Þjóðviljinn - 25.11.1971, Blaðsíða 11

Fimimitiudaigiur 25. nóvemiber 1971 — ÞJÓÐVIUINN — SlÐA J J
£7
MIKIL ER XRÚ ÞÍN KONA
Áreiðaniegt er að Háskóli
íslands mun ekki setja ofan
við það, þó að ísfenzk skáld
heimsæki hann öðru hverju,
ræði samtímabó'kmenntir, ræt-
ur þeirra og fnamtáð.
Reykjavikurbréf Moggans.
VIÐ STÍGUM NÚ ORÐIÐ
SVO MERKILEG MENNING-
ARSPOR
Guðmundur G. Hagalín er
ísilendingur í þess orðs beztu
merkingu. íslenzk saga, þjóð-
emi og framitíð þjóðarinnar í
lýðfrjálsu landi hefur ávabt
verið honum aflgjafi í eld-
smiðju sfcáldskaparins og um-
róti langrar ævi. Hann er
ungu fólki gott fordæmi, á
sama hátt og verk hans ættu
að vera ungum sfcátdisiaigna-
höfundum til styrktar og
hvatningar. Hann er sprott-
inn úr þvi bezita, sem íslenzk
alþýðumenning hefur fram að
færa.
Hinn nýi fyrirlesari við Há-
skóla IsLands hefur hugað
neir að forsendum þjóðmenn-
ingar okkar en flestir aðrir.
Reykjavíkurbréf Moggans.
BER ER HVER AÐ BAKI
Þrátt fyrir allt þetta get-
um við, sem betur fer, stært
okkur af að eiga markverðar
- bófcmenntir á okfcar tímum.
Merk rit haía verið gefin út
um þær á þessu ári cftir tvo
gagnrýnendur Morgunblaðs-
ins. Jóhann Hjálmarsson, sem
fj'állar um ljóðlistina, og Er-
Lend Jónsson, sem greinir frá
skáldsagnagerðinni í nýút-
kominni bók Að báðum þess-
um ritum er mikill fengur.
Reykjavíkurbréf Moggans.
ENGUM ER ALLS VARNAÐ
Það sem mér þykir tíkar-
legast við flöskumál Áfeng-
isverzlunarinnar er það, að
hún sfculi ein slíkra stofnania
hér í álfu haifa lagt ni'ður
þetta gamla mál sem ekki
baggaðist, þótt gr. kæmu til
sögunnar. Ég hefi mælt flösk-
ur undan Norðurlandabrenni-
vini og þær. standa allar
gamia málið.
Einmig hefi óg mælt flösk-
ur úr löndium víða úr álf-
unni og þær eru með gamla
málinu.
Hér miða ég við standard
framleiðslu og þekktar teg-
undir.
Meira að segja Rúsisinn,
ekki betri en hann er tal-
inn, selur okkur vodka með
réttu máli.
Grein í Mbl.
XtMI MIKILLA UPPFINN-
INGA ER EKKI LIÐINN
Munurinn á körlum og kon-
um er svo mikill að það er
hægt að virða hann fyrir sér
í smásjá sem stækkar 1000
til 1200 sinnum
(Berlingske Xidende)
KOMST UPP UM STRÁK-
INN TUMA
Hann ber ábyrg'ð á öllum
eldsvoð'um i Árósum.
(Fyrirsögn á viðtali við
slökkviliðsstjóra borgar-
innar).
AFTUR KEMUR Á RÖÐ
OG REGLA
Vissuð þér, að brjóstahald-
arinn er að koma aftur?
(Politiken).
SKÁLDSAGA
EFTIR
ODDVAR
RÖST:
SYNDUG
JÓNSMESSA
þar sem gömul furutré teygðu
hnúskóttar greinarnar yfir mig
svo þétt milli stígs og strandar
og þar sem smábirki og víðir uxu
að það var eins og ég horfði
á vatnið gegnum ljósgræna
slæðu. Ég vissi ekki almennilega
hvar ég var staddur, fyrr en
ég kom að dálitlu bersvæði sem
ég hafði einhvern tíma komið á
áður, ef til vill var það í ferða-
lagi með sunnudagaskóla eða
öllu heldur með KFUK-flokki,
því að eitthvað við þessa flöt
minnti mig á fjörugri stelpur en
þær sem gengu í sunnudagaskóla
æsfcu minnar, stráka og stelpur
sem hömuðust í „eitt par fram“,
rifu sig og tættu á þyrnikjarri
og brenndu á sig blöðrur á
netlunum og náðu loks hivert
öðru á stað sem einlægt var utan
við sjónmál fararstjórans en
naumast utanvið skilning hans.
Flötin var ekki eins og hún
var þá. Hún var miklu minni,
hún var ekki lengur eins græn,
hún var fuill af spónum og
berki, rétt eins og þar hefði
staðið viðarihaugur. En vatnið var
regnivoilgt og notalegt en fullt
af frjódufti frá heggnum og ó-
drekfcandi En bað var hægt að
fá sér og þaö gerði ég. Þegar
ég synti aftur inn að bakkanuxn,
sá ég að toppurinn á stóru fur-
unni var sviðinn og brotinn.
Jæja, svo að eldingunni hafði
eMú slegið niður! Jú reyndar Ég
klæddi mig tók bringuiberjastik-
ilinn og íhélt áfram.
Og ennþá sit ég ó steinþrepinu
og er allur lurkum laminn. Ég
er dauöþreyttur, ég er sljór og
ringlaður og tala við sjálfan mig.
Ég sit hér með bringuberjastilk
og er með slæma samvizku
vegna þess að ég hef forfært
unga stúlku. Og vegna þess að
ég hef forfært stúlfcu, eða ef
.til vill var það hún sem forfærði
mig, ellegar þá að við forfærð-
um hvort annað, þá hefur mér
að minnsta kosti aldrei liðið
jafnvel á ævinni og vegna þess
hve mér hefur liðið vel, sit ég
nú hér og vorkenni sjálfum mér.
Það er avíst bezt að koma sér
burt af þessu þrepi, það leiðir
ekki til neins.
Ég tek briríguberjastilkinn og
geng af stað, dálítið stirður og
klunnalegur útvortis, dálítið
syndandi og dúa.ndi innvortis
meðan ég sveifla stilkinum —
og góða nó'tt, Kari litla, og
leggstu nú undir ábreiðu þína,
þar ilmandi rósir og nellikkur
skína og silfurhvít bringuberja-
blöð. — Æjá, þessi Wergeland
og bringuberjarómantíkin hans!
Þau eru ekki lengur silfurhvít,
þau em bara lin og rytjuleg og
kærulaus. Þau eru hreint ekki
neitt. Ég sleppi þeim og læt
þau detta og geng ó þeim. Ég
læt. þau liggja á gangveginum.
III
Sunnudagur, Jónsmessudagux,
kirkjuklukknahljómur, laufskrúð
á nýþvegnum vörubílum, glugga-
tjöld sem blakta í gluggakistunni.
Jafnvel tvær háifuppþornaðar
flugur hafa vaknað aftur til
4
lífsins, þær skreiðast í áttina að
ljós. og loftinu úti og brátt
hrapa þær niður til Lúkretsíu,
sem hefur aðsetur í kjallara-
glugganum og er fcvenköngurló,
gædd mikltmi gáfum og fegurð
og yndisþofcka.
Lúkretsía er stór og feit og
hæfilega fullþroska til að enda
ævi sína á títuprjónsoddi, en
égNlæt hana lifa. Hún er morð-
kvendi, svo sannarlega, en hún
myrðir af skynsemi og án telj-
andi blóðs ú thcllinga. Hún er
fjandans eiturbyrlari og verð-
skuldar fullkomlega Borgia-
nafnið som ég hef gefið henni, en
hún Lúkretsía mín hefur loðna
og grimmilega fótleggi, það hafði
Lúkretsía endurreisnarinnar
efcki. En sameiginlegt báðum
þessu kvendýrum er að fórnar-
lömbin urðu að vera stjöri þeg-
ar þau litu kvendýrið nólgast.
önnur hinna hélfdauðu er
komin að jaðrinum á glugga-
karminum en lengra vill hún
ekki fara, hún höríar eins og
dauðadæmdur maður undan
gálga. En undankomuleiðin er
engin. Þá verð ég miskunnsamur
böðull sem ýti á eftir þessu upp-
þornaða kykvendi og það fellur
eins og fjöllistamaðúr ofanúr
hvolfþaki og niður í netið þar
sem Lúkreteía bíður. Ef til vill
finnst henni fórnarlamb dagsins
í magrasta lagi, en Lúkretsía er
orðin fulldigur. Ég held að hún
hefði gott af nokfourra daga
megrunarfæði.
Einihver hefur sett blóm á
skrifborðið fjólulita, bláa og
hvíta sýringa í skærgulan kera-
mikvasa með bláum og sinnó-
berxauðum röndum. Vitaskuld
frú Gregersen, húsmóðirin. Hún
hefur staðið í glugganum mínum
á annarri hæð og tínt þá bláu
beint af ti-jánum fyrir utan.
Hina hlýtur hún að hafa tínt
í garðinum. Ójá. það er Jóns-
messa og þá eiga sýringarnir að
deyja.
Nokkrir sýringar á skrifboröi,
hvaða rnáli skiptir það? Ég er
eini leigjandi frúarinnar, ég bý
hérna vogna þess að hún hefur
þörf fyrir karlmann sem getur
hert fjöðrina í rennitjaldi, skipt
um vartappa, borið út mús úr
músagildru, sem er nógu hand-
sterkur til að geta skorið sundur
hrygg á steinbít og hún þafckar
mér fyrir með þessum klösum
úr frjósemum garði sínum. Meira
er það ekki. Svo er ékki annað
en þakka, kærar þalkkir, frú
Gregersen.
Ég heyri til hennaar í stigan-
um, rösklegt og létt fótatak. Svo
fer ég fram og horfi niður til
hennar, niður yfir hana og hún
er aiugnayndi í hálfdimmum
stiganum þegar hárið á henni
bylgjast eins og kornakur og
glóandi rúbíninn í hálsgrófinni
lýsir eins og stanzmerki. Það
er ekki alltaf sem hægt er að
sjá þennan blóðkristall í svörtu
flauelislhólsbandinu, en á morgn-
ana, þegar hún kemur upp stig-
ann og ég stend og horii niður
á hana, þá sé ég hann. Ég
stend iðulega efist í stiganum á
morgnana.
Hún heitir Sonja. Með þetta
útlít getur hún eiginlega ekki
heitið neitt annað. Eiginlega heit-
ir kvenfólk alltaf einmitt það
sem því ber að heita. Gæti
Camilla Collett heitið Pernilla?
Gæti Jóhanne Dybwad heitið
Babs? Óhugsandi. Ekki í dags-
birtu að minnsta kosti. En hún
heitir sem sé Sonja, e£ til vill
vegna þess að hún er svo marm-
araleg og köld þar sem hún
kemur upp stigann, með hvíta
morgunsvuntu, hvít á hörund og
hvítur er hlaðinn af handklæð-
um sem hún ber á arminum.
Ég vík fyrir henni og hún
gengur ilmandi framhjá. Það er
ilmiur af sápu og hreinum hand-
klæðum.
— Góðan daginn. segir hún.
' Eiginlega var það nú ég sem
hefði átt að tala. Góðan daginn
og þakk fyrir blómin, hefði ég
átt að segja, ég er búinn að
æfa það.
Svo gengur hún framhjá.
— Þér voruð ekki heima í
nótt?
Þetta er ekki spuming, hún
veit þetta.
— Nei, því að ég barði að
dyrum hjá yður. heldur hún á-
fram. — Við vorum aö
skemmta okbur dálítið, sungum
og lefcum ögn og svo datt mér
í hug að þér gætuð eins komið
niöur til okfcar og að liggja
andvaka hér uppi.
— Þakk fyrir —
— Það er svo hljóðbært hér
í húsinu.
— Nei, nei —
— En þá voruð þér sem sé
efcki heima.
Ég tek eftir því aö ég stend
þarna og segi næstum ekkert, ég
svara bara heimsfculegum eins-
atkvæðisorðum, lcvaikka eins og
froskur ég kem efcki uppúr mér
þrem orðuan í samlhengi. Ég var
úti, hefði ég getað sagt að
minnsta kosti. það dróst í tím-
ann, hefði ég getað svarað.
En það gerði ég ekki'.
— Þér misstuð svo sem ekki
af neinu nema drykk, og hann
sfculuð þér svo sannarfega fá
núna segir hún.
Ég, lýt höfði þegjandi í þafck-
arskyni. Ég hef ekfcert á móti
dryfck, vegna þess að ég vil
gjaman verða fær um að þákka
fyrir blómin.
Hún læsir línskápnum uppi í
ganginum, hún er með stóra
lyklakippu og er húsfrú. Hún og
rúbíninn ganga framhjá mér
og niður. EJf til vill er þetta
enginn rúbín, það er öllu held-
ur freðinn dropi af hjartablóði.
Inni í stóru garðstofuna
streymir ljósið, sunnudags. og
Jónsmessubirta frá þessum bæ
við vatnið og rökum, heitum
svala stafar frá gólfi og teppum
og húsgögnum. Öll merki um
gleðskap næturinnar hafa verið
fjariægð bað er enginn rammur
þefur af gleymdum og sjálfdauð-
um sígarettustubbum engir
ljósir hringir eftir flöskur á
gljáfægðu borðinu, engar skrám-
útvarpið
Fimmtudagur 25. nóvember%
7,00 Morgumútvarp. Veðurfregn-
ir kl. 7,00, 8,15 og 10,10.
Fréttir fcl. 7,30, 8,15 (og för-
ustugreinar dagblaðanna), 9,00
og 10,00. Morgunbæn kl. 7,45.
Morgiuinleikfimi kl. 7,50. Morg- •
unstuind barnamna fcl. 9,15:
Eimar Logi Einarsson heldur
áfram sögu sinni „Lauimufar-
þegarnir“' (4). Tilkynnimgar
M. 9,30. Þingfréttir fcl. 9,45.
Létt lög milli liða. Hús-
mæðraþátfcur fcl. 10,25 (emd-
urtckinn frá s.l. þriðjud. DK).
Fréttir kl. 11,00. Hljómplötu-
safnið (endurt. þáttur GG).
12,00 Daigskráim. Tónleikar. Til-
kymningar.
12,25 Fréfctir og veðurfregmir.
Tilkynningar.
13,00 Á frívaktinmi. Eydis Ey-
þórsdóttir kymnir óskalög sjlQ-
mamma.
14,30 Borgarasityrjöld á ísilamdi
á 13. öld. Amnar þáttur Gumn-
ars Karlssonar um Sturlumga-
öld. Lesari með honum: Silja
Aðalsteinsdóttir.
15,00 Fréttir og tilkymnimgiar.
15.15 Miðdegistónleikar: Tómlist
eftir Weber. Benny Goodmam
og Simfóníuhljómsveitin í
Chieago leika Klarínettuikiom-
sert nr. 2 í Es-dúr op. 74;
Jeam Martinon sti. Dietricli
Fischer-Dieskau symgur þjóð-
lög í útsetningu Webers við
undirleik fjögurra þeklctva
tónlistarmamina. Útvarps-
hljómsveitin í Köln leifcur
Sinfóníu nr. 1 i C-dúr; Erich
Kleiber stj.
16.15 Veðuriregmir. Á bóka-
madkaðinum. Andrés Bjöms-
son útverpsstjóri sér um lest-
ur úr nýjum bólkum. Sólveig
Ólafsdlóttir kynnir.
Elín Guðmumdsdóttir sér um
tímamn.
18,00 Létt lög. Tilkynningar.
18,45 Veöunfregnir og dagskrá
fcvöldsins.
19,00 Fréttir og tilkymmingar.
19,30 Georg Brandes. Sverrir
Kristjánsson sagnfræðimgur
flyfcur erindi og mdmnist ald-
arafmælis fyrirlestrahalds
Bramdesar. við Hafnarlháskóila.
20,00 Eimsömigur í útvarpssal.
Guðmundur Jónsson syngur
íslenzk lög. Ólafur Vignir Al-
bertssom leitour á píamó. a.
Tvö lög eftir Jóm Þórarinssom:
„Það vex eitt blóm fyrir vest-
am“ og „Vorvísa“. b. „Somiur-
inm fcveður“ eftir Skúla Hall-
dórsson. c. ,,Haustnótt“ eiftir
Sigurð Þórðarson. d. Fjögur
lög eftir Sveinbjöm Svein-
björnsson: „Þorsteinn reið frá
edinjvíginu“, „Sumardaigur",
„Blómálfar“ og „Værinigjar".
20,25 Leikrit: „Straiuimirof“ efit-
ir Halldór Laxness (samáð
1934) Ijeikstjóri: Helgi Skúla-
son. Perslómur og leibemidur:
Loffcur Kaldan, Steindkór Hjöir-
leifsson. Gæa Kaldam, Aiffla
Kristín Arnigrímsdóttir. Már
Yman, ummusti nr. 1, Borgar
Garðarssom. Dagur Vestan,
umnusti nr. 2, Gumnar Eyjölfls-
son. Útvarpsþuikir, Sigurður
Karlsson.
22,00 Fréttir.
22,15 Veðurfregmir. Á skjómium.
Þáttur um leikhús og fcvik-
myndir í uirnsjé Stefáns Bald-
urssomar.
22,45 Létt tónlist á siðltovöldi:
Frá tónlistarhjátfð í Flandem
í ár. Imgelborg Hallsteim sópr-
ansöngfcoma og Heánz Hoppe
tenórsöngvari syngja með úfc-
varpslhljómsiveitinmi í Baden-
Baden óperettuílög efltir Jo-
hann Strauss, Framz Lehár
o.fl. Stjómandi: Emmericli
Smola.
23,30 Fréttir í stuttu máli. Dag-
sfcrárloik.
17,00 Fréttir. Tónleikar.
17,10 Reykjavíkurp.isitill, Páll
Heiðar Jónssom flytur.
17.40 Tónlistartími bannanna.