Þjóðviljinn - 30.10.1974, Qupperneq 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur. 30. október. 1974.
MQÐVHMN
MÁLGAGN SÓSÍALISMA
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS
tJtgefandi: tJtgáfufélag Þjóðviljans Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann Hitstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Ritstjórar: Kjartan Ólafsson, Skólavörðust. 19. Sfmi 17500 (5 linur)
Svavar Gestsson Prentun: Blaðaprent h.f.
í ÞINGBYRJUN
í gær kom alþingi saman til funda á ný
eftir nær tveggja mánaða hlé, sem liðið er
siðan sumarþinginu lauk fáum dögum
eftir stjórnarskiptin. Framundan eru
stormasamar vikur i islenskum stjórn-
málum, þvi að ekki þarf að efa, að þótt
rikisstjórn Geirs Hallgrimssonar hafi að
baki sér 42 þingmenn af 60 þá mun hún
ekki sitja á neinum friðarstóli i sölum
alþingis, — enda gefa þau verk, sem hún
hefur unnið á fyrstu vikum ferils sins, sist
tilefni til þess.
Alþýðubandalagið hefur nú á að skipa
ellefu þingsætum, og er þingflokkur þess
fjömennari en sósialisk stjórnmálasam-
tök á íslandi hafa nokkru sinni fyrr átt á
alþingi. Alþýðubandalagið er ótviræður
forystuflokkur stjórnarandstöðunnar, þar
sem hinir stjórnarandstöðuflokkarnir, Al-
þýðuflokkurinn og Samtök frjálslyndra
hafa til samans aðeins sjö manna þingliði
yfir að ráða, og sameining þessara
tveggja smáflokka, sem fyrir stuttu virtist
á næsta leiti og boðuð var af mörgum sem
pólitiskt hjálpræði vinstri manna á Islandi
virðist nú með öllu gleymd og grafin.
Nú við upphaf alþingis er vert að minn-
KROSSBERI
Á föstudagskvöldið var svaraði Einar
Ágústsson, utanrikisráðher.ra nokkrum
spurningum varðandi herstöðvamálið i
sjónvarpsþætti. Hann staðfesti þar að
stefna núverandi rikisstjórnar um áfram-
haldandi hersetu og stórframkvæmdir i
tengslum við hana gengi i rauninni alveg
þvert á stefnu Framsóknarflokksins, þar
sem flokksþing eftir flokksþing hefur
samþykkt, að herinn skyldi fara úr land-
inu.
ast þess, að enda þótt helmingaskipta-
stjórn Sjálfstæðisflokksins og Framsókn-
arflokksins hafi fjölmennu þingliði á að
skipa, og sýnist að þvi leyti sterk, — þá fer
þvi fjarri að þeir kjósendur hafi verið að
sama skapi margir, sem með atkvæði sinu
i kosningunum i sumar stefndu vitandi
vits að þvi að tryggja þessari samstjórn
völdin.
Þjóðviljinn leyfir sér að fullyrða að að-
eins litið brot af kjósendum Framsóknar-
flokksins hafi stutt flokkinn i þvi skyni að
foringjar hans gerðust vinnumenn hjá
Sjálfstæðisflokknum, höfuðandstæðingi
allrar félagshyggju og þeirrar samvinnu-
hugsjónar, sem upphaflega blés lifsanda i
nasir Framsóknarflokksins. Og menn
mega ekki gleyma þvi i öllu áróðursmold-
viðri talsmanna þessarar hægri stjórnar,
að alls enginn maður rak forystumenn
Framsóknarflokksins til þessa samstarfs,
svo sem látið er i veðri vaka, heldur var af
hreinum tylliástæðum hlaupist frá hálfn-
uðu verki við að koma á rikisstjórn, sem
vinstri öflin gætu tekið þátt i eða stutt.
Forystumenn Framsóknarflokksins
hlupu til samstarfs við ihaldið þvert gegn
vilja meginþorra kjósenda flokksins, án
þess að fullreynt væri, hvort takast mætti
Margur hefur furðað sig á þvi, hvernig i
ósköpunum Einar Ágústsson getur fengið
sig til að skipa sæti utanrikisráðherra,
hvort sem stefnan er i þessa áttina eða
hina, hvort sem herinn er boðinn velkom-
inn eða honum skipað burt, hvort sem
framkvæma á markaða stefnu Fram-
sóknarflokksins, eða þá þveröfuga stefnu.
Og sumir hafa jafnvel leyft sér að spyrja:
Hvaða skoðun skyldi nú Einar hafa sjálf-
ur, svona innst inni? Hentistefnumenn i
stjórnmálum telja sig að visu ekki þurfa
að standa og falla með skoðunum sinum,
að koma á vinstri stjórn með þátttöku
allra flokka nema Sjálfstæðisflokksins, og
þvi siður að athugað hefði verið um að
tryggja hugsanlegri minnihlutastjórn lif
til vorsins með samkomulagi andstæðinga
Sjálfstæðisflokksins, en þá færu fram
nýjar kosningar.
Foringjar Framsóknarflokksins hiupust
frá þeim verkefnum sem kjósendur þeirra
og annað vinstra fólk i landinu ætlaði þeim
að vinna og upp i fangið á pólitiskum full-
trúum óþrúttnustu gróðaaflanna. Þetta
gerðist vegna þess, að ráðandi foringjar
Framsóknarflokksins hafa ekki áhuga
fyrir þvi að flokkurinn reki vinstri pólitik
að staðaldri, heldur hoppi hann sitt á hvað
til hægri og vinstri, eins og tækifærissinn-
uðum milliflokki hentar.
Meginþorri þess fólks, sem veitt hefur
Framsóknarflokknum brautargengi, er
hins vegar á allt annarri skoðun i þessum
efnum og kaus Framsóknarflokkinn i
sumar i þvi skyni að hindra valdatöku
ihaldsins.
Vegna þessarar staðreyndar, og vegna
fjandskapar sins við verkalýðshreyfing-
una er núverandi rikisstjórn veik gagn-
vart þjóðinni, þótt hún státi af stuðningi
70% þingmanna nú við upphaf alþingis.
heldur er þeim tamt að haga seglum eftir
vindi.
Samt getur skýringin á þrásetu Einars i
utanrikisráðherraembætti, þótt tekin sé
upp algerlega gjörbreytt stefna, tæplega
verið önnur en sú, að maðurinn litur hreint
ekki á sig sem stjórnmálamann, heldur
embættismann, sem hafi það verkefni að
túlka skoðanir hvaða rikisstjórnar sem er.
Væri ekki rétt að gera Einar Ágústsson
að prúðum sendiherra, en taka frá honum
kaleik stjórnmálanna?
Aðalmálgagn ríkisstjórnar-
innar viðurkennir:
Samdráttur í
húsnæðismálum
Eftir framfarskeið
vinstristjórnarinnar
bregður mönnum óneitan-
lega í brún þegar sam-
dráttareinkennin koma í
Ijós. Nú, um tveimur mán-
uðum eftir valdatöku
hægrist jórnarinnar, er
þessara einkenna þegar
farið að gæta og aðalmál-
gagn ríkisstjórnarinnar
greinir einmitt ýtarlega
frá þeim alvarlegu ein-
kennum sem þegar er orðið
vart í byggingariðnaðin-
um.
Víglundur Þorsteinsson sagði I
viðtali viö Morgunblaðið i gær að
ekki væri kominn i ljós samdrátt-
ur i byggingariðnaði, en hann
sagði að „ýmis teikn væru á lofti,
er bentu til þess að samdráttur
gæti orðið á næsta ári. Sem dæmi
mætti nefna að búast mætti við
minni lóðaúthlutunum og færri
aðilar virðast vera að hugsa sér
til hreyfings og byrja fram-
kvæmdir nú i haust en oft áður.
Ekki er óliklegt að framkvæmdir
á þessu sviöi fari að dragast sam-
an eftir áramót”.
Ármann örn Armannsson seg-
ist I viðtali við sama blað ekki
hafa orðið var við samdrátt, en
Páll Friðriksson segir: ,,Að vlsu
höfum við orðið varir við sam-
drátt í eftirspurn, en hann hefur
ekki sagt til sin i lækkun útborg-
ana i sölusamningum húsnæðis og
i engu tilfelli hefur bygginga-
samningi verið rift. Blikur eru á
lofti sem benda til þrengri sölu-
markaðar”.
Framhald á 11. siðu.
MORGUNBLAÐIÐ. ÞRIÐJUP ' ' X 29. OKTOBER 1974
Samdráttur
meiri í f ast-
eignasölu
en byggingariðnaði
Verðbólguþróun
sú, sem sett hefur
mörk sín á efnahags-
líf víða um heim, hér
sem erlendis, hefur
sums staðar leitt
til samdráttar og
kreppumerkja. Erf-
itt er að fullyrða
um slík samdráttar-
áhrif hér á landi, þar
eð fáar heimildir eru
tiltækar og áhrifin
sjálfsagt mismun-
andi mikil í hinum
ýmsu þáttum at-
vinnu- og efnahags-
lífsins. Morgunblað-
ið leitaði upplýsinga
hjá bankastjórum
(Jtvegsbankans,
Hér fara á eftir
umsagnir aðila, sem
Morgunblaðið leitaði
til og innti frétta af
þessum vettvangi:
Færri hugsa sér
til hreyfings
Vlglundur Þorsleinsson
framkvæmdasljóri Steypu-
slftóvar BM ValU sagði. aó ekki
heíói orðió vart vió verulegan
samdrátt I byggingaíram-
kvæmdum enn sem komió er.
Byggingaáform *ttu sér lengri
aódraganda en svo, að breyt-
ingar gælu gerzt á eínni nóttu.
A hlnn bóginn sagói hann, aó
ýmis teikn vaeru á lotfi. er
bentu til þess aó samdráttur
gæti orðið á næsta ári. Sem
d*mi mætti ncfna aó búast má
við minni lóóaúthlutunum og
færri
áhrif, en þau hafa f öllu falli
ekki sagt beint til sfn enn. aó
þvf er okkar vióskipti varðar
Fólk virðist hafa svipaóa hand-
bæra peninga og áóur og um
talsveróar markaósbreytingar
hafa ekki sett svip á starfscm-
ina hjá okkur."
Samdráttur ekki
hjá okkur
Páll Friðrlksson hjá Breið-
holti hf. sagói:
„Enn sem komið er er það
okkar reynsla, aó markaóv
breyting I byggingariónaói sé
óveruleg. Að vfsu hftfum við
orðið smávegis varir 'við sam-
drátt f eftirspurn, cn hann
hefur ekki sagt tll sfn f lækkun
útborgana f sftlusamningum
húsnæðis og f engu tilfelli
hefur byggingarsamningi verið
rift. Blikur eru á lofti sem
benda tll þrengri sölu-
markaðar. En það i
bærilegt miðað vió byggingar-
kostnaó þess tfma Þetta er nú
breytt. Söluverð notaðs hús-
næðis er komið nióur fyrir það,
sem kostar að byggja samsvar-
andi húsnæði l dag Utborganir,
sem voru að meóaltali 70—75%
söluverðs á þeim tfma. eru nú
að meðaltali komnar um eða
niður fyrir 65%. Lægst er út-
borgunarhlutfallið i gftmlum.
stórum husum
Mér virðist að hér stefni að
sama ástandi og var á árunum
1967 og 196«. er hliðstætt efna-
hagsástand varö f þjóðarbúinu.
Þetta stafar bæði oi tninni
handbæru fjármagni fólks og
lakari lánamöguleikum. að þvf
er varðar skemmri bai kalán.
sem áður voru jafnan tlltæk r>g
auðvelduðu viðskipti á þessu
svlði. Athyglisvert er og, að
bensfnvcró virðist nú hafa ein-
hver áhrif á fasteignakaup, þ.e.
Auð-
nokkurn tfma staðið f stað og
hlutfall útbnrgana, iniðað við
sftluverð. er nú lægra en áður.
að meðaltali 65% en var tölu-
vert hærra
Þetta er ekki einangrað fyrir-
bærí f fasteignasftlu heldur
spegilmynd af ástandi eína-
hagsmála nú, hérlendis og er-
lendis. Lánamftgulcikar hús-
kaupanda, a.m.k. að þvf er
varðar skammtfmalán. viröast
mlnni nú en áður, scm hefur
sfn áhrif.
Nei. við hftfum ekk. orðið
varir við. að fólk rifti kaup-
samningum beinlfnis af þessum
sftkum Og ástandið er enn ekki
orðiö jafn bágborið og á arun-
um 1967 og 1968 En ftruggt er
að nú er hægt að fá betrí kjftr f
fasteignakaupum. bæði hvað
verð og útborgun snerttr. • n
áður
Neyðst til
að draga úr
skammtfmalánum
Jónas Kafnar, bankastjóri,
Utvegsbanko tslands. sagði:
„Mér virðist að hér stefni að sama ástandi og var á árunum
1967 og 1968, er hliðstœtt efnahagsástand var í þjóðarbúinu”