöi, hvort sem væri
heiðin eða kristileg, á heim
sagina, á siðfleröilega dóma svo
og á hina frægu forlagatrú og
æðruleysi gagnvart dauðanum
sem allir kannast við úr sög-
um. Hann reynir heldur að
erudursmíða fajóðfélagslega sál-
frasði fyrri tíma, sem hamnseg-^
ir að geti ékki hatfa bréytzt
nerna litið ó umræddu tímabili
við yfirbarðs siðaskipti. Þegar
að forlagatrú kemur, leggur
hann sérstalka áherzlu á faýð-
ingu skilnings fommanna á
tímanum. Nútímamaöurinn er
einangraður í nútíðinni, staða
hans í tímanum óörugg; þrett-
ándu aQdar menn höfðu hins-
vegar rammger tenigsli við flor-
tíðina, sem var faeim ekki af-
strakt tímaeiningar, heldur nafn-
kennd ftartíð ætterinnar —
traustleiki sambands þeirra við
tímann nær og til framtíðar-
innar, sem er faegar tíl í nú-
tímanum í drauamim og spá-
sögnum.
Reyndar er StebUn-Kamenskí
ekikd sérstakur greiðd gerð-
ur mcð snutobóttri endursögn
á ýmsum köflum og viðhorfum
faessarar bókar — sem endar á
því að höifiundiur situr á Hót-
el Sögu og telar við fommann,
soro nýlega -etr aifltur genginn eg
á í miklum harmkvæJium við
að skilja hugarheim 20. aldar.
Þessari umsöign er ekki ætlað
annað en geifla nokkrar upp-
lýsingar um skemmtiJega sam-
Sð rit — það er fiull ástæða tíl
að vona að það verðd gefdö út
hér svo að sérfróðir rrfann geti
sett fram grundvallaða gagn-
jjýnd á viðhorf hins rússneska
prófessors, eða blessað þau ef
viU. Sjálflur hefur sá sem faess-
fflr línur skriíar litla hugmynd
flpm það, hvenær höfundur set-
ur fram frumlegar skýringarog
hvenær hann er að veita les-
endiurn sínum aJmenna fræðsiu.
Svo mikið er víst, að Steblín-
Kamenslkí setur miál sitt skýrt
fram og er hressUega áreitínn
við mörg viðhortf kollegasdnna.
Hann kemur og stundum að neyð-
arlegum athuigasemdum umnú-
tímann (sem honum finnstber-
sýnilega ekJd aJltof merkileg-
ur) eins og þessarí: „Á vorum
tímum faurfla meáh aUs ekki
að vera gœddir ^áflu vísinda-
manns til að setjá saman lært
rit. Þvert á mótí: faví færri
frumJegar hugsáriir í höfði
manns, faeim miun auðveJdara
á hann venjiUega með að setja
saman fræðirit: hann þairf að-
eins að fylgja ákveðinni florm-
úlu — vitna sem mest til ann-
ana höfúnda, sletta sem mest
fræðihedtum, flækja máJ sitt
sem mest . . ’
Ég held að StebJín-Kamenskí
hafi vel efini á að segja ainn-
að eins og þetta.
Árni Bergmann.
-S>-
Á ELDHUS-
KOLLINN
Tilsniðið ieðurlíki
45x45 cm á kr. 75 i
15 litum
LITLISKÓGUR,
Snorrabraut 22.
Sími 75644
Rósir og frostrósir
Rósin í glugganum, augastekin konunnaUifit TiíiiiJ-ti
aðeins f yl stofunnar— úti er íslenzk veðrátta —
hún á Iff sitt undir einni rúðu.
CUDO-GLER
veitir tvöfalt öryggi,(ytri og innri þétting)
þolir snöggar hitasveiflur, (yfir 39° á kist.)
framleitt með erlendri tækni, þróað við íslenzka
staðhætti í meira en áratug ...
... til þess að öllum megi vera hiýtt inni, blómin í
glugganum lifi,- nema auðvitað frostrósirnar.
CUDO
CUDOGLER HR r
SKÚLAGÖTU 26, SÍMI 20650

Dagstofu-húsgögn
Borðstofu-húsgögn
Svefnherhergishúsgögn
Góð greiðslukjör ög
verð mjög hagstætt
¥
HNOTAN
húsgagnaverzlun*
Þórsgöltu 1. Sími' 20820.