Þjóðviljinn - 15.02.1975, Page 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 15. febrúar 1975
Heimild til lækk-
unar afnotagjalda
Osanngjarnt að heimta fullt afnotagjald sjónvarps af
notendum Gagnheiðarstöðvarinnar
Sjón varpsskilyrði viða á
Austurlandi eru afleit, t.d. nutu
reyöfirðingar ekki sæmilegrar
móttöku sjónvarpsmyndar nema
5—6 daga I heilan mánuð i vetur.
Hátt i 400 sjónvarpseigendur á
þrem stöðum austaniands hafa
skrifaö undir tilkynningu um að
þeir muni ekki greiða afnotagjald
sjónvarps á næsta gjalddaga.
Norðfirðingar krefjast einróma
endurskoðunar á innheimtu af-
notagjalda. Austfirðingar eiga
ekki aö gjalda veðurofsa umfram
aðra landsmenn varðandi sjón-
varpsskilyröi og afnotagjöld né
una þeir vanbúinni og úr sér
genginni endurvarpsstöð hjá
Gagnheiði.
Af þessum sökum flytur Helgi
F. Seljan frumvarp til laga. um
heimild til handa ráðherra að á-
kveða: Að tekið skuli tillit til þess
þingsjá
við innheimtu afnotagjalda hljóð-
varps og sjónvarps ef útsending-
ar einstakra landshluta eða
byggðarlaga eru ófullkomnar eða
gæði þeirra ekki sambærileg við
þaö sem eðlilegt má teljast.
Gætu sjálfum sér
um kennt?
í framsöguræðu sinni fyrir
málinu sagði Helgi Seljan m.a.:
Ég tel rétt að ráðherra fái ótvi-
ræða lagaheimild til að gripa inn
á verksvið undirmanna sinna i
þessum efnum. Hingað til hafa
svör af hálfu forsvarsmanna
þeirrar stofnunar sem um ræðir
verið lítt skiljanleg venjulegu
fólki á Suðurlandi og er nú svo
komiö að fólk hefur misst alla
þolinmæði — sannarlega ekki
vonum fyrr.
Það er látið sem svo að hér sé
um nýtt vandamái að ræða, þrátt
fyrir óviðunandi sjónvarpsskil-
yrði austfirðinga frá upphafi.
Meira að segja sagði fjármála-
sérfræðingur rikisútvarpsins i
blaðaviðtali að menn gætu nánast
sjálfum sér um kennt að hafa far-
ið að kaupa sér sjónvarpstæki,
eigandi allt á hættu um not þeirra
þvi aldrei hefði nein ábyrgð fylgt
af hálfu stofnunarinnar — enda
innheimtir hún afnotagjöldin að
fullu af austfirðingum jafnt sem
þeir er við nær algert öryggi búa.
Gagnvart svona fullyrðingum
og þeim huga er bak við býr þarf
svo sannarlega á þvi að halda að
ráðherra geti lögum samkvæmt
sett reglur ofar svona röksemda-
færslu, ofar sliku skilningsleysi,
slikri ósvifni.
Sjón manna f hættu
Það má lika minna á viðtal I
sjónvarpinu við yfirverkfræðing
landsslmans þar sem hann kvaðst
nánast ekki vita hvernig I ósköp-
unum austfirðingar gætu vitað
um veðurfar á Austurlandi og
þannig um það dæmt hvernig að-
stæður væru til viðgerða á Gagn-
heiðarstöðinni.
Þessi og viðlika viðbrögð nú og
áður I garð austfirðinga sem
möglunarlaust hafa fullu verði
greitt þjónustu sem oft hefur ver-
ið fyrir neðan allar hellur og
aldrei í fullkomnu lagi, brjótast
nú út I gagnviðbrögðum, undir-
skriftasöfnun hátt I 400 sjón-
varpseigenda á þrem stöðum
Hitaveita Siglufjarðar
Siglfirðingar eiga að sitja við sama borð og suðurnesjamenn varðandi
opinberan stuðning við hitaveitu framkvœmdir
Hannes Baldvinsson
varaþingmaður frá Siglu-
firði flytur frumvarp til
laga um Hitaveitu Siglu-
fjarðar, sameignarfyrir-
tæki ríkisins og Siglu-
fjarðarbæjar, og er frum-
varpið sniðið eftir nýsett-
um lögum um Hitaveitu
Suðurnesja. Hitaveita
Siglufjarðar mundi nýta
vatn úr Skútudal en einnig
mundi þurfa að reisa
kyndistöð.
Hannes Baldvinsson hefur þeg-
ar flutt framsögu fyrir þessu máli
i efri deild alþingis og hefur þvl
veriðvisaö til nefndar. Framsögu
Hannesar verður getið nánar slð-
ar, en I greinargerð með frum-
varpinu segir svo:
Hinn 18. des. s.l. voru samþ. hér
á Alþingi lög um Hitaveitu Suður-
Hannes Baldvinsson.
nesja, en þar er ákveðið, að rlkis-
sjóöur og sveitarfélög á Suður-
nesjum sameinist um byggingu
og rekstur hitaveitu fyrir sveitar-
félögin þar. Frumvarp það, sem
hér er lagt fram, er svo til sam-
hljóða lögunum um Hitaveitu
Suðurnesja og efnisatriðum I
engu breytt, nema þar sem aðrar
kringumstæður en lögin miðast
við krefjast breytinga.
1 Skútudal I Siglufiröi hefur um
aokkurt árabil farið fram leið að
íeitu vatni til notkunar fyrir hita-
/eitu I kaupstaönum. Hafa I þvi
skyni veriö boraðar nokkrar hol-
ír I námunda við heitar lindir,
lem þarna eru. Arangur hefur því
niður ekki reynst eins góður og
’onir stóðu til, en tilraunir hafa
tó leitt I ljós, að þarna má, með
iðurdráttardælingu, fá um það
il 21 sekúndulítra af 67 gráða
heitu vatni og er þaö vatnsmagn
talið duga til upphitunar á 2/3
hlutum bæjarins.
Frumhönnun á hitaveitu fyrir
Siglufjörð á grundvelli þessarar
niðurstöðu hefur leitt i ljós, að
hagkvæmt er taliö að virkja þetta
vatnsmagn. Er áætlað að leggja
lokað kerfi um hluta bæjarins og
reisa kyndistöð, sem notar svart-
oliu og/eða rafmagn til upphitun-
ar á þvl vatnsmagni, sem á skort-
ir til að fullnægja hitaþörfinni.
Bæjarstjórn Siglufjarðar hefur
samþ. að ráöast I framkvæmdir á
grundvelli þeirra upplýsinga,
sem fyrir hendi eru, og er
fullnaðarhönnun verksins þegar
hafin og stefnt að þvi að ljúka
lagningu hitaveitunnar á árinu
1976.
Með frumvarpi þessu, ef að lög-
um verður, er gert ráö fyrir, að
rikissjóður veröi aðili að fram-
kvæmdum og rekstri á hitaveitu I
Siglufirði, á sama hátt og þegar
hefur verið ákveðið með lögum
um Hitaveitu Suðurnesja.
Aætlað er aö leggja fram
nokkra fjárupphæö til aö stað-
festa eignaraðildina, og heimildin
I 12. gr. frumvarpsins til aö
ábyrgjast lántöku eða taka að
láni fé til framkvæmda ætti aö
tryggja, að unnt verði að ljúka
verkinu á áætluðum tlma.
Að treysta sérfræðingum
1 ræöu sinni um járnbiendi-
verksmibjumáliö á dögunum
ræddi Stefán Jónsson m.a. um
það hversu ráöhollir ýmsir sér-
fræðingar okkar hafa reynst viö
undirbúning þeirra stóriðjuvera
sem nú þegar eru á tslandi, ál-
bræöslunnar og kísiliðjunnar.
Fara hér á eftir nokkur atriöi I
endursögn.
Sagt var að ekki væri unnt að fá
lán til Búrfellsvirkjunar nema
gera fyrst sölusamninga við er-
lent stóriðjufyrirtæki og við yrð-
um að sætta okkur við lágt og
bundið rafmagnsverð til langs
tima þvl að kjarnorkuver færu
brátt að undirbjóða vatnsorkuver.
Ekki reyndist vinstri stjórninni
neinum erfiðleikum bundiö að fá
SENDIBILASrODINHf
MARGAR HENDUR
» VINNA
§SAMVINNUBANKIÍJN

lán til Sigölduvirkjunar án skuld-
bindinga um sölu til stóriðju og
rafmagnsverð hefur farið hækk-
andien ekki lækkandi hvarvetna I
heiminum. Nú er boðið 5-falt
hærra verð á rafmagni til stóriðju
en álbræöslan ætlar að greiða
næstu 22 ár, en almennur neyt-
andi I landinu þarf aö greiða 35-
falt það verö sem bræðslan greið-
ir.
„Lægðirnar — ryksugur háloft-
anna — mundu sjá um alla
hreinsun”, ekki þyrfti sérstök
hreinsitæki, ekki þyrfti álits
óháðra erlendra sérfræðinga um
þau mál, en auðvitaö yrði gætt
fullkominna hollustuhátta.
Nú vitum viö að vinnuaðstæð-
ur I Straumsvfk eru heilsuspill-
andi. Eitruðum útgangsefnum
hefur verið komið fyrir á
bersvæði i grennd bræðslunnar en
síöan þrætt fyrir skaðsemi þeirra.
Alverið er hjúpað bláum mekki
og umhverfiö orðið yfirmettað
flúor. Fyrst undir vinstri stjórn
var ÍSAL fyrirskipað að setja upp
hreinstæki en það er þybbast við
og engin hreinsitæki I augsýn.
í sambandi við kisiliðjuna var
heitið miklum fjárhagslegum
ábata og aö'ei mundu Verða nein
náttúruspjöll. Nú spýr verksmiðj-
an yfir Mývatnssveit þúsundum
lesta af kisilgúrryki. Skólpiö frá
verksmiðjunni og ibúöarhverfinu
stofnar lifriki Mývatns nú þegar I
auðsæan voða. Þaö ágæta fólk,
sem réðist til vinnu I verksmiðj-
unni, lenti i andstööu við mikinn
hluta heimamanna, meö þeim af-
leiðingum aö mannabyggö við
Mývatn má nú heita klofin I tvo
hagsmunahópa. Kisilgúrverk-
smiðjan er sem sagt vel á veg
komin meö að eyðileggja Mý-
vatnssveit, og enn sér ekki hilla
undir þann ódæma mikla gróöa,
sem gæti hugsanlega bætt það
tjón.
Stefán fjallaði slðan um þá
spurningu hvort þeir Islensku sér-
fræðingar sem undirbjuggu kisil-
iðjuna og álsamninginn hafi
fyrirfram gert sér grein fyrir af-
leiöingum verka sinna eða verið i
góðri trú. Hann kvaðst viss um að
þeir hafi hvorki veriö fífl né fant-
ar heldur raunverulega trúað þvi
að þetta yrði þjóðinni hagstætt.
Þeir hafi t.d. haldið að „fast-
breeder”-kjarnakljúfar sem
framleiða myndu rafmagn fyrir
skit og ekki neitt væru á næsta
leiti og það væri svo mikið I húfi
fyrir okkur að fá álverið að það
væri afsakanlegt aö segja ósatt
um litilræöi sem aöeins varðaöi
meingun umhverfisins. Enda var
þetta skömmu áður en þær miklu
umræður hófust sem afhjúpað
hafa þann voða sem öllu jaröllfi
er búið af stóriðju og hagvaxtar-
kapphlaupi.
Stefán sagðist ætla að þessir
ágætu menn hafi veriö blekktir,
enda að miklum hluta menntaöir
undir reykskýjum stóru iönaðar-
samfélaganna. i grófum dráttum
má segja að þetta séu mennirnir
sem hafa verið aö koma þvi inn
hjá islenskum fiskimönnum og
bændum að landbúnaöur og
sjávarútvegur takmarki hagvöxt
þjóðarinnar. Þessir sérfræöingar
hafa numið fræði sem falla ekki
að islenskum atvinnu- og þjóð-
háttum. Þeir telja þjóðhætti og at-
vinnuhætti I landinu óhæfa af þvi
þeir falla ekki að þessari
reykskýjafræði þeirra. Þess
vegna þurfi að breyta þjóðfélags-
háttunum I staðinn fyrir aö raun-
verulega þarf að breyta fræöum
þeirra.
Helgi F.Seljan
austanlands þar sem þeir til-
kynna að þeir muni ekki greiða
afnotagjald sjónvarps á næsta
gjalddaga. Norðfirðingar hafa
einnig einróma krafist endur-
skoðunar á innheimtu- afnota-
gj alda.
Ég horfi á sjónvarp bæði hér
syðra og eystra og get vel um það
dæmt hve ósambærilegt það er á
flestan veg. Vlða eru sjónvarps-
skilyrði eystra það léleg að ég get
vart ímyndað mér annað en að
sjón fólks sé I stórhættu, einkum
sitja börn gjarnan of lengi og
rýna f snjókomuna á skerminum.
Illviðrin ekki við-
hlitandi skýring
Ekki skal ég efa það að eitthvað
hafi verið fyrir Gagnheiðarstöð-
ina gert til að bæta skilyrðin frá
þvl hún var reist, en erfitt hefur
okkur reynst að sjá þess merki I
reynd.
Fullyrðingar um truflanir af
völdum rafbilana hafa verið gjör-
hraktar og bilanir hafa slður en
svo verið við illviðri ein bundin þó
þá hafi þær verið nær óbrigðular.
En mér hafa tjáð fróðir menn að
illviðri ættu að hafa sáralitið að
segja ef allt væri með felldu.
Sannleikurinn sem ekki má
segja nógu skýrt mun nefnilega
sá, að sendirinn á Gagnheiði og
allt I tengslum við hann mun vera
af miklum vanefnum gert, mikið
af því tæknidóti gamalt og óhæft
til notkunar I raun.
Verst að kofinn
fauk ekki
Ég minni einnig á smærri
endurvarpsstöðvarnar sem ég
spurðist fyrir um fyrr I vetur og
enn eru í umsjá heimamanna, þó
sjónvarpið hefði löngu átt að vera
búið að taka þær inn á sitt kerfi.
Stöðin á Reyðarfirði er I gömlu
kofaskrifli sem þvl miður fauk
ekki I vetur þó nærri lægi, þvi ef
til vill hefði þá eitthvað raunhæft
verið gert. Varahlutir eru þar
engir og bilanir tiðar og þvl eöli-
legt að reyðfirðingar hafi riðið á
vaöið með undirskriftasöfnun og
þar ritaði ég heils hugar mitt
nafn.
Nú allt I einu, þegar svona er
komið gagnviðbrögðum, fara for-
ráðamenn sjónvarpsins að tala
um ósamræmi, ekki sé hægt að
kefjast lagfæringa á sama tlma
og verið sé að neita um tekjur.
Þolinmæði þýðir
ekki
En reynsla liðinna ára og van-
ræksla varðandi úrbætur allar,
þrátt fyrir fulla greiðslu óhæfrar
þjónustu alla tið, sannar okkur
austfirðingum ótvirætt að við höf-
um ekki gert rétt I þvi að biða þol-
inmóðir og treysta á lagfæringar
þessara aðila.
Austfirðingar sem nú hafa neit-
aö aö greiöa afnotagjöld munu
e.t.v. endurskoða afstöðu slna ef
þeir sjá það I verki að til móts viö
þá verður gengið og betri þjón-
usta tryggð eftirleiðis.
Verði þessum mótleik austfirö-
ing á engan hátt svarað hlýtur
viökomandi ráðherra að láta
málið til sin taka og það þvl frem-
ur sem ráðherra er nú þingmaður
þessa kjördæmis og ég vil veita
honum til þess skýra lagaheimild
að gripa hér beint inn I.
Þó kastast hafi I kekki um sinn
milli okkar ráðherrans út af út-
varpsráðsmálinu og ég sé honum
sár og gramur vegna þess tiltæk-
is, breytir það engu um fullkomið
traust mitt á honum sem einörð-
um málsvara okkar austfirðinga
og einlægum stuðningsmanni
góðra réttlætismála af flestu tagi.