Þjóðviljinn - 05.02.1976, Page 6

6 SÍÐA — ÞÍÓÐVILJINN Fimmtudagur 5. febrúar 1976.
Þjóðin hefur svarað líkt og
Grettir karlinn forðum
í umræðum þeim, sem hófust um landhelgismálið
og skýrslu forsætisráðherra um ferð hans til
London, á alþingi i fyrradag, þá var Jónas Árnason
siðastur ræðumanna þann dag.
Hér fer á eftir útdráttur og endursögn af ræðu
Jónasar.
Jónas sagði:
En sú stilling aö
standa og telja
Séra Björn á Dvergasteini var
karlmenni mikið, stilltur vel
jafnaðarlega en fastur fyrir, ef
þvi var að skipta. Hann vildi að
menn gerðu skýran greinarmun á
kristilegu umburðarlyndi og rolu-
skap. Þessu mættu menn ekki
rugla saman. Kristilegt um-
burðarlyndi væri dyggð, rolu-
skapur hins vegar ekki.
Eitt sinn kom maður til séra
Björns, og bar sig upp við hann út
af þvi að hann hefði orðið fyrir
árás ribbalda nokkurs. Maðurinn
sýndi klerki, hvernig fanturinn
hefði slegið hann i andlitið og hér
og þar um skrokkinn, samtals
fimmtán högg. Fimmtán högg,
sagði sá, sem barinn hafði verið.
Og þá var það, sem séra Birni á
Dvergasteini varð að orði: „En
sú stilling að standa og telja”.
Ég skal ekkert um það segja,
hvort séra Björn á Dvergasteini
hefði orðið góður forsætisráð-
herra, en i þvi striði, sem við is-
lendingar höfum átt i að undan-
förnu út af lifsbjörg okkar, þá hef
ég æði oft saknað þess, núverandi
forsætisráðherra Islands sýndi
merki þess, að hann ætti tengsl að
rekja til kempunnar á Dverga-
steini.
Mig grunar sem sé, að svo
framarlega sem sá mæti klerkur
gæti fylgst með háttarlagi for-
sætisráðherrans i þessu striði, þá
myndi hann telja, að þar væri
heldur betur ruglað saman, þeim
tveimur eiginleikum, sem ég
nefndi áðan.
Svo mikið er vist að sú einurð
og festa, sem þjóðin sjálf sýnir nú
i þessu striði, samanber
margitrekaðar og skýlausar kröf-
ur almennings, fólks úr öllum
stjórnmálaflokkum, þess efnis,
að hvergi veröi hörfað fyrir
ribbaldahætti breskra stjórn-
valda, — sú einurð og festa er
ekki tilkomin vegna lýsandi for-
dæmis stjórnvalda, sist af öllu
æðsta valdamanns þjóðarinnar
forsætisráðherrans, heldur þvert
á móti þrátt fyrir það, að for-
sætisráðherrann og hans nánustu
samstarfsmenn hafa hagaö
þannig aðgerðum sinum og mál-
flutningi, að svo hefur virst sem
þeim væri mest i mun að draga
kjark úr þjóðinni, telja henni trú
um að hún ætti einskis annars úr-
kosta en að beygja sig fyrir of-
beldinu.
Eigi skal skuturinn
eftir liggja
öllum þessum úrtölum hefur
þjóðin svarað likt og Grettir karl-
inn forðum: „Eigi skal skuturinn
eftir liggja, ef allvel er róið i
fyrirrúminu”.
Er ekki óþarfi aö minna á það,
hversu oft forsætisráðherrann og
þeir aðrir i fyrirrúminu hafa
beinlinis kveinkað sér undan þvi
hversu fast er i skutnum róið.
Dæmi um slikt eru mörg, þvi mið-
ur. Til að mynda athugasemdir
innan háðsmerkja um svonefnt
almenningsálit, þegar úr öllum
áttum hefur drifið að mótmæli
gegn samningsgerð frá samtök-
um alþýðunnar.
Mest held ég iágkúran hafi
orðið i viðbrögðum þeirra fyrir-
rúmsmanna, þegar suðurnesja-
menn, og þar á meðal ýmsir
flokksmenn forsætisráðherrans,
fylgdu eftir kröfum sinum i land-
helgismálinu með þvi að loka
samgönguleiðum að herstöðinni á
Miðnesheiði og lýsa þannig óbeit
sinni á allri hræsninni i sambandi
við yfirlýsingar um þá miklu
vörn, sem okkur væri að veru i
NATO og dvöl herliðsins á Kefla-
vikurflugvelli.
Forsætisráöherrann kom þá
fram i sjónvarpi og leyfði sér að
saka þá suðurnesjamenn um
þjóðhættulegt athæfi. Þeir væru
með þessu að magna upp einhver
einræðisöfl, og stofna i hættu
sjálfu lýðræðinu. Það mátti þá
reyndar ekki á milli sjá, hvort
þyngra vó hjá forsætisráðherran-
um, takmarkalaus virðing fyrir
þeirri heilögu kú, sem heitir
NATO ellegar einfeldningslegur
þankagangur.
Og nú vilja þeir fyrirrúmsmenn
enn gera bresku ofbeldismönnun-
um tilboð. Utanrikisráðherra
komst áðan að orði eitthvað á þá
leið, að við ættum að tala við alla,
sem við okkur vildu tala. En tala
um hvað? Erum við ekki allir
sammála um, að það sé enginn
þorskur til skiptanna? Er ekki
kominn timi til að við tökum af
skarið? Hver halda menn að geti
orðið afleiðingin af þessum gerð-
um rikisstjórnarinnar? Grunur
minn er sá, að nú muni enn
hefjast svokallaðar frekari at-
þingsjá
huganir, og á meöan fái bretar
næði til að stunda veiðar á miöum
okkar, máske fram á vor.
Nei viö íslendingar
ættum nú að láta lokiö...
Nei, við islendingar ættum nú
að láta lokið öllum viðræðum við
breta um landhelgismálið og búa
okkur hins vegar til átaka. Sumir
hafa viljað gera litið úr gildi þess
að við eflum landhelgisgæsluna,
og bætum i hana máske þremur
eða fjórum skuttogurum, sem
hafa upp i 17 milna gang, eða
svona álika og dráttarbátarnir
bresku. Þetta gagnar ekkert
segja úrtölumenn. A móti hverju
sliku skipi munu bretar bara
senda nýja freigátu. Slik röksemd
er fáránleg, eða dettur nokkrum i
hug, að breskum stjórnvöldum
myndi haldast það uppi, gagnvart
breskum skattgreiðendum, að ég
nú ekki tali um með tilliti til álits
þeirra i heiminum, mannorðs
þeirra, — að senda hingað upp á
Islandsmið kannske 4 og 5 frei-
gátur til viðbótar þeim, sem hér
voru áður, auk allra dráttarbát-
anna?
Það eru reyndar i sumum til-
vikum sömu aðilar, sem eiga
bæði dráttarbáta og togara, og
breskir skattgreiðendur verða að
greiða offjár til þessara manna
fyrirað þeirra eigin dráttarbátar
verndi veiðiþjófnað þeirra eigin
togara.
Ætli kæmi ekki fljótlega að þvi,
að breskum skattgreiðendum
þætti nóg um, ef þetta ætti að
halda áfram og færast i aukana?
Ætli breskum almenningi færi
ekki fljótlega að blöskra svo verð-
ið á hverjum þorski, sem veiddur
væri við þessar aðstæður, að
breskum stjórnvöldum héldist
ekki uppi þvilikt háttalag.
Raunar telja kunnugir, að hið
gamla flotaveldi Jóns Bola sé nú
þannig á sig komið, að af og frá sé
að Jón Boli sé þess megnugur að
auka freigátuútgerð sina á ís-
landsmiðum.
I Bretlandi komu meira að
segja nýlega fram áhyggjur opin-
berlega út af þvi, að dvöl frei-
gátnanna á íslandsmiðum kynni
að valda þvi, að ei yrðu tiltækar
freigátur til að fylgja Elisabetu
drottningu i opinbera heimsókn
til Kanada, sem til stendur á
næstunni, og þvi væri bæði heiðri
og sóma bresku krúnunnar stefnt
i hættu með veru herskipanna
hér.
Spurningin er bara#
hvernig róið veröur
í fyrirrúminu
Bretar tala að visu digurbarka-
lega um það, að þeir muni drepa
meiri þorsk, ef við göngum ekki
að kröfum þeirra, og þvi miður
hafa þessar hótanir þeirra hitt i
mark hjá vissum aðilum hér-
lendis, samanber t.d. ummæli
utanrikisráðherra hér áðan.
Ég er hins vegar ekki i nokkr-
um vafa um það, að við gætum
takmarkað svo afla þeirra, og
gert þeim yfirleitt svo erfitt fyrir,
að jafnvel þótt þeir gæfust ekki
upp af öðrum ástæðum, þá-yrði
þeim ókleift að fá sjómenn út á
togarana einn vetur enn hér við
Island.
Þetta skilur islenska þjóðin,
þetta skilja þeir, sem i skutnum
róa. Spurningin er bara, hvernig
róið verður i fyrirrúminu. Eitt er
vist, verði þar áfram róið svo
slælega sem að undanförnu, þá
mun enn magnast sú krafa
þjóðarinnar, sem þegar er orðin
ærið áberan'di, að i fýrirrúmi
setjist nýir menn undir árar.
Ég vitnaði i upphafi máls mins i
klerkinn á Dvergasteini. For-
sætisráðherra okkar hefur si og æ
verið að flytja þjóðinni þann boð-
skap i þessu striði, að óráðlegt sé
að beita þeim vopnum, sem lik-
legust væru til að knýja and-
stæðing okkar til undanhalds.
Ekki sýna taugaveiklun, sagði
ráðherrann hér áðan. Það sem
hann meinti var þetta:
Jónas Árnason
Það má ekki raska ró þess her-
veldis, sem hefur fengið hér itök
undir þvi yfirskini, að verið sé að
vernda okkur islendinga gegn of-
riki. Það má ekki ónáða NATO-
liðið á Miðnesheiði þótt NATO-
herskip ösli fram og aftur um
fiskimið okkar til verndar þeim,
sem eru að ræna frá okkur lifs-
björginni. Það má ekki svo mikið
sem láta i það skina, að við kunn-
um að segja skilið við þetta
hernaðarbandalag, þótt annað
voldugasta rikið innan þess,
höggvi hvað eftir annað að rótum
sjálfrar tilveru þjóðarinnar, sem
byggir okkar hrjóstruga land.
Það má ekki einu sinni slita
stjórnmálasambandi við þau
stjórnvöld i Bretlandi, sem belgja
sig út af freigátuhroka, þegar við
hyggjumst vernda lifshagsmuni
okkar fyrir erlendri rányrkju.
Um fram allt verður áfram að
halda góðu sambandi við bresk
stjórnvöld, segir forsætisráð-
herrann, jafnvel meðan ráns-
menn breska togaraauðvaldsins
hafa i hótunum um að gera út af
við þorskstofninn á Islandsmið-
um, og breska rikisstjórnin lýsir
þvi yfir, að hún sé þess albúin að
veita þeim herskipavernd til
þeirrar iðju.
Sýna stillingu, segir forsætis-
ráðherra tslands. Við verðum
umfram allt að sýna stillingu.
Mér er sem ég heyri hann séra
Björn á Dvergasteini segja:
,,En sú stilling að standa og
telja.”
Atvinnumál aldraðra
Lagafrumvarp verður samið
Á fundi sameinaðs þings i gær
svaraði Gunnar Thoroddsen, fé-
lagsmálaráðherra fyrirspurn frá
Svövu Jakobsdóttur um hvað liöi
framkvæmd þingsályktunartil-
lögu frá 14. mars 1975 um at-
vinnumál aldraðra.
Svava Jakobsdóttirminnti á, að
ályktun þessi hafi á sinum tima
verið flutt af þremur þingmönn-
um Alþýðubandalagsins, þeim
Eðvarð Sigurðssyni og Helga
Seljan auk sin. Með ályktun þess-
ari, sem samþykkt var á alþingi i
fyrravor, var rikisstjórninni falið
að láta undirbúa i samráði við að-
ila vinnumarkaðarins frumvarp
til laga um atvinnumál aldraðra,
sem miðaði að þvi að allir þeir,
sem orðnireru 67 ára og eldri eigi
kost á atvinnu við sitt Hæfi, að svo
miklu leyti sem þrek og vilji er
fyrir hendi.
Svava minnti á hversu mörg
persónuleg og félagsleg vanda-
mál oft fylgdu þvi að vera kippt
úr starfi um og innan við 70 ára
aldur, þótt starfsorkan væri má-
ske enn nær óskert.
Svava sagöi, aö sér væri ekki
kunnugt um að enn hafi nein
nefnd verið skipuð til að vinna að
frumvarpsgerð i samræmi við
þingsályktunina, og þvf væri
fyrirspurnin fram borin. Þá benti
þingmaðurinn á, að á vegum Fé-
lagsmálastofnunar Reykjavíkur-
borgar hafi ýmsar athuganir far-
ið fram varöandi atvinnumál
aldraðra, og ýmsar gagnlegar
upplýsingar komið fram i þvi
sambandi, sem styðjast mætti
við.
Gunnar Thoroddsen, félags-
málaráðherra svaraði fyrir-
spurninni og sagði m.a.:
„Samkvæmt samþykkt borgar-
stjórnar Reykjavikur hafði fé-
lagsmálaráð falið Jóni Björns-
syni sálfræðingi að kanna at-
vinnuþörf og atvinnumöguleika
Gunnar Thoroddsen
aldraðra. Hófst þessi könnun á
miðju ári 1974.
Ráðuneytið taldi rétt að biða
með aðgerðir i þessu máli þar til
þessari könnun væri lokið og nið-
urstööur lægju fyrir.
Nú er þessari könnun lokið og
munu niðurstöður og tillögur
byggðar á henni verða tilbúnar
um næstu mánaðamót.
Könnun þessi hefur leitt i ljós að
auk vanda þeirra, sem þegar eru
hættir störfum vegna aldurs er
einnig mikilvægt að koma i veg
fyrir of mikið vinnuálag á fólk
innan 67 ára aldurs, er stundar
vinnu, sem ofbýður breyttri
vinnugetu þess á einn eða annan
veg. Það virðist þvi vera mikil
þörf á fyrirbyggjandi aðgerðum i
atvinnumálum aldraðra.
A grundvelli þessarar könnun-
ar verða settar fram tillögur á
sviði almennrar vinnumiðlunar,
endurhæfingar og starfsmennt-
unar varðandi skipulagningu
heimavinnu, og samræmingu að-
gerða á þessum sviðum öllum.
Svava Jakobsdóttir
Ráðuneytið hefur gert ráðstaf-
anir til að fá sem gleggstar upp-
lýsingar um það hvernig þessi
vandamál aldraðra eru leyst á
Norðurlöndum.
Að fengnum þeim upplýsingum
og skýrslu Jóns Björnssonar sál-
fræðings mun hafist handa um
samningu lagafrumvarps um at-
vinnumál aldraðra i samráði við
aðila vinnumarkaðarins.”