Þjóðviljinn - 04.03.1975, Qupperneq 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriftjudagur 4. mars 1975
DMÐVIUINN
JVIÁLGAGN SÓSÍALISMA
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÖÐFRELSIS
Ctgefandi: (Jtgáfufélag Þjóðviljans Umsjón með sunnudagsblaði:
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann Vilborg Harðardóttir
Ritstjórar: Kjartan ólafsson, Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Svavar Gestsson Skólavörðust. 19. Sími 17500 (5 linur)
Fréttastjóri: Einar Karl Ilaraldsson Prentun: Blaðaprent h.f.
ÞAÐ VERÐUR HVERJUM AÐ LIST SEM HANN LEIKUR
Miðvikudaginn i siðustu viku birti
Timinn forustugrein þar sem borið var
mikið lof á Ólaf Jóhannesson fyrir að
standa gegn kröfum um stórfellda hækkun
á hitaveitugjöldum og rafmagnsgjöldum i
Reykjavik. Blaðið benti á að vel hefði
verið búið að rafmagnsveitu og hitaveitu á
siðasta ári hefði rafmagnsveitan hækkað
gjaldskrá sina um 112% og hitaveitan um
55% og að hinar nýju hækkunarkröfur
jafngiltu ,,4-5% hækkun á framfærsluvisi-
tölunni”. Og blaðið hélt áfram orðrétt:
,,Það má ekki eingöngu lita á þetta frá
sjónarhóli fyrirtækjanna, heldur lika frá
sjónarhóli þeirra sem eiga að greiða
hækkunina, og þá fyrst og fremst frá
sjónarhóli heimilanna... Þessi mikla
hækkun mundi þvi, til viðbótar gengisfell-
ingunni, kalla fram kröfur um stórauknar
láglaunabætur, og yrði ekki með góðu
inóti hægt að standa gegn þeim. Það er
vissulega rétt, sem ýmsir segja nú, að hið
opinbera verður að sýna hófsemi i skatta-
álögum, meðan holskefla hinna óhagstæðu
viðskiptakjara riður yfir. Annars stefnir
beint i óviðráðanlega verðbólgu. Þvi er
furðulegt, að þeir sem mest tala um
skattalækkun, krefjast nú stórfelldrar
skattahækkunar á brýnustu nauðsynjum.
Þeir sem þannig fara að þurfa vissulega
að hugsa ráð sitt. Þeir þurfa að gera sér
betri grein fyrir þvi, hve miklar álögur er
hægt að leggja á heimilin, eins og
kringumstæður eru nú.” (leturbr. Þjóðv.)
Þessi orð voru birt á miðvikudag i
siðustu viku i forustugrein Timans, en
höfundur hennar var Þórarinn Þór-
arinsson formaður þingflokks Fram-
sóknarflokksins. Tveimur dögum siðar, á
föstudag i siðustu viku, heimilaði Ólafur
Jóhannesson viðskiptaráðherra, for-
maður Framsóknarflokksins, hitaveitunni
hinsvegar að hækka gjaldskrá sina um
23% — aðeins 1% minna en hitaveitan
hafði fraið fram á! Hafa þá hitaveitu gjöld
i Reykjavik verið hækkuð um 73% i tið
núverandi rikisstjórnar, á aðeins hálfu
ári. Þvi verður ekki trúað að Þórarinn
Þórarinsson hafi skrifað forustugreinina
til þess að hæða og spotta leiðtoga sinn
Ólaf Jóhannesson: eins skýringin á
þessum lærdómsriku atburðum er sú að
ólafur Jóhannesson hafi nauðugur beygt
sig fyrir kröfum Sjálfstæðisflokksins.
Slika atburðarrás eru landsmenn og þá
ekki sist fyrri kjósendur Framsóknar-
flokksins farnir að þekkja mætavel. í
minnisstæðri ræðu i janúar lýsti Ólafur
Jóhannesson þvi hvernig heildsalarnir
væru búnir að þurrausa gjaldeyrissjóð
landsmanna og yrði nú að setja skorður
við þvi bruðli. Er Geir Hallgrimsson for-
sætisráðherra kom heim úr utanlandsför
sinni urðu fyrstu viðbrögð hans þau að
segja að i engu mætti skerða frelsi kaup-
sýslumanna. Og Ólafur Jóhannesson
beygði sig á svipstundu. Það var einnig
alkunna að formaður Framsóknar-
flokksins var andvigur hinni siðari gengis-
lækkun og hafði um það stór orð að hann
mundi koma i veg fyrir hana. En þegar á
reyndi beygði hann sig fyrir kröfum Sjálf-
stæðisflokksins. Þannig hefur öll saga
helmingaskiptastjórnarinnar verið það
hálfa ár sem hún hefur starfað. Leiðtogar
Framsóknarflokksins hafa ekki haft þrek
til þess að standa á einu einasta stefnu-
máli sinu: þegar i odda hefur skorist hafa
þeir alltaf beygt sig fyrir Sjálfstæðis-
flokknum.
1 forustugrein sinni um Hitaveitu
Reykjavikur sagði Þórarinn Þórarinsson
að hækkun á gjaldskrá hennar mundi
,,kalla fram kröfur um stórauknar
láglaunabætur, og yrði ekki með góðu
móti hægt að standa gegn þeim” — að með
þessari ,,óviðráðanlegu verðbólgu” væri
verið að leggja þyngri byrðar á heimilin
en þau fengju undir risið. Eigi að taka
mark á þessum orðum formanns þing-
flokks Framsóknarflokksins er stefna
flokksins sú nú, að hækka verði til mjög
mikilla muna það smánarboð sem verk-
lýðsfélögunum var gert af rikisstjórninni
fyrír þessa helgi. Það vurður fróðlegt að
sjá hversu lengi sú stefna stendur, hversu
langan tima það tekur Sjálfstæðisflokkinn
að fá ráðherra Framsóknar til þess að
beygja sig. Það verður hverjum að list
sem hann leikur.
—m
Geir Gunnarsson:
Tel mér ekki skylt að
sæta slíkri ákvörðun
Vegna eölis þess máls, sem hér
er til umræöu, heföi hæstv. rikis-
stjórn boriö aö leggja sig sérstak-
lega fram um aö samkomulag
gæti oröið um afgreiöslu þess.
UndirbUningi málsins var þó ekki
á þann veg hagað, ööru nær. An
þess aö tryggja sér samkomulag
um aðferðir viö tekjuöflun til Við-
lagasjóös, er kastað inn í þingiö
frumvarpi um hækkun söluskatts
um 1 stig ofan á allar þær gifur-
legu hækkanir, sem oröiö hafa f
kjölfar ráöstafana hæstv. rlkis-
stjórnar að undanförnu. Matvæli
hafa hækkaö meira en allt annaö
vegna lækkana á niðurgreiöslum
oghækkanaá innflutningsveröi og
vegna gengislækkana, rafmagns-
taxtar hafa stórhækkaö, hita-
veitugjöld, afnotagjöld pósts og
sfma, sjónvarps og hljóövarps,
fargjöld meö almenningsvögnum
og svo mætti lengi telja, þessar
hækkanir dynja yfir dag hvern.
Allar þessar hækkanir, samtimis
þvf aö laun eru bundin, að undan-
skildum smávegis láglaunabót-
um, hafa valdiö svo stórkostlegri
kjaraskerðingu hjá öllum al-
menningi aö þess þekkjast ekki
dæmi áður. Og þetta hefur gerst á
afar skömmum tima. Þrátt fyrir
láglaunabæturnar kemur þessi
kjaraskerðing aö sjálfsögöu harö-
ast niöur á þeim, sem bjuggu viö
rýrust kjör fyrir og höföu minnst
aflögu, og nú er lagt til að sölu-
skattur hækki enn um eitt stig.
Eöli söluskatts er slikt, aö hann
bitnar mest á þeim, sem þurfa aö
annast framfæri stærstu fjöl-
skyldnanna, en hinar lágu launa-
Rœða Geirs
Gunnarssonar
við umrœður á
alþingi um
fjáröflun
til viðlagasjóðs
bætur dreifast hins vegar án til-
lits til þess. Sú fjárhæö, sem til
þeirra er variö, dreifist eftir tölu
þeirra, sem eru fyrirvinnur, en
ekki eftir framfærsluþunga. Það
er ærið mikill munur á þvi, hvort
aflaö er tekna með söluskatti þeg-
ar lffskjör eru aö batna eða hvort
söluskattur er hækkaður þegar
lifskjör eru aö versna meira en
áöur hefur þekkst og þegar al-
menningi duga naumast launin
fyrir brýnustu nauðsynjum, Þess
vegna var sérstaklega skylt að
leita annarra leiöa til úrlausnar á
málum Viölagasjóös, en þeirrar
aö hækka söluskatt, en hæstv.
rfkisstjórn hefur kosiö aö reyna
að þvinga jafnt sina eigin stuðn-
ingsmenn sem aðra til þess aö
standa aö hækkun þessa skatts
sem kemur harðast niöur á
bamafjölskyldum — haröar niöur
á barnafjölskyldum en öll önnur
skattheimta á sama tima og fjöl-
skyldubætur standa i stað og i
fjárlögum er gert ráö fyrir lækk-
un þeirra á miöju ári. Þessi ráö-
stöfun, aö hækka söluskatt er ekki
gerð meö sérstakri hliösjóö af
tekjuþörf Viölagasjóðs ef horft er
til lengri tima, heldur vegna
Seölabankans og timabundinnar
stööu Viðlagasjóös viö hann.
timabundinnar stöðu, sem unnt er
aö bæta og leysa með öörum hætti
eins og sýnt hefur veriö framá af
talsmönnum minni hluta fjár-
hagsnefnda I báðum deildum.
Sérstakar hörkuaðgeröir rikis-
stjórnarinnar I útlánamálum,
sem tilkynntar hafa verið ættu
einnig aö bæta stöðu viöskipta-
bankanna við Seðlabankann en
þeir skulda honum miklu meira
en Viölagasjóöur. Ætti þegar af
þeirri ástæöu ekki aö vera hin
sama þörf aö bæta á svo skömm-
um tlma aðstööu Viðlagasjóös viö
Seölabankann eins og hér er ætl-
unin að knýja fram með hækkun á
söluskatti sem bitnar harðast á
þeim sem hafa flesta á framfæri
sinu. A þá erfiðu aðstöðu þeirra,
sem viö þrengst kjör búa er ekki
bætandi, einkum þegar haft er I
huga, að enn eiga efnahagsráö-
stafanir rikisstjórnarinnar eftir
aö þrengja aö almenningi og
mikið má vera ef svo stórfelldar
og harkalegar aðgeröir bæöi I
verölagsmálum, launamálum og
útlánamálum á svo skömmum
tima eiga ekki eftir að valda svo
stórfelldum samdrætti aö af
hljótist atvinnuleysi, sem hæstv.
rikisstjóm þykist á sama tima
vera aö foröast. Það er svo i sam-
ræmi viö þennan þjösnahátt og
skort á samstarfsvilja I máli sem
sérstök ástæöa væri til aö leita
eftir samstööu um, aö háttvirtur
framsögumaöur fjárhagsnefndar
hefur ekki séö ástæöu til aö sinna I
neinu þeirri fyrirspurn sem ég
bar fram viö 1. umr. þessa máls
og óskaöi eftir aö háttvirt nefnd
leitaði svars viö. Það er þvi sýni-
lega ekki til neins aö endurtaka
hana. Hér á ekkert samstarf aö
hafa og engar upplýsingar aö
veita.
Þaö hefur verið höföaö til þess
aö þingmenn almennt hafi heitið
þvi aö styöja tekjuöflun til Viö-
lagasjóös og þvi veröi þeir að
samþykkja söluskattshækkun,
þar sem hæstvirtri rfkisstjórn
þóknist aö vilja leysa málið með
þeim hætti. Ég er ekki þeirrar
skoöunar, aö nokkur háttvirtur
alþingismaöur hafi nokkru sinni
gefiö fyrirheit um að standa að
hverskyns tekjuöflun, sem hæstv.
rikisstjórn kynni að vilja knýja
fram i þessu skyni. Hvar væru þá
mörkin? Ég býst t.d. ekki við þvi
aö margir háttvirtir alþingis-
menn hefðu með skirskotun til
fyrirheita talið sig skuldbundna
til aö afla fjár til Viölagasjóös
meö sérstökum skatti á barna-
fjölskyldur, ákveðinni skatt-
greiöslu á hvert barn. Um aðferð-
ir til tekjuöflunar hlýtur að þurfa
aö vera samkomulag, en hæstv.
rikisst jórn hefur ekkert gert til aö
leita þess, og sá skattur, sem hún
velur er I ætt viö barnaskatt, hún
velur hækkun skatts, sem leggst
þyngst á barnafjölskyldurnar I
landinu, þær fjölskyldur, sem nú
þegar hafa boriö þyngstu byrö-
arnar af efnahagsstefnu hæstv.
rlkisstjórnar. Ég tel mér ekki
skylt að sæta sllkri ákvörðun
hæstv. rikisstjórnar um aðferð til
tekjuöflunar, jafnvel þótt til Við-
lagasjóös sé. Háttvirtum þing-
mönnum er fullkunnugt um, að I
rauninni hefur verið meiri hluti
fyrir þvl meðal þingmanna aö
samþykkja afgreiöslu þessa máls
I samræmi viö tillögur minni
hluta fjárhagsnefnda beggja
deilda. Samt sem áður hefur
hæstv. rlkisstjórn valið þann kost
aö knýja fram söluskattshækkun,
sem ég tel vera óþarfa. Sölu-
skattshækkun, sem ég tel vera
knúna fram gegn raunverulegum
vilja meiri hluta háttvirtra
alþingismanna. Ég fyrir mitt
leyti mun ekki taka þátt I því, aö
aöstoöa hæstv. rlkisstjórn viö það
aö knýja fram þessi úrslit máls og
mun greiöa atkvæði gegn þessu
frumvarpi um söluskattshækkun.
ef felldar verða tillögur minni
hluta háttvirtrar fjárhagsnefndar
og ég tel jafnvel nóg að sam-
þykktur veröi einungis a-liður
þeirra, en lögin siöan framlengd
þegar gildistími þeirra er útrunn-
inn.