Þjóðviljinn - 27.10.1973, Síða 2

2 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN l.augardagur 27. október 1973
Reglur urn úthlutun 12 miljón króna
fjárveitingu til rithöfunda gefnar út
250 þúsund í
„aukaritlaun”
Þetta eru aðeins bráðabirgðareglur
en nefnd vinnur að lögfestingu þess
að fjárhœð sambœrileg
andvirði söluskatts renni til höfunda
Nefnd á vegum mennta-
málaráðuneytis hefur nú
skilað tillögum um það
hvernig úthluta skuli 12
miljón króna fjárveitingu
þessa árs til rithöfunda og
fræðimanna. Jafnframt
vinnur nefndin að gerð
úthlutunarreglna sem gildi
til frambúðar og er þá gert
ráð fyrir að fjárveitingar-
nar verði lögfestar, en það
fé sem nú var úthlutað var
samkvæmt liö sem komið
var á síðustu stundu inn í
fjárlög rétt fyrir afgreiðslu
þeirra sl. vetur. Mennta-
málaráðherra hefur nú
staðfest úthlutunarreglur
þessa árs.
Samkvæmt frétt frá mennta-
málaráöuneytinu er forsaga
málsins þessi:
„Hinn 18. mai 1972 var
samþykkt á Alþingi svofelld
þingsályktun: „Alþingi ályktar
aö fela rikisstjórninni aö leggja
fyrir næsta þing tillögur um, aö
fjárhæð, er nemi sem næst and-
virði söluskatts af bókum, renni
til rithöfunda og höfunda fræði-
rita sem viðbótarritlaun eftir
reglum, er samdar verði i sam-
ráði við Rithöfundasamband
íslands og félög rithöfunda:”
Fjármálaráðuneytið skipaði
siöan nefnd til þess að kanna,
hvað söluskattur af bókum næmi
hárri upphæð ár hvert, og var
Bergur Guönason, lögfræöingur,
formaður nefndarinnar, sem
skilaði áliti 19. des. 1972. Engar
öruggar upplýsingar liggja fyrir
um upphæð söluskatts af bókum á
undanförnum árum, en með hlið-
sjón af af upplýsingum frá Fram-
kvæmdstofnun rikisins taldi
nefndin upphæð söluskattsins
samkvæmt þingsályktuninni
nema um það bil 21.7 milj. kr., og
voru þá þýddar bækur ekki taldar
með. Fulltrúi bókaútgefanda i
nefndinni, örlygur Hálfdánarson,
skilaöi séráliti og taldi, að sölu-
skattur af bókum ætti að falla
niður, en mælti þó með að Alþingi
veitti 20 millj. kr. fjárveitingu i
framangreindu skyni.
t fjárlögum fyrir árið 1973 voru
siðan veittar 12 milj. kr. til
islenskra rithöfunda og höfunda
fræðirita vegna útgáfu frum-
saminna verka, enda verði settar
sérstakar reglur um úthiutun
fjárins.
Menntamálaráðuneytið skipaði
slðan nefnd til að semja
reglur þessar og eiga sæti i henni:
Svava Jakobsdóttirsamkvæmt til-
nefningu Rithöfundasam-
bandslslands, dr. Gunnar
Thoroddsen skv. tilnefningu
Félags isl. rithöfunda, Einar
Bragi skv. tilnefningu Rit-
höfundafélags tslands, Bergur
Guðnason skv. tilnefningu fjár-
málaráðuneytisins, og Knútur
Hallsson af hálfu menntamála-
ráðuneytisins, formaður nefndar-
.innar.
Nefnd þessi hefur nú samið
úthlutunarreglur vegna 12 milj.
kr. fjárveitingarinnar i fjárlögum
1973, en jaínframt vinnur nefndin
áfram að gerð varanlegra
úthlutunarreglna og samning
lagafrumvarps um frekari lög-
festingu á fjárveitingum i þessu
skyni. Einn nefndarmanna, Einar
Bragi, stendur ekki að út-
hlutunarreglum þeim, sem
nefndin hefur samið vegna fjár-
veitingar i fjárlögum 1973, en
hefur lagt til, að komið verði
þegar á svonefndu ritlauna-
tryggingakerfi, en það er ein
þeirra úrlausna, sem neíndin
hefur til athugunar við gerð
varanlegra úthlutunarreglna.”
Bráöabirgðareglurnar
Reglur þær sem nefndin setti til
að úthluta fjárveitingunni fyrir
árið 1973, 12 miljónunum, eru i
meginatriðum þessar:
Othlutun miðast við ritverk
útgefið eða flutt opinberlega á
árinu 1972, en ritverk frá árunum
1971 og 1970 kemur einnig til álita.
Auglýst skal eftir upplýsingum
frá höfundum um verk þeirra á
þessu timabili.
Veiting til hvers höfundar nemi
250 þús. kr., en verði úthlutunar-
nefnd sammála um það, getur
hún þó ákveðið fjárhæð þessa
nokkru hærri eða lægri.
Othlutun annast þriggja
manna nefnd skipuð af mennta-
málaráðherra þannig: Einn
maður tilnefndur af kennurum i
islenskum bókmenntum við
Háskóla tslands, og skal hann
vera formaður nefndarinnar, og
tveir menn utan Félags Islenskra
rithöfunda og Rithöfundafélags
islands tilnefndir af stjórnum
félaganna.
Nefndin ljúki störfum fyrir 15.
desember 1973.
V erksmið j uútsala
aðeins mánudag og þriðjudag.
Vandaðar leðurkventöskur, litið gölluð
leðurseðlaveski o. m.fl.
Leðuriðjan Brautarholti 4.
Innlánsviðskipti leið
til lánsviðskipta
BÚNAÐARBANKI
ISLANDS
SKAMMTUR

AF MATARKÚR
Meðan hungurvofan
geysist um lönd og álfur
og leggur miljónir að
velli á feigðarför sinni
um hin svokölluðu þró-
unarlönd, er sá þáttur
mannlífsins bæði hér
sem og í öðrum ,,vel-
ferðarríkjum" að verða
æ umfangsmeiri að beita
hugviti ráðsnilld og
kænsku til að koma í veg
fyrir offituna, sem sækir
á menn og konur vel-
ferðarinnar i svipuðum
mæli og hungrið á
vanþróaða. (Hérer, ef til
vill rétt að skjóta því inn
í að ísland er í skýrslum
alþjóðastofnana talið til
vanþróaðra þjóða, en
það getur komið sér
dável, þegar beita þarf
beltistafnum góða).
Það er áreiðanlega
ekki djúpt tekið í árinni
að segja að offitan sé
einn af erkióvinum
einstaklingsins í vel-
ferðarríkinu og víst er
um það að aðeins sá,
sem reynslu hefur af þvi
að etja kappi við þennan
böggul, sem fylgir
skammrifi velferðarinn-
ar, er til frásagnar um
allt það hugarvíl, sálar-
angist og örvæntingu,
sem nær tökum á þeim,
sem finna offituna fær-
ast yfir sig.
Það er ekki nóg með að
offitan valdi kransæða-
stiflu, blóðtappa liðagigt
og sykursýki. Hún veldur
umtalsverðum truflun-
um á sálarlífi þess, sem
dæmdur er til að bera
hina þungu byrði auka-
kílóanna. Menn verða
þunglyndir, þegar þeir
sjá að þeir eru að fá ístru
og konur fyllast örvænt-
ingu þegar þær hætta að
geta haft hemil á örum
vexti kinnanna bæði að
ofan og neðan. Þessir
likamshlutar, sem höfðu
því hlutverki að gegn að
vera höfuðprýði hverrar
konu (sbr. Ijóðið: ,,Og
hún skal hafa kinnar
eins og hrútaber á kvist)
hafa tekið á sig ótútnaða
mynd hálfgerðs
óskapnaðar. Neðri kinn-
arnar komast ekki leng-
ur í sætustu buxurnar,
en efri kinnarnar eru
bókstaflega að sliga
undirhökurnar.
Sem betur fer er þó
mannskepnan gædd
þeim eiginleikum að
reyna að gefast ekki upp
fyrren í fulla hnefana og
þess vegna hafa menn
og konur brugðið við
hart í því skyni að sýna
offitunni í tvo heimana.
Af þessari viðureign
hef ég sára og bitra
reynslu, en ég er úr hófi
fram matglaður og á
vanda til þess að verða
dálítið þybbinn ef ég
,,passa mig ekki".
Ef ég rifjaði upp öll
þau góðu ráð, sem mér
hafa verið gefin í því
skyni að halda mér ,,höj
og slank" þá væru þau
heilræði sannarlega efni
i margar stórar og þykk-
ar bækur.
Nýjasta kenningin er
sú, að maður eigi að
borða bókstaflega hvað
sem er, barasta eftir
settum reglum.
Tveir kunningjar mín-
ir og mætir samborgar-
ar, Ragnar í Markaðn-
um og Keli Valda hafa
að undanförnu, lagt
þessa metóðu til grund-
vallar í líferni sínu, en
þeir áttu það til að
þyngjast úr hófi fram, ef
þeir pössuðu sig ekki. Og
árangurinn hefur ekki
látið á sér standa Ragn-
ar og Þorkell eru sem
sagt orðnir í laginu eins
og Sammy Davis og
Frank Sinatra. Það væri
sannarlega ekki amalegt
að vera orðinn eins og
þeir tveir hvað útlit
snertir, að ekki sé nú
talað um það annað sem
þeir hafa til brunns að
bera.
Sjálfur hef ég reynt
allt milli himins og jarð-
ar og ég verð að segja
það, að það eina sem
hefur borið einhvern
árangur er bókstaflega
að hæfta að éta. Ég hef
reynt að synda og
trimma, en andskotinn
hafi það. Þá eykst
matarlystin um helm-
ing. Einu sinni fékk ég
megrunarlyf, sem hét
Prelúdín, ef ég man rétt.
Ég tók það reglulega í
hálfan mánuð, léttist að
vísu um ein tíu
kiló, enda algerlega
uppi á háa séi allan tím-
ann, en þetta ágæta
megrunarlyf, sem firrti
mig að visu allri matar-
lyst, hafði þær auka-
verkanir, að ég gnísti
stanslaust tönnum,
löðursvitnaði, rang-
hvolfdi í mér augunum,
en hjartað var á góðum
vegi með að berja sér
leið út úr líkamanum.
Framtakið til munns og
handa tífaldaðist með
þeim hætti, að ég var
með stanslausa munn-
ræpu þennan hálfa
mánuð og talaði ekkert
annað en bull, en allt það
sem ég tók mér fyrir
hendur varð tíföld hand-
vömm. Andvaka var ég
hverja þá nótt, sem mér
ekki tókst að rota mig
með brennivíni. Ég létt-
ist eins og að framan
greinir um tíu kíló en
Guð veit að þau tíu kíló
voru dýru verði keypt,
og ég get slegið því föstu
að frekar en að nota
framangreinda aðferð
til að ná af mér auka-
kílóunum mun ég burð-
ast með þau fram í
rauðan dauðann, jafnvel
þótt til sé fólk, sem álítur
framangreint likams og
sálarástand æskilegt.
Sjálfsagt verður seint
hægt að ráða fram úr
f ituvandamálinu, og
lausn hungursvanda-
málsins á vafalaust
ennþá lengra i iand, því
hvað segir ekki skáldið
góða:
Mikið er skritin veröld vor
vont er að halda striki
Drepistu ekki úr hungri og hor
ertu holdlega dauður úr spiki.
Flosi.