Þjóðviljinn - 23.10.1975, Blaðsíða 2

2 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 23. október 1975.
Námslán rædd utan dagskrár á alþingi
Svava Jakobsdóttir:
Námsmenn krefjast ekki
munaðar heldur réttlætis
Utan dagskrár á þingfundi i
gær deildu þrir þingmenn úr
stjórnarandstöðunni fast á þá
kjaraskeröingarstefnu sem rikis-
stjornin er nú að koma fram
gagnvart námsmönnum með þvi
að skeröa haustlán til þeirra um
nær 30%, og gengur hún þannig
þvert gegn lögum og fyrri stefnu-
yfirlýsingum allra stjórnmála-
flokka. Sérstaklega mótmæltu
þingmennirnir þeirri ósvifni
stjórnarinnar að láta námsmenn
halda til náms i þeirri góðu trú að
kjörin yrðu óbreytt og loka þá
fyrst fyrir. Hlutu þingmennirnir,
Svava Jakobsdóttir, Ólafur
Kagnar Grimsson og Gylfi Þ.
Gislason, klapp frá pallagestum,
cn pallar voru þéttsetnir náms-
mönnum. Vilhjálmi lljálmars-
syni menntamálaráðherra varð
ógreitt um svör, en sagði að til
stæði aö útvega lánasjóöi 100
Gylfi l> ólafur K.
miljónir i janúar og yrði þá unnt
að bæta ofan á haustlánin. Ellert
Schram talaöi um upphlaup og
óskammfeilni hjá námsmönnum,
en þó kom fram hjá honum sú
skoöun, að hækka bæri framlag til
lánasjóös frá þvi sem það er
áætlaö i frumvarpi til fjárlaga
fyrir árið 1976.
Hér fer á eftir stuttur útdráttur
ur ræðu Svövu Jakobsdóttur:
Kjaraskerðing hjá nárhs-
mönnum vegna niðurskurðar
haustlána hefur vakið almenna
reiði i landinu eins og stuðnings-
yfirlýsingar frá launþegasam-
tökum bera vitni um. Hér er einn
þátturinn i stefnu rikis-
stjórnarinnar á félags- og efna-
hagssviðinu: byrðarnar skulu
lagðar á almenna launþega,
lifeyrisþega, námsmenn. Stjórn
lánasjóðs telur að sjóðurinn þurfi
rúmlega 1.700 miljónir króna að
ári til að halda sömu kjörum og
fyrr. Þetta væru tæplega 3% fjár-
lagaupphæðar. En i frumvarpi til
fjárlaga er þetta skorið niður i 807
miljónir: i raun er þvi verið að
ógilda lögin um námslánasjóð.
Aldrei fyrr hefur það gerst að
framlög til lánasjóðs hafi verið
skorin niður.
f mái i vor mat stjórn lánasjóðs
haustlánaupphæðina á 235
miljónir og tilkynnti stjórn-
völdum það. 1 haust reyndist
þörfin 290 miljónir, og koma þar
ma. til minni sumartekjur vegna
samdráttar i atvinnu. Allt þetta
fengu stjórnvöld að vita um i
tima, svo að unnt væri að tryggja
fjármagn. En þrátt fyrir beiðnir
og viðvaranir gerðu stjórnvöld
ekkert og létu námsmenn halda
til náms sins, ma. til útlanda, i
góðri trú um að venjulegri
upphæð haustlána yrði úthlutaí i
samræmi við þann hluta
umframfjárþarfar sem þau lán
eiga að ganga upp i. Er stórkost-
lega ámælisvert að menntamála-
ráðherra og rikisstjórnin skyldu
ekkert gera i málinu þótt vitað
væri að stefnt var á skipbrot.
Nú berast neyðaróp frá náms-
mönnum, ekki sist þeim sem fóru
utan til náms, vegna hinna skertu
lána. Aðeins koma til úthlutunar
Svava Jakobsdóttir
160 miljónir króna, 130 miljónir
vantar eða 45% þarfarinnar.
Lengi var skólanám forréttindi
hinna fáu og auðugu. A þessu
hefur smám saman orðið nokkur
breyting, og hefur námslána-
kerfið orðið þar mikil lyftistöng.
Nú blasir það við að námsmenn
frá efnaminni heimilum og fjöl-
skyldufólk verði að hverfa frá
námi. Víðtæk samstaða hefur
tekist meðal námsmanna um
mótmæli gegn kjaraskerðingunni
sem fyrst og fremst bitnar á lág-
tekjufólkinu.^ Þetta sýnir að
meginkrafa namsmanna er efna-
hagslegt lýðræði og jöfnuður.
Þeir krefjast ekki munaðar
heldur réttlætis.
Stuðningur
fjöldasamtaka
við baráttu
námsmanna
Eins og fram kemur i frétt frá
útifundi námsmanna á Austur-
velli i gær á öðrum stað i blaðinu
barst fundinum fjöldi skeyta og
stuðningsyfirlýsinga. Þeirra á
meðal voru ályktanir frá stærstu
launþegasamtökum landsins, ASt
og BSRB. Verður hér getið nokk-
urra þessara ályktana.
BSRB
Stjórn BSRB samþykkti eftir-
farandi ályktun á fundi sinum i
fyrradag:
Stjórn BSRB styður baráttu
námsmanna fyrir fullnægjandi
námslánum. Bandalagsstjórnin
leggur áherslu á, að fjármagn til
námslána verði ekki skert og að
þær reglur gildi um úthlutun lána,
er tryggi jafnrétti til náms, sem
ekki má vera forréttindi þeirra,
sem peninga og aðstöðu hafa.
Alþýöusamband íslands
Stúdentaráði Hí barst i gær
svohljóðandi bréf frá miðstjórn
Alþýðusambands lslands:
Vegna bréfs Stúdentaráðs Há-
skóla tslands dags. 9/9 1975 vill
miðstjórn ASl taka fram eftirfar-
andi:
Alþýðusambandiö er hiklaust
þeirrar skoðunar að haga beri
námslána- og styrkjakerfi náms-
manna á þann veg, að sem best
verði tryggt jafnrétti fólks, m.a.
án tillits til þess úr hvaða stéttum
það er upprunnið, til möguleika á
þeim námsferli, sem það reynist
hæft til og hugur þess stendur til.
Með tilliti til viðurkenndrar
launajöfnunarstefnu verkalýös-
samtakanna er það einnig skoöun
miðstjórnarinnar, að fullnægj-
andi námslána- og styrkjakerfi
eigi að vera liður i baráttu fyrir
þvi langtímamarkmiði að draga
mjög úr þvi stórfellda misræmi,
sem er við lýði milli stétta erfiðis-
manna og langskólamanna, hvað
launakjör snertir.
Að lokum tjáir miðstjórn ASl
sig reiðubúna til viðtals við full-
trúa Stúdentaráös um mál þetta
og komi þá einnig til frekari at-
hugunar, hvort, eða hvaða stuðn-
ing, verkalýðshreyfingin kunni að
geta veitt réttmætum kröfum
námsmanna um framangreind
efni.
Dagsbrún
A félagsfundi I Dagsbrún 19.
þ.m., þar sem m.a. var samþykkt
að segja upp samningum, lýstu
fundarmenn yfir eindregnum
stuðningi viö kjarabaráttu náms-
manna með eftirfarandi ályktun:
„Fundurinn styður baráttu
námsmanna fyrir fullnægjandi
námslánum. Fundurinn bendir á,
að sú kjaraskerðing. sem á sér
stað nú gagnvart námsmönnum
kemur ekki sist niður á afkvæm-
um láglaunafólks. Fundurinn
bendir á, að barátta námsmanna
fyrir óskertum námslánum er
barátta fyrir jafnrétti til náms.
Skerðing á námslánum er þvi
einnig takmörkun á tækifærum
láglaunafólks og þvi enn ein árás-
in á kjör fslenskrar alþýðu.”
Alþýðusamband Vest-
f jarða
Alþýðusamband Vestfjarða
lýsir yfir fullum stuðningi við
baráttu námsmanna fyrir efna-
hagslegu jafnrétti til náms. Þvi
marki verður ekki náð fyrr en
námslán nægja til að brúa bilið
milli sjálfsaflatekna og raun-
verulegrar fjárþarfar þannig að
tryggt sé að menntun verði ekki
sérréttindi hinna efnameiri I
þjóðfélaginu.
Verðlagsráð og
sjávarútvegsráðu-
neyti:
Alþingi
getur eitt
fiskverði
t tilefni mótmæla og umræðna
um siöustu fiskverðsákvörðun vill
yfirnefnd Verðlagsráðs sjávarút-
vegsins taka fram eftirfarandi:
1. 011 atriði verðákvörðunar,
þ.á.m. stærðarmörk, voru gerð
samhljóða af fulltrúum kaupenda
og seljenda.
2. Verðákvörðunin er gerð sam-
kvæmt lögum um Verðlagsráð
sjávarútvegsins og gildir fyrir
timabilið 1. október til 31. desem-
ber nk.
3. Verðákvörðunin er óuppsegj-
anleg af hálfu seljenda og kaup-
enda og verður ekki breytt nema
með lögum frá Alþingi, sem ann-
aðhvort þýðir breytingu á lögum
um Verðlagsráð eða Alþingi á-
kveði sjálft nýtt fiskverð fyrir
umrætt verðtimabil.
4. Vegna markaðsaðstæðna var
svigrúm yfirnefndar til fiskverðs-
hækkana nánast ekkert við þessa
verðákvörðun. Allt þetta ár hefur
fiskverð byggst á innstæðum i
Verðjöfnunarsjóði. Við lok sið-
asta verðtimabils var innstæðan
til þurrðar gengin. Fiskverð fyrir
þetta verðtimabil byggist þvi al-
gerlega á þvi að Rikissjóður á-
byrgist greiðslugetu Verðjöfnun-
arsjóðs til áramóta.
5. Af framansögðu má ljóst
vera, að það er á misskilningi
byggt að endurupptaka fiskverðs-
ákvörðunar fyrir timabilið 1.
október til 31. desember sé til af-
greiðslu i Verðlagsráði sjávarút-
vegsins.
Ráðuneytið vill visa til yfirlýs-
ingar Verðlagsráðs sjávarút-
vegsins i dag um siðustu fisk-
verðsákvörðun. Til viðbótar þvi,
er þar kemur fram vill ráðuneytið
upplýsa að frá siðastliðnum ára-
mótum hækkaði almennt fiskverð
um 14,5%, frá fyrsta júni sl. um
11,5% og frá 1. október sl. um
4,5%, sem þýðir i raun samtals
33,5% hækkun. Er þetta meiri
hækkun en hefur átt sér stað á al-
mennum kauptöxtum i landinu á
sama timabili.
Til þess að gera siðustu fisk-
verðshækkun kleifa ábyrgist
Framhald á bls. 10
Franco veikari en sagt er?
Olga og eftirvænting ríkjandi
MADRID 22/10 — Samkvæmt
opinberri tilkynningu er Franco
cinvaldur Spánar að ná sér eftir
vægt hjartaáfall en grunur leikur
á að hann sé veikari en tilkynn-
ingin gefur til kynna. Talsmaöur
spænsku konungsættarinnar bar
til baka frétt um það, að Franco
hefði þegar undirritað skjal, sem
fæli i sér að hann afhenti Juar
Carlos ríkisarfa völdin. Enginn af
læknum Francos undirritaöi hina
opinberu yfirlýsingu um heilsufar
hans, og þykir það benda til þess
að hún sé ekki sem áreiðanlegust.
Mikil eftirvænting rikir á Spáni
vegna veikinda einvaldans, og
seldistóvenjumikið af dagblöðum
i dag, þar eð fólk bjóst við að sjá i
þeim einhverjar fréttir um
heilsufar Francos og ef til vill
valdatilfærslur. Sagt er aö tiðind-
in hafi aukið á ólguna norður i
Baskalandi. Sumir fréttaskýr-
endur halda þvi fram að veikindi
Francos kunni að verða til fram-
dráttar þeirri stefnu Ariasar for-
sætisráðherra að draga eitthvað
úr hörku stjórnarfarsins, en sú
stefna hefur mætt mótspyrnu
Francos og ofstækisfyllstu hægri
aflanna, sem óttast að allt undan-
lát verði til þess að þau missi allt
taumhald á ástandinu.