Þjóðviljinn - 09.10.1975, Page 7

6 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 9. október 1975.
Fimmtudagur 9. október 1975. ÞJÓÐVILJINN — SIDA 7
Ráðstefna Sameinuðu
þjóðanna um glæpi:
Atferli fjöl-
þjóöa hringa
glæpsamlegt
Fimmta ráðstefna á vegum
Sameinuðu þjóðanna um glæpi og
meðhöndun lögbrota var haldin i
Genf i siðasta mánuði. Þar var
komist að þeirri niðurstöðu að
glæpamennska yrði stöðugt
viðtækari og ruddalegri.
Ráðstefnuna sóttu yfir þdsund
dómarar, lögreglumenn og sál-
fræðingar frá 99 rikjum.
Upphaflega hafði verið fyrir-
hugað að halda ráðstefnuna i
Toronto, en stjórn Kanada hætti
við að gerast gestgjafi ráðstefn-
unnar af ótta við mótmæla-
aðgerðir af hálfu gyðinga, en
tsraelsstjórn gramdist mjög að
PLO, a 11 s h e r j a r s a m t ö k
palestinumanna, fengu aðild að
henni. Hætti Israel við þátttöku i
ráöstefnunni af þessum sökum.
Auðhringar
fordæmdir
Ráðstefnan varð sammála um
að fordæma pyndingar af hálfu
hers og lögreglu, en að öðru leyti
tók hiin engar eiginlegar
ákvarðanir. Hinsvegar fóru fram
Sportbáta-
eigendur
stofna
félag
Fimmtudaginn 18. september
komu um 100 sportbátaeigendur
og áhugamenn saman i hiisi
Slysavarnafélagsins á Granda-
garði. Tilgangurinn með fundin-
um var stofnun félags um hags-
munamál sportbátaeigenda.
Undirbúningsnefnd hafði starfað
um nokkurt skeiö og áttu sæti i
henni þeir Hafsteinn Sveinsson,
Hörður Guðmundsson og örlygur
Hálfdanarson.
Hafsteinn Sveinsson setti firnd-
inn fyrir hönd undirbúnings-
nefndar en Orlygur Hálfdanarson
stýrði fundinum og gerði grein
fyrir störfum undirbúningsnefnd-
ar. Aðstaða fyrir báta af þessu
tagi er engin i Reykjavik og kom
fram mikill áhugi fundarmanna
fyrir þvi að bót yrði ráðin þar á.
Kosin var stjórn félagsins og
starfsnefndir og samþykkt lög,
sem undirbúningsnefndin hafði
samið. f lögum félagsins segir
m.a. að tilgangur þess sé að efla
samvinnu sportbátaeigenda og
vinna aö hagsmuna- og öryggis-
málum þeirra. Þeim tilgangi
hyggst félagið ná með þvi m.a.
A) Að beita sér fyrir fullkom-
inni sjósetningar, - geymslu- og
bryggjuaðstöðu i Reykjavik.
B) Að ná fram hagstæðum kjör-
um á tækjum og rekstrarvörum..
C) Að stofna öryggismálanefnd
er i samráði við félagsstjórn efni
til námskeiða i undirstöðuatrið-
um sjómennsku og öryggismála,
og hvetji félagsmenn til þess að
fara ætið eftir settum reglum.
Einkunnarorð félagsins eru:
SAMHJÁLP Á SJO
Þar sem hiö nýstofnaða félag
hefur að vonum ekki getað komiö
sér upp . skrifstofu þá hefur fyrir-
tækið Seifur hf. Tryggvagötu 10,
Rvk. góöfúslega tekiö að sér að
annast innritun nýrra félaga og
veita upplýsingar um félagið.
viðtæki skoðanaskipti um hinar
ýmsu aðferðir til að berjast gegn
glæpastarfsemi og koma i veg
fyrir hana, svo og um starf
dómstóla.meðferð fanga og nýjar
refsiaðferðir.
Ráðstefnan fordæmdi
fjölþjóðlega auðhringa fyrir
kerfisbundið og skipulagt arðrán
á fátækum löndum, og leit
ráðstefnan á slíkt athæfi sem
glæpsamlegt, þótt það annað
veifið færi fram lögum sam-
kvæmt.Þetta er i fyrsta sinn að
arðrán auðhringa hefur veriö
flokkaö undir glæpi á
ráðstefnum sem þessari, en gert
er ráð fyrir að málið verði aftur
tekið upp á alþjóðlegum ráðstefn-
um um glæpastarfsemi. Gagn-
rýninni var fyrst og fremst beint
gegn þvi hátterni hringanna að
ákveða verðlag á vörum áður en
vöruskiptin færu fram og beita til
þess áhrifum systurfyrirtækja i
hinum ýmsu löndum. Þetta færði
hringunum möguleika á að
komast vel frá skattálagningu og
hagnyta sér ódýrt vinnuafl.
Samfélags-
leg kreppa
„Venjuleg” glæpastarfsemi
var einnig tekin fyrir.
Fulltrúi Brasiliu, Heleno
Fragoso, sagði að glæpir væru
framdir af stöðugt meiri rudda-
skap og grimmd, og færi þeim
einnig fjölgandi. Hann sagði
einnig að/Iita mætti á glæpina
sem ytri merki kreppu i sam-
félagslegri stefnu nútimaþjóð-
félaga og minntist i' þvi sambandi
á þjóðfélagshópa, sem stöðugt
verða að þola það að njóta einskis
af ávöxtum framfara.
„Þetta fólk getur fengið þá hug-
mynd, að löglegar aðferðir séu
ófullnægjandi,” sagði Fragoso.
,,0g þá fer það að lita á ofbeldi
sem þægilega úrlausn. Þetta of-
beldishugarfar virðist oft vera
samfara þvi að rikjum mistekst
að reka stefnu, sem æskan telur
sig geta átt hlutdeild i.”
Eiturefni og þó sérstaklega
áfengi er mikill afbrotahvati.
Þannig sýna skýrslur að
meirihluti manndrápara og
morðingja voru ölvaðir, þegar
þeir frömdu glæpi sina.
Fragoso lagði einnig áherslu á,
að á siðustu tíu árin hefði glæpum
frömdum af konum fjölgað
hraðar en glæpum karla. Hann
hélt þvi fram að það gæti stafað af
þvi að konur hefðu litla mögu-
leika á þátttöku i þjóðfélags- og
efnahagsmálúm til jafns við
karla.
Hvað er
hryðjuverk?
Ekki urðu menn sammála um
þaö á ráðstefnunni hvernig
skilgreina bæri hugtakið
„hryðjuverkastarfsemi”
(Terrorisma).Þó tókst að ná sam-
komulagi um að hryðjuverk
teldust verk, sem framin væru af
einstaklingum eöa hópum, sem
hefðu persónulegan ávinning
fyrir markmið — eða þá
verknaðir sem framdir væru af
geðbiluðum mönnum.
Nokkrir fulltrúar afsögðu að
taka til greina að slik verk frámin
af mönnum, sem hefðu siðrænt
takmark, gætu talist hryðjuverk.
Samkomulag náðist hins vegar
um að herða bæri refsingar fyrir
eiginleg hryðjuverk, svo og að
hverri stjórn væri i sjálfsvald sett
hvort hún tæki þátt i alþjóðlegum
aðgerðum gegn einstökum
hryðjuverkamönnum.
(Byggt á AFP
Nýkapitalisminn er ööru
fremur skapaður af ódýrri
olíu og hann hefur þrifist á
henni undanfarin25—30 ár.
Olian hefur verið svo ódýr
orkulind að hugsun um
sparnað og skynsamlegt
val milli orkulinda með
tilliti til endingartíma
þeirra hefur ekki komist
að. Olíukreppan sem reið
yfir heiminn fyrir tveim
árum var óhjákvæmileg
útkoma af þróun undan-
farinna áratuga og hún er
eitt af fleiri vitnum um
allsherjar kreppu
nýkapitalismans.

Olían
skapaði
nýkapítalismann,
hrynur hann
með þverrandi
olíu?

A

«T-?/ísí-F-'s‘
9‘
hið siðari hafi verið háð hinu
fyrra.
En á árunum frá 1950 hefur
hlutfalliö á milli þjóðarfram-
leiðslu og orkunotkunar alveg
snúist við. Aukning orkunotkunar
á mann varð meiri en vöxtur
þjóðarframleiðslu á mann.
Þvi er haldið fram að hin ódýra
olia hafi hamlað gegn tækni-
nýjungum á ýmsum sviðum og
vera kunni að hún hafi i reynd
snúist gegn efnahagslegum fram-
förum. Og i seinni tið hefur það
orðið bandarikjamönnum
umhugsunarefni að margar iðn-
væddar þjóðir eyða þriðjungi til
helmingi minni orku á ibúa en
bandarikjamenn. Orkueyðslan á
mann i Bandarikjunum er 6
sinnum meiri en meðaltalið i
öllum öðrum löndum heimsins.
Af hverju
ekki methanol?
ögöngum hins nýtkapitaliska
efnahagskerfis sem Bandarikin
hafa forustu fyrir að móta I sinni
mynd hefur verið lýst með þver-
stæðunni: peningarnir hafa vald
á þjóðfélaginu i stað þess að þjóð-
félagið hafi vald á peningunum.
Peningavaldið gerir ekki þær
langsæju áætlanir um skipu-
BRUÐL MEÐ AUDUNDIR ER
UNDIRSTAÐA AUÐVALDSINS
Það er nú komið úr tisku um
sinn að tala um „oliukreppu”, —
með þvi orði er fyrst og fremst átt
við það ástand sem varð á
Vesturlöndum við styrjöld israela
og araba haustið 1973 og náði all-
langt fram á næsta ár, þrátt fyrir
-skammvinn vopnaviðskipti.
Arabar höfðu uppi aðgerðir gegn
ýmsum þeim rikjum sem þeim
þótti draga um of taum israela og
beittu i þvi sambandi „oliu-
vopninu” með minnkandi sölu á
hinum dýrmæta vökva eða
afgreiðslubanni. En samtimis
þessu færðu OPEC-löndin, rikin i
samtökum oliu-útflutningslanda,
sig upp á skaftið með frekari
kröfugerð um meiri hlutdeild i
oliugróðanum sem löngum var
vitað að heföi flotið til vestrænna
oliuhringa. í skjóli striðsins var
útflutningsverð hráoliunnar
hækkað mjög verulega.
Það verður ekki erindi þessa
pistils að rekja það sundur
hvernig oliuhringarnir fóru út úr
viðskiptunum við OPEC, enda
hefur það margoft veriö gert og
verður enn á dagskrá um hriö.
Það nægir að minna á þá stað-
reynd að i kjölfar „oliukrepp-
unnar” sýndu opinberir reikn-
ingar oliufélaganna meiri ágóða
en nokkru sinni fyrr. Hér er
ætlunin að dvelja viö annaö
vandamál, nefnilega oliubúskap-
inn sem veigamikinn þátt i þvi
efnahagskerfi Vesturlanda sem
orðið „nýkapitalismi” visar til.
Þverstæða í hagkerfinu
Sé aðeins litiö á oliukreppuna
sem sundarfyrirbrigöi og beina
afleiðingu af óbilgjarnri pólitik
nokkurra arabalanda, mætti ætla
að lækning kreppu þessarar væri
fólgin i samræmdum aðgerðum
gegn yfirgangi araba þannig að
OPEC væri komið á kné. En ekki
þarf lengi að hugleiða málið til áð
komast að þeirri niðurstöðu að
verðlækkun á oliu til framleiðslu-
landa niður á hið fyrra stig mundi
litlu breyta þegar til lengdar
lætur. Þá gengi aðeins enn fljótar
á takmarkaðar birgðir jarðar-
innaraf oliu, og mannkynið stæöi
uppi oliulaust eftir sem áður ein-
hvern tima á fyrri hluta 21. aldar
— ef ekki fyrr.
1 ljósi takmarkaðra birgða var
siður en svo nokkuð óeðlilegt við
mikla verðhækkun á oliu og það
út frá reglum þeirrar hagfræði
sém öllu fremur er ambátt hins
„frjálsa markaðskerfis”.
„Skortur” er talinn réttmæt for-
senda verðhækkunar. En ef mikil
slagsiða kemur á vestrænt hag-
kerfi vegna hækkunar oliuverðs,
er það ekki sönnun þess að hag-
kerfið ráði ekki við innborin
vandamál þess sjálfs? Er ekki
oliukreppan þvi kreppa sjálfs
kapttalismans?
Bandariskt vald
plús olía
Atvinnulif og allur búskapur
Vesturlanda er óneitanlega mjög
háð oliu, mikilli og ódýrri oliu. En
þetta er tiltölulega nýtt i sögu
auðvaldsins og er þetta raunar
fylginautur vaxandi bandariskra
áhrifa i efnahags- og stjórn-
málum heimsins. Lenin sagði
sem frægt er orðið að
kommúnisminn væri sama og
sovétvald plús rafvæðing. Með
svipuöum rétti má segja að
nýkapitalisminn sé sama og
bandariskt vald plús olia.
Fyrir 50 árum var séð fyrir
aðeins 14% af orkuþörf Banda-
rikjanna meö oliu. Hlutfallið var
miklu lægra i öðrum iðnvæddum
löndum. 25 árum siðar var olian
komin upp i þriðjung. Og enn 20
árum eftir það var hlutfall
oliunnar (ásamt jarðgasi) komið
upp i 60% af orkuþörfinni i
Bandarikjunum.
6% mannkyns meö
33% orkunnar
Á siðustu 25 árum hefur oliu-
eyðsla i Bandarikjunum þre-
faldast, en á sama tima hefur hún
15-faldast i Vestur-Evrópu og 60-
faldast i Japan. Eigi að siður hafa
Bandarikin langt forskot yfir alla
aðra hvað snertir notkun — eða
öllu heldur sóun — oliu. Árið 1973
eyddu Bandarikjamenn einum
þriðja hluta allrar þeirrar orku
sem það ár vpr framleidd i ver-
öldinni. Fyrir alla þessa orku
greiddu bandarikjamenn aðeins
sem svarar 4% af þjóðartekjum
sinum. Og til þess að sýna hversu
mjög hallar á aðra ibúa jarðar-
kringlúnnar nægir að nefna að
bandariska þjóðin er aðeins 6%
jarðarbúa.
Hagvöxturinn
niöurgreiddur
Astæðan fyrir þvi að hlutdeild
oliunnar hefur vaxið svona gifur-
lega er ekki fyrst og fremst
tæknilegs eðlis, heldur hitt að hún
var svo ódýr. Og ódýr var hún
vegna þess að fátækar þjóöir voru
rændar mikiivægustu auðlindum
sinum án þess aö eðlilegt
markaðsverð kæmi fyrir. Ránið
var framkvæmt af sjö-höföa
þursa fjölþjóðlegu oliufélaganna
með virkum stuðningi Bretlands
og Bandarikjanna, sameinuðu
auðvaldi og hervaldi þessara
voldugu rikja.
Eftir heimsstyrjöldina siöari
varð olian blóðgjöf Vesturlanda
og Japans. Sumir hyggja að nær
samfeldur hagvöxtur þessara
ianda frá þvi um 1950 hafi að
miklu leyti byggst á auöi oliu-
landanna, að minnsta kosti hafi
olian veriö drjúg til að greiða
niður kostnaðinn af þenslu efna-
hagslifsins. Það sést raunar best
á þeim tölum sem nefndar voru
hér á undan um hlutdeild oliunnar
i búskap Bandarikjanna gagnvart
búskap annarra landa og I orku-
búskapnum vestra yfirleitt, hvað
þvi fer fjarri að byrðum af orku-
kostnaði sé skipt réttlátlega
niður, hvað þá þeirri auðlegð sem
orkan gefur.
Lofgerð um kol
Sá hagfótur sem byggir á
oliunni er býsna valtur. Og það er
hinn mikli munur frá þvi sem
rikti á dögum hinnar klassisku
iðnbyltingar. Kolin eru i sjálfu sér
ekki eins áhættusöm vara og
olian.. Þau gangast ekki undir
neina sérstaka vinnslu eftir að
þau hafa verið numin úr skauti
jarðar eins og er með oliuna.
Kolanámur eru mjög dreifðar um
löndin og þau eru langt frá þvi að
vera nokkuð sjaldgæft efni. Kolin
eru auðveld i flutningum og loks
er að nefna það sem mikilvægast
er: af kolum eru til ósköpin öll i
iðrum jarðar, þannig að þessi
orkulind þrýtur ekki fyrr en eftir
mörg hundruð ár.
Sóun talin dyggð
En ætli það sé nokkur tilviljun
að olian hefur öðlast algera
forustu meðal orkulinda og
raunar byggt kolum út að veru-
legu leyti? Hún er ódýr, það er
rétt, en hitt er ekki veigaminna að
á bakvið oliusölu og oliunotkun
standa öflugustu einokunar-
hringar heims. Engri viðlika
einokun er til að dreifa hvað kol
snertir og enn siður um aðrar
orkulindir.
Vitandi vits hefur verið ýtt
undir það að olian væri notuð
hvarvetna þar sem hægt er að
koma þvi við og menn hafa
umgengist hana af mikilli léttúð.
Þaö er engu likara en það sé oft
keppikeflið að nota sem mest af
oliu. Sjónarmiðið h^fur verið það
að af oliu væri yfrið nóg til, óþarfi
að spara. Jafnvel væri oliu- og
orkusparnaður yfirleitt þjóðhags-
lega óæskilegur, þvi að þá drægi
úr hagvexti og kreppur gætu
haldið innreið sina að nýju. Það
var semsé viöurkennt að olian
væri vitaminsprauta nýkapital-
ismans.
Bíllinn; „Hvaö varðar mig
um þjóöarhag?"
Það má þvi halda þvi fram með
rökum að olían hafi afmyndað allt
atvinnulif Vesturlanda, Banda-
rikjanna mest. Allir vita að
bandariskir bilar eru smiðaðir
fyrir sem mesta bensineyðslu:
með þvi að gera bilana álika
sparneytna og bilar af evrópskum
eða japönskum gerðum eru, gætu
bandarikjamenn sparað um 40%
af núverandi oliueyðslu sinni. En
á hinn bóginn er bilaframleiðslan
heilagur og ósnertanlegur þáttur i
bandarisku efnahagslifi, það má'
ekki trufla „neytandann” við að
kaupa sér sem oftast nýrri dýrari
og eyðslufrekari bil. Annars
koma kreppueinkennin i Ijós með
tilheyrandi keðjuverkunum.
1 svipaða átt gengur það að
flutningar fara i æ rikara mæli
fram með bilum og flugvélum, en
skip og járnbrautir sitja á
hakanum. Það skiptir engu máli
þótt sanna megi að járnbrautar-
flutningar séu 4 sinnum ódýrari
fyrir þjóðarheildina heldur en
bilaflutningar, og 63svar sinnum
ódýrari en loftflutningar.
Kol hafa verið sniðgengin
kerfisbundið þar vestra. Um 1920
sáu kolin fyrir 78% af orkuþörf
bandarikjamanna, nú er hlutdeild
þeirra komin niður fyrir 20%.
Iðnþróun nútimans hefur
gengið i þá átt að gera rafmagni
hærra undir höfði en öðrum orku-
formum. 54% af allri orku i
Bandarikjunum er endanlega
eytt i formi raforku, en viö fram-
leiðslu raforkunnar tapast 70% af
orkuinnihaldi brennsluefnisins.
Og brennsluefnið við framleiöslu
rafmagns er i sivaxandi mæli
olia.
Aukin orkunotkun
hætt að draga
Sóun hins ódýra orkugjafa,
oliunnar, hefur verið svo
gegndarlaus að menn eru farnir
að efast um hagnýtið fyrir hag-
vöxtinn. Jafnaugljóst og sann-
leiksgildi þeirrar fullyrðingar
virðistþó vera, að hagnýting orku
hijóti að leysa framleiðslugetu úr
læðingi. En hér hefur verið stigið
yfir markið á milli nytsemi og
sóunar. Það verður sannað með
eftirfarandi tölum úr hagþróun
Bandarikjanna:
A árunum frá 1870 til 1950 sex-
faldaðist þjóðarframleiðsla á
mann fyrir hverja tvöföldun
orkunotkunarinnar. Með öðrum
orðum — efnislegur vöxtur i
þjóðarbúinu var þrefalt hraðari
en orkueyðslan og undirskilið að
lagningu orkulinda og hagnýtingu
þeirra sem svo augljós þörf er
fyrir, það nefnilega borgar sig
ekki i augnablikinu. Langt er
siðan visindamönnum varð ljóst
að vökvinn methanol (skyldur
áfengi) gæti orðið samkeppnisfær
við oliu sem fljótandi eldsneyti.
En tilraunumhefurbeinlinis verið
haldið niðri af „pólitiskum-efna-
hagslegum” ástæðum (vegna
hagsmuna oliufélaganna og póli-
tiskra afla i kringum þau). Þess
vegna á það langt i land að
methanol komi fram á markaðinn
sem raunhæfur valkostur. (Þess
má geta að islendingar ættu —
tæknilega séð — að geta framieitt
methanol i vatnsaflsstöðvum
sinum).
Eina orkulindin sem fengist
hefur verið við af alvöru og gæti
hugsanlega eitthvaö leyst oliuna
af hólmi er kjarnorkan, en það
hefur raunar verið af hernaðar-
ástæöum. Árangurinn lofar samt
engu góðu varðandi hagnýtingu
til friðsamlegra nota.
En á meðan olian gengur hratt
til þurrðar er sama og ekkert
aðhafst i forustulöndum auð-
valdsins til að hagnýta sólarorku,
jarðvarma og vetnisorku. Og enn
er stöðug afturför varðandi
nýtingu kola.
(Stuðst við grein eftir enska sagn-
færðinginn G. Barraclough).
Traustar orkulindir eins og kol hafa verið sniðgengnar og
ekki leitað nýrra úrræða á meðan olían var ódýr
Neskaupstaður:
SNJÓFLÓÐA-
VARNIR í
ATHUGUN
A fundi bæjarstjórnar
Neskaupstaðar 12. sept. sl. var að
tillögu bæjarráðs samþykkt sam-
hljóða að kjósa 5 manna nefnd
vegna snjóflóða :... „til að sjá um
og vinna að frekari rannsóknum
og vörnum gegn þeim. Fyrsta
verkefni nefndarinnar verði að fá
hingað norskan snjóflóðasérfræð-
ing. Ætlast er til að nefndin hafi
samband við almannavarnanefnd
bæjarins...”
I nefndina voru kosnir: Haukur
Ölafsson, Hjörleifur Guttorms-
son, Ólafur Gunnarsson, Stefán
Þorleifsson og Stefán Pálmason.
Sem starfsmaður nefndarinnar
var tilnefndur Þórarinn Magnús-
son, bæjarverkfræðingur.
Hjörleifur hefur verið kjörinn for-
maður nefndarinnar.
Á vegum þessarar snjóflóða-
nefndar komu hingað i siðustu
viku tveir norskir sérfræðingar,
Karstein Lied og Steinar Bakke-
höj, frá Norges geotekniske
institutt (Jarðtæknistofnun
Noregs), en þar var komið á fót
deild til að vinna að snjóflóða-
vörnum árið 1971 og starfa þeir
við hana. Hafði óformlegt sam-
band verið haft við stofnunina
þegar á siðasta vetri, og var
brugðið skjótt við kvaðningu héð-
an, þar sem óskað var eftir ráð-
gjafaþjónustu. Norðmennirnir
dvöldust i nær þrjá daga i Nes-
kaupstað, könnuðu aðstæður og
sátu m.a. sameiginlegan fund
bæjarstjórnar, almannavarna-
nefndar og snjóflóðanefndar, þar
sem þeir greindu frá reynslu og
aðgerðum norðmanna i sam-
bandi við snjóflóðavarnir og
rannsóknir og mat á snjóflóða-
hættu. Eftir þessa kynnisferð og
með aðstoð ýmissa fyrirliggjandi
gagna munu þeir semja álitsgerð
um æskilegar snjóflóðavarnir i
kaupstaðnum.
Strax eftir snjóflóðin miklu i
desember I fyrravetur hlutaðist
almannavarnanefnd Neskaup-
staðar til um að fram færi athug-
un á útbreiðslu flóðanna og fékk
Hjörleif Guttormsson til að vinna
að þvi verki. Kortlagði hann snjó-
flóðin og mældi eftir föngum dýpt
þeirra stærstu, þannig að unnt
væri að gera sér grein fyrir efnis-
magni þeirra. Jafnframt hélt
hann uppi spurnum um meiri-
háttar snjóflóð, sem falliö heföu I
grennd við kaupstaöinn i manna
minnum og dró þannig saman
nokkrar heimildir, sem þó eru
auðvitað gloppóttar og ná
skammt, eða um 90 ár aftur i
tímann. Arkitektastofan sf, sá um
teikningu uppdrátta eftir fram
komnum upplýsingum og var
þeim skilað til almannavarna,
bæjarstjórnar og fleiri aöila
ásamt greinargerð i febrúarmán-
uði, og fleiri gögn varðandi snjó-
flóðin lágu fyrir sfðar.
Af hálfu Almannavarna rikisins
var leitað eftir þvi að fá hingað
svissneskan sérfræðing til að
leggja á ráðin um fyrirkomuiag
snjóflóðavarna hérlendis, og kom
á þeirra vegum forstöðumaður
Snjóflóöa- og skriðurannsókna-
stofnunar sivssneska rikisins i
Davos, prófessor de Quervain, til
íslands i lok april. Dvaldist hann
hér á landi i 10 daga og heimsótti
utan Reykjavikur þrjá staði:
Neskaupstað, Seyðisfjörð og
Siglufjörð. Hefur hann samið
skýrslu um athuganir sinar og
gefið ábendingar til stjórnvalda
um æskilegar snjóflóðavarnir,
svo og nokkur atriði varðandi þá
staði sem hann heimsótti. Er þess
að vænta, að á næstunni verði tek-
ið á þessum málum á landsmæli-
kvarða, þar eð fjölmörg byggðar-
lög eiga hér mikið i húfi.
Það er hins vegar eðlilegt, að
bæjaryfirvöld i Neskaupstað hafi
nokkra forustu um stefnumörkun
og eigi frumkvæði að könnun
þessara mála að þvi er varðar
byggðarlagið með hliðsjón af
náttúruhamförunum i fyrra. Eitt
undurstöðuatriði i mati á snjó-
flóðahættu eru veðurathuganir,
sem I undirbúningi var raunar að
koma hér af stað fyrir snjóflóða-
hrinuna. I samvinnu við Veður-
stofu Islands var komið hér upp
veðurathuganastöð i sumar og
hófust mælingar i ágúst og reglu-
bundnar veðurathuganir þrisvar
á sóiarhring frá 1. sept. að telja.
Annast þær Gunnar Ólafsson,
fyrrverandi skólastjóri.
Snjóflóðanefndin, sem nýlega ,
hefur verið kvödd til starfa, mun
leitast við að móta tillögur i
áföngum með hliðsjón af áliti sér-
fræðinga og fenginni reynslu.
Enginn mun búast við þvf, að
skjótareða öruggar varnir finnist
við þeirri vá, sem af snjóflóðum
stafar, en miklu varðar aö okkur
lærist að taka tillit til þeirra og
varast þau eins og aðrar hættur i
umhverfi okkar.
Nefndin væntir sem bestrar
samvinnu við alla þá aðila, sem
hún þarf að leita til, stjórnar
almannavarna jafnt sem bæjar-
búa i Neskaupstað og ibúa ná-
grannabyggða. A þessu stigi væri
nefndinni kærkomið, að fá frekari
uppiýsingar um þau snjóflóð, sem
menn minnast aö fallið hafi nærri
núverandi byggð i kaupstaðnum
og innan hans, eða vita sagnir
um, þar eð' upplýsingar þar að
lútandi skipta miklu fyrir fram-
tiðarskipulag byggðarinnar. Geta
menn snúið sér til einhvers
nefndarmanna með slikt efni.
Að öðru leyti mun nefndin
skýra frá tillögum sinum til um-
bjóðanda og almennings eftir
ástæðum, er þær hafa verið mót-
aðar i samvinnu við almanna-
varnir. (Fréttatilkynning)
Alvarlegar
atvinnuhorfur
— Sem stendur er hér næg at-
vinna vegna sláturtiðar og hús-
bygginga, en strax uni næstu
niánaðamót verða hér alvarlegar
horfur i atvinnumálum, ef rækju-
vertiðin fer ekki að hefjast, sagði
Þórður Skúlason sveitarstjóri á
Hvammstanga er við ræddum við
hann i gær.
Þórður sagði það ekki ljóst enn
hve margir bátar yrðu gerðir út á
rækjuveiðar i vetur frá Hvamms-
tanga senniiega 3, en þeir voru 5 i
fyrra, en eins og menn muna
eyðilögðut tveir bátar frá
Hvammstanga fyrr á þessu ári.
1 fyrra unnu 30 manns
viðrækjuvinnsluna á Skagaströnd
og er áætlað að svipaður fjöldi
vinni við hana i vetur ef rækju-
vertiðin hefst þá, en menn eru
orðnir langeygir eftir þvi að hún
fari i gang, en ekkert bólar á
rækjuverðinu enn og allt viröist i
óvissu með markað fyrir hana.
Sagði Þórður að nú sem stæði
væru tveir rækjubátar frá
Hvammstanga bundnir við
bryggju, verkefnalausir.
—S.dór