Þjóðviljinn - 18.02.1976, Blaðsíða 8

8 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 18. febrúar 1976
Miövikudagur 18. febrúar 1976 ÞJÓÐVILJINN — StÐA ?
Eins og margoft hefur komið fram var frétta
i dag hefst frá sögn af ferðinni í heild. Þar verða
FYRSTI HLUTI
hluta og munu
|: || í

Ahöfn Týs. Efri röö frá vinstri: ólafur Ragnarsson bátsmaöur, Þorfinnur Karlsson 4.
vélstjóri, Frfmann Jónsson 3. vélstjóri, Guömundur Jósefsson 2. véistj., Þór Steingríms-
son 1. vélstjóri, Guömundur Kjærnested skipherra, Ólafur Valur Sigurösson 1. stýri-
maður, Leifur Guömundsson bryti og Egill Egilsson matsveinn.
Neöri röö frá vinstri: ómar örn Guðmundsson léttadrengur, Eymundur Kristjánsson
léttadrengur, Haukur D. Grimsson smyrjari, Lúövik ólafsson smyrjari, Rikharöur
Agnarsson smyrjari, Lárus Ingi Kristjánsson háseti, Sófus Pétursson háseti, Sigurjón
Jónsson háseti, Guöjón Karlsson háseti, Elias Sveinbjörnsson háseti og Gunnlaugur
Magnússon viövaningur.
-
/.
Lagt var af stað frá Reykjavik
kl. 14.00 laugardaginn 24. janúar.
Klukkan var nánast á minútunni
þegar leystar voru landfestar og
Týr skreið frá bryggju og út úr
hafnarkjaftinn. Auk min voru um
borð tvö aðskotadýr, Bill
Rowntree ljósmyndari frá Daily
Mirror i Lundúnum og Gordon
Huges frá Manchesterdeild sarna
blaðs, blaðamaður.
Aðbúnaður okkar var með
miklum ágætum. Bretarnir fengu
hvor sitt tveggja manna herberg-
ið og sjálfur hafði ég fyrir mig
„farþegasal” svokailaðan. Þar
var gert ráð fyrir f jögurra manna
svefnplássi, svo ekki var hægt að
segja að þrengdi að.
Góður andi
Hvernig er lifið um borð i
varðskipi?
Járnagi? Pinnstifir undirmenn
gagnvart hrokafullum og ströng-
urn offiserurn, dreifandi honnör i
allar áttir? Stéttaskiptingin svo
rik, að undirmenn þora ekki að
ávarpa yfirmenn nema þéra þá i
öðru hverju orði? 1 stuttu máli
spurt: Ríkir heragi um borð i
varðskipum?
Ég hafði heyrt ýmsar sögur um
agann og stéttaskiptinguna. En
þann tima sem ég dvaldi þarna
um borð komst ég að raun um að
.
■
■ !:•: . i
msm

AÐGERÐARLEYSI
OG KLIPPING
ofangreinum spurningum er öll-
um hægt að svara neitandi.
Raunar tel ég eftir kynnum min-
um af islenskum farskipum, að
á þeirn sé i raun rneiri stéttar-
skipting en á varðskipunurn.
Um borð i Ty rikti ákaflega
góður andi og samskipti undir- og
yfirmanna mjög óþvinguð, gagn-
stætt þvi sem ég hafði heyrtáður.
Samskiptin einkenndust af gagn-
kvæmri kurteisi og virðinu án
stertimennsku og undirgefni.
Mataræði og aðbúnaður annar
er raunar sérkapituli. bar bera
óskipta ábyrgð þeir Leifur Guð-
mundsson bryti og Egill Egilsson
matsveinn. Bretarnir frá Daily
Mirror höfðu á þvi orð eftir nokk-
urra daga veru um borð, að Týr
væri örugglega besta hótelið á
N-Atlantshafi. Það er nokkuð til i
þvi. Að minnsta kosti tókst þeim
tvimenningunum að troða á mig
þrem viðbótarkilóum i ferðinni.
Ekki svo að skilja að ég hafi
streist á móti, ég hef ævinlega
verið veikur fyrir góðum mat og
af honum var gnægð þarna um
borð.
Óþolandi
Frá Reykjavik var haldið suður
fyrir land, sem leið lá á
Seyðisfjörð. Þar voru teknir
urn borð þeir Þórarinn Guðna-
son og Sigfús Guðrnundsson
frá sjónvarpinu. - Ekki var
gerður langur stans á Seyðisfirði
heldur haldið út aftur eftir um
það bil þrjá tima og haldið sem
leið lá á veiðisvæði bretanna.
Aðgerðarleysi Landhelgisgæsl-
unnar var töluvert til umræðu
meðal manna um borð á sigling-
Leif Bryde loftskeytamaður.
Leifur Guömundsson bryti
Léttadrengirnir tveir, Ómar örn Guömunds
son og Eymundur Kristjánsson.
unni. Yfirleitt voru menn á eitt
sáttir um að það væri algjörlega
óþolandi. Sérstaklega fannst
skipverjum það hvimleitt þegar
ráðist var á þá i' landi fyrir að-
gerðarleysið og þeir skammaðir
fyrir sakir sern hljóta eðlis rnáls-
ins vegna að liggja hjá yfirstjórn
Gæslunnar en ekki skipverjum
varðskipanna. Næsta ferð á und-
an þessari hafði verið allt að þvi
einstök hvað aðgerðarleysið
snerti. „Fjandakornið að við sá-
um skip i allri ferðinni,” sagði
einn hásetinn við mig. „Það var
legið inni á fjörðum allar nætur,
farið út stundvislega klukkan tvö
á hverjum eftirmiðdegi. Siglt eins
langt og þurfti til að koma auga á
herskip út við sjóndeildarhring-
inn og togara i ratsjánni, og þá
snúið við og farið aftur inn á ein-
hvem fjörðinn. Þarsem herskipið
beið okkar yfirleitt við tólf mflna
mörkin var þetta aldrei sérstak-
lega löng sigling.”
„Það ersvo sem miklu betra að
liggja inni á einhverjurn firðin-
urn en að vera að sigla á rnilli
bretanna og mega ekki hrófla við
þeim vegna hræðslu einhverra
pólitikusa i landi. Tjallarnir gera
hvort eð er ekkert nema hlæja að
manni fyrir aumingjaskapinn, og
hafa fulla ástæðu til þess.”
Það fór um mig við þessi orða-
skipti. Gat það virkilega farið
svo, að i stað þess að verða vitni
að landhelgisgæslu yrði ég þaul-
kunnugur landslagi hinna ýmsu
austfjarða. Ekki svo aðskilja að
ég hafi neitt á móti þessum
landshluta. En hins vegar var
þessi ferð alls ekki farin i þeim
tilgangi að hressa upp á landa-
fræðikunnáttuna, heldur átti að
Guömundur Jóscfsson 2. vélstj., ólafur Valur Sigurðsson i.

Sjónvarpiö stytti mönnum mjög stundir þegar dvaliö var inni á ein«
hverjum austfjaröanna.
gegn þessu „gerræði islensku rik-
isstjórnarinnar”, eins og hann
kallaði þessa úrslitakosti varð-
skipanna. Þetta er reyndar sama
mótmælaþulanog lesin hefur ver-
ið upp í hvert sinn sem hróflað
hefur verið við togurunum að ein-
hverju marki. Þar segir að að-
gerðir varðskipanna séu ólög-
mætar og brot á alþjóðalögum.
Bresku togararnir séu að veiðum
á alþjóðlegu veiðisvæði og rikis-
stjórn hennar hát'ignar viður-
kenni ekki rétt islendinga til yfir-
ráða á þvi svæði.
Þessu var i engu svarað heldur
voru úrslitakostirnir lesnir upp
aftur athugasemdalaust. Yfir-
maður Lloydsmans beið þá til
klukkan 11.15 og skipaði þá togur-
unum að hifa og biða frekari
fyrirmæla frá Lundúnum. Hann
væri búinn að senda þangað
beiðni um nánari fyrirmæli og
kvað aðeins vera um að ræða
spurningu urn klukkustundir.
Klippt
Stundvislega klukkan hálftólf
hófu svo varðskipin þrjú sem
þarna voru (Ægir og Óðinn auk
Týs) aðgerðir. Þá kom I ljós að
hver einasti togari hafði slegið úr
blökkinni og var aö hifa. Litlu
munaði að tækist að klippa á vir-
ana hjá Fleedwoodtogaranum
Boston Lightning, en það mis-
tókstþar sem Lrollið lá beint nið-
ur. Allir togararnir hifðu.
Þarna dóluðu svo varðskipin
milli aögeröarlausra logaranna
og gættu þess að enginn reyndi aö
kusta. Upp úr hádeginu kom svo
gæsluvélin Sýr yfir miðin og sá þá
aö skuttogarinn Boston Blenheim
vur aö toga skammt þar frá sem
'lyr var. Voru dráttarbáturinn
Euromun og togarinn. Primella
þannig staðsett aö þau skyggðu á
Bostou Blenheim og þvi sáu varð-
skipsmenn ekki hvers kyns var.
Eu þegur þessar upplýsingar bár
ust Ira flugvelinni var brugöið við
hurt. Sigll á sakleysislegiú ferð að
Hann haföi bersýnilega mikið álil
á Geir i þessu máli, hvort það ni,
er Geir til hróss eöa ekki. En sve
mikiö er vist, aö skeytið hans
Geirs, um algjört klippingabann
barst nokknini niinútum of seinl
Klippingin var alstaðin ogandliti
tsiands bjargaö i blóra við vilje
forsætisráðherrans.
Þessi kiipping varð til þess a(
etiginn togaranna reyndi frekar
veiðar fyrren á miövikudeginun'
A meöan var dólað innan um tog
arana, hlustaö á einstakar lýsing
ar skipstjoranna á gáfnalar
bresku rikisstjórnarinnar oj
pólitikusa ytirleitt. Þaö var sann
færing þeirra aö allir pólitikusai
ogreyndar ekki siöur vissir meni
mnan islensku landhelgisgæsl
uuuar myndu stikna i helviti ai
loknu þessu lifi, viö hægan eld og
langvarandi þjáningar.
Jóakim
A miövikudeginum reyndi svi
•Joakim aö veiöa. Jóakim, eöa sið
asli mohikamnn, eins og hann ei
stundum kallaöur meðal varö
skipsmauna, er einn af uppá-
haldsskipsljorunum i talstööinni
Storkostlega nefmæltur og birgö-
ur kjarnmiklum lysingaroröum.
ulutur \'ulur Mgurösson l. stvri- Vý
maöur Tys skyröi röddina þann-
g. aö snjoaö heföi upp nefiö a
Kirnrna og klakadrönglarnir
væru þar enn. En hver sem skýr-
ingin er á röddinni, þá reyndi
Jóakirn sern sagt að toga. Týr
renndi sér upp að honum og skip-
aði honurn aö hifa snarlega.
„Þetta er nú ekki spurning urn
það hvort ég hifi,” sagöi Jóakim
þá, „heldur hvort þið ætlið að
klippa ef ég hifi ekki. Gerið þiö
það, ha?”
„Ég fullvissa þig um þaö, Wally
(það er rétta nafnið hans Jóa-
kirns) að ég klippi alveg örugg-
lega,” svaraði Ólafur Valur, „al-
veg örugglega.”
„Allt i lagi skipstjóri, allt i lagi.
Ég skal hifa.”
MHi

virða fyrir sér löggæslumenn á
höfum úti i starfi, fælandi breska
landhelgisbrjóta frá veiðum.
Hefjist handa
Það fór nú reyndar svo að Týr
var varla kominn á miðin þegar
atburðirnir fóru að gerast. Klukk-
an 10.50 á mánudagsmorguninn
las loftskeytamaður Týs, Leif
Bryde, upp eftirfarandi skilaboð
til bresku togaranna:
„Til allra breskra togara frá
varðskipinu Tý: Stöðvið fisk-
veiðar nú þegar. Steihið austur og
suður, út fyrikr 200 milna mörkin.
Veiðarfæri ykkar verða að vera
komin um borð fyrir klukkan
11.30 i dag, eða við munum hefja
klippingar.”
Venjulega er talstöðin eins og
fuglabjarg. Bresku togaraskip-
stjórarnir láta daginn liða með
þvi að masa saman á sinni mjög
svo sérstæðu tungu, eins og vikið
verður að siðar. En nú brá svo við
að allt datt i dúnalogn. Enginn
sagði eitt einasta orð fyrr en yfir-
maður Othello rauf sláandi þögn-
ina og las upp formleg mótmæli
Primellu, en þegar sist var von á
skellt á fulla ferð, stýrinu skellt i
stjórnborða og siglt á milli Euro-
mans og Primellu i áttina að
Blenheim, sem átti sér einskis ills
von og gat raunar enga björg sér
veitt. Klippt var á báða togvir-
ana. Þá varð skipstjórinn á Bost-
on Boeing reiöur og reyndi að
sigla á Tý en tókst ekki, enda
munur á vélarafli.
Geir var of seinn
Augljóst var að úrslitakostirnir
um morguninn höfðu komið illa
við menn, jafnt á Islandi sem i
Lundúnum. Sérstaklega i
Lundúnum og þá sérstaklega is-
lenska forsætisráðherrann. Hann
munhafafengiö lánaöansima hjá
starfsbróður sinum Wilson og
reynt aö fá dómsmálaráðherrann
sinn ofan al' þessari vitleysu. Að
minnsta kosti sagöi i persónuleg
uni skilaboðmii Irá VVilson til tog
araskipstjórunna aö (ieii
llallgrimsson va>ri að reyna aí
liafa áhrif á rikisstjórn sina og
bað lireski lorsætisráðherrann
skipstjórana að sýna biðlund