Þjóðviljinn - 14.08.1974, Blaðsíða 1

DJODVIUINN
KRO
I
ÞAÐ BORGAR SIG
AOVERZLA Í KRON
HPQTEK
OPIÐ ÓLL KVOLD TIL KL. 7,
NEMA LAUGARDAGA TIL KL. 2.
SUNNUDAGA MILLI KL. 1 OG 3
SlMI 40102
Miðvikudagur 14. ágúst 1974—39. árg. 148 tbl.
Ragnar Arnalds í viðtali við Þjóðviljann
Alþýðuflokkinn skorti
viljann til samstarfs
Það sem upp úr stóð var það að
forustumenn Alþýðuflokksins,
skorti bersýnilega vilja til þess að
standa að rnyndun rikisstjórnar,
segir Ragnar Arnalds, formaður
Alþýðubandalagsins í meðfylgj-
andi viðtali, þar sem hann greinir
frá þvi af hverju samningar tók-
ust ekki og hvernig viðræðurnar
stóðu um aðalmálaflokkana, sem
um var rætt. Kemur meðal ann-
ars fram i viðtalinu á hvaða stigi
viðræðurnar um herstöðvamálið
voru, um efnahagsmálin og um
landhelgismálið.
En fyrsta spurningin til Ragn-
ars Arnalds er að sjálfsögðu:
Hvað réði úrslitum um að stjórn-
armyndunartilraunin mistókst?
Og Ragnar sagði:
— Það sem úrslitum réð um að
stjórnarmyndunartilraun Ólafs
Jóhannessonar tókst ekki var
deila milli samninganefndar Al-
þýðuflokksins og Ólafs Jóhannes-
sonar um hugsanleg samráð
stjórnarmyndunaraðilanna við
stjórn ASl og aðra aðila vinnu-
markaðarins um næstu aðgerðir i
efnahagsmálum. Alþýðuflokkur-
inn, Samtökin og Alþýðubanda-
lagiö óskuðu eftir þvi þegar i upp-
hafi að viðræður ættu sér stað við
fulltrúa launþegasamtakanna, en
forsætisráðherra lýsti þvi marg-
sinnis yfir að hann vildi ekki eiga
formlegar viðræður við stjórn
ASl um efnahagsaðgerðir fyrr en
eftir að stjórnin hefði verið mynd-
uð og ákvarðanir hefðu verið
teknar.
A viðræðufundinum i gær sið-
degis var það enn afstaða Alþýðu-
bandalagsins og Samtakanna, að
taka bæri upp viðræður við full-
trúa launþegasamtakanna, en
væri það hins vegar úrslitaskil-
yrði af hálfu Ólafs Jóhannesson-
ar, að viðræður ættu sér ekki stað
fyrr en eftir að stjórnin hefði ver-
ið mynduð, myndu þessir tveir
flokkar ekki fylgja kröfunni til
streitu. Aftur á móti lýstu fulltrú-
ar Alþýðuflokksins þvi yfir, að
þessi krafa væri úrslitaatriði af
þeirra hálfu. Forsætisráðherra
lýsti þvi þá yfir að hann stæði
fast við fyrri yfirlýsingar sinar,
og þessi afstaða Alþýðuflokksins
„skæri úr” um það að stjórnar-
myndunartilraun væri lokið.
A þessum fundi kom það skýrt
fram að ágreiningur væri um
stefnu rikisstjórnar i nokkrum
mikilvægum málaflokkum, m.a.
um skattamál, visitölumál,
þýðuflokksins notuðu tækifærið
sem gafst með hinni einstreng-
ingslegu afstöðu Ólafs Jóhannes-
sonar til að losa sig út úr viðræð-
unum, sem annars hefðu getað
endað með stjórnarmyndun.
Það má saka Ólaf Jóhannesson
um nokkra stifni, að hann skyldi
hengja sig svo fast i þetta tiltekna
formsatriði, þvi að enginn aðili
Afstaða Alþýðuflokksins skar úr
um að stjórnarmynduninni lauk,
sagði forsætisráðherra i gær
breytingar á skipan oliumála,
tryggingamála og innflutnings-
mála, landhelgismál og her-
stöðvamálið. En það er skoðun
okkar Aiþýðubandalagsmanna,
sem i þessum samningaviðræð-
um stóðum, að ckki hafi verið út-
séð um það hvort endar næðust
saman. Að minnsta kosti var það
alls ekki enn fullreynt, en til þess
kom ekki, þvi að ósveigjanleg af-
staða fulltrúa Alþýðuflokksins
annars vegar og forsætisráðherra
hins vegar varðandi tilhögun á
viðræðum við verkiýðshreyfing-
una skar úr um að þessi tilraun
gat ekki tekist.
Vinnubrögð Gylfa
Þó að við Alþýðubandalags-
menn værum efnislega sammála
Alþýðuflokknum um nauðsyn
samráðs við Alþýðusamtökin
duldist engum, sem fylgdist með
þessum viðræðum, að af hálfu Al-
þýðuflokksins bjó annað undir.
Gylfi Þ. Gislason hefur aldrei ætl-
að sér, að láta þessa stjórnar-
myndun takast og þó að flokks-
stjórnarmenn Alþýðuflokksins
hafi sennilega ekki haft aðstöðu
til að átta sig á þvi hvern leik
Gylfi var að leika, gat engum dul-
ist, að Gylfi og forustumenn Al-
reiknaði með að hér yrði um að
ræða beinar samningaviðræður
við stjórn Alþýðusambandsins
eöa aðra aðila vinnumarkaðarins
heldur fyrst og fremst að þeir
aðilar sem að stjórnarmyndunar-
tilrauninni stóðu kynntu sér við-
horf forustumanna launþegasam-
takanna áður en ákvarðanir yrðu
teknar. Hitt stendur þó upp úr og
er aðalatriðið, að forustumenn
Alþýðuflokksins skorti bersýni-
lega vilja til samstarfs.
Herstöðvamálið
— Hvernig stóðu leikar i her-
stöðvamálinu þegar upp var stað-
ið?
— Herstöðvamálið var ágrein-
ingsmál, þvi Alþýðuflokkurinn
var frá upphafi mjög tregur til að
ganga til móts við þá stefnu, sem
rikisstjórnarflokkarnir mörkuðu
sameiginlega á sl. vori, en þó var
fengið samkomulag um tvö atriði.
1 fyrsta lagi, að það væri stefna
væntanlegrar rikisstjórnar, að
herinn hyrfi af landi brott og i
ööru lagi, að þegar á næsta ári
yrði stórt skref stigið i þá átt og
þá yrði „fækkað verulega” i her-
liðinu. Hins vegar var ágreining-
ur um það hvernig túlka bæri orð-
in „verulegur hluti”. Við vildum
að I þvi fælist að minnsta kosti
helmingur liðsins, Framsókn
miðaði við 1/3-1/4 hluta liðsins, en
Alþýðuflokkurinn neitaði alger-
lega að gefa á þessu nokkrar tölu-
legar skilgreiningar. Hann fékkst
heldur ekki til að semja neitt um
það hversu háttað yrði brottför
hersins. En á það reyndi aldrei til
fulls hvort mögulegt væri að ná
endum saman, þvi deilan milli
Gylfa og Ólafs um samráðin við
verkalýðshreyfinguna og aðra
aöila vinnumarkaðarins réði úr-
slitum.
Efnahagsmál
— Hvað um ráðstafanir i efna-
hagsmálum?
— 1 efnahagsmálunum var
uppi ágreiningur um ýmis atriði
og þá fyrst og fremst um eðli
þeirra efnahagsaðgerða sem um
var rætt. Við Alþýðubandalags-
menn lögðum á það megináherslu
að kjör hinna lægstlaunuðu yrðu
ekki skert og þeir sem betur
mættu sin tækju byrðarnar á sig.
Ragnar Arnalds.
Við vorum andvigir enn frekari
hækkun söluskattsins og bentum
á ýmsar aðrar leiðir til skattlagn-
ingar. Þó að við værum til við-
ræðu um það, að óhjákvæmilegt
kynni að reynast að breyta gengi
krónunnar vorum við algerlega
mótfallnir þvi, að leysa allan
vanda atvinnuveganna með veru-
legri gengisfellingu.
Einnig lögðum við þunga
áherslu á ýmsar veigamiklar
breytingar á efnahagskerfinu til
dæmis varðandi skipulag inn-
flutningsmála, oliusölu og vá-
tryggingakerfis. Um þessi
ágreiningsmál hafði ekki skapast
samstaða, en ég met það svo að
ekki hafi vantað mikið á að endar
næðust saman i efnahagsmálun-
um ef vilji hefði verið fyrir hendi.
Landhelgismálið
— En hvað um landhelgismál-
ið?
— 1 landhelgismálinu lögðum
við Alþýðubandalagsmenn á það
mesta áherslu að engar frekari
undanþágur yrðu veittar útlend-
ingum i 50 milna landhelginni en
Framhald á 11. siðu.
Umrœður í Genf
í sjálfheldu
GENF 13/8 — Svo virtist sem
vopnahlésumræðurnar i Genf
milli utanrlkisráðherra Grikk-
lands, Tyrklands og Bretlands
væru komnar i sjálfheldu i gær-
kvöldi, þegar Tyrkir settu Grikkj-
um úrslitakosti og gáfu þeim sól-
arhringsfrest til að ganga að til-
lögum sinum um framtiðarlausn
á Kýpur-deilunni.
Sagt er að kjarni tyrknesku til-
lögunnar sé sá að Kýpur verði
skipt i fylki og verði Kýrenia
stærst af mörgum tyrkneskum
fylkjum. Aður höfðu Tyrkir ein-
ungis krafist þess að eyjan yrði
gerð að sambandslýðveldi griska
og tyrkneska Jijóðarbrotsins.
Mavros utanrikisráðherra Grikk-
lands sagði að Tyrkir krefðust
þess nú að Kýpur-Tyrkir fengju 35
af hundraði eyjarinnar og taldi
hann það langt gengið ef aðeins 18
af hundraði ibúanna ættu að fá
svo stóran hluta landrýmisins.
1 gærkvöldi hótaði Turan
Gunes, utanrikisráðherra Tyrk-
lands að yfirgefa ráðstefnuna i
Genf, af þvi að Grikkir höfðu ekki
viljað samþykkja tillögur Tyrkja,
en James Callaghan, utanrikis-
ráðherra Bretlands, sló á þráðinn
til Kissingers og gat síðan talið
Gunes á að reyna enn. Glafkos
Klerides, forseti Kýpur, samdi i
nótt nýjar tillögur til lausnar
Kýpurdeilunni og átti að ræða
þær I dag, en þeim fundi var af-
lýst.
Nokkrum skotum var hleypt af
I Nikoslu i nótt, en engar fréttir
hafa borist um alvarlega
árekstra. Fréttamenn telja að
náist ekki samkomulag i Genf séu
miklar likur á þvi að bardagar
hefjist á ný.
Fyrirmœli um lin-
kind við þýska
Það var varðskipið
Óðinn, sem skar á
togvira vestur-þýska
togarans BX-735 i
fyrradag. Skipherra á
óðni er nú Helgi Hall-
varðsson.
Framnesið, sem
verið hefur að fiska á
svipuðum slóðum og
skorið var aftan úr
landhelgisbrjótnum,
þ.e. á Halanum, fékk
skömmu eftir að þeir
atburðir gerðust
vörpu i trollið. Eru
miklar likur til að það
sé varpa Vestup'-Þjóð-
verjans.
Skipherrar
fylgja fyrirmælum
Þjóðviljinn leitaði I gær upp-
lýsinga hjá Landhelgisgæsl-
unni um það, hvert þessi tog-
viraklipping boðaði einhverja
stefnubreytingu gagnvart
vestur-þýskum landhelgis-
brjótum.
Þröstur Sigtryggsson skip-
herra, sem varð fyrir svörum,
sagði, aö sú stefna, sem Land-
helgisgæslan hefur að undan-
förnu fylgt gagnvart Vestur-
Þjóðverjum, ætti að sinu viti
upphaf sitt hjá rikisstjórninni.
Þvi væri rétt að leita upplýs-
inga um þau mál hjá viðkom-
andi ráðherra.
Sagði Þröstur, að enn hefði
ekki borist skýrsla um atburð-
ina á Halanum, en hugsanlegt
væri, að vestur-þýski togarinn
hefði ekki sinnt aðvörunum og
þá hefði verið klippt á virana.
Þröstur sagði, að siðastlið-
inn vetur hefði hann sem skip-
herra fongið fyrirmæli um að
aðvara vestur-þýska togara
'innan landhelgi, þegar komið
væri að þeim. Ef þeir tækju
slikar aðvaranir til greina,
átti að láta það duga. Vestur-
Þjóðverjarnir hefðu alltaf hift
inn, þegar komið var að þeim,
og þvi hefði aldrei gefist tæki-
færi til að beita klippunum.
ólögleg varpa
Litlu eftir að Óðinn klippti á
togvira landhelgisbrjótsins
fékk Framnesið vörpu i troll-
ið. Eru mestar likur til, að það
sé varpa umrædds togara.
Pokinn var riðinn úr tvö-
földu 4,5 mm 70 nælon-garni.
Yfirbyrðið var klætt innan
með 35 mm rækjuneti 15,5 fet
upp. Neðra byrðið var klætt
húðum út i leisi báðum megin,
voru þær benslaðar við pok-
ann að neðan.
Auðséð er að trollið er mikið
notað. I þvi voru um 500 kg af
lifandi fiski.
Virendar voru báðir þver-
kubbaðir. Hlerarnir eru
venjulegir járnhlerar, eins og
notaðir eru á skuttogurum, en
á þeim eru engir einkennis-
stafir. óp.