Þjóðviljinn - 30.11.1974, Page 8

8 SIÐA,— ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 30. nóvember 1974.
#y?«g*tíS
Skert kjör sjómanna
Fyrir skömmu flutti rikis-
stjórnin þingfrumvarp, sem miða
skyldi að „bættri rekstraraf-
komu sjávarútvegsins”.
Tilefnið fyrir þessu frumvarpi
ku vera hin „slæma” rekstraraf-
koma sjávarútvegsins.
Megin afleiðingin af þessu
frumvarpi, hagsmunalega séð, er
stórskertur hagur sjómanna. Má
þvi draga þá beinu ályktun, að
það séu sjómennirnir, sem eiga
hlut i hinni ,,slæmu” rekstraraf-
komu sjávarútvegsins og þar með
skulu þeir bera hluta af tapi hans.
Þetta krefst að sjálfsögðu itar-
legra athugasemda.
Höfum við „slæma"
rekstrarafkomu
Fyrst er að vita hvort afkoman
er svo slæm sem af er látið. bað
er svo sannarlega álitamál m.t.t.
þeirra mörgu leiða, sem fyrir-
finnast fyrir einkareksturinn til
að komast undan skatti. Eins og
kom fram i grein Ragnars Arn-
alds i Þjóðviljanum þann 3.11. ’74
(Svikamylla skattalaganna), þá
getur sami útgerðarmaður af-
skrifað sama skipið mörgum
sinnum á lifslengd þess. Þar sem
það kom ekki nægilega vel fram i
greininni, þá getum við reynt að
setja dæmið upp eins og Glistrup
myndi gera það:
Glistrup myndi stofna fyrirtæk-
ið Útgerð h/f. Þetta fyrirtæki
keypti einn skuttogara fyrir 200
miljónir króna og afskrifaði hann
á 5 árum. M.ö.o. 20% á ári. Af-
skriftirnar næmu þvi 40 miljónum
á ári. Segjum að á þessum 5 árum
sé rekstrarhagnaðurinn fyrir af-
skriftir 40 miljónir á ári.
Rekstrarhagnaðurinn eftir af-
skriftir er þvi núll krónur. Ef
engra afskrifta nyti við, þá þyrfti
Útgerð h/f að borga um 20 miljón-
ir i skatt árlega. Að 5 árum liðn-
um myndi sú staða koma upp, aö
Útgerð h/f yrði að borga skatt
vegna fullnýttra afskriftarmögu-
leika. Glistrup vill að sjálfsögðu
komast hjá þessu. Hvað gerir
hann? Jú, hann stofnar nýtt fyrir-
tæki Inngerð h/f. Þetta fyrirtæki
kaupir skuttogarann frá Útgerð
h/f og gerir hann út eins og áður.
Togarinn er afskrifaður á 5 árum
og á þessum tima er enginn skatt-
ur borgaður. Nú er komin upp
sama staða, sem Útgerð h/f var i
áður en togarinn var seldur til
Inngerðar h/f. M.ö.o. Inngerð h/f
verður að borga skatt vegna full-
nýttra afskriftarmöguleika.
Glistrup leysir þetta á auga-
bragði. Hann selur Útgerð h/f
togarann. Sama sagan endurtek-
ur sig. Þessi skollaleikur heldur
svo lengi áfram sem togarinn er
gerður út. Ef við segjum að það
séu 25 ár, þá getur Glistrup af-
skrifað þaö 5 sinnum á þess lifs-
lengd eða um 500%.
I þessu dæmi hefur veriö gert
ráð fyrir föstu verðlagi. Ef til
skyldu koma breytingar á verð-
lagi (vegna veröbólgu eöa gengis-
breytingar) þannig að hin afskrif-
aða eign hækkaði i verði, þá eru
til sérstök ákvæði i afskriftarlög-
um, sem gera einnig kleift að af-
skrifa þessa verðhækkun um
500%.
Hægt er að setja afskriftar -
dæmið upp á marga ólika vegu en
útkoman verður þó ávallt sú
sama þegar allir möguleikar til
afskrifta eru nýttir til fullnustu.
Enginn skyldi ætla, að þetta
eigi eingöngu við um skip. Yfir-
höfuð má segja að þetta gildi fyrir
öll framleiðslutæki.
A það skal bent, að afskriftar-
leiðin er aðeins ein af mörgum
leiðum einkarekstursins tii að
komast undan sköttum.
Hvers vegna er
afkoman „slæm"
Segjum að rekstrarafkoman sé
„slæm”, þó það sé álitamál. Ef
málið er svona vaxið, þá viljum
við fá að vita, hvers vegna hún er
„slæm”, hvort sjómennirnir eru
orsök fyrir þvf eða hvort ein-
hverjar aðrar orsakir liggja fyrir
þvi.
Eftir
Sævar
Tjörvason
hag-
fræöing
Slæm nýting flotans er or-
sökin
A síðastliðnum 20 árum hefur
sókn islenska fiskiskipaflotans á
miðum umhverfis landið stórauk-
ist. Lætur nærri, að það megi
frekar tala um þreföldun en tvö-
földun. Þó taflan gefi til kynna
um 50% aukningu, sem stafar
eingöngu af aukinni stærð flotans
i bróttólestum, þá má ekki
gleyma öðrum þáttum, sem hafa
ef til vill haft jafn mikla þýðingu i
sóknaraukningunni og stærðar-
aukning flotans. Þessir þættir
eru:
• stærri vélar
• betri fiskleitartæki
* betri veiðarfæri
* betri menntun áhafnar
Skýringin á þessari auknu sókn
erafareinföld. Ein af aðalreglum
einkarekstursins er „frjáls sam-
keppni”. 1 útgerðinni þýöir þetta
boðorð, að hver og einn getur
keypt sér bát og hafið útgerð.
M.ö.o. það þarf engin leyfi til að
hefja rekstur. eða þá það er svo
auðvelt að fá leyfi, að leyfin hætta
að hafa þaö takmörkunarhlut-
verk sem þau áttu upphaflega að
hafa.
A þessum sama tima aukinnar
sóknarhefur fiskmagnið i sjónum
ekki aukist heldur þvert á móti
stórminnkað vegna ofveiði, vegna
of mikillar sóknar. Hér yrði of
flókið mál að útskýra eðli fisk-
magnsins i sjónum, en þar sem
þetta varðar tilveru hvers islend-
ings ætti hver og einn að kynna
sér eðli þessa máls.
Þegar sóknin hefur tvö- til þre-
faldast og fiskmagnið i sjónum
stórminnkað, þá hlýtur það að
koma niður á nýtingu flotans. Er
ekki óliklegt að nýtingin hafi
minnkað i liku hlutfalli og sóknin
hefur aukist. Nægir að tala við
miðaldra eða eldri sjómenn til að
fá þetta staðfest. Það er afar
sorglegt að sjá 300 lesta skip gerð
út á net eða linu koma með 10 tonn
úr róðri. Er þetta ekki sóun með
fjármuni!
Ef við segjum, að fiskverð og
rekstrarkostnaður útgerðarinnar
hafi staðið i stað á þessu timabili
aukinnar sóknar og minnkandi
veiði á sóknareiningu aðeins
slæma nýting flotans verið orsök
fyrir slæmri rekstrarafkomu
sjávarútvegsins. M.ö.o. flotinn er
of stór, sóknin er of mikil. Eina
ráðið til að bæta rekstrarafkomu
útgerðarinnar er þvi að minnka
flotann og þar með sóknina. bað
kemur til með að auka nýtinguna
og þar meö bæta rekstrarafkom-
una.
Nú hefur fiskverð stórhækkað á
þessu sama timabili. Sumir
myndu segja, að það myndi bæta
upp fyrir áhrif hinnar slæmu nýt-
ingu flotans á rekstrarafkomuna.
Hárrétt! Þó með þeim fyrirvara,
að stór hluti af þessari hækkun
hefurétist upp af auknum rekstr-
arkostnaði útvegsins.
Af þessu má ljóst vera, að það
er hreinn þjófnaður frá sjómönn-
unum að láta þá bera hluta af tapi
sjávarútvegsins. betta tap á sér
allt aðrar orsakir en kaupgreiðsl-
ur til sjómanna. Orsökin er ein-
faldlega sóun hinnar frjálsu sam-
keppni, sem veldur vannýtingu
flota!
Minni vinna —
minna kaup
Málsvarar útgerðarinnar
(rikisstjórnin) halda þvi þá fram,
að með minni nýtingu flotans
verði minna að gera fyrir sjó-
mennina. Vitleysa! Laun sjó-
manna eru byggð upp af 2 hlut-
um:
— trygging (fastur hluti) og
— aflahluti (hreyfanlegur hluti)
Tryggingin miðast við lág-
marksframfærslu fjölskyldu sjó-
mannsins. Til að fá aflahluta, þá
verður báturinn aö fiska vissan
lágmarksafla m.t.t. aflaverð-
mæta. Ef báturinn nær ekki þessu
lágmarki, þá verða launin aðeins
tryggingin. 1 dag er tryggingin
59.000 kr. á mánuði. Ef reiknað er
með 300 tima vinnumánuði, þá
lætur nærri að dagvinnukaup sjó-