Þjóðviljinn - 31.08.1975, Síða 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 31. ágúst 1975.
Umsjón: Vilborg Haröardóttir
Fá sveitakonur
aö vera í
stétta rfélagi ?
Auövitaö eiga allir aö geta vet--
ið í stéttarfélagi samkvæmt sinni
atvinnu og allir landsmenn eiga
jú að hafa aðgang aö llfeyris-
sjóöi... Eða hvaö? Hvernig er
þessu varið meö húsmæöur, sem
eiga þess ekki kost vegna barna-
fjölda eöa skorts á dagheimilum
aö stunda atvinnu utan heimilis?
Og hvernig er þessu varið meö
sveitakonurnar, sem stunda
framleiöslustörf i landbúnaöinum
viö hlið eiginmanna sinna,
bræðra, feðra eöa sona, en teijast
þó ekki bændur nema þær séu
hinn skráöi „eigandi” viökom-
andi bús?
Á undanförnum árum hefur
gætt vaxandi óánægju meðal
sveitakvenna vegna þess hve llt-
ils vinnuframlag þeirra er metið
á opinberum vettvangi og vegna
þess hve litilla félagslegra rétt-
inda þær njóta. Þannig eiga þær
t.d. ekki aðgang að sínum eðlilegu
stéttarfélögum, þ.e. búnaðarfé-
lögum hreppanna og eru þarmeð
hvorki kjörgengar né hafa kosn-
ingarétt til búnaðarþings, þar
sem flest þau mál er mestu varða
stétt þeirra og hag eru ráðin, né
heldur geta þær tekið þátt I þing-
um Stéttarsambands bænda
nema sem áheyrendur i fylgd
með eiginmönnum sinum.
Það er þó fyrst á þessu ári sem
sveitakonur hafa látið heyra
verulega i sér opinberlega i þessu
sambandi — hvort sem kvennaár
Sþ á þar einhvern hlut að máli eða
ekki. Og er nú svo komið, að á
aðalfundi Stéttarsa mbands
bænda, sem haldinn er að Laug-
arvatni þessa helgina verður að
taka til umræðu aðild bænda-
kvenna að bændafélögunum. A
þessum fundi verður jafnframt
haldið upp á 30 ára afmæli stétt-
arsambandsins og væri vel við
hæfi að opna féiögin og samband-
ið konum á þeim timamótum.
fundum á mismunandi stöðum á
landinu um þetta efni. Mundi
verða reynt að samræma þær til
ályktunar á landsfundinum, en
TIL UMRÆÐU Á AÐALFUNDI
RSAMBAND
AÐ LAUGARVATNI
Konur um 100 af 5000
viðurkenndum
Að visu kom fram i viðtölum
bæði við Gunnar Guðbjartsson
formann Stéttarsambands bænda
og Agnar Guðnason blaðafulltrúa
þeirra, að félögin eru ekki alger-
lega lokuð konum, þ.e. þær konur,
sem eru skráðar eigendur búa,
mega vera i félögunum. Af 5000
skráðum bændum eru þannig um
100 konur, en þær eru allar ekkj-
ur, sem tekið hafa við búi að eig-
inmönnum sinum látnum, eða ó-
giftar konur. Þar sem hjón reka
bú saman eru það nær undan-
tekningalaust karlmennirnir sem
skráðir eru eigendur.
Gunnar Guðbjartsson taldi, að
ekki mundi standa á forráða-
mönnum bændasamtakanna að
veita konum aðgang að þeim og
greinilega væri áhugi fyrir hendi,
þvi fyrir landsfundinum lægju
einar 5—6 tillögur frá kjörmanna-
það væri hinsvegar spurning áður
en til framkvæmda kæmi hvaða
annmarka þyrfti að hefla til að
hægt væri að setja reglur sem
ekki yrðu umdeildar.
Þá taldi Gunnar einnig áriðandi
i þessu sambandi, að samræming
færi fram á ákvæðum um kosn-
ingarétt og kjörgengi hjá stéttar-
sambandinu annarsvegar og
Búnaðarfélagi Islands hinsvegar.
öðruvísi reglur
um karla
Þrátt fyrir strangar reglur
varðandi aðild kvenna að búnað-
arfélögunum virðist horft i gegn-
um fingur þegar um karla er að
ræða. 'Þannig geta ýmsir karlar
verið í búnaðarfélögum þótt þeir
séu ekki skrifaðir fyrir búi og við-
urkenndu þeir það báðir, Agnar
og Gunnar. Þessir karlar eru t.d.
þeir sem starfa á vegum bænda-
samtaka, þeir sem eru búnaðar-
ráðunautar og þeir sem eru með
einhverja búvöruframleiðslu, en
búa i þéttbýli og stunda aðra að-
alatvinnu.
Er ekki að undra þótt sveita-
konunum, sem hafa bústörf að
aðalatvinnu sárni þetta, enda
harðlega gagnrýnt af þeim. M.a.
segir orðrétt i niðurstöðum
starfshóps sem fjallaði um efnið
„Húsmóðir í dreifbýli á Kvenna-
' ársráöstefnunni 1975, að Hótel
Loftleiðum i sumar:
„Starfshópurinn itrekar við
Búnaðarfélag Islands þá áskorun,
að bóndakonur fái inngöngu i fé-
lagið. Forsenda þessa máls er, að
fjöldi sveitakvenna sótti um inn-
göngu i búnaðarfélag i sveit sinni,
en fengu synjun vegna þess að
þær eru ekki skráðar fyrir lög-
býli. Sætir það furðu kvennanna,
að ákvæði þessi ná ekki yfir karl-
menn, þar sem vitað er um fjölda
karlmanna, sem sitja kjörgengir i
búnaðarfélögum án þess að vera
skráðir fyrir lögbýli. Og finnst
okkur það litið jafnrétti. Eins er
endurskoðunar þörf á lögum um
lifeyrissjóð bænda varðandi rétt-
arstöðu bændakvenna við sjóð-
inn”.
Sunnlenskar reiðar
Framsögumaður um þetta efni
á kvennaársráðstefnunni var Elin
Aradóttir frá Brún i Suður-Þing-
eyjarsýslu, en málið hefur verið
rætt á fundum kvenfélagasam-
bandanna bæði sunnan*og norð-
anlands. Að þvi er Hólmfriður
Péíursdóttir i Reynihlið i Mý-
vatnssveit sagði Þjóðviljanum
urðu mjög fjörugar umræður um
þetta mál þar nyrðra og voru
kvenfélagskonurnar, a.m.k. I Mý-
vatnssveit, sammála um að að-
gangur að búnaðarfélögunum
væri sjálfsagður réttur þeirra.
Hinsvegar sagði Hólmfriður, að
reglurnar virtust mismunandi
eftir félögunum, þannig hefðu
konur fyrir norðan t.d. rétt til að
fara á fundi i stað eiginmanna
sinna ef þeir væru fjarverandi og
teldust þá fullgildar. Fyrir utan
félagslega aðstöðu og lifeyris-
sjóðsréttindi eða réttindaleysi
taldi Hólmfriður tilhögun skatta-
mála bænda og bændakvenna
mjög óréttláta og sendi kvenfé-
lagið i Mývatnssveit frá sér i vor
skorinyrta ályktun um það efni.
Sveitakonur sunnanlands hafa
þó gengið lengst og á aðalfundi
Sambands sunnlenskra kvenna
sl. vor voru samþykktar einarðar
áskoranir á bændasamtökin um
aðild kvenna að búnaðarfélögum
hreppanna. Voru áskoranir þessa
efnis sendar fyrrihluta júni til
Búnaðarsambands Suðurlands,
Stéttarsambands bænda og Bún-
aðarfélags íslands. Sagði Sigur-
veig Sigurðardóttir fráfarandi
formaður Sambands sunnlenskra
kvenna það enda meira en litið öf-
ugsnúið, að meðan sveitakonur
fengju ekki aðild væru dæmi þess,
að þeim væru þó falin trúnaðar-
störf i þágu búnaðarfélaganna.
Væru sunnlenskar sveitakonur
reiðar yfir réttindaleysi sinu,
sagði hún.
Allsherjarúttekt
Núverandi formaður sam-
bandsins, Sigurhanna Gunnars-
dóttir á Læk i ölfusi lagði einnig
áherslu á það i viðtali við blaðið,
hve landbúnaðarstörf kvenna
væru vanmetin og að nauðsynlegt
væri að fram færi könnun á starfi
sveitakvenna og aðstöðu þeirra.
Um slika könnun var lika fjall-
að á kvennaársráðstefnunni og
þar skorað á Kvennaársnefnd að
láta fara fram „könnun á starfs-
högum húsmóðurinnar i sveit,
vinnuskiptingu og almennri að-
stöðu konunnar i landbúnaðar-
störfum”. 1 niðurstöðum starfs-
hópsins um „Húsmóður i dreif-
býli, sem Sigurhanna var ritari
fyrir, segir ennfremur m.a.:
„Það virðist augljóst, að van-
mat rikir á störfum kvenna i
landbúnaðarstörfum. 1 skýrslu
um jafnrétti kynjanna er til dæm-
is varla minnst á sveitakonuna.
Framlag bændakonunnar til
heildartekna búsins er metið til
15%, en i reynd er þetta hrein
Framhald á 18. siöu.
ORÐ
í
BELG
Spegilmynd
þjóðarinnar?
Helga sendir meðfylgjandi
klausu úr leiðara Morgun-
blaösins fyrir nokkru og spyr,
hvort ekki finnist fleirum en
sér vanta i upptalninguna til
að hægt sé að tala um „spegil-
mynd” af þjóðinni. Og þvi
miður, segir hún, er ég hrædd
Til skamms tíma var
þingi nánast spegilmynd af
þjóðinni sjálfri. Þingmenn
komu úr flestum starfs-
stéttum þjóðarinnar og
höfðu náin tengsl við at-
vinnugreinar þjóðarbús-
ins, enda virkir þátttakend-
ur í atvinnulifinu. Þá sátu
bændur á þingi, sjómenn,
iðnaðarmenn, verzlunar-i
nnenn og embættismenn. y
um, að svona álit sé ekki ein-
skorðað við Morgunblaðið,
heldur hefði mátt búast við á-
lika upptalningu hjá leiðara-
höfundum annarra blaða lika,
nema Þjóðviljinn hefði
kannski bætt verkamönnum
við.
Hversvegna
eftirsóttar?
Hafið þið tekið eftir, að sá
siðui að hafa starfsauglýsing-
ar kynbundnar er að magnast
ef nokkuð er? skrifar G.L. í
fyrra virtist um skeiö koma
upp nokkur hreyfing meðal
fyrirtækja og opinberra stofn-
ana að auglýsa eftir stárfs-
fólki án þess að tilgreina hvors
kyns það skyldi vera, en nú sér
maður varla orðið slikar aug-
lýsingar i blöðunum nema um
sé að ræða ókynbundin starfs-
heiti (t.d. kennari, endurskoð-
andi, gjaldkeri).
Annað: Það er auglýst þessi
býsn eftir stúlkum.Eitt fyrir-
tækið auglýsti t.d. eftir ekki
færri en fimm stúlkum sama
daginn. Skyldu þeir vera á
móti karlmönnum þar? Eða
vera svona æstir i aö hafa nóg
af ungum, sætum stúlkum i
kringum sig? Þvi miður, ligg-
ur mér við aö segja, eru þaö
vist ekki einu sinni svo nátt-
úrulegar hvatir sem liggja að
baki þvi hve stúlkur eru eftir-
sóttar. Hitt halda atvinnurek-
endur sig vita, að þeir komist
upp með að greiða konum
lægra kaup en körlum og
„stúlkum” enn lægra en „kon-
um” vegna lægri aldurs.
Afgreiðslurna&ur
Viljum ráða röskan algreiðslumann sem
I Stúlka óskast
til starfa við spjaldskrá og nðtuskriftir hjé
Ræstingakona
Ræstingakona óskast til starfa við St.
Aukavinna
Þekkt fyrirtæki ðskar eftir röskri stúlku
^eða fullorðinni konu í vetur til afgreiðslu i
Stulka
Reglusöm stúlka óskast strax til af-
*
Oskum eftir að
ráða nú þegar
, 2LStÚIKur til afgreiðslustarfa í Hafnarstræti
1 7 og að Suðurlandsbraut 20. Stúlku til
að starfa á Ijósmyndavinnustofunní’við
sjálfvirka kóperinavél.
Stújku í pökkunardeild á Ijósmyndavinnu-
stofu.
• Stúlku-frá septemberbyrjun til símavörslu
! og bókunar pósts. ,
Upplýsingar á skrifstofunni — ekki I
sfma.
Læt fylgja nokkur dæmi, öll
úr sama tbl. Morgunblaðsins.
G.L.
Þar mátti ekki
vera kona
Og hér kemur annað bréf
um mismunun til atvinnu
vegna kynferðis, nema hér er
dæmið öfugt, krafist menntun-
ar — og laun þá væntanlega
greidd samkvæmt þvi — en
konu ekki treyst i starfið:
„Um daginn heyrði ég sögu
af ungri konu með flunkunýtt
háskólapróf (og það af stærri
gerðinni), sem fór og sótti um
vinnu hjá þjónustufyrirtæki
hér i bæ. Eftir nokkurt vafstur
og vifillengjur kom ráðningar-
stjóri fyrirtækisins sér loks að
þvi að segja henni, að hún
skyldi ekki gera sér vonir um
starfið, þar eð hún væri kona.
Min rauk á dyr — en hefur sið-
an ekkert gert i málinu svo ég
viti. Þá er spurningin, er eitt-
hvað hægt að gera i svona
máli? Og þá kemur orðið, sem
ég ætlaði að leggja i belginn:
Til er lagakrókur, svo til
nýr, hann er i lögum um jafn-
launaráð (nr. 37 frá 24. april
1973, 2. gr) og hljóðar svo:
„Atvinnurekendum er óheim-
ilt að mismuna starfsfólki eft-
ir kynferði. Gildir þetta ekki
aðeins um launagreiðslur,
heldur um hvers konar grein-
armun, útilokun eða forrétt-
indi vegna kynferðis. óheimilt
er að skerða jafnrétti kynj-
anna til atvinnuráðningar og
skipunar i starf, hlunninda,
vinnuskilyrða og hækkunar i
starfi”. (Leturbr.min). Ætli sé
nokkur sjens að ná rétti sinum
með þessum lagabókstaf, þeg-
ar slengt er beint framan i
mann: Af þvi að þú ert kona?
Þolendur sliks athæfis gætu
e.t.v. snúið sér til Jafnlauna-
ráðs og athugað með það, —
ekki er ég klár á, hverjir sitja i
þvi, en þið gætuð kannske upp-
lýst það á siðunni?
Lára.”
Jú, Lára. Ég held að þeir
sem verða fyrir sliku ættu ein-
mitt að snúa sér til jafnlauna-
ráðs og kvarta. Kannski gætu
þeir ekki vegna skorts á vitn-
um sannað atburðinn ef i rétt-
arsal kæmi, en bara það að
kvartaðsé til jafnlaunaráðs og
það geri e.t.v. athugasemdir
eða a.m.k. fyrirspurnir gæti
orðið til að atvinnurekendur
og ráðningastjórar hugsuðu
sig um tvisvar áður en þeir
létu svonalagað útúr sér. Þvi
miður er ég hrædd um að þeir
reyndu eftir sem áður að mis-
muna fólki eftir kynferði, þótt
ekki yrði jafn umbúðalaust og
þar kemur bæði til kasta jafn-
launaráðs og okkar allra að
vera á verði. Kyngreindar
starfsauglýsingar eru ein leið-
in, en varðandi þær hefur
komið i ljós að menn eru ekki
á eitt sáttir um túlkun jafn-
launaráðslaganna. Liklega
eru þau ekki nógu eindregin i
orðalagi.
I jafnlaunaráði eiga sæti eft-
irtalin: Guðrún Erlendsdóttir,
form. ráðsins, Áslaug
Thorlacius, Haraldur Ólafs-
son, Ólafur Jónsson og Þórunn
Valdimarsdóttir.
—vh