Þjóðviljinn - 25.10.1973, Blaðsíða 2

2 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 25. október 1973.
Útgáfubækur
Setbergs í ár
Skáldsagan, Haustfermingeftir
Stefán Júliusson fjallar um æsku-
fólk i Reykjavik. Efniö er sótt i
atburði dags og stundar, en höf-
undur hefur áður sótt efni sitt i lif
og umhverfi ungs fólks i þéttbýli,
skrifað um viðhorf þess til eldri
kynslóöar og hvernig það snyst
við breyttu þjóðfélagi. Aðalper-
sóna sögunnar er 14 ára Reykja-
vikurstúlka, sem gert hefur upp-
reisn gegn venjum og háttum sins
umhverfis. Greinir sagan frá við-
skiptum hennar við ættmenni og
kunningja, en meðal annars neit-
ar hún að ganga til prests vegna
fermingarundirbúnings.
Ég vil lifa á ný — endurminn-
ingar eftir Birgit Tengroth. Hún
er sænskur rithöfundur og þekkt
leikkona, aðallega úr kvikmynd-
um 4. og 5, áratugsins. Hún hefur
skrifað 10 skáldsögur og vakti sú
fyrsta, ,,Törst”, athygli fyrir
djarfa efnismeðferð. Bókin, sem
hér birtist, ,,Ég vil lifa á ný”, er
endurminningar úr hjónabandi
höfundar og Jens Otto Krag fyrr-
verandi forsætisráðherra Dan-
merkur, en þáverandi viöskipta-
ráðherra. Bókin ber merki þess,
að höfundi hefur oft verið sýnt i
tvo heimana. Birgit Tengroth hef-
ur verið borið það á brýn, einkum
i dönskum blöðum, að myndin,
sem hún dregur upp af fyrrver-
andi eiginmanni sinum, sé lituð
hatri, bókin sé einhliða varnar-
skjal. Sú heita tilfinning, sem við
nefnum gjarna ást, gægist stöð-
ugt út á milli linanna og lætur
hlutlausan lesanda ekki ósnort-
inn. Sviar tóku bókinni með meira
jafnaðargeði. Skáldið Sven Stolpe
skrifaði m.a. i ritdómi: ,,Bók
Birgit Tengroths ,,Ég vil lifa á
ný”, er glæsilega skrifuð. Höf-
undur sýnir, svo ekki verður um
villst — og oft á hrifandi hátt —
hvernigbreytnimannsstjórnastaf
andstæöum hvötum. Þeir geta
elskað og fyrirlitið, fyllst aðdáun
og kaldhæðni i senn. Kona getur
elskað mann, þótt henni finnist
hann hafa eyðilagt lif sitt....”. ís-
lensku þýðinguna gerði frú Guð-
rún Guðmundsdóttir.
Kldgos i Eyjum eftir Arna
Gunnarsson fréttamann. Arni er
landskunnur fyrir störf sin hjá
Rikisútvarpinu. Hann kom til
Vestmannaeyja á fyrstu klukku-
stundum gossins aðfaranótt
þriðjudags 23. janúar siðastliðins
og var þar stanslaust næstu vik-
urnar. Hér rifjar höfundur upp
sögu Vestmannaeyja, en bókin er
þó fyrst og fremst saga eldsum-
brotanna i Heimaey. Frásögnin
er að nokkru byggð á texta bókar
þeirrar, sem Iceland Review gaf
út á ensku fyrr á árinu, og hér eru
75 stórar Ijósmyndir teknar af
úrvals ljósmyndurum, en þar af
eru 60 litmvndasiður, flestar af
stórbrotnustu myndum eldsum-
brotanna. Arni Gunnarsson segir
m.a. i formála: ,,begar bók eins
og „Eldgos i Eyjum” er skrifuð,
verður sá vandi mestur að meta
hvað hefur gildi: upphaf gossins,
flutningarnir frá Eyjum, marg-
visleg viðbrögð manna, fram-
vinda gossins, barátta mannsins,
deilur, lausn vandamála, þáttur
visindamanna og sitthvað fleira.
Hér verður reynt að safna þessu
saman i eina heillega mynd”.
Námskeið
H.G. Schermcrs prdfessor,
forstöðumaður Evrópu-
stofnunar háskólans I Amster-
dam, er staddur hér á landi i
boði Háskóla íslands. Stendur
hann fyrir námskeiði um
Evróðurétt i lagadeild. N.K.
föstudag, hinn 26. október,
mun hann halda opinberan
fyrirlestur, sem nefnist: Legal
Problem within the EEC.
Fyrirlesturinn veröur fluttur á
ensku og hefst kl. 17 i Lög-
bergi, 1. hæð.
Iluldufólk, sérstæð bók eftir
Arna Öla. Hér fjallar höfundur
um sögu huldufólks hér á landi á
annan hátt en áður hefur verið
ritað um þennan dularfulla hluta
þjóðarinnar. Hann segir elstu
álfasögu á Islandi og rekur elstu
skrif um álfa, siðan söguna um
Alfa-Arna, búskaparhætti huldu-
fólks og helgihald álfa, en ekki
sist rekur hann i bókinni viðskipti
manna og álfa. Siðan rekur Arni
Óla nokkrar furður um álfa og
huldufólk, draumkonur og
- menn. Vegna eigin reynslu og
margra annarra dregur höfundur
ekki i efa aö til sé huliðsheimar og
menn hafi um aldir haft samband
við verur þær er þessa heims
byggja. bará meðal er huldufólk-
ið, og kunningsskap þess og
manna er siður en svo lokið. Trú-
in á álfa og huldufólk er ævaforn.
Arni Óla segir hér frá merkri
reynslu sinni i Strandarkirkju i
júlimánuði fyrir 10 árum, en ekki
hvað sist sögum og sögnum og
reynslu annarra af huldufólki,
álfum og huliðsheimum.
Upp með slmon kjaft. Hér er á
ferðinni hressileg sjómannabók
eftirSvein Sæmundsson skrifuð á
kjarnmáli sjómanna eins og titill-
inn gefur til kynna, en heiti bók-
arinnar er aikunn úr sjómanna-
máli um að hifa upp stormklifer-
inn. 1 bókinni eru þættir um sjó-
sókn i Vestmannaeyjum i fyrri
tið, en aðalfrásegjendur i þeim
kafla eru skipstjórarnir Eyjólfur
Gislason frá Búastöðum, Jón Sig-
urðsson og Arni G. bórarinsson.
bá er frásögn um þann atburð er
„Straumey" sökk i október 1960.
Viðamikill kafli heitir „Harm-
leikur á Breiðamerkursandi, en
þar er greint frá strandi „Veiði-
bjöllunnar" i nóvember 1925 og
hrakningum þeim og hörmung-
um, sem skipsverjar komust i.
Svo er þáttur um „Eos”, 400 lesta
barkskip, smiðað 1880, en keypt
hingaö til lands sumarið 1919.
„Eos” lenti i fárviðri i janúar 1920
og er frásögnin að mestu um
söguleg endalok skipsins. Einnig
kafli þar sem sagt er frá þvi er Is-
lendingar fluttu sjávarafurðir á
hraðskreiðum seglskipum til
Suðurlanda snemma á þessari
öld. Ýmsar aðrar frásagnir og
þættir eru i bókinni af islenskum
sjómönnum, skipum og sjósókn,
en siðasti kaflinn greinir frá þvi
er fárviðri brast á um allt Suður-
land. Bátar voru á sjó og skip
fórst, en áhöfnin bjargast á yfir-
náttúrulegan hátt.
Af barna- og unglingabókum
skal fyrst nefna drengjabókina
„Polli, ég og allir hinir”eítir hinn
góðkunna útvarpsmann Jónas
Jónasson.Heimahagar strákanna I
bók Jónasar eru fjörur, tún og
kálgarðarnir i Skerjafirði. bar
ske ævintýrin, slagsmálin og þar
er tuddi og þar er Gunna gamla.
Svo eru sumir sendir i sveit, en
koma filefldir að hausti i ævin-
týralandið i Skerjafirði. bá er
þýdd telpnabók „Litla dansmær-
in". Svo koma endurútgáfur
tveggja þekktra barnabóka:
„Sesselja síöstakkur” i þýðingu
Freysteins Gunnarssonar, og
„Friða fjörkálfur”i þýðingu Guö-
rúnar Guðmundsdóttur. bá
kemur fyrsta bókin i bókarflokki
barna- og unglingabóka eftir
Gunnar M. Magnúss, „Bærinn á
ströndinni".
Fyrir litlu börnin koma tvö
hefti af hinni vinsælu og litprent-
uðu bókum um kettlingana Snúð
og Snældu, en þau heita „Snúður
og Snælda á skíðum”og „Snúður
og Snælda I sumaríeyfi”, báðar
bækurnar i þýðingu Vilbergs
Júliussonar skólastjóra. Loks
hefst útgáfa litprentaðra Disney-
bóka fyrir börn. Fyrstu bækurnar
heita „Andrés Önd gcrist Indi-
ánahöföingi" og „Andrés önd og
jólin með Jóakim frænda”.Báðar
bækurnar þýddi Freysteinn
Gunnarsson.
Sveinn Sæmundsson
Arni Gunnarsson
Enn um landhelgi.
Nú er það svart máöur.
Guð hjálpi þér og styrki þig,
Ölafur Jóhannesson. Morgun-
blaðið er byrjað að skrifa vel um
þig. baö er augljóst hættumerki,
fyrir hvern sannvelviljaðan
vinstri mann á Islandi. bá er
vissulega timi til kominn aö
stinga við fótum, og athuga vel
sinn gang, hvort eitthvaö sé aö
fara úrskeiðis.
Ekki þarf ég að sjá þessar til-
lögur Breta, til að vita aö þær
muni vera allóaðgengilegur. bað
sem útgerðarmenn i Bretlandi
samþykkja einróma, er tæplega
aðgengilegt fyrir okkur Islend-
inga, eftir þvi sem Bretar hafa
hagað sér hér að undanförnu.
Augljóst finnst mér, að það er
hvorki nauðsyn á fiski né útgerð,
sem breska ihaldið ber fyrir
brjósti. bað sem hér býr að baki
er fyrst og fremst samspil breska
i islenska ihaldsins, að reyna að
reka fleyg i samstarf islensku
rikisstjórnarinnar og einnig sam-
stöðu islensku þjóðarinnar i land-
helgismálinu. Verið þvi vel á
varöbergi. Verið ekki smeykir við
að gefa boltann aftur til Bretans.
Ef þeir vilja heldur skarka hér i
vetur, getandi ekki leitað land-
vars eða hafnar, af ótta við að
þurfa að svara til saka fyrir brot-
in, en að semja á heiðarlegan
máta, ætti þeim að veitast sú á-
nægja.
Komi herskipin aftur, eru það
Bretar, sem slita stjórnmálasam-
bandinu, og það vita þeir.
Ég ætla enn um stund að
treysta rikisstjórninni til að láta
hvergi undan siga.
Ég trúi þvi ekki fyrr en i siðustu
lög, aö þið ætlið, með einhverjum
smánarsamningum, að skipa
ykkur i flokk þeirra manna, sem
allir góðir Islendingar, og þá allra
mest komandi kynslóðir, muni
foragta af innsta hjartans grunni.
Nei, þá er betra að búa við of-
beldið enn um stund.
R.vik 19/10 1973.
Elinborg Kristmundsdóttir
Ég var búin að skrifa ofanritað
bréf, þegar ég heyrði frásagnir af
blaðamannafundi forsætisráð-
herra, og ekki voru þær fréttir
ánægjulegar. „Ja, satt er það,
ljótur er hann”, sagði kerlingin,
og sama mætti segja um þessi
drög, ef að samningi eiga að
verða.
bó má segja að þetta sé
skömminni til skárra en svivirð-
an frá 1961, en erfitt verður mörg-
um Islendingi að kingja þessum
bita.
bað var helst að heyra á for-
sætisráðherra, að við værum svo
gott sem tilneydd að samþykkja
þessi drög. Ekki skil ég hvers-
vegna.
En sé ekkert hægt að hnika
þessu til og þið teljið ykkur til-
neydda að samþykkja þessi drög.
þá i öllum bænum, reynið að hafa
vit á að kalla það ekkisigur. Smá-
þjóðir eru vissulega oft kúgaðar
til undanhalds af stórveldum, en
þá er réttara að viðurkenna ósig-
ur sinn.
bað mun enginn þakka þessa
frammistöðu, nema sjálfsagt i-
haldið, sem allt vill gera fyrir
„elsku Bretann sinn”
Og ef við verðum aö láta i
minni pokann á þennan hátt, þá
verður mörgum þungt fyrir
brjósti, ekki siður en i Kópavogi
forðum, og örugglega verður
Bretinn hataður hér um aldir,
fyrir að kúga okkur svona, ein-
ungis á þeim forsendum að hér
sátu algerar lyddur við stjórnvöl-
inn 1961. bvi mun þjóðin aldrei
gleyma.
R.vik 19/10 1973.
Elinborg Kristmundsd.
Gunnar M. Magnúss.
Stefán Júliusson
Tímarit Alþýðubandalagsins
„Vinnan” kemur
nú út á ný
„Vinnan” timarit Alþýðusam-
bands islands hefur nú hafið
göngu sina á ný eftir margra ára
hlé, og eru útgefendur ritsins nú
Alþýðusambandið og Menningar-
og fræðslusamband alþýðu.
Ætlunin er að „Vinnan” komi út
4 sinnum á ári. Abyrgðarmaður
ritsins er Snorri Jónsson, forseti
Alþýðusambandsins, en i ritnefnd
með honum eru Hermann Guð-
mundsson og Baldur Óskarsson.
Aðstoðarmaður ritnefndarinnar
er Elias Sn. Jónsson. blaðamað-
ur. Afgreiðsla timaritsins er á
skrifstofu Alþýðusambandsins að
Laugavegi 18, prentun hefur ann-
ast Prentsmiðjan Hólar hf.
Askriftarverð er kr. 300,- á ári, en
verð i lausasölu er kr. 75,-.
Meðal efnis i þessu 1. tölublaði
„Vinnunnar” má nefna: Fréttir
og ályktanir frá kjaramálaráð-
stefnu Alþýðusambandsins i
Reykholti, viðtöl við launþega á
vinnustöðum, birt er ályktun ráð-
stefnu MFA um húsnæðismál,
kynnt er fyrirhugað fræðslustarf
Menningar- og fræðslusambands
alþýðu á komandi vetri, rætt er
við Snorra Jónsson, forseta Al-
þýöusambandsins um komandi
kjarasamninga og fleira, sagt er
frá fyrsta vinnustaðafundinum,
sem Mh'A og Listasafn ASl geng-
ust fyrir i siðasta mánuði. Fleira
mætti telja af efni þessa 1. tölu-
blaðs, sem nú kemur út af „Vinn-
unni” eftir langt hlé.
Til þess aö blaðið
verði að góðu mál-
gagni verkalýðs-
samtakanna....
1 forystugrein segir:
„brátt fyrir að blaðið hefur leg-
ið niðri nú um nokkurra ára bil
hefur útgáfa þess verið á dagskrá
innan samtakanna af og til, en
engum er það ljósara en mið-
stjórn Alþýðusambandsins hver
nauðsyn er á útkomu sliks mál-
gangs til þess m.a. að flytja út til
aðildarsamtakanna og félags-
manna þeirra fréttir af þvi sem er
að gerast á vegum heildarsam-
takanna á hverjum tima.
Ennfremur bindur hið nýstofn-
aða Menningar- og fræðslusam-
band alþýðu miklar vonir við út-
gáfu Vinnunnar og þá möguleika
sem þar skapast á að kynna
fræðslustarfsemi MFA.
Miðstjórn Alþýðusambands Is-
lands hefur ákveðið að tvö tölu-
blöð af Vinnunni skuli koma út á
þessu ári og siðan fjögur tölublöð
á ári. bá ákvað miðstjórnin að
dreifing blaðsins skuli fara fram
með almennri áskrifendasöfnun,
auk þess að leitað verði til verka-
Framhald á bls. 14.
Viniiaii
1. TBL MALOAGN ASl OG MFA 21 i
Svona lítur forsiöa ritsins út.