Þjóðviljinn - 22.12.1972, Blaðsíða 8

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Köstudagur 22. desember 1972
rrrrnr
rmnr
rrmr
ÖNNUR HEIMSSTYRJÖLDIN 2 000 000 TONN
rm
m
m
KÓREUSTRÍÐIÐ 1000 000 TONN
SPRENGJUKAST ffWWWWW/W//
bandarikjamanna nMnrnrmmnmr
I I ÞREM STYRJÖLDUM W//W///////WW//
VÍETNAMSTRÍOIÐ 6900000TONN
KRISTJÁN G. SIGVALDASON:
SAMIÐ ÍVÍETNAM
Þar sem enn er tekift til vift aft
semja um Viet Nam striftift, þá er
ekki úr vegi aft minnast þess, aft
áftur hefur verift samift i málum
þessa fjarlæga heimshorns. f
heimsstyrjöldinni siftari hernámu
Japanir landift, og stjórnuftu þvi
meft góöri hjálp og aðstoft hinna
frönsku nýienduherra, sem allir
fylgdu leppstjórn Vichy aö mál-
um. Þegar hagur Japana tók aft
þrengjast ætluftu Frakkar i Viet
Nam aft hrifsa völdin úr höndum
þeirra. Japanski herinn varft
lyrri til og Frakkar voru lokaftir
inni i fangelsum, sem áftur
geymdu Víetnamska Þjóðernis-
sínna og kommúnista. Frökkum
þótti vistin ill, enda l'angelsi
þeirra hin sömu og tigrisdýrabúr
Saigonstjórnarinnar siftar. Enn
urftu valdaskipti er Viet Minh tók
vöidin i ágúsl 1945 og Ho Chi Minh
lýsti yfir stofnun lýftveldis 2. sept-
ember sama ár. Öfrifturinn var þó
ekki úti, þar sem ekkert var
Frökkum fjær skapi, en sleppa
hendinni af hinni fyrrverandi ný-
lendu. Ýmis ljón voru þó i vegi
þeirra, en áhrifarikust var sú
staftreynd, aft þeir höföu ekki
nægan herafla til þess aft taka
landift með valdi. Þá kom til
framkvæmda inrirásaráætlun
Breta, Frakka og Bandarikja-
manna, en hún var ákveftin meö-
an Japanir sátu enn vift völd.
Samkvæmt þessari áætlun átti aft
gera innrás i Indókina og steypa
valdi Japana, en hin snögga upp-
gjöf þeirra kom i veg l'yrir fram-
kvæmdir. Frakkar voru þess aft-
ur á móti mjög iysandi aft Banda-
menn hertækju Indókina og
stjórnuftu þar unz franski herinn
gæti tekift vift hlutverki þeirra.
Meft þetta fyrir augum hófu þeir
langdregnar samningaviftræður
við Miet Minh, en meftan þær
stóftu yfir, byggðu Frakkar upp
her sinn. Hernámift, sem áftur er
greint frá, auftveldaði Frökkum
leikinn. Bretar sendu her inn i
sufturhluta landsins, gerftu
bandalag vift hina gömlu fjand-
menn sina — Japani, og notuöu þá
til þess að handtaka og afvopna
sveitir Viet Minh. Þetta hét að
halda uppi lögum og reglu. Norð-
urhluti landsins varft hernáms-
svæði kinverskra þjóernissinna.
Andstætt Bretum hófu þeir aft af-
vopna japanska herinn, en það
átti einmitt aft vera hlutverk her-
námsliðanna, bæfti i suður og
noröurhluta landsins. Frökkum
þótti stefna Kinverja hin versta,
en fengu ekki aft gért. Viet Mihn
héltþvi öllum völdum-norfturhlut-
anum, en i suðri undirbjuggu
Bretar komu og valdatöku
franska hersins. Loks aftfaranótt
23. september 1945, tóku Frakkar
völdin i Saigon með aftstoft Breta
og Japana. Eftir þennan atburð
breiddust bardagar út um allan
sufturhluta landsins, þar sem ibú-
arnir beittu skæruhernafti gegn
franska innrásarliftinu.
Það sem hér hefur verift rakið
er i raun og veru bakgrunnur
samninganna milli Frakka og
Viet Minh, en þeir hófust þegar i
ágúst 1945. Róttækasti hluti Viet
Minh var ófús til samninga, einn-
ig varft hreyfingin fyrir.gagnrýni
hópa er stóftu til vinstri vift hana.
Meirihluti forystumanna Viet
Minh, meft Ho Chi Minh i broddi
fylkingar, vildi semja við
Frakka, enda töldu þeir aft hreyf-
ingin gæti ekki komið i veg fyrir
landgöngu franska hersins. Á
hinn bóginn bjóst Viet Minh til
vopnaðrar andspyrnu, færu
samningar út um þúfur. Loks 6.
marz 1946 náftist samkomulag
milli deiluaðila. Höfuftatrifti þess
vor eftirfarandi.:
1) Frakkar vifturkenndu Vietnam
sem frjálst riki meö eigin
stjórn, þingi, fjárlögum og her.
Landið átti aft veröa hluti af
franska sambandinu
2) Halda átti kosningar til þess að
skera úr um þaft, hvort hinir
þrir landshlutar skyldu sam-
einast. Frakkar gáfu eftir i
báftum ofangreindum atriftum.
Þeir viðurkenndu Vietnam sem
sérstakt riki og samþykktu i
rauninni sameiningu landsins,
þar sem enginn efaftist um vilja
ibúanna i þeim efnum.
Þriftja höfuðatrifti samning-
anna var, aft franski herinn fengi
aft koma til Hanoi og norfturhluta
landsins mótspyrnulaust. I hern-
um máttu vera allt að 25000
manns, en herinn átti allur að
vera farinn úr landinu árið 1952.
Ennfremur lofafti Viet Minh aft
hætta skæruhernafti i sufturhlut-
anum. Aft siftustu var ákveftið að
hald viftræftum áfram til þess aft
skera endanlega úr öllum deilu-
málum milli Frakka og Viet
Minh.
Framhaldsviftræftur hófust i
Dalot 17. april 1946, og stóftu til 11.
mai sama ár. Arangurinn varð
nákvæmlega enginn; þó var á-
kveðið aö halda enn eina ráft-
stefnu, og skyldi hún fara fram i
Frakklandi.
Ráftstefnan i Dalot gat i raun og
veru ekki tekift neinar bindandi
pólitiskar ákvarftanir. Franska
samninganefndin var eingöngu
skipuð embættismönnum úr
stjórnkerfi nýlendunnar, eða full-
trúum fyrirtækja og hagsmuna-
hópa.
Enginn frönsku fulltrúanna
haffti vald efta umboð til þess aft
gera samninga i nafni stjórnar-
innar i Paris. Vietnamska sendi-
nefndin var aftur á móti skipuð
stjórnmálamönnum, undir for-
ystu Giaps hermálaráðherra, og
Nguyn Tnong Tam utanrikisráð-
herra. Hér vift bætist aft Frakk-
arnir neituftu algerlega aft ræfta
pólitisk vandamál eins og upphaf-
lega var ráð fyrir gert. Þeir vis-
uftu öllu sliku til komandi ráð-
stefnu I Frakklandi. Valin sendi-
nefnd stjórnarinnar i Hanoi hélt
til Frakkalnds 31. mai 1946.
Næsta dag, þegar flugvél
nefndarmanna var yfir
Damaskus, bárust þeim afdirfa-
rikar fréttir með útvarpi: G.T
d’Argenliue, hæstráðandi Frakka
i Indókina, hafði látift lýsa yfir
stofnun sérstaks rikis i suður-
hluta landsins, viðurkennt þaft
sem hluta af Franska samband-
inu og bannaö allar umræftum um
sameiningu Vietnams. Enn bætt-
ust nefndinni áhyggjur er til
Parisar kom. Franska stjórnin
frestafti öllum viftræftum i mánuð,-
kvaðst þirfa að ihuga málift.
Samningafundir hófust loks 6.
júli,en ráðstefnunni lauk 14. sept-
ember meft tilslökunum af hendi
Viet Minh. Frakkar bættu hern-
aftarlega og pólitiska stöftu sina
en þurftu ekkert aft láta á móti.
HoChiMinhi barábyrgftina á und-
anlátsseminni gagnvart kröfum
Frakka. Heima fyrir varð hann
fyrir gagnrýni og töldu ýmsir að
hann heffti gefift sjálfstæftift upp á
bátinn og stefni hraftbyri til al
gerrar uppgjafar.
Á þvi leikur enginn vafi, aft Ho
vildi koma i veg fyrir styrjöld og
meirihluti Viet Minh fylgdi hon-
um aft málum. Eftirgjöfinni voru
þó takmörk sett. Eftir smávægi-
leg átök i Haiphong 20. og 21.
nóvember 1946, kröfðust Frakkar
þess aft fá öll yfirráft i borginni.
Forsvarsmenn Vietnama báftu
um frest til þess aft ráðfæra sig
vift stjórnina i Hanoi. Skömmu
siftar ákváftu Frakkar aft hefjast
handa og réftust á Haiphong af
Frh. á bls. 15