Þjóðviljinn - 26.06.1973, Blaðsíða 7

Þriöjudagur 26. júni 1973. ÞJOÐVILJINN — SIÐA 7
Ræöa Magnúsar Kjartanssonar ráöherra -
flutt í sumarferð Alþýöubandalagsins
á Jónsmessu 1973:
VIÐ ERUM
ÍSLENDINGAR
VEGNA ÞESS
Góöir samferðamenn.
Þegar Kurt Waldheim, fram-
kvæmdastjóri Sameinuðu þjóð-
anna.kom hingaðfyrir nokkru átti
ég þess kost,að ræða við hann um
stund. Hann rifjaði m.a. upp fyrir
mér hvernig Austurrikismenn
fóru að þvi að losna við allar
erlendar herstöðvar úr landi sinu
og fá stórveldin til þess að lýsa
yfir þvi, að þau mundu um aldur
og ævi viðurkenna og virða hlut-
leysi og friðhelgi þessa lands,
sem þó er nálægt miðdepli i þeirri
togstreitu um áhrifasvæði og
valdajafnvægi sem stórveldin
hafa ástundað siðan striði lauk.
Einhugur þjóðar
forsendan
Hér er hvorki staður né stund til
þess að rifja upp þá sögu, svo
fróðleg sem hún er, en ég mun
seint gleyma einu atriði sem
framkvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna lagði þunga áherzlu á.
Hann sagði, að meginástæðan
fyrir þvi, að Austurrikismenn
náðu markmiði sinu — og alger
forsenda þess — hefði verið ein-
hugur þjóðarinnar sjálfrar. Menn
skiptust þar vissulega i
fylkingar og deildu hart um
stjórnmál; menn höfðu þar mjög
ólikar skoðanir á alþjóðamálum,
á stórveldunum og stefnu þeirra;
um hitt voru allir sammála.að um
slikar deilur skyldu Austurrikis-
menn fjalla sjálfir, einir og
frjálsif i landi sinu. Það var þessi
einhugur og gagnkvæm hollusta
við framkvæmd þeirrar stefnu að
losna við allar erlendar her-
stöðvar, sem réð úrslitum, sagði
framkvæmdastjórinn.
Við Islendingar þekkjum slikan
einhug litillar þjóðar sem þráir
óskorað sjálfstæði. Fyrir aðeins
þrem áratugum — þegar verið
var að undirbúa stofnun lýðveldis
— hefði enginn Islendingur dirfzt
að orða þá hugsun að hér á landi
ættu að vera erlend vighreiður
um ótiltekna framtið eftir að
striði lauk. Samt fór það svo.að
hér var komið upp nýjum, ódul-
búnum herstöðvum, aðeins sjö
árum eftir að Islendingar endur-
heimtu að fullu sjálfstæði sitt og
stofnuðu lýðveldi, og við sitjum
enn uppi með þessar herstöðvar
22.árum siðar.
Hernámshirð
á íslandi
Hvað er það sem gerir gæfu-
mun okkar og Austurríkis i þessu
efni? Austurrikismenn voru
einhuga um að brjótast út úr her-
kvi valdajafnvægis og áhrifa-
svæða; við tslendingar erum
sundruð þjóð. Meðal okkar er
valdamikill og harðsnúinn hópur,
sem hefur gert hollustu við her ••
námið og rikisstjórn Bandarikja
Ameriku að lifshugsjón sinni.
Einu gildir hvernig stjórnvöld
Bandarikjanna beita valdi sinu.
Þótt þau kosti öllu til ár eftir ár að
reyna að drekkja i blóði frelsis-
baráttu fátækrar bændaþjóðar i
Asiu, er hollusta hinna Islenzku
erindreka óskert. Þótt i ljós komi
eins og nú að undanförnu að æðstu
embættismenn i Bandarikunum
vfla ekki fyrir sér að beita
glæpum, innbrotum, njósnum,
hlerunum og fölsunum til þess að
ná sigri i forsetakosningum,
vekur það aðeins hrifningu
þessarar islenzku hernáms-
hirðar. Það var þessi hópur, sem
lét uppi þær vonir, þegar jarð-
eldar hófust á Heimaey, að nú
mundi loks sannast að Islend-
ingar gætu ekki búið i landi sinu
án erlendrar aðstoðar. Það var
þessi hópur, sem baðst afsökunar
á þvi, að Vestmannaeyingar
skyldu bjarga sér sjálfir i stað
þess að láta „varnarliðið” bjarga
sér, eins og Sigurður Lindal
prófessor komst réttilega að orði.
Það var þessi hópur, sem sendi
blaðamenn i bandariska sendi-
ráðið til þess að spyrja um það
hversu mikið ætti nú að gefa
okkur, hvar þeir væru þessir
miljarðar sem Bandaríkjastjórn
vildi láta af hendi rakna, en rikis-
stjórn Islands hefði ekki fengizt
til að hirða. Nú átti að kaupa
okkur i eitt skipti fyrir öll.
Þessi hópur er ekki stór, en
hann er valdamikill. Hann hefur
hreiðrað um sig i forustuliði Sjálf-
stæðisflokksins og i ritstjórn
Morgunblaðsins. Hollusta við
utanrikisstefnu Bandarikjanna
og stuðningur við hernámið eru
forsendur þess, að nokkrir menn
komist til frama innan stærsta
stjórnmálaflokks þjóðarinnar um
þessar mundir, eða fái að móta
skrif stærsta dagblaðs landsins;
þetta eru ömurlegar staðreyndir,
en þær fara ekki framhjá
nokkrum manni. Þegar á rekast
Islenzkir hagsmunir annarsvegar
og hinsvegar hagsmunir Banda-
rikjanna eða Atlanzhafsbanda-
lagsins, finnur þessi hópur til með
andstæðingum okkar. Eða er Geir
Hallgrimsson, varaformaður
Sjálfstæðisflokksins, ekki
heiðursgestur NATO um þessar
mundir, einmitt sömu dagana og
herskip NATO reyna að sökkva
varðskipum okkar og drekkja
sjómönnum okkar?
Allt eru þetta feigðar-
merki á forystu Sjálf-
stæðisflokksins
Ég er hér að tala um litinn
harðsnúinn hóp.enekki þannstóra
fjölda sem veitt hefur Sjafstæðis-
flokknum brautargengi á
undanförnum árum. Venjulegir
kjósendur Sjálfstæðisflokksins
bregðast við eins og aðrir lands-
menn á örlagastundum, og engir
urðu reiðari en þeir þegar Geir
Hallgrimsson réðst á islenzku
landhelgisgæzluna og tók
málstað Breta, þegar Ægir reyndi
að taka brezka landhelgisbrjötinn
Everton. Hitt hef ég lengi undrazt
af hve miklu langlundargeði kjós-
endur Sjálfstæðisflokksins hafa
þolað óþjóöholla aðfstöðu forustu-
manna sinna og ósæmileg
ofstækisskrif Morgunblaðsins,
einnig eftir að gerningaveðrum
kalda striðsins slotaði. Sem betur
fer bendir nú margt til þess að sú
afstaða sé að breytast. Grimmi-
leg innanflokksbarátta leiðtog-
anna er til marks um óánægju og
upplausn meðal óbreyttra flokks-
manna. Allur þorri ungs fólks
hefur að undanförnu snúið baki
við Sjálfstæðisflokknum. Þegar
þeir fáu sem eftir eru i Heimdalli
reyna að fóta sig á heilbrigðum,
þjóðlegum viðhorfum, verða þeir
fyrir bannfæringu flokksforust-
unnar, og samþykktir þeirra fást
ekki birtar i Morgunblaðinu. Allt
eru þetta feigðarmerki forustu,
sem er að hrörna og glata trausti
sinu I þjóðfélaginu.
Lita á sig
sem forréttindaaðila
i þjóðfélaginu
Hvernig stendur á þvi, að
forusta Sjálfstæöisflokksins tekur
hollustuna við hernámið og
bandarisk stjórnarvöld fram yfir
allt annað,jafnt i orði sem verki?
Hún litur réttilega á sig sem for-
réttindaaðila i þjóðfélagi okkar
og telur sér traust og hald i þvi að
skriða i skjóli þeirrar
vesturheimsku. rikisstjórnar sem
gætir hagsmuna auðhringa um
allan heim. Hún er haldin
pólitisku ofstæki, sem jafnan ein-
kennir menn þegar þeir reyna
sjálfir að bæla siðgæðisvitund
sina og heilbrigð þjóðleg viðhorf.
En hvatirnar eru einnig nærtæk-
ari og áþreifanlegri. I 22 ár hefur
valinn hópur fjármálamanna
annazt allar framkvæmdir i þágu
hernámsliðsins. Þær hafa ekki
veriðboðnar út, heldur afhentar
gæöingum, sem marga hverja er
að finna i æðstu forustu
Sjálfstæðisflokksins; sá gróði,
sem þeir hafa hirt áhættulaust,
nemur hundruðum miljóna
króna, og prósentur af þeim
gróða hafa runnið i sjóði
Sjálfstæðisflokksins. Og einnig
hafa komið til kaldrifjaðar
pólitiskar hvatir. Kalda striðið og
hernámið hafa verið notuð
vitandi vits til þess að sundra
þjóðinni, skipta henni i fjand-
samlegar fylkingar, ala á
tortryggni og heift milli manna og
samtaka: — Þetta eru hinar
sigildu aðferðir þeirra.sem reyna
að tryggja forréttindi sin með þvi
að sundra öðrum, deila og
drottna. Hér er að finna ástæður
þess hversu ósamþykkir sjálfum
sér vinstri menn hafa veriö og eru
enn; hin upplognu rök kalda
striðsins og spilling hernámsins
valda þvi enn.að menn tortryggja
hverjir aðra, þótt jafnt skoðanir
þeirra sem félagsleg aðstaða ættu
að gera þá að sjálfgefnum sam-
herjum.
Fyrirheitið um brottför
hersins forsenda
stjórnarsamstarfs
Allt veldur þetta þvi, að
baráttan gegn hernáminu er
algert úrslitaatriði i islenzkum
stjórnmálum. Ég hef sagt það áð-
ur og segi það enn.að fyrirheitið
um brottför hersins var forsenda
þess að núverandi stjórn var
mynduð, og framtið hennar er
undir þvi komin.að við það fyrir-
heit verði staðið undanbragða-
laust. Ég segi þetta ekki sem
neina hótun heldur er ég að benda
á óumflýjanlega staðreynd.
Jafnvel þótt einhverjir kynnu að
hugsa sér að hægt væri að gera
„málamiðlun” um hernámið eins
og við verðum að gera málamiðl-
un um fjölmörg atriði i sam-
steypustjórn þriggja flokka,
leiddi slkt aðeins til þess að
grundvöllur stjórnarsamstarfsins
brysti. Það er ekki unnt til
frambúðar að framkvæma þjóð-
lega og félagslega vinstristefnu i
hersetnu landi, i skugga hins
bandariska herveldis. Forsenda
þess. að við getum haldið áfram
þeirri sókn sem hófst með
vinstrisigrinum mikla i
kosningunum 1971 er.að við aflétt-
um hernáminu og tryggjum okk-
ur þannig óskorað sjálfstæði og
athafnafrelsi á öllum sviðum
þjóðlifsins, að við endurvekjum
þann heilbrigða þjóðlega metnað
sem er fjöregg okkar. An þess
munu allar aðrar athafnir okkar
verða unnar fyrir gig.
Við höfum ráöizt i mikil
stórvirki á sviði efnahagsmála að
undanförnu til þess að styrkja
fullveldi okkar. Við höfum
stækkað landhelgina i 50 milur og
hnekkt uppgjafarsamnipgunum
sem hernámssinnar gerðu’1961 i
þvi skyni, aö landhelgin skyldi
aldrei stækkuð framar nema með
leyfi útlendinga. Við höfum
hleypt nýju lifi i þá atvinnuvegi
okkar sem höfðu verið látnir
drabbast niður undir tiu ára
viöreisnarstjórn. Við höfum
markað þá stefnu að ný og
stórfelld iðnþróun skuli lúta yfir-
ráðum tslendinga sjálfra. Allt eru
þetta óhjákvæmileg og mjög
veigamikil verkefni til þess að
tryggja framtið þjóðarinnar. En
efnahagsmálin ein skera ekki úr
um framtið neinnar þjóðar. Þau
eru aðeins grundvöllur. Ofan á
honum ris þjóðfélagið sjálft,
félagslegir innviðir þess, sam-
búðin við landið, sagan,
menningin, tungan.
Við erum íslendingar
vegna þess eins...
Við erum tslendingar vegna
þess eins, að við búum i þessu
landi.sem við höfum ferðazt um i
dag, að við tölum sérstakt tungu-
mál, að við nærumst á menningu
sem á samhengi sitt órofið allt
frá landnámsöld. Það eru þessi
verðmæti, sem gera okkur að
lifandi einstaklingum og að þjóð,
sem leggur sjálfstæðan skerf til
heimsmenningarinnar. Ef við
glötum þessum verðmætum, ef
við sættum okkur við það, að
verða til frambúðar hernumin
þjóð, hluti af stærri heild, hlekkur
I keðju, eins og það er orðað,
munu engar efnahagslegar fram-
farir koma i veg fyrir það að við
verðum aðrir einstaklingar og
önnur þjóö. Verður þá hægt að
kalla okkur þjóð framar?
Þetta hafa beztu menn okkar
alltaf vitað, og fáir hafa orðað það
betur en Borgfirðingurinn og
skáldið Snorri Hjartarson I kvæði
sinu „Land þjóð og tunga”, sem
hann orti I upphafi baráttunnar
gegn hersetu á íslandi:
Land þjóð og tunga, þrenning sönn og ein,
þér var ég gefinn barn á móðurkné;
ég lék hjá þér við læk og blóm og stein,
þú leiddir mig I orðs þins háu vé.
Á dimmum vegi dýrð þln um mig skein,
i dögun þeirri er likn og stormahié
og sókn og vaka; eining hörð og hrein,
þú heimtar trúnað, spyr hver efnd min sé.
Þú átt mig, ég er aðeins til I þér.
örlagastundin nálgast grimm og köld;
hiki ég þá og bregðist bý ég mér
bann þitt og útlegð fram á hinzta kvöld.
tsland, i lyftum heitum höndum ver
ég heiður þinn og lif gegn trylltri öld.
Frímerkjasýning í
Norræna húsinu
Þriðjudaginn 26. júni 1973 gefur
póst- og simamálastjórnin út nýtt
frimerki i tveimur verðgildum, 9
kr. og 10 kr., með mynd af
Norræna húsinu i Reykjavik.
Sama dag hefst norræn póstráð-
stefna i Reykjavik, og frimerki
með sömu mynd koma út i Dan-
mörku, Finnlandi, Noregi og Svi-
þjóð. Er þetta i þriðja sinn, sem
Norðurlöndin gefa út frimerki
með sömu mynd, og hefur verið
ákveöið að framvegis komi slik
frimerki út þriðja hvert ár. Aður
hafa Norðurlandafrímerki veriö
gefin út 1956 og 1969.
1 tilefni af útgáfudeginui
verður i Norræna húsinu ui
óákveðinn tima sýning
frimerkjum þeim, sei
Norðurlöndin hafa gefið út
árunum 1970, 1971 og 1972. Þí
verður og hægt að fá keypt ný;
frimerkin. Verð eins fyrstadag
umslags frá hverju landi er k
163 og verð samstæðu af óno
uðum frímerkjum kr. 152.
Sýningin verður opnuð kl. 10
útgáfudaginn af póst- og sim,
málastjóra Jóni Skúlasyni (
verður opin almenningi frá kl. 1
Aðgangur er ókeypis.