Þjóðviljinn - 24.04.1975, Síða 15

Fimmtudagur 24. april 1975. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 15
Frá 3, umrœðu um efnahagsmálafrumvarp ríkisstjórnarinnar:
Skila minna en 1/10
skattahækkunar til baka
Stjórnarþingmenn
hlaupa eftir fyrirmœlum
Verslunarráðs
segir Magnús Kjartansson
Á kvöldfundi neðri deildar al-
þingis i fyrrakvöld lauk 3. um-
ræðu um frumvarp rikisstjórnar-
innar um ráðstafanir i efnahags-
málum.
ÓlafurG. Einarssonmælti fyrir
nýjum breytingartillögum frá
fjárhags- og viðskiptanefnd (ým-
ist nefndinni allri eða meirihluta
hennar) og er sagt frá þeim á öðr-
um stað i blaðinu i dag.
Tölur Svövu
staðfestar
bað kom fram i ræðu Ólafs, að
hann kvaðst ekki vefengja þær
tölulegu upplýsingar, sem Svava
Jakobsdóttir setti fram á fundi
deildarinnar kvöldið áður varð-
andi þyngri skattgreiðslur ein-
stæðra foreldra heldur en hjóna
með sömu atvinnutekjur. En hins
vegar kvaðst hann vilja beita öðr-
um forsendum við þann saman-
burð og bera ekki aðeins saman
atvinnutekjur, heldur atvinnu-
tekjur að viðbættum greiðslum
frá tryggingastofnun, en þá yrði
útkoman önnur.
Á að skera niður
almannatryggingar?
Magnús Kjartansson sagði, að
á fundi nefndarinnar hefðu stjórn-
arandstæðingar (Magnús og
Gylfi) lagt til, að kveðið yröi á um
að niðurskurður fjárveitinga
bitnaði i engu á almannatrygg-
ingunum, en á þá tillögu hefði
stjórnarliðið alls ekki viljað fall-
ast. Sagði Magnús að þeir Gylfi
flyttu þvi tillögu um þetta.
Magnús spurði siöan, hvort það
væri máske meiningin að skerða
framlög til almannatrygginga og
minnti á, að fyrr um daginn hafði
stjórnarliðið fellt tillögu um að
aldrað fólk og öryrkjar fengju
sömu h'ækkun á lifeyri og verka-
fólk fær samkvæmt bráðabirgða-
samkomulaginu, eða kr. 4.900.-
Hlaupa frá
eigin tillögu
Þá skýrði Magnús frá þvi, að á
sinum tima hafi fulltrúar stjórn-
arflokkanna verið búnir að skýra
frá þvi i fjárhags- og viðskipta-
nefnd, að þeir myndu leggja til,
að hinn svokallaði verðhækkana-
stuðull i sambandi við afskriftir
fyrirtækja yrði lækkaður frá aug-
lýsingu fjármálaráðuneytisins úr
100% (sem þýðir allt að 31,5% af
stofnfé i afskriftir og flýtifyrn-
ingu) i 50% (sem þýðir allt að
26,25% af stofnfé i afskriftir og
flýtifyrningu yfir árið). Nú legðu
þeir stjórnarþingmenn hins vegar
fram tillögu um að verðhækkana-
stuðullinn yrði aðeins lækkaður i
70% frá auglýsingu fjármála-
ráðuneytisins (sem þýðir allt að
28,35% af stofnfé i árlegar af-
skriftirmeðflýtifyrningu). barna
hefðu stjórnarliðar þvi hlaupist
frá fyrri yfirlýsingum.Fulltrúar
Verslunarráðsins hafi mætt á
fundi hjá fjárhags- og viðskipta-
nefnd og mótmælt þar mjög harð-
vituglega öllum áformum um að
lækka verðhækkanastuðulinn niö-
ur i 50% frá auglýsingu fjármála-
ráðuneytisins. — Nú væri komið i
ljós, að stjórnarþingmennirnir i
nefndinni hafi beygt sig fyrir
kröfum Verslunarráðsins.
Gefinn kostur á
að fela stórgróða
Siöan lýsti Magnús tillögu, sem
hann flytur ásamt Gylfa Þ. Gisla-
syni, um að verðhækkunarstuð-
ullinn verði 50% þeirrar hækkun-
ar, sem fjármálaráðuneytið hafði
auglýst. Það er sá sami og stjórn-
arliðar i nefndinni höfðu áður boð-
að tillögu um af sinni hálfu.
Með þessu sagði Magnús, áð
aðeins væri ætlunin að prófa,
hvort stjórnarliðið væri fáanlcgt
til að standa við sinar eigin upp-
haflegu lillögur, — hvort þaö
treysti sér til að standa agnarlitið
uppi i hárinu á Verslunarráði ts-
lands. Og Magnús minnti á, að
megintillaga Alþýðubandalags-
manna, sem lögð var fram af
Lúðvik Jósepssyni og búið var að
fella af stjórnarliðinu, hafi hins
vegar gert ráð fyrir þvi, að lagaá-
kvæðin um flýtifyrningu og verð-
hækkunarstuðul virkuðu alls ekki
á þessu ári, en þannig yrðu há-
marksafskriftir aldrei meiri en
15% af stofnfé i stað 28,35% sem
stjórnarþingmenn nú leggja til.
Magnús Kjartansson lýsti sið-
an, hvernig atvinnurekendum er
gert kleift að fela stórfelldan
hagnað i rekstri fyrirtækja með
þeim fyrningareglum, sem i gildi
eru, og stjórnarliðið hyggst að-
eins breyta á mjög óverulegan
hátt.
Þannig er ætlunin að gefa at-
vinnurekendum kost á, að skjóta
stórfelldum hagnaði fyrirtækja
undan með lögmætum hætti og
sleppa þannig við allar skatt-
greiðslur af gróðamyndun, þar
sem bókhaldið stæði á núlli, þótt i
raun væri um mjög verulegan
hagnað að ræða.
Alþýðubandalagið
bendir einnig
á tekjuöflunarleiðir
Siðan vék Magnús, að þeim
fullyrðingum Sjálfstæðismanna,
að tillögur Alþýðubandalagsins
væru ábyrgðarlausar, þar sem
ekki væri lögð til tekjuöflun á
móti útgjaldaauka, sem þær til-
lögur gerðu ráð fyrir. Kvaðst
Magnús vilja mótmæla þessu og
minnti á, að i tillögum Alþýðu-
bandalagsmanna væri gert ráð
fyrir sparnaði er næmi 1500 milj-
Við birtúm hér stuttan kafla úr
itarlegu nefndaráliti Lúðviks
Jósepssonar um frumvarp rikis-
stjórnarinnar um ráðstafanir i
efnahagsmálum. Lúðvik segir:
Hækkun rekstrarútgjalda
1050 milj.
— Lækkun annarra
fjárveitinga 3.500 milj.
Nú boðar rikisstjórnin, að
lækka þurfi fjárveitingar frá ný-
lega samþykktum fjárlögum um
3.500 miljónir króna á þessu ári.
öll þessi lækkun útgjalda á aö
koma fram i fjárlögum til verk-
legra framkvæmda, eins og
skólabygginga , sjúkrahús-
bygginga, hafnargerða og flug-
vallargerða. Auk þess á svo að
skera niður vegaframkvæmdir i
stórum stil.
i frumvarpi rikisstjórnarinnar,
þvi sem hér liggur fyrir, kemur
skýrt fram, að þessi niður-
skurður. nær ekki til almennra
rekstrarútgjalda rikissjóðs og
ónum króna á rekstrarútgjöldum
rikisins, en án þess að sá sparn-
aður bitni á verulegum fram-
kvæmdum eða félagslegri þjón-.
ustu. Þá væri i tillögum Alþýðu-
bandalagsmanna lagt til að fjölga
skattþrepum og hækka þannig
tekjuskatt hátekjufólks. Breyttar
fyrningarreglur i samræmi við
tillögur Alþýðubandalagsmanna
myndu einnig gefa rikinu auknar
tekjur. — Og varðandi tillöguna
um fæðingarorlof allra islenskra
kvenna þá hafi Alþýðubandalagið
einnig lagt til ákveðna tekjuöflun,
— það er, að atvinnurekendum
væri gert að auka sinar greiðslur
til Tryggingastofnunar rikisins i
þvi skyni að mæta kostnaði vegna
fæðingarorlofs.
Hér er ekki um neitt ábyrgðar-
leysi að ræða, sagði Magnús,
heldur raunhæfar tillögur.
Um tillögu nefndarinnar varð-
andi það, að hækka heimildina til
erlendrar lántöku um 800 miljónir
króna vegna stofnlánasjóðanna,
sagöi Magnús að hún væri til
bóta, en næði þó allt of skammt
miðað við þá gifurlegu þörf, sem
um væri að ræða.
Hækka fyrst skatta
um 20 miljaðra
lækka svo um
1.3 miljarða
Þá minntist ræðumaður á þann
mikla ágreining, sem uppi væri
innan stjórnarflokkanna um
hvernig ætti að framkvæma boð-
aðan niðurskurð upp á 3500 milj-
ónir króna, og sagði að margir
stjórnarþingmenn héldu þvi
reyndar fram i persónulegum
viðræðum, að aldrei kæmi til
þessa mikla niðurskurðar þvi að
rikisstofnana. í greinargerð
frumvarpsins segir, að rekstrar-
útgjöld muni hækka frá áætlun
fjárlaga um 1.870 miljónir króna
sem bein afleiðing gengislækkun-
arinnar. Frá því er hins vegar
greint, að stjórnin geri sér vonir
um að geta komið i veg fyrir 820
miljónir af þeirri útgjaldahækk-
un, og verður þá enn eftir hækkun
rekstrarútgjalda sem nemur
1.050 miljónum króna. Sú lækkun
fjárveitinga — 3.500 milj. kr. —
sem siðan er ráðgerð, á þvi að ná
til annarra liða en rekstrarút-
gjalda.
Fiskveiðasjóð og
'Stofnlánadeild
landbúnaðarins vantar á 3.
mi|jarð
Þá er i frumvarpinu einnig
gerð grein fyrir lántökum stofn-
lánasjóða og ráögerðu starfsfé
þeirra. Þar kemur fram, að
ætlunin er að skera stórlega niður
ráðsöfnunarfé stofnlánasjóöanna
hann væri með öllu óframkvæm-
anlegur, — og væri þetta þvi að-
eins sýndartillaga.
Magnús ræddi nokkuð um alla
þá miklu auglýsingastarfsemi
sem stjórnarflokkarnir reyndu að
halda uppi i sambandi við það
sem þeir kalla skattalækkun upp
á 2000 miljónir króna. Það hafi
hins vegar verið ósköp hljótt um
það i stjórnarbiöðunum, að við af-
greiðslu fjárlaga var gert ráð
fyrir að skattar að meðtöldum út-
svörum hækkuðu uni yfir 20.000
miljónir, en mí væri aðeins verið
að skila til baka 1300 miljónum af
þessum 20.000 miljónum, þvi að
700 miljónir voru samkvæmt fjár-
lögum til ráðstöfunar varðandi
skattabreytingar.
t áróðri stjórnarflokkanna væri
varla á það minnst, þegar skattar
hækkuðu um 20.000 miljónir, en
það væri hins vegar blásið upp
sem stóratburður, þegar minna
en einum tiunda af þeirri upphæð
væri skilað til baka, en þetta væri
til marks um fádæma hræsni og
yfirdrepsskap.
Skylda rikisstjórnar
gagnvart A.S.i.
Þingmaðurinn kvað það sina
skoðun, að rikisstjórninni hafi
með tilliti til sinnar beinu aðildar
að bráðabirgðasamkomulaginu
um kjaramálin borið siðferðileg
skylda til að framkvæma skatt-
breytinguna i samræmi við óskir
Alþýðusambands Islands, — það
er að verja þessum tveimur
miljörðum til að draga úr hækkun
beinna skatta. Hins vegar kvaðst
Magnús vera þeirrar skoöunar,
að slik skipan gæti ekki verið
skynsamleg til frambúðar, — að
söluskattur væri svo langtum
veigameiri þáttur i tekjuöflun
rikisins, heldur. en tekjuskattur-
inn.
Þá skýrði Magnús frá þvi, að á
fundi fjárhags- og viðskipta-
nefndar neðri deildar hafi komið
tveir fulltrúar frá Alþýðusam-
bandinu og lýst þvi þar sem ósk
Alþýðusambandsins, að ákvæðið i
frumvarpinu um heimild til
handa rikisstjórninni um nokkra
lækkun söluskatts væri hreinlega
fellt niður.
Kvaðst Magnús hafa talið þá
afstöðu næsta furðulega, og það
á þessu ári.en það þýðir stöðvun
framkvæmda eða samdrátt i at-
vinnulegri uppbyggingu. Sem
dæmi um þennan niðurskurð má
nefna:
Fiskveiðasjóður telur sig þurfa
að hafa til útlána á árinu 1975
3.794 milj. kr. Sjóðurinn telur sig
vera skuldbundinn að veita lán
sem nema 3.368 milj. kr., en rikis-
stjórnin áætlar, að ráðstöfunarfé
sjóðsins verði 2.700 milj. kr.
Samkvæmt þessu er ráðgert að
Fiskveiðasjóður verði að stöðva
lánveitingar til framkvæmda,
sem nú eru i gangi, og að stöðva
vcrði með öllu ný lánsloforð. Af-
leiðingar slikrar stefnu yrðu
hrikalegar. Viðs vegar um land
hefur verið unnið að byggingu
nýrra frystihúsa og annarra fisk-
verkunarstöðva. Á nú að stöðva
þessar framkvæmdir eða seinka
þeim verulega?
Stofnlánadeild iandbúnaðarins
telur sig þurfa að hafa til útlána á
árinu 1975 rúmlega 1.800 milj. kr.
Rikisstjórnin hefur áætlaö deild-
hafi reyndar komið i ljós, að
þarna hafi alls ekki verið um til-
mæli frá Alþýðusambandinu að
ræða, þvi að engin samþykkt hafi
verið gerð i þá átt, hvorki i stjórn
Alþýðusambandsins eða i 9
manna samninganefnd þess.
Hlutur aldraðra
og öryrkja
I lok ræðu sinnar vék Magnús
Kjartansson siðan enn að þeim
atburði, sem gerst hafði i deild-
inni fyrr um daginn, er stjórnar-
liðið felldi tillögu hans um hækk-
un elli- og örorkulifeyris til jafns
við kauphækkun verkafólks
vegna bráðabirgðasamkomu-
lagsins. Sagöi þingmaðurinn, að
nú væri ekki verið að borga
verkafólki launahækkun
samkvæmt hækkun visitölu,
þannig að hækkun hvers og eins
væri i hlutfalli við það kaup, sem
hann hafði fyrir, — heldur væri
verið að borga öllu lágtekjufólki
einu og sömu upphæð hverjum
einstökum, óháð þvi hvort kaup
var áður t.d. 40 eða 60 þús. kr. á
mánuði, og þessi upphæð væri
langt fyrir neðan það,sem Kaup-
gjaldsvisitalan sagði til um. Við
svona aðstæður er það ósæmilegt
með öllu að aldrað fólk og öryrkj-
ar njóti ekki þessa sama réttar og
fái sömu krónutölu i slikar lág-
marksbætur. Það að ætla sér að
klipa af krónutölunni nú, verður
með engu móti réttlætt með þvi,
að lifeyrisgreiðslurnar hafi ein-
hvern timan áður aðeins hækkað
svo að þær héldu sama hlutfalli af
verkamannakaupi, þvi að þá var
almennt samið um hlutfallslega
hækkun kaupsins miðað við það
sem menn höfðu fyrir, en ekki um
eina og sömu krónutölu eins og nú
á að gilda um allt lágtekjufólk —
nema lifeyrisþegana, sem margir
hverjir hafa einmitt úr allra
minnstu að spila.
Magnús Kjartansson kvaðst
vilja visa á bug öllu tali um að út
kæmi full hækkun, þegar um væri
að ræða tvo einstaklinga i hjóna-
bandi, sem bæði nytu elli- eöa ör-
orkulifeyris. Ástæða væri til að
minna á, aðþað væru aðeins rúm-
lega 2000 hjón á landinu, sem bæði
nytu ellilifeyris, en hins vegar yf-
Framhald á 17. siðu.
inni starfsfé sem nemur 754 milj.
króna. Samkvæmt þvi yrði Stofn
lánadeildin að stöðva nær allar
lánveitingar til vinnslustöðva
landbúnaðarins og neita nýjum
lánbeiðnum vegna vélakaupa og
ýmissa framkvæmda bænda.
Verði staðið að fjáröflun til
stofnlánasjóða atvinnuveganna á
þennan hátt, er augljóst, að
stöðva á þá uppbyggingu i at-
vinnúlifinu úti um land sem
unnið hefur verið að.
50% samdráttur í vega-
og brúargerð
Vegaáætlun fyrir árið 1975 hef-
ur nýlega verið lögð fram á Al-
þingi. Samkvæmt henni er gert
ráð fyrir að minnsta kosti 50%
niðurskurði að magni til i vega-
og brúarframkvæmdum frá þvi,
sem áður hafði verið áætlað.
Þessi dæmi nægja til að sýna
hvert er stefnt með samdráttar-
stefnunni, en mörg fleiri dæmi
mætti nefna.
Úr greinargerð Lúðvíks Jósepssonar:
Stofnlánasjóð skortir stórfé
Rekstrarútgjöld ríkisins munu hœkka en framkvœmdir dragast saman