Þjóðviljinn - 15.07.1973, Blaðsíða 11

10 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 15. júli 1973.
GENGIÐ UM GÓLF
í SLÉTTUHREPPI
'
■

Srfl af Straunincsljulli til Kiigurs, Beylu og Bæjarfjalls austan Fljótsvikur, en nær er Hvesta með llvestuskálinni.
Ferðasögukaflar frá sumrinu 1971

Sumarið 1971. fór 6 manna
hópur gönguferð um Horn-
strandir. í hópnum voru:
Guðrún Guðvarðar, Ása
Ottesen, Huida Sigur-
björnsdótti r, Jörundur
Guðmundsson, Runólfur
Björnsson og Vilhjálmur
Sveinsson. Ferðinni var
hagað þannig að allir
fylgdust að til Hesteyrar,
en þar skildu leiðir.
Karlmennirnir voru
fluttir inn í Veiðileysuf jörð
og gengu þaðan um
Hafnarskarð til Hornvíkur.
Við konurnar fórum aftur á
móti aðeinstil Aðalvíkur og
Sléttu. en síðan mættist
hópurinn aftur á Hesteyri
og varð sa mferða til ísa-
f jarðar.
Hér á eftir fara svo
nokkrir kaflar úr ferða-
sögunni.
Hesteyri mánudaginn 19. júli.
Við vöknum frekar seint og
taka karlmennirnir þegar að búa
farangur sinn til ferðar, þvi þeir
ætla til Hornvikur i dag. Við
ákveðum aftur á móti að vera hér
á Hesteyri næstu nótt og eyða
deginum i að fylgja félögum
okkar inn i Veiðileysufjörð og
fara út að Sléttu. Karl-
peningurinn léttir sér burðinn
með þvi að skilja eftir nokkuð af
matvælum uppi á lofti i skólan-
um. Þrátt fyrir það er byrði
Jörundar iskyggilega þung, og
ekki hefði ég viljað bera hana yfir
Hafnarskarð.
Klukkan er 11 f.h. þegar við
leggjum af stað inneftir. Veður er
ágætt til sjóferðar, hægviðri og
hlýtt, en skýjað.
Fremst á nesinu milli Hest-
eyrarfjarðar og Veiðileysu-
fjarðar er fjall eitt æði mikilúð-
legt og heitir Lásfjall. Gengur
fremsti hluti þess, Lásinn, þver-
hniptur i sjó fram, engum fær
nema fuglinum fljúgandi. Lásinn
er fallegt fjall með reglulegum
klettabeltum og grænum gróður-
röndum á milli. Hliðin innan við
Lásinn er einnig mjög falleg, og
sagði Pétur okkur að þar væri
mikið og gott berjaland. Ekki
sýnist okkur Veiðileysufjörður
álitlegur til búskapar. Fjöllin há
og brött, litið undirlendi og ótrú-
lega mikill snjór, einkum i innri-
hluta fjarðarins. 1 firðinum voru
þrjár jarðir, Marðareyri og Stein-
ólfsstaðir að vestan og Steig að
austan. Þær voru allar jafn-
stórar, 6 hundruð að fornu mati,
en einna byggilegast sýnist hafa
verið á Steinólfsstöðum, enda
segja Sóknalýsingar Vestfjarða
að þar hafi verið ,,gott tún og
engjar”.
Austan fjarðarins er Djúpu-
hliðarf jall, en um það þverbeygir
fjörðurinn og lokast alveg. Innan
við beygjuna var snjór miklum
mun meiri en utan við og i botnin-
um alveg niður i fjöru. Úr þessum
hluta fjarðarins lágu tvær göngu-
leiðir norður i vikur. önnur frá
Steinólfsstöðum um Hiöðuvikur-
skarð til Hlöðuvikur og hin úr
fjarðarbotninum um Hafnar-
skarð til Hafnar i Hornvik. Það er
sú leið er félagar okkar ætla að
feta i dag, og við horfum öll á
þessa litlu lægð i fjallahringinn
fyrir dalbotninum, en skarðið er i
519 m hæð.
Við kveðjum nú kavalera okkar
og óskum þeim góðrar ferðar, en
Pétur flytur þá til lands i léttbátn-
um. Þeirhalda til fjalls með sinar
þungu byrðar, en við snúum til
baka og komum til Hesteyrar um
kl. 15.
A leið inn í Veiðileysufjörð.
Þegar eftir matinn göngum við
af stað og nú er ferðinni heitið út
að Sléttu. Fyrir utan Hesteyri eru
grundir með smátjörnum og
lækjarsitrum. Leiðin liggur um
þetta land en siðan upp háa og
bratta brekku og er þá komið á
Hesteyrarbrúnir ytri. Gatan út
Brúnirnar liggur um brekkur
vaxnar lyngi og kjarri og er bæði
greinileg og greiðfær. Þetta er
einnig Ijómandi falleg leið, þvi út-
sýni af Brúnunum er bæði vitt og
fagurt.
Eins og nafnið Slétta bendir til
stendur bærinn á grasgefnu slétt-
lendi allviðlendu. Upp af túninu
er smádalur og rennur Sléttuáin
eftir honum og til sjávar innan við
bæinn. Slétta var landkosta jörð.
enda fékk allur hreppurinn nafn
af henni. Þar var bæði gott til
landbúskapar og sjósóknar og
hafa margir merkisbændur og
sægarpar setið þar að búi.
Einn þeirra var Hermann
Sigurðsson, sem uppi var fra 1821
til 1900. Sigurður faðir hans átti 15
börn með tveimur konum, og var
Hermann næst elzta barn hans.
Hann giftist tæplega tvitugur og
hóf búskap á Sléttu, fyrst á móti
föður sinum en siðan á allri jörð-
inni. Hermann hafði til að bera
þrennt, sem bezt hefur dugað
búendum i Sléttuhreppi i bar-
áttunni fyrir lifi sinu: Hann var
góður smiður, djarfur og fengsæll
sjósóknari og góður landbóndi.
Fyrir dugnað og harðfylgi til
lands og sjávar komst hann i góð
efni, en var alla tið rausnarmaður
og hjálpsamur við þá sem minna
máttu sin. Hermann á Sléttu var
höfðingi af þeirri gerð, sem
alþýða manna gerir gjarnan að
þjóðsagnapersónu þegar timar
liða frá.
Á Sléttu er eitt fegursta bæjar-
stæði i Jökulfjörðum. Næsta um-
hverfi er óvenjulega gróið og vin-
gjarnlegt, viðsýni er mikið á
Sléttu og útsýnið bæði fagurt og
stórbrotið. Þaðan sést inn um
Jökulfirði: Drangajökull blasir
við og tsafjarðardjúp frá Stiga-
hlið innfyrir Arnarnes.
Kona, sem fædd var og uppalin
á Sléttu, sagði mér margt frá
þessum æskustöðvum sinum.
Einkum voru henni minnisstæð
vorkvöldin, er horft var á sólina
siga i hafið, og hve haustbrimin
gátu orðið ægileg.
Nokkuð utan við túnið á Sléttu
stendur Sigriðarbúð, nýtt skip-
brotsmannaskýli Slysavarna-
félagsins. Ferð okkar farand-
kvenna var upphaflega heitið
þangað. En nú var mjög liðið á
daginn og sýndist okkur að taka
myndi of langan tima að fara i
skýlið. Við létum þvi þetta gott
heita og snerum til baka.
A heimleiðinni komum við i
gamla kirkjugarðinn, sem er ör-
stutt frá skólanum • okkar.
Garðurinn er frekar litill sem
vænta mátti, þvi kirkja er ekki
reist á Hesteyri fyrr en 1899, og
siðasti ibúinn flytur burt 1952.
Það var norski stassjónistinn
M.C. Bull.sem gaf Hesteyrarsókn
kirkjuna og lét flytja hana til-
höggna frá Noregi. Þessi kirkja
var rifin 1960, flutt til Súðavikur
og reist þar að nýju. Um þennan
kirkjuflutning urðu deilur og
nokkur blaðaskrif á sinum tima.
A kirkjugrunninum stendur nú
snotur og látlaus minnisvarði.
Þar er komið fyrir litilli kopar-
klukku úr gömlu kirkjunni. Mun
klukkan vera frá árinu 1691 og þvi
bráðum 300 ára gömul. f minnis-
varðanum er eirskjöldur og á
EFTIR GUÐRÚNU GUÐVARÐARDÓTTUR
Sunnudagur 15. júli 1973. ÞJÓÐVILJINN — StÐA 11
llópurinn sem fór til Hornstranda, nema höfundur, sem tók myndina.
Botn Veiftilcysufjarðar 20. júli 1971. Hafnarskarft fyrir miftju.
Straumneshlift séft frá Þverdalsfjöru. Skálin meftsujónum er Kviin.sem Kviarmifter kennt vift.
hann letruð nöfn allra þeirra, er
garðurinn geymir.
Þegar við höfum hvilt okkur
löbbum við enn af stað og nú til að
skoða Heklu, hina gömlu stassjón
Norömanna og siðar Kveldúlfs,
en hún er nokkurn spöl innan við
þorpið á litilli eyri, er heitir
Stekkeyri. Til að komast þangað
verður að fara yfir Hesteyrarána,
er rennur til sjávar rétt innan við
byggðina. Á henni hafði verið brú
meðan búið var hér, en er nú
aftekin. Rétt við gömfu kram-
búðina fellur áin i tveim ströng-
um kvislum, en grashólmi á milli
þeirra. Bretar sem hér dvöldu
höfðu lagt mjó borð yfir báðar
kvislarnar og mátti stikla þar yfir
með gætni. Þarna fórum við yfir
og gekk ágætlega.
Heldur var óhrjálegt um að
litast á hinni gömlu stassjón. Þar
stóð reykháfurinn einn uppi, en
önnur mannvirki voru jöfnuð svo
við jörðu að engu var likara en
ægilegur jarðskjálfti hefði lagt
þar allt i rúst. Við nennum ekki að
horfa á þetta brak og snúum þvi
til baka hið snarasta.
Allt gengur vel yfir fyrri
kvislina og Asa og Hulda eru
komnar yfir hina lika. Ég er aftur
á móti svo óheppin að ég renn ör-
litið til i bleytu á plankanum. Ég
hélt með báðum höndum um

snæri, sem strengt hafði verið
þarna yfir eins og handrið. Ég tek
nú i snærið til að rétta mig af, en
spýtan, sem það var fest i, gefur
strax eftir og snærið þá lika;með
þeim afleiðingum að ég dett aftur
yfir mig i ána.
Ég næ strax taki á plönkunum
og hangi þar, þvi straumurinn er
svo striður og mölin svo laus i
botninum, áð ég get ekki staðið
upp. Ég hrópa á Huldu, sem kem-
ur undireins og tekst að draga
mig svo upp að ég kem fótum
fyrir mig, og við vöðum til lands.
Berta, kona Péturs, kemur nú
hlaupandi þvi þau höfðu séð hvað
fram fór. Hún vill ólm að við
komum heim með sér i kaffi, þvi
þar sé nógur hiti. Við viljum fara
heim til okkar og fara i þurrt og
það gerum við. Ég hafði verið
með myndavélina mina á bakinu
og óttast nú mest að hún sé ónýt.
Það lak úr henni vatnið og aug-
ljóst mál að filman, sem i var,
væri ónýt, en á henni voru m.a.
myndir úr Veiðileysufirði, sem
voru óbætanlegar,- Ég næ
filmunni úr eftir nokkurt bras, en
tek siðan vélina sundur og þurrka
alla bleytu sem sjáanleg er og
meira verður ekki aðgert i kvöld.
Við Hulda höfum fataskipti og
siðan förum við i kaffi til Bertu og
Péturs og sitjum þar við
skemmtilegt rabb og ágætan
viðurgjörning til kl. eitt um
nóttina.
Þegar við röltum heim er svo
fagurt að engin orð fá lýst. Hvergi
sést ský á lofti og Kagrafell og
Kistufell bera við himin svo blá-
djúpan að ólýsanlegt er. Kyrrðin
er algjör, jafnvel fuglarnir og
lognaldan hafa tekið á sig náðir.
Þetta er eitt af þeim kvöldum,
þegar manni finnst lifið alfull-
komið. Að maður hafi einskis að
biðja, einskis að krefjast nema að
njóta þess sem er.
Þriðjudaginn 20. júli vöknum
við i dásamlegu veðri. Við Hulda
förum strax með fötin okkar, sem
enn eru blaut, út i sólskinið, og ég
fer með myndavélina og töskuna
utan af henni út i sólina lika til að
reyna að uppræta allan raka.
Siðan förum við að búast til brott-
ferðar, setja niður i bakpokana og
taka til i húsinu. Þegar þessu
amstri er að mestu lokið, fer ég
og sæki myndavélina og læt i
hana aðra litfilmuna sem eftir er.
Það gengur samkvæmt áætlun og
ég bið til Guðs að allt verði i lagi,
þvi ég má ekki til þess hugsa að
myndirnar verði allar ónýtar.
Að þessu loknu skreppum við að
skoða gömlu krambúðina og
læknishúsið. t búðinni er
diskurinn og hillurnar enn með
ummerkjum, en nú að visu rúnar
öllum varningi. Inn af búðinni er
litil kompa með föstu borði og
hillu fyrir verzlunarbækurnar, en
þetta mun hafa verið kontorinn.
Læknishúsið, sem er stórt tvi-
lyft hús, var byggt um aldamótin
og hefur verið geysileg höll á
þeim tima. Bygging þess lýsir
ótrúlegum stórhug, og er þetta
hið veglegasta hús enn þann dag i
dag. Fyrsti héraðslæknir á Hest-
eyri var Jón Þorvaldsson, sonur
Þorvaldar Jónssonar læknis á
tsafirði. Jón sat lika lengst allra
lækna á Hesteyri, þvi hann er þar
i 32. ár, eða frá 1901 til 1933 að
hann fær lausn frá embætti og
deyr skömmu siðar.
Hesteyri hefur verið erfitt
læknishérað og betra að læknirinn
léti sér ekki allt i augum vaxa
Var héraðið bæði stórt og strjál-
byggt.og viðast aðeins hægt að
komast gangandi milli staða, ef
ekki var fært á sjó.
Að skoðun lokinni förum við og
kveðjum Bertu og Pétur og þökk-
um þeim drengilega aðstoð og
elskulegar móttökur. Siðan er
skundað heim i skóla, eldað og
borðað, húsið þrifið og skilið við
allt I topp standi.
Klukkan er nákvæmlega eitt
e.h. þegar við tökum poka okkar á
bakið og byrjum gönguna til
Látra i Aðalvik. Upp úr þorpinu
liggur leiðin með Hesteyraránni,
sem fellur hér i lágum, breiðum
mjög fallegum fossi. Hér er
gamall lagður vegur, sem að visu
er orðinn vafinn gróðri, en þó vel
sýnilegur og ágætur umferðar.
Leiðin liggur um Hesteyrardal,
sem er grunnt daldrag milli Búr-
fells og Kagrafells. Þetta er mjög
þægileg gönguleið.jafnt á fótinn
en hvergi brött.
Þegar kemur upp úr dalnum er
leiðin vörðuð, sem kom sér vel,
þvi snjór var mjög mikill á
fjallinu og týndist slóðin fljótlega
undir skaflana. Leiðin yfir sjálft
fallið er drjúglöng en alveg tor-
færulaus og auðrötuð i björtu
veðri. Er kom dálitið út á fjallið
fórum við að sjá niður til
viknanna og fjallanna milli
þeirra. Við námum staðar og
störðum hugfangnará hina stoltu
útverði Aðalvikur, Ritinn að
vestan og Straumnesið að austan.
Efst á Ritnum var dálitið þoku-
band, sem olli mér áhyggjum, þvi
ég hafði margt heyrt af hinum
snoggu veðrabrigðum á þessum
slóðum.
Ég vildi að við hröðuðum ferð
okkar yfir i Stakkadal og tækjum
það heldur rólega er þar væri
komið. En þrátt fyrir góð áform
heillar útsýnið okkur æ ofan i æ til
að staldra við. Útundir Straum-
nestá sjáum við flakið af gamla
Goðafossi. Má merkilegt heita að
það skuli hafa staðið af sér árásir
úthafsöldunnar öll þessi ár. Uppi
á Straumnesfjallinu bera við loft
byggingar miklar, en þær eru
leyfar af herstöðvaævintýri
Amerikana þar á fjallinu.
Loks komum við fram á brún
Stakkadals og förum að athuga
leiðina niður i dalinn. Frá miðju
fjalli höfum við fylgt vörðunum
og ekkert skeytt um götuslóðann.
Vinur minn, Bjarni Veturliðason,
sem er mjög kunnugur hér, sagði
mér að harðar hjarnfannir lægju
allt af i Stakkadalsbrekkunum, og
skyldi ég forðast þær. Við fylgjum
þvi ráði og göngum fyrir endann á
þessum fönnum, sem eru óvenju-
miklar i ár. Við förum aðeins
niður einn litinn skafl sem sporast
ágætlega og siðan niður urð
nokkuð úfna og komum þá niður. á
grjóthjalla og á götuna. Þar fyrir
neðan eru lyng- og grasbrekkur
heimundir túnið. Túnið er svo
kafið i grasi að það er illgengt og
likast þvi að vaða djúpan ný-
fallinn snjó.
Fyrir neðan .túnið i Stakkadal
rennur Stakkadalsós og kemur úr
allstóru stöðuvatni: Stakkadals-
vatni. Ég var mikið buin að kviða
fyrir að vaða þetta vatnsfall og er
nú nærri fegin að koma þvi frá.
Bjarni sagði mér að bezt væri að
vaða ósinn beint niöur af bænum.
og þvi ráði vil ég fylgja.
Hulda býðst til að vaöa fyrst ein
og kanna botninn og dýpt
vatnsins. og skyldum við biða á
meðan. Hún leggur nú af stað og
fer hægt. Ósinn er hér dálitið
breiður en grunnur. Allt i einu
snýr Hulda við og kemur nokkuð
skjótlega til baka. og sýnist okkur
að henni sé allbrugðið. Asa hafði
staf góðan er hún gekk við og
skildi grip þann aldrei við sig.
nema meðan hún svaf. Hulöa