Þjóðviljinn - 16.12.1975, Blaðsíða 10

10 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 16. desember 1975.
Erlendar fréttir
Norski skuttogarinn Hagbart Kræmer sem nú reynir undratæk-
iö sem sagt er frá i þættinum.
Samvinna
sovétmanna og
bandaríkja-
manna á sviði
fiskveiða
og vinnslu
Samkvæmt frásögn i norska
blaðinu Fiskaren 30. okt. s.l. sem
er sögð byggð á mörgum greinum
i fræðiritinu „National Fischer
man” siðustu mánuði, þá virðist
vera i uppsiglingu viðtæk sam
vinna á milli bandarikjamanna
og rússa og máske lika á milli
japana og bandarikjamanna á
sviði fiskveiða og vinnslu aflans,
sérstaklega eftir að Bandarikin
hafa fært út sina fiskveiðiland-
helgi i 200 sjómilur.
Sagt er að þetta hafi komið til
tals á milli bandarikjamanna og
sovétmanna á ráðstefnu land-
anna i Washington D.C. i júli i
sumar um fiskveiðimál, og þá á
þann veg, að bandarisk fiskiskip
legðu upp afla sinn i rússnesk
verksmiðjuskip.
Engar samningaumræður fóru
fram beint um málið, en þessir
möguleikar sagðir reifaðir á milli
fulltrúa á þessum sameiginlega
fundi.
En svo skeður það, að útgerðar-
félag á Kyrrahafsströnd banda-
rikjanna gerir samning um það
við Sovétrikin að skaffa rússnesk-
um verksmiðjuskipum afla til
vinnslu.
Þetta er þannig uppbyggt að
bandarikjamenn veiða fiskinn og
afhenda verksmiðjuskipum hann
til vinnslu en svo verður fullunna
varan, sem eru frosnar fisk-
blokkir settar um borð i banda-
risk flutningaskip og siðan fluttar
til Washington og Oregon til sölu
á innanlandsmarkað eða til út-
flutnings.
Þetta sameiginlega fyrirtæki er
byggt á jöfnum helmingaskiptum
og stofnað með 10.000 dollara
höfuðstól.
Þessi samvinna hefst á kom-
andi ári 1976 og á að starfa á
timabilinu april-júli!
Yfir þennan tima skuldbindur
bandariska útgerðarfélagið sig til
að afhenda rússnesku ver-k-,
smiðjuskipi til vinnslu 100-140
tonn á sólarhring, sem lágmark.
Hið bandariska fyrirtæki sér
verksm iðjuskipu m fyrir
nauðsynjum yfir fyrrgreint tima-
bil og eins annast það sölu fiskaf-
urðanna.
Þá eru tvö atriði ennþá i
þessum samningi, sem vert er að
geta um.
Bandaríkin
fjármagna
andstæðinga
MPLA
WASHIN GTON 12/12
Bandariska blaðið Washington
Post hélt þvi fram i dag að
Bandarikin hefðu látið
stjórnmálahreyfingum þeim
tveimur, sem berjast i Angolu
gegn hinni vinstrisinnuðu sjálf-
stæðishreyfingu MPLA, i té
fimmtiu miljónir dollara. Blaðið
segist hafa þetta frá áreiðanleg-
um heimildum og bætir þvi við að
stuðningur Bandarikjanna við
andstæðinga MPLA, sem látinn
sé bæði i té i reiðufé og vopnum,
sé mestanpart sendur gegnum
Zaire. Kissinger utanrikisráð-
herra Bandarikjanna sem hefur
verið á Nató-fundi i BrOssel, var
spurður hvort Washington Post
færi með rétt mál, en hliðraði sér
hjá að gefa ákveðin svör.
Það fyrra er, að hið sameigin-
lega félag rússa og bandarikja-
manna skuli veita bandarisku
skipunum tæknilega aðstoð við
veiðarnar, til að ná sem bestum
árangri.
En siðara atriðið gengur út á
það að félagið vinni að þvi við
bandarikjastjórn að veitt verði
leyfi rússneskum skipum til ferða
innan landhelginnar til losunar á
farmi og til öflunar nauðsynja.
Talið er að ef þessi samvinna
rússa og bandarikjamanna
þróast upp i stórvinnslu rúss-
fiskimál
^eftir Jóhann J. E. Kúld,
neskra verksmiðjuskipa úr
bandariskum fiskafla að það geti
greitt úr erfiðleikum banda-
riskrar útgerðar, sem getur ekki
eins og stendur notað þá mögu-
leika sem bandarisk fiskimið
bjóða upp á sökum vöntunar á
fullkomnum afkastamiklum
hraðfrystihúsum þar i landi.
Einhverjum þykir þetta máské
ótrúlegt en þó er þetta túlkað
þannig, að hraðfrysihús séu ekki
fyrir hendi sem unnið geti fisk-
blokkir úr fisktegundum, sem
bandrfkjamenn hafa ekki veitt til
þessa, en hægt væri að nýta sem
hráefni handa fiskiðnaðar-verk-
smiðjum.
Sú fisktegund sem þetta rúss-
nesk-bandarisku fyrirtæki ætlar
að láta veiða og vinna úr um borð
i rússnesku verksmiðjuskipi, eða
skipum, er lýsingur.
En verið getur einnig að fyrir-
tækið kaupi lika Alaska-ufsa,
hlýra og smokkfisk.
Þessar fisktegundir hafa
hingað til aðeins verið veiddar af
erlendum skipum, einkum japön-
um og rússum.
Sökum mikilla hagsmuna is-
lensks hraðfrystiiðnaðar á
bandarikjamarkaði er nauðsyn-
legt að fylgjast með framvindu
þessa máls.
Hraðfrystiiðnað-
ur Noregs í
sviðsljósinu
Hollustuhættir og vinnuaðstaða
i norskum fiskiðnaði hafa að
undanförnu verið i sviðsljósinu
hjá vinnslustöðvaeftirliti rikisins,
sem hyggur þar að gera á endur-
bætur á ýmsa vegu.
Þá hefur verið starfandi að
undanförnu opinber nefnd með
ýmsum þekktum frystihúsaeig-
endum og sérfræðingum undir
forustu varafiskimálastjórans,
sem hefur það verkefni að um-
skipuleggja og endurbæta frysti-
húsarekstur i Norður-Noregi.
Beiðni um að hið sama verði
gert viðkomandi frystiiðnaði
annars staðar i landinu, hefur
verið borin fram af forráðamönn-
um annarra hraðfrystihúsa.
Þessi rannsókn á norskum
hraðfrystihúsum á að dómi allra
þeirra sem að þessu máli vinna,
að snúast um tvennt.
Annars vegar um framleiðslu
húsanna frá heilnæmis- og
rekstralegu sjónarmiði og svo
hins vegar um <innuaðstöðu
fólksins og hollustuhætti við
vinnuna.
Hvað seinna atriöinu viðvikur
þá liggur nú fyrir úttekt á 7 fisk-
iðjuverum framkvæmd af tækni-
fræðilegri rannsóknarstofnun
rikisins, og hyggst vinnustöðva-
eftirlitið ásamt hinni rikisskipuðu
nefnd semja reglugerð um lág-
markskröfur byggðar á þessari
úttekt.
I fiskiðjuverum þeim sem út-
tektin nær yfir vinna frá 50-700
manns.
Úttektin sýnir að ýmsu er
ábótavant i flestum þessara 7
iðjuvera samkvæmt þeim kröf-
um, sem norsk lög gera til fastra
vinnustaða nú.
Til fróðleiks vil ég nefna nokkur
atriði sem úttektin telur að lag-
færa verði strax.
Islenskir hraðfrystihúsamenn
geta máske eitthvað lært á þeirri
upptalningu.
Sérfræðingarnir sem unnu að
úttekt þessara 7 hraðfrystihúsa
viðvikjandi vinnutilhögun og
hollustuháttum við vinnuna telja
að þar hafi mikið skorf á rétt
handbrögð og réttar likams-
hreyfingar við vinnuna.
Þetta segjast þeir hafa rekið sig
á hvað eftir annað við rann-
sóknina.
I ákvæðisvinnu var álagið of
mikið og fólk fékk höfuðverk
ásamt þraut i axlar- og háls-
vöðva.
Litil likamshreyfing, slæm
vinnutilhögun og hávaði gerði oft
slæman minus I vinnuaðstöðuna
þannig að vinnan var gerð
erfiðaðri en með þurfti.
Borðum sem setið var við við
vinnu, var illa fyrirkomið og
vinnustólar af rangri gerð, ekki
hægt að hækka þá né lækka við
vinnuna.
Viða vantaði gúmmimottur,
kork eða við til að standa á.
Mælingar á hávaða sýndu
stundum að hann var meiri en
leyfilegt er, og þá skorti oftast
lika heyrnarhlifar.
Þá telja sérfræðingarnir að
loftræstingu sé viða ábótavant,
þvi ekki sé nægilegt að hægt sé að
hleypa inn hreinu lofti, heldur
verði lika að vera fyrir hendi sog-
dæluútbúnaður sem dragi út
óhreint loft og komi i veg fyrir að
fisklykt geti myndast i húsunum.
Viða þótti þeim vinnuljós vera
ófullnægjandi og trassaskapur
viðaðskipta um ijósaperur þegar
ljósmagn þeirra væri farið að
minnka.
Ekki voru þeir heldur ánægðir
með hitakerfi húsannavtöldu þvi
ekki nógu vel fyrir komið, svo hiti
fengist alls staðar sá sami i
vinnusal.
Töldu þeir best að hiti komi upp
úr gólfi.
Þeir aðvöruðu strangt gegn
notkun annarra lyftara i lokuðum
húsum en rafknúinna.
En töldu þó að næta mætti
própangslyftara i húsum, sem
mikið væru opin.
Ýmislegt fleira bentu þeir á
sem lagfæra yrði strax.
Akveðið hefur verið að taka
1000 manns á fjögurra daga nám-
skeið úr fiskiðnaðinum og gera þá
siðan ábyrga fyrir þvi að settum
reglum um hollustuhætti og rétta
vinnutilhögun verði framfylgt,
eins og lög og reglur mæla fyrir
um á hverjum tima.
Þegar ég las um þessa ströngu
úttekt sem nú er verið að gera á
hraðfrystihúsum i Noregi, þá
hvarflaði sú spurning að mér,
hvernig útkoman mundi verða
hér hjá okkur, ef slik úttekt yrði
gerð.
Og að sjálfsögðu er þörf á slikri
úttekt hér ekki siður en i Noregi,
þvi það er sameiginlegt hags-
munamál jafnt fyrirtækjanna
sem og allra þeirra sem að fisk-
vinnslu vinna, að þessi mál séu á
hverjum tima i svo góðu lagi sem
þau geta verið.
Hér skortir hinsvegar allt sem
heitir opinbert vinnustöðvaeftirlit
hvað viðkemur hollustuháttum á
vinnustað, ásamt leiðbeininga-
þjónustu um rétta og hagkvæma
vinnutilhögun.
Norska
fyrirtœkið
„Simrad” hefur
unnið að smíði
undratœkis
Norska fyrirtækið „Simrad”
sem er að góðu kunnugt hér á
landi fyrir framleiðslu á fisksjám
dýptarmælum og fleiri slikum
tækjum, hefur s.l. fjögur ár unnið
að smíði undratækis i þágu
sjávarútvegs, sem ýmsir telja að
valda muni enn einni byltingunni
á þvi sviði.
í þessu eina tæki verður sam-
einað með elektróniskum aðferð
um allt sem máli skiptir fyrir
skipstjórnarmenn á fiskiskipi að
vita.
Á sjónvarpsskermi má sjá
stefnu skipsins, dýpt hafsins, og
lifverur hafsins allt frá botni og
upp.
Þá sýnir skermurinn lika legu
togvörpu i sjónum og hvernig
fiskur gengur I hana, ásamt
mörgu fleiru.
Sérstöku tæki er komið fyrir i
vörpunni sem gefur upplýsingar
um hvernig veiðin gengur.
Sagt er að mikla fyrirhöfn hafi
kostað og fé að fá þetta tæki svo
sterkt að það þyldi drátt
vörpunnar inn i skipið og eins
þegar henni er sleppt.
En þetta er nú sagt að hafi tek-
ist.
Það þykir mikið tæknilegt afrek
að geta safnað sama á einn sjón-
varpsskerm fullkomnum upplýs-
ingum frá öllum þeim mörgu
tækjum sem notuð eru i þágu sigl-
inga og fiskveiða, um borð i nú-
timaskipi eins og þau eru full-
komnust.
Smiði tækisins ásamt tilraun-
um með það er nú sagt komið upp
i 5.6 milj.ónir n. kr. eða rúmlega
168 miljónir í isl. kr.
Á bak við „Simrad” við þessar
tilraunir stendur norska hafrann-
sóknastofnunin.
Þá hafa ýmsir norskir sjóðir i
eigu sjávarútvegs og rikisins lagt
fram fé til þessa verks.
Tækið hefur nú verið fullsmiðað
og er verið að reyna það til
fullnustu, um borð i Tromsöskut-
togaranum Hagbart Kræmer.
Þegar tilraununum lýkur og
reynsla er fengin af þessu fyrir-
komulagi undir elektróniskri
stjórn, þar sem vitneskja allra
tækja skipsins er tiltæk á sjón-
varpsskermi, þá verður þessi
búnaður settur um borð i haf-
rannsóknaskipið G.O. Sars og
notaður i þágu firskirannsókna og
er talið að það verði mjög fljót-
lega.
Samkævmt þessari opinberu
frétt sem birt hefur verið i norsk-
um fjölmiðlum nýlega þá verður
maður að álykta að ekki liði mjög
langur limi þar til fyrirtækið
„Simrad” fer að framleiða þenn-
an búnað fyrir almennan mark^
að.
Á siðustu árum og áratugum
hafa norðmenn staðið i fremstu
röð við framleiðslu á margs
konar tækjum og búnaði fyrir
sjávarútveg og sumstaðar haft
algjöra forustu.
Með þessu siðasta afreki sinu,
virðast þeir ætla sér að halda þvi
sæti áfram.
ÆRAN
Æran er mannsins aðal;
æran er dýrri en gull.
Aumur er ærulaus maður,
enda þótt pyngjan sé full.
Æran býr með oss innra;
upphefð dugar ei hót.
Auður né embættisframi
er engin sárabót.
Æran er manngildismerkið,
hið mesta á lifsins braut.
Hún heyrir til hjarta mannsins
i heimsins gleði og þraut.
Æruna ýmsir selja,
æruna bera i sjóð.
Þeir sist ættu hana að sýta,
er svikja land og þjóð.
Æruna enginn heimtir,
er hana hefir misst.
Þar duga ei reglur og dómar
né draumur um tugthúsvist.
Piltar með pyngju þunga,
er prettina brúka rétt,
þeim hossar heimurinn jafnan,
þótt heldur sé æran létt.
Jóhann Sveinsson frá Flögu.