Þjóðviljinn - 06.04.1973, Blaðsíða 9

Föstudagur 6. apríl. 1973 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 9
mu IfCMr Úi
Þessar tvær teikningar eru gerðar af föngum sem setiö hafa I kvalastaönum Con Son, og gefa þær nokkra hugmynd um staöinn
og tiifæringar þar.
*
ur
búrum
Saigonklík
unnar
Pyntingar og
ka I kböö
daglegt brauö
Nýlega fylltist borgara-
pressan heilögum viðbjóði
á pyntingum sem fangar í
Norður-Víetnam hefðu
orðið að þola. Æsingurinn
stafaði af því að þar var
um að ræða nokkur
hundruð sprengjuflugmenn
frá Guðseiginlandi. Aftur á
móti hefur borgarapressan
ekki séð ástæðu til að eyða
mörgum dálkum í pólitíska
fanga Saigonklíkunnar,
sem þó eru margfalt fleiri
en hinir hrjáðu stjórnendur
öflugustu morðtóla heims
og ofaníkaupið flestir al-
saklausir.
Við ætlum að bæta ofur-
lítið fyrir þessa
„gleymsku" borgarapress-
unnar með því að birta
skýrslir fréttaritara frönsku
fréttastofunnar AFP sem
náði tali af nokkrum föng-
um sem nýlega var sleppt
úr haldi í hinum alræmdu
Tígrisbúrum á fangaeynni
Con Son í Suður-Víetnam.
Likamir þeirra eru alsettir för-
um eftir hlekki og þeir eru grind-
horaðir. Fætur þeirra eru lamað-
ir. Þessi lýsing á við pólitiska
fanga sem Saigonstjórn lét lausa i
endaðan febrúar eftir dvöl i hin-
um illræmdu „Tigrisbúrum” á
fangaeynni Con Son.
Ný búr fyrir betlidali
Saigonstjórnin lét i algjörri
kyrrþey lausa 104 fanga og bann-
aði þeim að fara til Saigon eða
tala við fréttamenn. Fréttaritara
frönsku fréttastofunnar AFP, Ro-
land Pierre Paringaux, tókst
þrátt fyrir bannið að hafa uppi á
14 þeirra, og af fundi þeirra bar
hann 14 samhljóða lýsingar á
meðferðinni sem þeir urðu að
sæta.
Tilvist Tigrisbúranna varð
heyrinkunn i júni 1970 þegar sex
stúdentum sem voru fangar á Con
Son tókst að smygla út úr fánga-
búðunum 17 siðna skýrslu sem
send var Bandarikjaþingi.
Mánuði seinna voru Tigrisbúrin
komin á forsiður heimsblaðanna
vegna þess að sendinefnd frá öld-
ungadeild Bandarikjaþings tókst
að komast að búrunum og festa
þau á filmur en sendinefndin var i
heimsókn i fangabúðunum á Con
Son.
Búrin voru 2,5sinnum 1,5 metr-
ar að stærð og i þeim hirðust allt
að átta menn. Veggir þeirra voru
þykkir múrar, i þeim var sand-
gólf og loftið var járnrimlar. Ofan
á rimlana voru lagðir timburflek-
ar svo varðmenn gætu gengið um
i eftirlitsferðum.
Einn fanganna sem fangelsað-
ur var árið 1963 og dvaldist i búr-
unum i fimm ár sagði að eftir
heimsókn þingmannanna hefðu
fangarnir verið fluttir úr búrun-
um um stundarsakir meðan verið
var að smiða ný búr undir hand-
leiðslu Bandarikjamanna og fyrir
bandariskt fé.
Nýju búrin voru jafnstór hinum
gömlu, en nú áttu fangarnir þess
kost að vera einir um búrið og
voru losaðir við hlekkina.
— Einu framfarirnar frá
gömlu búrunum voru þær, að nú
gat maður legið og að ögn var
rýmra um mann, sagði fanginn.
Kalkbað
En maturinn tók engum fram-
förum. Máltiðin samanstóð
eftir sem áður af ormétnum hris-
grjónum, smábitum af þurrkuð-
um fiski og kolkrabba og nokkr-
um gúlsopum af vatni. Slika mál-
tið fengu þeir tvisvar á dag.
Og meðferðin var einnig
óbreytt. Hún fólst m.a. i pynting-
um i þvi augnamiði að knýja fram
játningar sem komu sér vel fyrir
yfirvöld.
Venjulegir refsifangar voru
látnir gera hreint, færa öðrum
föngum mat og refsa þeim fyrir
brot á fangelsisreglum.
Áður en bandarisku þingnefnd-
ina bar að garði voru reglurnar
þannig að fangarnir máttu ekki
ræða saman, setjast eða standa
upp. I hvert sinn sem þeir brutu
þessar reglur skvettu refsifang-
arnir á þá uppbleyttu kalki eða
ráku i þá oddvassar bambus-
stengur. Refsifangarnir „lifðu
fyrir það eitt að pina okkur og
drepa”, sagði fanginn fyrrver-
andi.
Hann sagði, að konur sem sett-
ar höfðu verið i búrin, hefðu oft
orðið vitstola og öskrað allan
sólarhringinn.
Fangarnir voru kaþólíkar,
búddistar, stúdentar og verka-
menn. Meðalaldur þeirra var 30-
40 ár, en þarna voru menn á
aldrinum frá sautján til sjötugs.
Flestir voru fangarnir frá Saigon-
svæðinu.
Ævarandi örkuml
Bandariskur læknir, John
Champlin að nafni, sem starfað
hefur fyrir bandariska flugher-
inn, en hefur undanfarin fjögur ár
starfað sjálfstætt i Suður-Viet-
nam, rannsakaði fangana fjórtán.
Hann kvað mennina lamaða og
tilfinningalausa i fótum sakir
vitaminskorts og taugabilana.
Hugsanlegt er að nokkrir geti
endurheimt hæfileikann til að
ganga eftir langa meðhöndlun, en
slika meðhöndlun er ekki auðvelt
að fá i Suður-Vietnam,bætti hann
við.
Fangarnir þjást af alvarlegum
lungnaskemmdum sem stafa af
kalkinu sem skvett var á þá, og
nokkrir þeirra eru með berkla.
Meltingarfæri þeirra eru einnig
illa farin vegna fæðisins.
Þrátt fyrir likamleg örkuml eru
fangarnir allir sálarlega heil-
brigðir, utan tveir sem þjást af
minnisleysi, sagði læknirinn að
lokum.
Fósturlát
Fangarnir lýstu þjáningu'm sin-
um reiðilaust. 41 árs verkamaður
sagði þá sögu að hann hefði verið
handtekinn ásamt þungaðri konu
sinni og tveim ungum börnum i
júni 1967 eftir mótmælaaðgerðir i
Saigon gegn afskiptum Banda-
rikjamanna af Vietnamstriðinu.
Hann var félagi i samtökum
búddista.
Þau hjónin voru pyntuð á lög-
reglustöð i nágrenni Tan Son
Nhut flugvallarins. Konan missti
fóstur og leið miklar kvalir I 12
daga.
Sjálfur var maðurinn pyntaður
með rafmagni. Rafskaut voru
sett viða á likama hans og fingur
hans brotnir. Pyntingarnar voru
framkvæmdar af fimm viet-
nömskum yfirmönnum i návist
eins Bandarikjamanns, sagði
fanginn.
Konu hans var haldið i fangelsi
i hálft annað ár. Seinna var farið
með hann i aðsetur öryggisþjón-
ustu hersins i nágrenni dýra-
garðsins-i Saigon. Þar var hann
aftur pyntaður i návist Banda-
rikjamanna. Að endingu skrifaði
hann undir það sem krafizt var af
honum en „neitaði að hrækja á
nafn Ho Sji Min forseta”.
9000 fangar á Con Son
Fangarnir 14 voru þeirrar skoð-
unar að stjórnin hefði viljað
sleppa þeim áður en alþjóðlegum
eftirlitsnefndum gæfist kostur á
að heimsækja fangabúðirnar og
hlýða á lýsingar fanganna, en
vopnahléssamningarnir kveða á
um slikt eftirlit.
Samkvæmt opinberum
heimildum eru enn tæplega 9 þús-
und fangar i átta fangeisum á Con
Son. Saigonklikan litur hins vegar
á borgaralega fanga sem póli-
tiska fanga, og fyrir stuttu lýsti
hún þvi yfir að engir pólitiskir
fangar fyrirfyndust i Suður-Viet-
nam.
Alþjóðlegu eftirlitsnefndinni og
hernaðarnefnd striðsaðilanna
fjögurra barst nýlega bréf „frá 8
þúsund pólitiskum föngum á Con
Son”. Bréfið var sent frá samtök-
um pólitiskra fanga sem höfðu
skrá yfir nöfn allra fanganna.
1 bréfinu var lýst i smáatriðum
meðhöndlun fanganna. Þær
lýsingar voru nákvæmlega sam-
hljóða lýsingum fanganna 14.
(ÞHþýddiúr Land og folk)

m

Framundan hjá Norrœna húsinu:
Skólamál, Ijósmynda-
sýning, Fœreyjavika
Sitthvað spennandi er fram-
undan á dagskrá Norræna húss-
ins á næstunni og ber þar hæst
Færeyska viku I lok þessa mán-
aðar, en einnig má nefna danska
Ijósmyndasýningu og fyrirlestra
tveggja norskra skólamanna.
Færeyska vikan verður 27.
april til 2. mai og verða þá I Nor-
ræna húsinu sýningar á list,
heimilisiðnaði og bókum frá Fær-
eyjum, og fyrirlestrar verða
haldnir um bókmenntir, jarðfræði
og þjóðfélagsmál. Auk þess verða
i sambandi við vikuna rithöf-
undakvöld og dagskrá með söng
og dansi.
Á sunnudaginn kemur, 8. april,
flytur Ivar Eskeland, núverandi
deildarstjóri við Menningarstofn-
un Norðurlanda í Kaupmanna-
höfn og fyrsti forstjóri Norræna
hússins, fyrirlestur um samnor
rænan bókamarkað, sem nánar
er sagt frá annars staðar í blað-
inu.
Annar Norðmaður, Nieis
Christie, afbrotafræðingur og
prófessor i félagsfræði við Osló-
arháskóla, kemur svo á miðviku-
daginn, 11. april, og flytur fyrir-
lestur um æsku- og skólamál, sem
hann nefnir: „Hvis skolen ekki
fandtes” eða i isl. þýðingu: Ef
skólinn væri ekki til.
Ljósmyndasýningin verður
dagana 14.—24. apríl og er frá
Selskabet for dansk fotografi.
Verða sýndar ljósmyndir, sem
fengið hafa verðlaun i keppni
SDF undanfarin ár. Sýningin er
haldin I samvinnu við Dansk-is-
lenzka félagið.
1 mai verða skólamál enn á
dagskrá, en einhvern tima i
þeim mánuði kemur Hans-Jörgen
Dokka, lektor við Pedagogisk
forskningsinstitutt i Oslo og fjall-
ar um mál, sem ofarlega er á
baugi hér á landi núna, nefnilega
grunnskólann. Er fyrirlestur
hans um norska grunnskólann og
nefnist „Den norske grundskolen
— idé og virkelighet”.
Sænskur listamaður, Roland
Svensson, sérfróður i „eymenn-
ingu”,kemur einnig i mai og flyt-
ur fyrirlestra með skuggamynd-
um um sænska skerjagarðinn og
um eldfjallaeyna Tristan de
Cunha. Jafnframt verður þá sýn-
ing á myndum eftir Roland
Svensson.
12.—28. mai verður sett upp i
Norræna húsinu norsk farandsýn-
ing á málverkum listamanna frá
Vestlandet, Vestlandsutstillingen
sem er árviss sýning i Noregi.
Að lokum má nefna sýninguna
Islandia, sem verður sett upp i
júni og er frá Historiska Museet i
Stokkhólmi. Er það sýning safns-
ins um ísland að fornu og nýjv^og
einnig verða sýndar bækur um Is-
land á hinum Norðurlandamálun-
um.