Þjóðviljinn - 31.05.1972, Qupperneq 7

Miftvikudagur 31. mai 1972-—ÞJÓÐVILJINN—SIÐA 7
Fyrir nokkru var reynt aö
efna til kvikmyndahátiðar
með myndum frá Kúbu í
New York, en fjandskapur
stjórnvalda kæfði þá til-
raun í upphafi eða svo gott
sem. Kúba Castros er enn í
dag talin miklu háskalegri í
Bandarikjum Nixons en
Kína Maós formanns — því
misstu New York-búar m.a.
af þeim tveim ,,snilldar-
verkum", sem hér segir frá
á eftir.
kvikmyndir
Adela Legrá er einhver fremsta kvikmyndaleikkona Kúbu.
Fjandmenn Castros meðal
kúbanskra útlaga gerðu rækilega
tilraun til að eyðileggja frumsýn-
inguna með fýlusprengjum og
hvitum músum, sem þeir slepptu
lausum — að þvi er segir i News-
week, en á þvi blaði er þessi frá-
sögn reist.
Daginn eftir gerðu erindrekar
fjármálaráðuneytisins upptæka
marglofaða mynd„ sem nefnist
„Vatnsdagar” og bundu þar með
endi á hátiðina,sem þeir sögðu
ganga i berhögg við lög sem nefn-
ast „Verzlun við óvininn”. Mey-
erson, forstöðumanni „Banda-
riskra heimildakvikmynda”, sem
stóð fyrir hátiðinni, tókst ekki að
fá þessum aðgerðum rift — ekki
fremur en að fá vegabréfsáritanir
fyrir fjóra kvikmyndagerðar-
menn frá Kúbu. Og það kom fyrir
ekki þótt Meyerson visaði óspart
tilallra þeirra samninga við Kina
sem verið er að gera svo til i
hverri viku.
Þetta er mjög miður, segir
Newsweek, þvi að ýmsar mynd-
anna frá Kúbu eru merkilega vel
gerðar, áhugaverð verk, sem eiga
það meira en skilið að Banda-
rikjamenn horfi á þær. Þvi er
ekki að neita, að myndirnar sýna
byltinguna sem mesta atburð i
heimi siðan sögur hófust, og flest-
ar þeirra, einkum heimildar-
myndirnar, eru mjög stækur
áróður um „heimsvaldastefnu
Kana”. En að minnsta kosti tvær
af myndunum — „Endurminn-
ingar um vanþróun” og „Lucia”
voru svo frábærar, að þær eru i
flokki með þvi bezta sem nokkru
sinni hefur verið búið til i Suður-
Ameriku. Það er eins og hvert
annað kraftaverk, að Kúba, sem
fyrir byltingu gerði fátt annað en
klámmyndir, skuli hafa tekið svo
skjótum framförum.
„Endurminningar um vanþró-
un” er meistaraverk, greindarleg
mynd, gerð af góðu skopskyni.
Leikstjórinn er Tomás Guitérrez
Alea og byggir hann á smásögu
er fjallar um dæmigerðan utan
veltumann, borgaralegan húseig-
anda að nafni Sergio. Myndin er
látin gerast rétt eftir byltingu og
Sergio kýs að sitja eftir i glæsi-
ibúð sinni heldur en flýja til
Bandarikjanna ásamt konu sinni
og millistéttarvinum. Sergio er
ERU
KVIKMYNDIR
FRÁ KÚBU
HÁSKALEGRI
EN
KÍNYERSKAR?
stokkfreðinn i fyrri afstöðu sinni;
hann er rithöfundur en neitar að
fylgjast ^eð i menningarstraumi
byltingarinnar. ,,Ég hefi alltaf
reynt að lifa eins og Evrópu-
maður,” segir hann. Hann á sér
ástarævintýri með 17 ára gamalli
leikkonu, en handleiðsla hans og
fatnaður konu hans duga ekki til
að koma henni út úr þeirri „van-
þróun”, sem myndin er kennd
við. Svo fer að hann yfirgefur
hana á skoðunarferð um villu
Hemingways i Havana. f loka-
atriðinu er sýnt, að meðan aðrir
Kúbúbúar búa sig undir að taka á
móti bandariskri árás 1962, horfir
Sergio á landa sina i kiki, kaldur
og afskiptalaus.
Lucia eftir Humberto Solas er
löng mynd, frábærlega vel tekin
og borin uppi af miklum frá
sagnarþrótti. Myndin er þrileikur
og i hverjum kafla hennar skýrt
frá hlutverki konu i þrem mis-
munandi áföngum frelsisbarátt-
unnar. Lengsta sagan og liklega
sú bezta er hin fyrsta. Raquel
Revuelta fer frábærlega vel með
niutverK einmana piparmeyjar
sem verður ástafangin af spænsk-
menntuðum Kúbumanni meðan á
stendur sjálfstæðisbarátta Kúbu
gegn Spáni 1895. Hann reynist
vera njósnari sem notar hana til
að finna felustað uppreisnar-
manna. Uppreisnarmenn eru
murkaðir niður, þrátt fyrir eftir
minnilega liðveizlu nakinna rið-
andi manna, vopnaðra sveðjum
Lokasaga myndarinnar er allt að
þvi eins góð. Hér er á ferð spaugi
leg samtiðarsaga um andstöðu
afbrýðisams eiginmanns gegr
laglegum kennara, sem er af
reyna að kenna konu hans að lesa
og skrifa. Sagan er að verulegu
leyti sögð i skopvisum við lagif
Guantanamera og Adela Legrá
stendur glæsilega fyrir sinu
hlutverki eiginkonunnar ofvernd
uðu.
Það er ljóst, segir Newsweek
að ekki geta allir kúbanskir leih
stjórar gert myndir eins og Lucia
En það er jafnljóst að afstaðt
fjármálaráðuneytisins kemui
ekkert við listum. Sú stofnun var
þegar frásögnin er skrifuð, að at
huga, hvar Meyerson, sem kom
sjálfur með myndirnar fr£
Kanada, fékk þær upphaflega, oj
hvort að hugsanlegt sé, að eitt
hvað af þvi fé sem inn kemur rat
aftur til Kúbú — en þá væri verii
að brjóta lögin sem nefnas
„verslun við óvininn”. Meyersor
sjáifur var hinn bjartsýnasti þeg
ar siðast fréttist.
Guttuso og
Busch hlutu
friðar-
verðlaun
Nýlega var úthlutað hinum
árlegu friðarverðlaunum Lenfns i
Moskvu.
Meðal verðlaunahafa í ár er
próf. Eric Burhop, brezkur
prófessor, kjarneðlisfræðingur,
sem hefur lagt mikið af mörkum i
sambandi við baráttu fyrir banni
yið kjarnavopnum.
Annar er Renato Guttuso,
þekktur italskur listamaður og
kommúnisti, einna nafn-
kenndastur þeirra manna sem
reynt hafa að tengja saman
pólitiskan boðskap og myndlistir.
Ernest Busch er i þessum hópi,
þýzkur þjóðlagasöngvari og
leikari. Hann barðist i borgara
styrjöldinni á Spáni, var hand-
tekinn af nazistum á striðs-
árunum. Eftir strið hefur hann
túlkað margar af frægustu per-
sónum landa sins, Bertolts
Brechts i Berliner Ensemble,og
fáir hafa með jafn eftirminni-
legum hætti og hann flutt baráttu-
söngva evrópskrar verkalýðs
hreyfingar.
Pýramidi Pereira i San Fran-
cisco
Skýjakljúfasmiðir i Banda-
rikjunum hafa rcyndar ekki
verið sérlega hugkvæmir. Allt
frá þvi að hinn ágæti húsa-
smiður Mies van der Rohe gerði
Seagramshúsiö hafa
hátimbraðar verzlunarhailir
Bandarikjanna (og ekki aðeins
þeirra) verið hver öðrum firna-
likar — rétt eins og langir
skókassar upp á rönd.
Það er ekki nema von að
margir séu afskaplega leiðir
orðnir á þessum ferhyrninga-
eyðimörkum i borgum, sem
þóttu vist nógu sálarlausar
fyrir.
En nú hafa þau tiðindi gerzt
fyrir skömmu, að menn hafa
fundið ráð til tilbreytingar.
Ráðið er að visu ekki nýtt
fremur en annað undir sólinni.
Húsin eru einfaldlega höfð
uppmjó. Það er arkitekt að
nafni Gordon Bunshaft sem
stendur fyrir þessari nýbreytni.
Hann hefur m.a. á samvizkunni
tvær spánýjar skrifstofu-
byggingar i New York, sem lita
ut eins og mátrósabuxna-
skálmar. Pg aðrir ganga lengra
eins og Pereira sá, sem gerði
nýlega 260 m háan pýramída i
San Francisco fyrir auðhringinn
„Transamerica Corporation”.
Er sú bygging 5.000 fermetrar
neðst og 48 hæðir.
Arkitektar hæla þessum ný-
mælum — tala um „náttúrlegan
léttleika” og „aukna hæð” sem
slik hús fá vegna lögunar
sinnar. Skipuleggjendur borga
eru minna hrifnir — þeim
finnast upptyppingar ógna
flugsamgöngum og spilla út-
linum borganna: „Það er eins
og brotnar hafi verið tennur i
götukjaftinum," segir einn
þeirra.
Matrósabuxur Burnshafts i New
York
húsageróarlist
NÝ FEGURÐ - EÐA
BROTNAR TENNUR