Þjóðviljinn - 15.07.1973, Blaðsíða 7

Sunniidaguí 15.jú)í 1973." Þ’j'ÖÐVÍL'^ÍNrC — SiÐA 7
Grindaskörð. Þribollar.
Hliö á gömlu Selvogslciðinni. Litla kóngsfell ber i mitt hliöið.
Vinskapur á Mosunum.
þjófar þessir voru réttaöir þegar'
við komum lengra.
Við höldum svo yfir Helgadals-
ás og niður af honum og austur
um og förum þar eftir móbergs-
klöppum,og erum við þá komnir
að Valahnúkum, norð-austan við
Helgafell, okkar tignasta fell,
sem ég trúi að margur Hafn-
firðingur óski sér að deyja I og
sitja þar að sumri og skrafa
saman við langelda. I Valahnúk-
um er Músarhellir. Þar sváfu
eina nótt fjárleitarmenn á haust-
um, þeir sem smöluðu Norður-
fjallið. Nú hefur helli þessum
verið annað nafn gefið, heitir
Valaból.
Og áfram höldum við og
komum i grunnar dalkvosir sem
heita Migludalir. Liklega hefur
einhver áð þar á gæðing sinum,
henni Miglu, sem skeiðaði allra
hrossa mest. Nú liggur leiðin upp
yfir hraunrima allbreiðan og er
þarigjá,sem nefnist Húsfellsgjá.
Þegar kemur upp fyrir hraunið
taka við melhæðir með hraun-
rimum á milli. Svæði þetta heitir
Strandartorfur, og segja munn-
mælin, að þar hafi Strandarkirkja
átt skógaritak. Þar fer nú litið
fyrir skógi eða kjarri. Siðar hefur
svæði þetta fengið nafnið Kapla-
tóur. Þegar kemur suður fyrir
taka við Hellurnar; er það hellu-
hraun mikið og liggur upp undir
Grindarskörð, sem blasað hafa
við sjónum allt frá þvi, að við vor-
um hjá Músarhelli. Hér má sjá að
um hafa farið langar lestir hesta,
þvl viða eru götur sorfnar i
klappirnar. Hér hefur lika verið
farið með rekstra, ekki sizt þegar
aðalsláturhöfnin var i Hafnar-
firði. Þegar við höfum farið um 10
min. gang upp Hellurnar eru á
hægri hönd klettar sem heita
Gálgaklettar.
Mér er að detta i hug, að þegar
Álftnesingar hafi verið búnir að
fanga útileguþjófana i heimahög-
um sinum hafi þeir farið með þá
að klettum þessum og hengt þá
þar. Þegar komið er eftir hellun-
um upp þar sem aðalbrekkan
byrjar, er þar jarðafall mikið,
þar I eru hellar nokkrir. 1927 éða 8
var einn þessara hella notaður af
rjúpnaskyttum, sem stunduðu
veiði upp um f jöllin og lágu þarna
við nokkrar nætur. Þórðarhelli
kalla ég þennan helli og kenni
hann við Þórð nokkur Eyjólfsson,
sem bjó á Brúsastöðum.
Komið í Dauðsmanns-
skúta
Þegar hér er komið taka við
Mosarnir, og nokkru ofar er
svæðið nefnt Flá, og er þá komið
að örðugasta hjallanum,
Kerlingarskarði. Þarna deildust
vegir. Stigur lá upp hraunbungu á
vinstri hönd. Grindarskarða-
stigur. Lá hann suður um austur-
enda Stórkonugjár upp að
Heiðartoppi á Heiðinni há og
austur áfram að Vindheimum i
ölfusi.
Við höldum nú upp þennan
örðuga hjalla. Brekkan er svo
brött að kunnugir segja mér, að
þeir hafi orðið að hvila hestana
minnsta kosti einu sinni áður en
upp var komið. Svo komumst við
á brekkubrúnina. Þá höfum við
austan okkur Mið-Bolla, sem eru
tveir,og vestan eru svo Þribollar,
sem Sélvogsingar kalla Kerlinga-
hnúka.
Við hnúk næsta tökum við eftir
stig sem liggur yestur. Þetta er
Námastigurinn og liggur vestur i
Brennisteinsnámur. En við höld-
um áfram og liggur leiðin um
austurenda Draugahliðar. Þar
hefur bæði verið ruddur vegur og
hlaðinn. Þegar niður kemur
liggur leiðin yfir hraun, sem
nefnist Skarðahraun, kennt við
Grindaskörð. Þar förum við
gegnum girðingarhlið og litið eitt
austar eru svo tvær vörður, sem
við köllum Tvivörður.
Liggur nú leiðin austur og upp
undir Kðngsfellið litla. 1 hraun-
’tröðum, sem þar eru, blasir við
okkur litill skúti. Hann er
kallaður Dauðsmannsskúti. Þar
varð úti maður um 1860. Skörðin
búa yfir mikilli dul, þvi 1633 hvarf
þarna maður og hefur ekkert af
■ honum fengizt. Haldið var að tröll
hafi heillað hann.
Þorstanum svalað
i Sælubunu
Nú tekur leiðin á sig hlykk og
stefnir vestur og liggur þar um
svonefndan Grafning. Við Þri-
vörður eru vegamót. Þar niður
eftir sléttu klapparhrauni liggur
Stakkavikurvegur, fyrir endann á
vestari Hvalhnúk og siðan niður
Fjallið niður um Selstig að
Stakkavik og vestur að Herdisar-
vik. Annar stigur liggur nokkru
austar niður Fjallið og heitir hann
Hliðarvegur. Liggur i Hliðar-
skarð og niður skarðið að Hlið.
Þessir vegir eru nú sjaldan
farnir."
Þegar komið er niður úr
Grafningi er komið i fagran dal,
sem heitir Stóri-Leirdalur. Þar er
grösugt og sléttar flatir norður
með Hvalhnúknum. Úr Leirdal
liggur leiðin upp i Hvalhnúka-
skarð og niður úr þvi sunnan við
gil, sem þar er. Blasir nú við
Fjallið, sem þeir kalla svo
Selvogsingar, Herdisavikurfjall,
Stakkavikurfjall og Hliðarfjall,og
er þetta afréttur þessara bæja i
Selvogi. Þegar kemur fram úr
Hvalhnúkaskarði liggur leiðin
vestur undir hliðartöglum
Heiðarinnar háu, er þar viða
grösugt, og heita á vinstri hönd
Hvalhnúkabrekkur.
Góðan spöl suður frá Skarðinu
er hraunhóll mikill og heitir
Þorvaldshóll. Þegar honum
sleppir taka við móar.og er gatan
heldur ógreið um þá. Þá er komið
i Litla-Leirdal, sem eiginlega er
slakki utan i Heiðinni. Þar nokkru
neðar er svo uppspretta og
kringum hana flöt, og er þetta
kallað Rituvatnsstæði.
Nokkru neðar verða á vinstri
hönd við okkur fell, sem heita
Urðarfell, Þau eru tvö, Urðar-
fellið stóra og Urðarfellið minna.
Þau eru aðskilin af gili er nefnist
Kálfsgil. 1 þvi er uppspretta nefnd
Sælubuna. Gott vatn ungum sem
gömlum.
Utan 'i Urðarfelli stóra er
Strandardalur, en i Urðarfelli
litla eru Hliðardalirnir tveir. Þá
komum við i Katlana og Katla-
hraun. Við sniðskerum það vestur
á við og erum þá komnir á fjalls-
brúnina. Heita hér Katlabrekkur
þar sem leiðin liggur niður af
fjallinu. Þar I grasivaxinni laut
eru vegamót. Liggur ein leiðin
þaðan út með Hliðarfjalli og
heitir þar Hliðarvegur. önnur leið
er þarna og heitir Vogsósaleið.
Liggur hún niður svæði sem
kallast Rofin um Aldindal og
Stekkjardali i Hlaupandahóla
heim til Vogsósa.
Hópurinn dreifist
En við skulum halda áfrám og
stefna á byggðina. Leiðin liggur
um Austur-Rofin,og sunnar er fell
á vinstri hönd, sem heitir Vörðu-
fell.
Þar voru lögréttir þeirra Sel-
vogsinga. En fell þetta er einnig
frægt fyrir sinar mörgu vörður.
Svo er mál með vexti, að þegar
unglingar voru sendir að leita f jár
eða annars búpenings, þá kom
oft fyrir, að þeir fundu ekki
gripina. Fóru þeir þá á Vörðufell,
og ef þeir hlóðu vörðu brást það
ekki að þeir fundu gripina.
Leiðin liggur þarna upp svo
nefndar Eymu-Illhæðir eða
Eymu-Hellhæðir, og svo er komið
að Kökhól.og Skálinn er þar ekki
langt frá. Austan leiðarinnar eru
nokkrarhæðir, svo sem Strandar-
hæð og Strandarhellir, og þar
skammt frá er hellirinn Gapi.og
enn sunnar er Bjarnarhellir.
A þessum stöðum eru rúmgóðir
fjárhellar.
Nú erum við komnir niður á
þjóðveginn og þar hittum við á
vegamót. Við höldum svo niður i
Klifið og eru þá Dalhólalágar á
hægri hönd, en nokkru neðar á
vinstri hönd eru Bjarnastaða-
hólar.
Þeir sem byggja Þorkelsgerði
fara nú i suð-vestur, en Bjarna-
staðamenn og Nesmenn halda
niður undir túngarð. Þar skilja
enn leiðir, og halda Bjarnastaða-
menn suður og heim, en Nesmenn
austur með garði um slétta velli,
sem heita Flatir. Siðan i
túngarðshliðið og heim til bæjar.
Við köllum þetta Selvogsleið
eða Selvogsveg, en Selvogsingar
kalla hana Suðurferðaleið, og er
það einkennilegt, þvi leiðin liggur
þvi sem næst i norður. Þessi leið
sem við höfum nú farið er ágæt
gönguleið að sumri til. Tekur 6
klukkustundir að ganga hana
þegar rólega er farið. Ráðlegg eg
öllum sem vilja halda sér ungum
að ganga hana tvisvar til þrisvar
á sumri.
Gisli Sigurösson