Þjóðviljinn - 17.07.1974, Blaðsíða 12

DIÚÐVIUINN
Miövikudagur 17. júll 1974.
Almennar upplýsingar um lækna-
þjónustu borgarinnar eru gefnar i
simsvara Læknafélags Reykja-
víkur, simi 18888.
Kvöldsimi blaöamanna er 17504
eftir klukkan 20:00.
Kvöld-, nætur- og helgarvarsla lyfja-
búöa f Reykjavik 12,—18. júli er i
Garðsapóteki og Lyfjabúöinni Iöunni.
Tannlæknavakt fyrir skólabörn i
Reykjavik er i Heilsuverndarstöðinni i
júli og ágúst alla virka daga, nema
laugardaga, kl. 9-12 f.h.
Slysavaröstofa Borgarspitálans
er opin allan sólarhringinn.
Kvöld-, nætur- og helgidagavakt á
Heilsuverndarstööinni. Simi
21230.
Baksvið atburða á Kýpur
Fáein orö um baksviö atburöanna
á Kýpur:
Eyjan Kýpur haföi verið bresk
krúnunýlenda frá 1925. Eftir strið
kom upp hreyfing meöal griskra
ibúa eyjarinnar, sem kröföust
sameiningar viö Grikkland
(Enosis) og var Makarios erki-
biskup stuðningsmaöur þeirrar
hreyfingar. Háðu þeir skæru-
hernaö gegn breskum yfirvöldum
og einnig var ófriölegt meö
Grikkjum, sem eru um 500 þús-
und á eynni, og Tyrkjum, sem eru
þar um 150 þúsund.
Arjö 1960 var samið um
stjórnarskrá og eyjan hlaut form-
lega sjálfstæði ári: siöar. Hafnaö
var sameiningu viö Grikkland
vegna andstööu hinna tyrknesku
ibúa sem og kröfum þeirra um
skiptingu eyjarinnar. Tyrkir áttu
skv. stjórnarskrá aö kjósa vara-
forseta eyjarinnar og vissan
fjölda þingmanna og eiga
ákveöinn fjölda opinberra starfs-
manna úr sinum hópi. Fram-
kvæmd var mjög i skötuliki. Áriö
1963 lá við styrjöld milli Grikk-
'lands og Tyrklands út af Kýpur,
og Makarios kom þá á fót þvi
griska þjóðvaröliöi sem nú hefur
tekiö völdin, vegna ótta viö tyrk-
neska innrás. 1964 var svo samiö
um aö friöargæsluliö frá SÞ
skyldi staösett á eynni og hefur
veriö þar siöan. Mörg mál eru enn
óútkljáö um sambúö þjóöarbrot-
anna — varaforsetaembættið var
t.d. lagt niöur og hinir 15 tyrk-
nesku þingmenn hafa ekki á þing
komiö siðan 1964. Ný átök uröu á
Kýpur 1967.
Slðan þá hefur spenna á eynni
þó meira veriö tengd baráttu
þeirra Grikkja, sem undir forystu
Grivasar hershöfðingja, töldu aö
Makarios heföi svikiö Enosis, og
vildu sameiningu viö Grikkland,
hvaö sem hún kostaöi. Makarios
hefur sjálfur sakaö grisku her-
foringjastjórnina um að standa
aö baki þessum mönnum, og
styrkja þá með vopnum og öðru.
Þessi öfl hafa hreiðrað um sig i
þjóöveröinum, sem er undir
stjórn 650 griskra liðsforingja.
Makarios haföi nýlega krafist
þess að þeir yröu sendir heim
vegna þess að þeir hjggðu á sam-
særi gegn sér, og að varðliðið yrði
skorið niður i 4000 manns.
Nikolas Simpson, sem þjóð-
varðliöiö hefur skipað forseta,
hefur verið einn ákafasti tals-
maöur sameiningar við Grikk-
land. En i fyrstu yfirlýsingum
sinum lætur hann sem staða Kýp-
ur veröi óbreytt meðal þjóðanna
(Grikkland er i Nató eins og menn
vita en Kýpur hlutlaust land skv.
stjórnarskrá). Það eru ekki að-
eins Tyrkir sem andvigir eru
sameiningu við Grikkland heldur
og mjög verulegur hluti griskra
Kýpurbúa, enda kæra vinstri- sagt litiö um aö lenda undir rikir. En um Enosis hefur aldrei
sinnar og' frjálslyndir sig sjálf- stjórnarfari sem þvi er I Aþenu veriö beinlinis kosið á Kýpur.
MEDlTERRANEAN &W/w
V'iaLouaa J^z^r-passo
ICyretua
Kormakiti* O
j,., - . r^r ^^9—'T/^Tr’Lkomo
•.Worpboul _/'LÍukoncko
£s==.W® NICOSlAvV famagusta
Akakhá T>*\'2A

C.Arnauti'
Athna
Paphas«^x Epi'sLopL^^-^^Qr-Ayvos Theoaboros
kCoukLia ‘
LlMASSpL
?• Akrotlrí
C, Gacóa
CYPRUS
50
mmLmm
100 l^m
—
Makaríos erkibiskup
flúinn frá Kýpur:
Lýsirábyrgð á
Grísku herfor-
ingj astj órnina
Fleiri vinstrimenn
í stjórn Portúgals
NIKOSÍU 16/7 — Makarlos erki-
biskup hélt frá Kýpur I dag og er
ekki vitaö hvert. Aöur haföi hann
beöið Kýpurbúa og vinsamleg riki
aö halda áfram baráttunni gegn
valdaræningjunum úr þjóövarö-
liöinu og bjarga lýöræöi á Kýpur.
Valdaræningjar viröast hafa
mestalla eyna á sinu valdi.
Makarios segir grisku stjórnina
standa á bak viö þá.
Aöur hafði breska utanrikis-
ráöuneytiö tilkynnt, aö Makarlosi
heföi veriö leyft að leita hælis I
breskri flotastöð á eynni. Sumar
heimildir segja erkibiskup á leið
til London, en BBC kveður hann á
leiö til New York.en þar átti i
kvöld að hefjast sérstakur fundur
Oryggisráðs SÞ.
Reuter bar þaö I kvöld, aö upp-
reisnarmenn virtust hafa mest-
alla Kýpur á sinu valdi, aö undan-
skildu svæöinu umhverfis bæinn
Paphos, þar sem Makarios er
fæddur. Þjóðvaröliðar, sem eru
undir stjórn griskra liðsforingja,
geröu uppreisn gegn Makariosi 1
gær og hafa átt hér og þar I höggi
viö lögregluliða, holla Makariosi.
1 nótt náöu þjóövarðliöar á sitt
vald borginni i Limassol, og uröu
lögregluliðar að hörfa til Paphos.
MAKARIOS
1 gær hermdu sumar fregnir, aö
Makarios væri látinn. En þegar I
nótt heyröist stutt ávarp frá hon-
um til Kýpurbúa, þar sem hann
sagði, aö herforingjastjórnin i
Aþenu stæöi á bak viö valdarániö
og heföi valdaránsmenn ætlaö aö
ná sér, en ekki tekist.
t dag ávarpaði Makarios Kýp-
urbúa aftur. Hann sakaði griska
liðið á eynni, 950 liðsforingja, um
aö standa á bak viö valdarániö,
og hafi þeir útnefnt lepp i emb-
ætti forseta i stað erkibiskups.
Makrios hvatti Kýpurbúa til aö
hlýöa ekki hinum nýju valdhöf-
umjhann væri sjálfur ekki dauöur
úr öllum æöum -og stæði við hliö
þeirra I baráttunni. Hann hvatti
og öll lýðræðisriki til aö sjá til
þess, að afturhaldsöfl breyttu
ekki Kýpur i einræðisriki.
Simpson sá, sem valdaráns-
menn hafa útnefnt forseta, er
þekktur stuðningsmaöur samein-
ingar viö Grikkland, en I fyrstu
yfirlýsingum sinum heitir hann
aö vernda sjálfstæöi og hlutleysi
landsins.
Herskip úr bandariska og
sovéska Miöjaröarhafsflotanum
eru að þoka sér nær Kýpur og
segjast Bandarikjamenn ætla að
nota sin skip til aö flytja á brott
bandariska þegna.
VIÐBRÖGÐ
Kosntantin Kypriaos, utan-
rikisráðherra grisku herfor-
ingjastjórnarinnar, hélt þvl fram
i Aþenu I dag, að stjórn sln væri á
engan hátt við valdarániö á Kýp-
ur riðin. Væri hér um að ræöa inn-
anlandsmál Kýpur og vildi griska
stjórnin að eyjan yrði áfram
sjálfstæð og haldið yrði áfram
viöræöum milli Grikkja og
Tyrkja á eynni, sem ekkert hefur
þokaö siöan 1968.
Kypriaios gaf yfirlýsingu sina
eftir heimsókn sovéska sendifull-
trúans i Aþenu, sem bar fram
mótmæli stjórnar sinnar gegn
grlskri Ihlutun á Kýpur.
I sovésku yfirlýsingunni, sem
Tass hefur greint frá, er valda-
rániö fordæmt og sagt aö þaö geti
leitt til alvarlegra afleiöinga.
Sovétmenn halda þvi og fram, að
markmiö valdaræningja sé að
koma Kýpur undir Nato meö ein-
hverjum hætti.
Stjórnir Sýrlands og Búlgariu
hafa látiö i ljós áhyggjur sinar af
þróun mála.
Fastaráö Nato hefur beöiö
Makarios: Ég er ekki dauður enn.
stjórnir Grikklands og Tyrklands
aö sýna sveigjanleik I málinu og
faliö Luns framkvæmdastjóra aö
fylgjast sem best meö framvindu
þess.
TYRKIR
Tyrkneski herinn er við öllu
búinn og tyrkneskir stjórnmála-
leiötogar og herforingjar hafa
setið á fundum I nótt til aö undir-
búa innrás á eyna, ef hinir nýju
valdhafar ætla að lýsa hana hluta
af Grikklandi. Tyrkneska stjórnin
heldur þvi fram, aö hinir 150 þús-
und tyrknesku ibúar eyjarinnar
séu i hættu, og snéri sér til bresku
stjórnarinnar meö tilmæli um
sameiginlegar aögerðir til að
tryggja sjálfstæöi eyjarinnar.
Samkvæmt Kýpursamkomulag-
inu frá 1960 hafa Grikkland,
Tyrkland og Bretland rétt til aö
gripa fram i gang mála til aö
koma á óbreyttu ástandi, ef þurfa
þykir.
Tyrkneski minnihlutinn á Kýp-
ur hefur haldið kyrru fyrir i
hverfum sinum.
Norrænu gæslusveitirnar
(finnskar, sænskar og danskar),
sem eru á Kýpur á vegum SÞ,
hafa ekki orðiö fyrir neinum
skakkaföllum, og virðist sem átök
sneiöi hjá gæslusvæöum þeirra.
Þó bendir ýmislegt til aö Tyrkir á
Famagusta-svæðinu séu að vig-
búast, en þar fara Finnar með
gæslu.
LISSABON 16/7 Hinn nýi for-
sætisráöherra Portúgals, Vasco
Goncalvas ofursti, er að ljúka viö
stjórnarmyndun. Búist er viö, að
foringjar sósialista og
kommúnista, Soares og Cunhal,
muni báðir verða i stjórninni, og
aö I henni verði vinstri öflin
sterkari en i stjórn þeirri sem
sagöi af sér I fyrri viku.
WASHINGTON 16/7 — Nixon for-
seti hefur verið sakaður um til-
raunir til aö lvygla vinum slnum
með skattalvilnunum. Meðal
þeirra sem nefndir eru I þessu
sambandi eru söngvarinn Frank
Sinatra, prédikarinn Billy
Graham og leikararnir John
Wayne og Lucille Ball.
Ekki kemur fram, hvort for-
setanum hefur tekist þessi viö-
leitni eöa ekki. Asökunin kemur
frá John Dean, fyrrum ráðgjafa
Nixons og er hann að finna i miklu
doöranti af vitnaleiöslum sem
löggjafarnefnd dómsmálaráöu-
neytisins hefur sent frá sér.
Nefndin er nú aö velta þvi fyrir
sér hvort Nixon hafi, skv. fram-
buröi annars ráögjafa sins,
Colsons, sjálfur gefiö skipun um
aö brotist yröi inn hjá sálfræðingi
Daniels Ellsbergs, sem kom
Pentagonskjölunum um Vietnam
á framfæri, eða hvort hann hafi
aöeins mælt meö þvi aö út-
vegaðar yröi „óhagstæöar” upp-
lýsingar um Ellsberg.
Þá herma seinni fréttir, aö I
áöurnefndum vitnaleiöslum sé
þaö staöfest, aö Nixon forseti hafi
hvatt starfslið Hvita hússins til að
reyna aö klekkja á pólitlskum
andstæöingum meö þvi aö þyngja
skattabyröar þeirra. Þessu fylgja
itrekanir á fyrri staðhæfingum
Skipuö verður sérstök nefnd til
aö rannsaka óeiröir þær, sem
brotist hafa út i höfuðborg
Angólu, Luanda, en þar hafa 15-20
manns fallið I átökum milli hvitra
manna og svartra aö undanförnu.
Allur samgangur milli borgar-
hluta Portúgala og Afrikumanna
hefur verið bannaður.
um aö Nixon hafi notað Alrikis-
lögregluna til pólitiskra
skemmdarverka og njósna i
kosningabaráttunni 1972.
Japanir
gegn
200 milirni
CARACAS 16/7 Fulltrúi
Japans á hafréttar-
ráðstefnunni mælti gegn
200 milna efnahagslög-
sögu strandrikja. Hann
sagði að slik lögsaga
mundi leiða til óréttláts
ástands þar eð nokkur
riki sem byggju i nánd
við rikulega fiskistofna
mundu fá friðindi á
kostnað annarra rikja.
Japanir, sem eru
mjög háðir fiskveiðum
langt frá heimaströnd-
um, mæla með 12 milna
landhelgi.
Alþýðubandalagið
Miðstjórn Alþýðubandalagsins
Miðstjórnarfundur i kvöld klukkan 8:30 að Grettisgötu 3.
Nixon notaði skattakerfið
Til að hygla vinum sínum
og refsa andstæðingum