Þjóðviljinn - 19.05.1972, Qupperneq 4

4 SlÐA — ÞJÓÐVIUINN — inQstudagua- 10. maí 1972.
— Málgagn sósialisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis —
Útgefandl: Útgáfufélag ÞjóSviljans.
Framkv.stjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjórar: Sigurður Guðmundsson. Svavar Gestsson (áb.).
Auglýslngastjóri: Heimir Ingimarsson.
Gils Guðmundsson við útvarpsumræðurnar:
Ríkisstjómin hefur
komið mikiu / verk
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustig 19. Simi 17500
(5 linur). — Áskriftarverð kr. 225.00 á mánuði. — Lausasöluverð kr. 15.00.
Að efnu fyrirheitin
J málefnasamningi vinstri stjórnarinnar voru ge'f-
in fyrirheit um „að sett yrði löggjöf um hlut-
deild ríkisins í byggingu og rekstri bama- og
elliheimila og annarra hliðstæðra stofnana, og
séð fyrir fullnægjandi menntunaraðstöðu starfs-
liðs þeirra.“ Ríkisstjórnin skipaði nefndir til
að semja fmmvörp um þessi mál og nú í
þinglok vom þau lögð fyrir alþingi til kynningar
og munu væntanlega hljóta afgreiðslu á þingi í
haust. Hér skal getið nokkurra:
J Frumvarp til laga um hlutdeild ríkisins í bygg-
ingu og rekstri dagvistunarheimila, þ.e. dag-
heimila fyrir böm frá 3ja mán. til skólaskylduald-
urs, skóladagheimila og leikskóla. Samkvæmt
frumvarpinu er menntamálaráðuneytinu ætlað að
fara með yfirumsjón þessara mála og að ríkið
greiði 50% í stofnkostnaði dagheimila og skóladag-
heimila, en 25% í stofnkostnaði leikskóla. Af reks'tr-
arkostnaði greiði ríkið hins vegar allt að 30% af
rekstrarkostnaði dagheimila. en allt að 20% til
leikskóla.
2 Frumvarp til laga um dvalarheimili aldraðra
er gerir ráð fyrir að ríkissjóður greiði % hluta
kostnaðar við byggingu slíkra dvalarheimila, hvort
sem þau eru æ'tluð til dagvistunar, fullrar vistun-
ar eða íbúða fyrir aldraða. Heilbrigðisyfirvöldin
munu hafa vfimmsjón með bessum st.ofnunum.
^ Til að fullnægja menntunaraðstöðu starfsliðs
dagvistunarheimila barna hefur verið lagt fram
fmmvarp um Fóstmskóla íslands, sem sé ríkis-
skóli, námstíminn þrjú ár og menntunarkröfur
auknar til muna. Þá er gert ráð fyrir starfrækslu
æfinga- og tilraunastofnunar fyrir börn fram til
7 ára aldurs í tenesluim við skólann.
^ í málefnasamningnum var því heitið að sérstak-
lega yrði kostað kapps um að bæta úr vandræð-
um læknislausra héraða. Albingi hefur samþykkt
breytingu á læknaskipunarlögunum til að bæta úr
þessu. þess efnis að stofna við ríkisspítalana sex
læknisstöður, sem bundnar eru skilyrði um á-
kveðna þjónustu í héraði. Þá em einnig ákvæði um
héraðshjúkmnarkonur og aukna styrki til lækna-
nema gegn skuldbindingum um læknisbjónus'tu í
strjálbýli að loknu námi. Ekki er að efa að þessi
nýju ákvæði munu bæta til muna úr vanda dreif-
• ! : - , • |
býlisins hvað læknisbiónustn snertir
^ Þá var því heitið í stjómarsáttmálanum að
„menntunaraðstaða ungmenna yrði jöfnuð“. Al-
þingi hefur nú sambvkkt lög um ráðstafanir til
jöfnunar námskostnaðar er bætir stórlega aðstöðu
nemenda í framhaldsskólum er áttu erfitt með að
afla sér framhaldsmenntunar vegna f járhagsbyrða
er búseta fjarri framhaldsskólum olli Með bessum
lögum er stigið stór't skref í bá áttað skapa jafnrétti
til náms. Aðgerðir ríkisstjórnarinnar í þessum
málaflokkum sýna vel að núverandi stjómarstefna
setur hið mannlega viðhorf félagshyggjunnar í
öndvegi. og tekur föstum tökum þau verkefni sem
sérgróðastefna fyrri valdhafa vanrækti ætíð.
Gils Guðmundsson var sáðasti ræðumaður Alþýðubanda-
lagsins og jafnframt síðasti ræðumaður útvarpsumræðn-
anna síðasthðið mánudagskvöld. Gils notaði ræðutíma
sinn til að svara helztu ádeiluatriðum talsmanna stjóm-
arandstöðuflokkanna á núverandi ríkisstjóm. í ræðu sinni
vék hann fyrst nokkrum orðum að málflutningi dr. Gylfa
Þ. Gíslasonar, sem talaði næstur á undan honum, og sagði:
Dr. Gylfi Þ. Gíslason var
hneykslaöur niður í taer í ræðu
sinni hér áðan yfir gerðum nú-
verandi ríkisstjórnar. Það var
nú haldur betur á málumhald-
ið, fannst þimgmanninum með-
an hann féikik að toga í stjórn-
artaumana fyrir náð og undir
leiðsögn Sjólfstæðisflokiksins.
Einhverjum hlustendum kann
að hafa fundizt það kynlegt.
hve ádeila Atþýðufloiklksforingj-
ans var nauðalík málflutningi
talsmanna Sjálfstæðisiflokiks-
ins, til að mynda Ingólfs Jóns-
sonar. En okikur, sem fylgzt
höfum með þingstörfum í vet-
ur, kemur silíkt eikki á órvart.
Hér í gamla daga lók það orð
á, að þessi háttvirti þingmaður,
dr. Gylfd Þ. Gíslascn, væri
stundum fljótur að skipta um
skoðun. Hafi svo verið, þá er
það löngu liðin tíð. Nú er það
sýnt, að dr. Gylfi æfiar að
verða sú Berglþóra, sem ung
var gefin Sjálfstæðis-Njáli og
hyggst láta eitt yfir bæði ganga.
Dr. Gylfi Þ. Gísiason og aðrir
stjórnarandstæðingar finna nú-
verandi ríkisstjórn að visu
margt til foráttu, en þó má
segja, að þeir gagnrýni hana
eimkum fyrir eftirtalín atriði:
Ógsetilega stefnu í utanríkis-
málum, of há fjáriög og of
miklar opinberar framkvæmdir,
af lítið viðnám gegn hækkuðu
verðlagi og sem afleiðingu af
öMu hinu síðar talda háskaiega
verðbólguiþróun.
Um hima breyttu stefnu í
utanríkismálum vil ég aðeins
segja þetta: Þar hafa venð
stigin nokkur fyrstu skrefin en
að vísu mikilvæg skref, á braut
sjálfstæðrar og óháðrar utan-
ríkisstefnu í stað þeirrar hörm-
ungar, sem Iömgum eiinkenndi
meðferð þessara rniála áður og
hedzt verður lýst með orðum,
sem naumast pykja þimgfaæf.
Að hinum atriðunum skal óg
víkja nókkru nánar.
_ I
Eitthvað annað en
heilindi
Það er rétt og fyrir því ger-
ir ríkisstjómin og stuönings-
floikkar hennar sér fulla grein,
að í þjóðfélaginu ríkír mílcil
spenna, mikil eftirspurn eftir
fjármagni og vinnuaifli til
margvíslegra framkvæmda. Hér
er um að ræða rökrétta afleið-
ingu góðs árferðis, bjartsýniog
þeirra kappsmuna að gera se-ra
mest á sem skemmstum tíma.
Vitanlega er ekki hægt aðgera
allt í senn og vel má vera, að
okkur hætti til að flýta okkur
helzt til mikið. En ég veit, að
enda þótt reynt verði að koma
til móts við framkvæmdahug
manna oig framfaraþrá svo sem
kostur er, hefur ríkisstjómin
og stuðningsflokkar hennar
fullan slcilning á því, að hér
má ekfci fara lengra en á
fremsta hlunn. Og í ljósi þessa
má vissulega hiýða á aðvörun-
arorð stjórnarandstöðunnar, —
þau sem af heilindum kunna
að vera sögð, — ef dæmi finn-
ast þar um. En það erú ekki
heilindi. heldur eitthvað allt
annað, þegar núverandi stjórn-
arandstaða þykist furðu lostin
yflr því. að fjárlög í ár eru
til muna hærri að krónutölu
en fjáriögin í fyrra. Þá er m.a.
slegið striki yfir það, að með
samningum við opinbera starfs
menn. með breytingum á trygg-
ingalöggjöf og fleiri ráðstöfun-
um fyrrv. ríkisstjómar voru
ríkissjóði bundnir nýir baggar,
svo að naim mörguan hundruö-
um miljóna, jafnvel miljörðum.
Og dr. Gylfi Þ. Gíslasom, fbr-
maður Alþiýðuflokiksins, sem nú
talar mjög um það, hve gild-
andi fjáriðg séu há, hvespemn-
au sé mifcil, flutti etkki, svo ég
muni, eina einustu breytingar-
tiilö'gu til lældcunar við þessi
háu fjárlög. En hækikunartil-
lögur flutti þessi þingmaður og
þær námu 500 miiljónum fcr.,
eða þar um bil. Aliþýðufloklc-
urinn er að vísu ekfci stór flokk-
ur nú á dögum. En svo stór-
tæfcur er formaður hans, að
hefðu allir samiflokksimennirn-
ir verið jafnathafnasamir ura
tillöguflutning við afgreiðsiu
fjárlaga, hefðu þau hækkað um
3 miljarða.
Sjálfstæðismenn ýmsir ogdr.
Gylfi Þ. Gíslason deila mjögá
rikisstjórnina fyrir of háa
framfcvœmd aáætl u n ríkisins á
þessu ári, þ.e. of mikla fjár-
öflun til uppbyggingar skipa-
flotans, til endurnýjunar hrað-
frystihúsa og sláturhúsa, til
raforkuframkvæmda, til flug-
vallargerðar og vegamála. Þeg-
ar þessir menin eru spurðir,
hverjar þessara framkvæmda
eigi að bíða, vefst þeim niofck-
uð tunga um tönn. Að hinu
hníga oröræður þeirra gjarnan,
hvers þessi eða hin cpinbera
framilcvæmdi-n eigi að gjaldaað
vera sett hjá og þurfa að bíða.
Að detta úr tröppu
réttsýninnar
Eíkki alls fyrir löngu var ég
að fleitta Alþýðublaðinu, mál-
gagni dr. Gylfa Þ. Gíslasonar
og eign Alþýðublaðsiiis að
hans eigin sögn. Nú er þvi
blaði að vísu efcki mikill
gaumur gefomdi, þar sem það
hefur orðiö fyrir því háskalega
slysi að detta úr þeirri tröppu
réttsýni og heiðarleika, sem
Mánudagsblaðið og Ný Viku-
tíðindi hafa þó lengi staðið á.
Þetta eintak blaðsins var á-
takanlegt dæmi um vinnu-
brögð núverandi stjórnaraind-
stöðu, þegar þau gerast hvað
lökust. Ég renndi augum yfir
tvær greinar. sína á hvorri
síðu. f fyrri greininni var far-
ið hinum hörðustu orðum um
gegindarlausa verðbólguroólitik
ríkisstjómarinnar og alit of
mikinn fjáraustur til hvers
kyns opinberra framkvæmda á
odlþenslutímum. Kjami hinnar
greinarinnar var fúkyrðaaust-
ur urn ríkisstjómina fyrir aht
of litlar fjárveitingar til rat-
orbumála, til húsnæðismála og
fleiri stórra málöflókka. Þetta
er eitt dæmi atf mörgum um
samræmið í málÐutaingi stjómr
arandstöðunnar. Þar rekur sig
eitt á annars hom. Þar ei*u
á ferðinni menn, sem fyrir of-
stækis sakir sjá aðeins myik •
ur um miðjan dag, þegar allt
venjulegt fólk faignar sumri og
sól og væntir góðs árferðis og
góðrar afkomu.
Þegar hinir varkárari
verða undir
Ég vil iflara hér fáum orðum
um stjóraarandstöðu SjálfStæð-
isflokfcsins, sem er sérkennileg
um margt. Sá flokbur hefur
; lengi verið stærsti stjómmála-
flokkur landsins og því áhrifa-
mikilll, bæði í stjóm og stjórn-
arandstöðu. Þessd flofckur var í
andstöðu við vinstri stjómina
1956-1958, svo sem margir muna
og raik þá ábyrgðariausari póli-
tílc en daemi eru til á Islandi
fyrr og síðar. Ljóst er, að uppi
hafa verið innan flokksins há-
v.ærar ikröfur um að leika sama
leifcinn nú, neyta allra bragða
til að lcoma stjóminni frá sem
allra fyrst, hvað sem það kos-t-
aði þjóðina. En nú hafa hinir
Varicárari menn og ábyrgairi
tekið í taumana og reynt að
. draga úr heiftinni og.,-ofstæk.T
inu. Þeim hefur tekizt þett.a
með köflum, en svo hefuræv-
intýrapóllitíkin hins vegar náö
1] yfiriiöndinni á ný. Pyrir bragð-
ið er nú naumast heil brú í
stjk5marandsitöðu Sjálfstæðis-
fflokksins. Ymist er hún máttlxt-
ið nöldur eða innantómur há-
vaði oig gusuganigur, eins og
hluistendur hatfa heyrt vel hér
í kvöld.
Á einu siviði virðist hinharða
stjómarandstaða Sjálfstæðdstl.
æffla að bera nokkurn árangur.
Á sama tíma og sjálfsitæðisför-
kólfamir gera hróp aö ríkis-
stjóminni fyrir að hafa ekki
megnað að stöðva verðhækkan-
ir, neyta þeir að því er virðist,
næstum hvers tæbilfæris til að
bnýja fram verðhœklkanir, sem
vitanlega auka þensluna og
verðbólgiuina. Það er ólmazt út
of of háum sköttum á sama
tima og sjálfstæðismenn í stjóm
Heykjavíkur ákveða að inn-
heimta fasteignastoatt með 50%
átaigi til þess á þenslutímum
að auka framfcvæmdafé borg-
arinnar um helming.
Aðeins leyft brot
hækkana
/iv ng
Það er deilt fast á ríkisstj,,
fyrir verölagshækkanir. Éins
og sýnt hefur verið fram á hér
í kvöld, bæði af Lúðvík Jós-
epssyni viðskiptaráðh erra og
fleirum, er verulegur hluti
þeirra hækbana leifar frá
fyrri ríkisstjóm og það full-
yrði ég, að miklu fastar hefur
verið staðið gegn verðhækkun-
um nú en nofckrar líkur eru
til, að gert hefði verið af rík-
isstjóm Jóhanns Hafsteins og
Gylfa Þ. Gíslasonar. Margoft
hefur ríkísstjórnin staðið gegn
kröfum um verðhækkanir eða
aðeins leyft brot þeirra hæick-
ana, serp fram á hefur verið
farið. Þannig hefur farið um
kröfu borgarstjórnaríhaJdsins
um ýmsar hœkkanir. Siíkan
niðurskurð á hækkunarkröfum
hafa sjálfstæðismenn síðan tal-
ið alveg foricastanlegan ogjafn-
vel kallað aðför að Reykjavík.
Bn í hiinu orðinu hafa þeir gert
Framhald á 9. slðu.