Þjóðviljinn - 26.02.1972, Blaðsíða 5

w
*
TÆwgawtogiw 26. fietbrúar 1972 — I>JÖÐWLJXNN — SÍÖA g
Það er enflitt — ef ekU 6-
gijöminjgur — aö vera sjálf-
staeður skapandi kvíkimynda-
geröanmaðiur á íslajnidi. Sjálf-
stæöur og skaipandi, segi ég,
þiví e£ einlhver hefur hugsað
sér að gena fcvilkimyndiagerd aö
aðalatvirmiu hér á landi, verður
hann annaöhvort aö búa tál
auglýsingakviikimynidir ellégar
saekja um starf hjá sjónvarp-
iniu. Skyldi þaö þá ekki vera
hreinasita birjiáleeði, þegar menn
leiggja á sig mamgra ára nám í
kvifcmyndlaskóluim erlendis í
þeim tilliganigi að nema hin
ýmsu störf, er viðkioma fcvik-
myndagerð, auk þess sem bók-
leg þeklking í þeim fræðum og
öðrum, sem að gaigni gastu
komið. er aesikileg? Til að fá
svar við þessari spumingu lögð-
um við leið ofckar til eins þess-
ara „brjálæðinga“ og báöum
hann að skýra frá veru sinnd
í edmum slífcum sfcóla og hvem-
ig náminu hefði þar verið hag-
að.
Þessi maður erÞrándur Thor-
oddsen, en hann lagði stund á
kv ifc myndastjóm við fcvife-
myndaskóllann í fcodz í Póllanidi.
Islenzk Umsjá:
kvikmynda- Sigurður Jón
gerð dlafsson
RÆTT VIÐ
ÞRÁND
THORODDSEN
SEM NUMIÐ
HEFUR
KVIKMYNDA-
STJÓRN
VIÐ LISTA-
HÁSKÓLA
f PÓLLANDI
Þrándur Thoroddsen í viðeigaadi klæðnaði, þá er hann vax að
taka k\úkmyndína nm einbúann í Gróttu.
Þrándur storfar nú hfjá sjlón-
varpinu.
— Hiaustið 1959 fékk ég styrk
frá pdlsika rífeinu, sem var út-
hlutað af menntamálaráðu-
neytinu hér. Þessi styrfcur var
ætlaður til náms í háskóla eða
lisitaihásfcóla, en þegar fréttist,
að ég heffði hug á að fara í
kvitamyndastoólla (sem reyndar
telst listaháskóii) komu vöflur
á FóQiverjama, þvi það hafði
ekiki gerzt fyrr, að vesiturilandla-
búi.^æ^i t^kinn í þennan stoóla.
Eftir nókíira skriffinnsku var
málið leyst og fór ég utan um
áramótin. ,yar ég þá strax tek-
inn til viðtals hjá rektor sfeól-
ans. en hann tjáði mér, að
ég gæti fengið að fylgjast með
í stoóllanum, en það sem eftir
var vetrarins þurfti ég að
sækja mélanámiskeið. Þegar ég
hafði náð tilskilimmi einkuinm í
þessu námskeiðd féitók ég að
taka inntöfcupróf í sjálflam fcvik-
myndaskólainn, en það tók ég
á ensfcu og þýzku. Að þvi
lökmu settist ég í skólamm sem
fastur nemandi haustið eftir.
Kviifcmyndasklóllinn í Eodz er
tvíslkiptur: annarsvegar fcvik-
myndaideild og hinsvegar deild
fyrir verðandi ledtoara. Þessar
deildir eru að mestu leyti að-
sldldar, en fyrmefnda deildin
fær þó að leita aðstoðar hjá
leifcurumum, þegar um er að
ræða gerð tovifcmynda. Eimnig
eru nokfcrir sameiginlegir tím-
ar, sæ. í sviðseitnángu leiltorita.
KvikmyindjadeiWinni er sivo aft-
ur skipt í þreinmt. 1 fyrsta lagi
deild fyrir flramileiðendur, en
það er tveggja ára nám og
verða miemn að hafa lotoið hé-
stkóllaprófi í viðsfciptafræði eða
haglfræði áður. í öðru lagi
deild kvikmyndatöfcu'mainna,
sem er fimm ára nám. en þar
er stúdentspróf inntötousMlyrði.
I þriðja lagi leikstjóradeild, en
þar er einniig fimm ára ném
og er þess krafizt af þeim, sem
sækja um inmtötou í þá deild,
að þeir hafi hástoólapróf.
Svo viö snúum ofcikiur að
þeiiri deildinmi, sam lýtur að
toviikmyndastjóxn, þá er fyirsti
veturinm áfcaflega erfiður, því
fcennt er 60 tíma á vitou eða
10 tnna á dag. Þann vetur
heltust nnargir úr lestinni, en
af þeim sjö, sem byrjuðu með
mér í leikstjóradeildinmi luiku
fjórir prólfl. Næsta vetur á eft-
ir eru 40 tímar á vitou, 26þann
þriðja, en hinsvegar ekki nema
4 síðasta veturinn, en þá er
ætliazt til þess. að menn séu
a0 vdnha að meiri háittar kvik-
Án kvikmyndamenningar verður
Island bara grobbmenningarland
Upptaka a atriOi f k vikmyntiaskolamim 1 JUod/..
mynd, einskonar diplóm-mynd.
Jafnihliða verklegu námi er
töluvert um bóklega kenmsQu í
skóQanum. Þar er í fyrsta lagi
um að ræða fcvikmyndafagur-
fræði og -sögu, aiuk þesshedm-
spefci, sálartfiræði, tónfræði o.fl.
Stjómandi kvilkmyindar hefur
yfirumsjón með gerð hemmar og
þar af leiðamdi er honumnauð-
syniegt að þekkja tíl hlítar öll
þau sitöri, sem beinlínis eru
tengd tavitomymdagerð. s.s. kilipp-
ing, tovikmyndataka o. fl. E5nn-
fremur er miitoið lagt upp úr
því, sem kallasit kvitomymda-
greining. Þá eru tetonar fyrir
og „stúderaðar“ bæði þekkt
listaverk og flæribandamyndir
með það fyrir augum að skil-
greina kíippingu myndanna og
myndtoyggingu, hvemig tónlist-
in er notuð, svo og að athuga
upptoyggingu kvitomyndarinnari
heild, t.d. í samanburði við
önniur verik viðkcmandi höf-
undar.
— Þú minntisi; á diplóm-
mynd sem saðasta verkefni
yfckar í stoóQanum. Vdltu segja
ofctour eitthvað um tilorðningu
og gerö þeirrar ddplóm-myéidar.
sem þú vannst að?
— Þegar ég hafðd tekiðloka-
prófiið haustið ‘63 var mér gef-
inn kostur á að gera diplóm-
rnynd og vann ég noíkkra mán-
uði að unddrtoúninigi herrnar,
áður en ég kom heim. Hug-
myndin að þessari kvikmynd
er nokfcuð gömul. Áður en ég
fór utan til náms höfðum við
Þorgeir Þorgeirsson byrjað á
mynd um Albert heitinn í
Gróttu, en henni varð aldrei
lokið sölkum peningaleysds. Ég
hafði hinsvegar allltaf haft á-
huga á því að halda þessu verki
áfram og var ætlun mín að
viktoa út efnd þessarar myndar
medr en upphaiflega hafði tíl
staðdð. Þessi fcvilkmyind á að
lýsa emtoúanum í fjölmenniinu.
Hún er tvíiþætt: annarsvegar er
tekið til meðferðar athafnaQfflið
við höflndna og hirisvegar líf
og starf eintoúans, eða vita-
varðarins £ Gróttu. Sem tengi-
lið þarna á rnilli nota ég stráka,
sem eru sifellt að snudda, ým-
ist við hötflnina eða í nénd við
vitann í Gróttu.
Þetta er 20 mín. löng tavik-
mynd f litum og Ginemascope.
Ég hefi einungis notazt við
náttúruleg hljóð í myndinni,
auk edntals vitavarðarins. Fyrir
mitt leyti tel ég myndina elfcki
flullgerða. Meðan á töfcu henn-
ar stóð, vildi það óhapp til, að
seguilbandið, sem við notuðum
við hljóðupptöfcuna bilaði
Það gerði það að verkum, að
ég vairð að nota hljóð frá Pól-
lamdi, þar sem ég lauto við hana,
ið 1946 og gegndi hann þá því
hlutverki að vera einsíkonar
undirtoúnánigsslkóU. Á þeim tfnaa
'haifiði harm aðsetur í Kraiká.
Um það bil tíu érum síðar er
hiann svo gerður að sérstöitoum
tovilkmyndaskóia. Það var þá,
sem hann flór að vekja veru-
lega eitihygli víða um heim,
flyrst og fremst vegna þess, að
hann var flyrsti fcviltamynda-
sfcólinn þar sem nemendiur
flengu að stanfa sjélfstætt að
fcvitomyndagerð, aQlt frá því,
þegar þeir byrj-jöu í honium, og
höfðu mjög frjélsar hendurum
gerð toviikimyTiden'na. Það voru
efkki bara ednihvarjdr prófesscwr-
ar. sem toenndu við sfcólanu,
heQdu-r, líka þekktír tovitamynda-
höflundar, s.s. Andrzej Munk,
sem var mánn aðalfcennari, þar
til hann lézt ‘61, og Wajda o.fll.
Þar sem þetta er hásfcóli veit-
ir hann magister-gráðu þei'm,
er ljúfca némi frú honum.
Kvifcmyndiasfcólinin í Lodz
er að mörgiu leyti byggður á
sQifólanum í Mosfcvu, en hug-
myndirnar að þeim skóQa eru
flengnar frá Eisenstein og Kúl-
etsof. PólsQci skólinn brá hins-
vegar út atf, vegna þess að þar
er kennt miMlu meira verfclegt
og lika að þvi leyti, að menn
eru ekki settir í séngreinadedld-
ir þ.e.a.s. deildir fyrir fræðálu-
myndir, s j ón varpsmynd ir, vís-
imdamyndir, teiknimyndir o. s.
frv., heldur er þetta allt tekið
flyrir.
PóQstoa rilcið hefur greini-
lega séð sér menningarlegan
og fljárhagSlegan hag í því að
setja á stofln svona sbóla. Sem
dlæmi getum við tekiðr að mér
telst svo til, að mitt nám hafi
toostað pólsica riQdð í kringum
8 miljónir ísQenatora króna. En
rölkstuddiur gruraur minn er sá,
að ritoið hafi náð þessu fljár-
miaigni imn aftur með sölu á
þeim myndum, sem ég gerði
tfyrir sltoólane.
— Hver er staða þessa stoóla
f dög?
— 1 samanburði viðaðraskóla
sem upp hatfa komið, hefiur
hann, sett noiktouö otfán. Nasgir
en þau edga ekki allstoostar við
það umihveirfi, sem verdð er að
lýsa í myndinni. Til að mynda
mé heyra spörfluglatíst innam-
um mávagargið og þau hQjóð,
sem eiga eð fydgja þedm hluta
myndarinnar, sem greinir frá
lífinu' við höflnina eru auöheyri-
lega frá stórbarg, ee ékifci lít-
illi borg einsog Keyfcjavik. Pól-
verjamir sjá náttúrlega etokert
athugavert við þetta, en ég er
al'ls ekiki ániægður með hijóöið
í myndinni og vonast tíl að
geta bætt úr þessu seinna imedr.
— Hetfur þessi tovifcmynd
verið sýnd hér?
— Nei og eQdki heldur aðrar
þær myndir, sem ég gerði á
vegium stoólans.
— Þaö hatfa flarið mörg orð
af sfcóla þessum. Br það rétt,
að hann sé sá bezti í heimi
sinnar tegundar?
— Þessi stoólá er stotfnaður ár-
að nefna í þvi samíbandi tovilk-
myndiasfcóilann í Prag og í
Sviiþjóð. Þessir slkóQar hafla aft-
ur á mólti tekið miið af póQsika
staólanum, en í því samtoandi
má gjaman geta þess, að flor-
stöðumaöur sænsitou tavitomynda-
stofnumarinnar, Harry Sehein,
vildi vera svo nálkvæmur, þeg-
ar hann sfkoðaði fyrirmyndina,
að hann gekk um með mái-
bamd! og mæQdi fclippiheriberg-
in.
— Þá er eiginlega kornið að
þeirri spurningu, sem hefur
brunnið á vörum mér í ailt
fcvöld. Vegna þess að það er
fjérihagslega ómöguiegt að
starfa sjáQflstætt að skapandi
fcvi!kmytndagerð hér á landi. var
það þá af eántómri hugsjón,
sem þú lagðir út í þetta erfiða
ném, eða légu til þess einhverj-
ar aðrar ástæður?
Pramlh. á 9. síðu
i