Þjóðviljinn - 18.02.1976, Blaðsíða 12

12 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 18. febrúar 1976
Erlendar fréttir
Nýi lifbáturinn
TrnnT: o'itdt]'
]ODO@DDD
□ □nTioö öö
□ O O.QHEL.OC
Ný tegund lifbáta komin fram
Rauðátan getur orðið þýð-
ingarmikil sjávarafurð í
framtiðinni
1 blaðinu „Bergens Tidende”
28. jan. sl. er fyrirsögn á fremstu
siðu blaðsins með stóru letri svo-
hljóðandi: „Rauðátan getur orðið
þýðingarmikil sjávarafurð”. Sið-
an er sagt frá þvi, að Björgvinjar-
fyrirtækið „Norsk Medicinal Uni-
on” hafi um nokkurt skeið gert
hagnýtingartilraunir með rauð-
átu og að á siðastliðnu ári hafi
fyrirtækið flutt út 20—30 tonn af
þeirri vöru á markað, aðallega i
Bandarikjunum.
Claus A. Saure hjá Norsk
Medicinal Union segir i viðtali við
Bergens Tidende að erfitt sé að
framleiða markaðsafurðir úr
rauðátu og sé um tvær aðferðir að
ræða, annaðhvort að hraðfrysta
rauðátuna eða þá að þurrka hana.
Þá segir i viðtalinu, að i Banda-
rikjunum sé rauðátan notuð til
bragðbætis i ýmsar fullunnar
fiskiðnaðarvörur. Claus A Saure
segir, að fyrirtæki hans sé búið að
gera tilraunir með rauðátu i 5—6
ár og hafi nú öðlast reynslu, bæði
viðvikjandi veiðitima og veiðum,
og um alla meðferð á þessu ör-
smáa sjávardýri. Þegar hann er
spurður um f járhagshlið þessarar
framleiðslu, þá segir hann: Fram
að þessu höfum við verið með
einn fiskimann i þjónustu okkar,
sem veitt hefur rauðátu i litla
smáriðna vörpu. bað hefur lengst
af verið svo litið magn, sem við
höfum hagnýtt, að erfitt hefur
verið að láta þetta bera sig. En á
sl. ári þá stóö þessi framleiðsla
undir sér. Við munum þvi halda
áfram með framleiðslu á rauð-
átu. Rauðátan er örsmátt
krabbadýr. Venjuleg lengd henn-
ar getur orðið um 5 millim., en
mikið af henni er af lengdinni 2—3
millimetrar.
Norska Hafrannsóknarstofnun-
in giskar á, að við norsku strönd-
ina muni vera rauðáta að magni
til 2 miljónir til 20 miljónir tonna.
Kristian Fredrik Wiborg við Haf-
rannsóknastofnunina norsku
hefur mest unniö að rannsóknum
á rauðátu og fleiri litlum krabba-
dýrum á undanförnum árum, eða
frá árinu 1967. Hafrannsókna-
stofnunin hefur látið útbúa
tvennskonar veiöarfæri til að
fiska með rauðátu.
Annað veiðarfærið er smáriðin
varpa, en hitt er gildra, sem lögð
er fyrir föstu. A árinu 1975 var
mikil rauðáta við norsku strönd-
ina og veiddi þá Hafrannsóknar-
stofnunin 13 tonn i þessi veiðar-
færi sin við reynsluveiðar. bannig
veiddu þeir hjá Hafrannsóknar-
stofnuninni i fyrra á 10 klukku-
stundum 2200 kg af rauðátu. Wi-
borg telur að ennþá sé eftir að
leysa ýmis vandamál viðvikjandi
veiði á rauðátu, þar til þetta get-
ur orðið fjárhagslega tryggur at-
vinnuvegur. Hann segir, að rauð-
átan sé mjög viðkvæmt sjávar-
dýr, sem þoli mjög stutta bið, frá
þvi að það er veitt og þar til hag-
nýting fer fram. Hún þurfi þvi að
hraðfrystast mjög fljótt. En veið-
ar á rauðátu hafa lika mikið hag-
nýtt gildi fyrir þá sem rækta urr-
iða og lax við norsku ströndina,
enda er nokkur timi siðan norskir
lax- og silungsræktarmenn upp-
götvuðu þetta og fóru að hagnýta
sér rauðátuna i þessu skyni. Til
þess, að fiskvöðvi á laxi og urriða
fái þennan fallega rauða lit, þá
þarf að vera i fóðrinu ákveðiö
magn annaðhvort af rækju eða
þá rauðátu, sem jafnvel er talin
ennþá betri i þessu sambandi.
fiskimál
^eftir Jóhann J. E. Kúld^
bessi frétt, sem birt er i norska
blaðinu Bergens Tidende um, að
norðmenn séu þegar byrjaðir á
hagnýtingu rauðátu i dýra mann-
eldisvöru, sem eitt norskt fyrir-
tæki er þegar farið að selja á
markaði i Bandarikjunum, það
ætti að vekja okkur islendinga til
umhugsunar. Rannsaka þarf
magnið af rauðátu hér við land og
gera tilraunir meö veiðar og
vinnslu á henni. Á sildarárunum
var stundum geysilega mikið
magn af rauðátu úti fyrir Norður-
landi, þannig að sjórinn litaðist
bókstaflega rauður.
Ný tegund af lifbát komin
fram á sjónarsviðið
Eftir þvi sem „Norges Handels-
og Sjöfartstidende” segir frá i
fréttum 2. janúar sl. þá er komin
fram á sjónarsviðið ný tegund af
lifbát i Noregi, sem vakið hefur
mikla athygli. Höfundur bátsins
er Hans J. Skontorps yfirkennari
við Stýrimannaskólann i Töns-
berg. Yfirkennarinn sýndi bát
sinn að viðstöddu miklu fjölmenni
frá fréttastofnunum og útgerðar-
félögum þann 29. des. sl. Báturinn
er smiðaður úr stáli og rafsoðinn
saman. Auk hans sjálfs hefur son-
ur (og félagi) hans unn-
ið að smiöinni með honum á lóð-
inni heima hjá þeim. Yfirkennar-
inn segist fyrst hafa farið að hug-
leiða smiði sliks báts, þegar hann
stundaði hvalveiðar árið 1933, og
sá hvað lifbátarnir, sem þeir
höfðu, voru lélegir.
Siðan urðu átakanleg sjóslys,
sem hann greinir frá, og ýttu á
eftir þvi, að hann gerði hugmynd
sina að veruleika. Hann er búinn
að gera margar tilraunir með
bátinn, þar á meðal hefur hann
látið reyna sjóhæfni hans i sjó-
hæfnisgeymi Tækniháskólans i
brándheimi. Oll smiðin hefur
verið kostuð af eigin fé kennarans
svo og styrki frá einstaklingum,
sem lagt hafa málinu lið.
Talið er, að búið sé að leggja
fram til bátsins nú, þegar hann er
fullbúinn, um n.kr. 100,000.00 eða
rúmlega 3 miljónir isl. kr. Bátur-
inn er algjörlega lokaður og tekur
40 manna skipshöfn, sem situr i
sætum i bátnum likt og i lang-
ferðabifreið. begar báturinn var
sýndur, þá var hann standandi i
hallandi rennu og voru 10—11
metrar frá neðri enda rennunnar
að sjávarfleti. Eftir að 40 sjálf-
boðaliðar höfðu stigið um borð i
bátinn og honum verið lokað, þá
var bátnum sleppt lausum og
hann stakkst á flugferð i sjóinn. A
næsta andartaki hvarf báturinn
undir hafflötinn, en að vörmu
spori kom hann aftur upp á yfir-
borðið og rann þá fallega eftir
sjónum. Hvort báturinn verður
viðurkenndur og tekinn i notkun
af norsku Siglingamálastofnun-
inni er ekki vitað um ennþá.
Norska Siglingamálastofnunin
er sögð sjálf hafa verið að láta
vinna að endurbótum á lifbátum i
samvinnu við eitt eða tvö norsk
fyrirtæki, en hvað út úr þvi kem-
ur, er ekki ennþá komið i dags-
ljósið. bess skal að siðustu getið,
að Hans J. Skontorps yfirkennari,
sem er mikill áhugamaður um
alla björgunarstarfsemi, hlaut
fyrstu verðlaun árið 1974 i Noregi
i samkeppni um tillögur er leitt
gætu til aukins öryggis við björg-
un. Verðlaunin voru 5000,00 n. kr.
Betra útlit um sölu á
norskum þurrkuðum salt-
fiski á árinu 1976
í „Bergens Tidende” 28. janúar
sl. segir frá viðtali, sem blaðið
átti við Aleks Refvik fram-
kvæmdastjóra fyrirtækisins
Raudeberg á Vogsöy, en þetta
saltfisksframleiðslufyrirtæki er
eitt af þeim stærstu i Noregi.
betta fyrirtæki var stækkað og
endurbyggt fyrir fáum árum og
framleiðir nú mikið magn af
þurrkuðum saltfiski fyrir heims-
markaðinn, eða eins og fram-.
kvæmdastjórinn segir 10% af öll-
um útfluttum þurrum saltfiski frá
Noregi.
Framkvæmdastjórinn segir, að
nú liggi á lager hjá fyrirtækinu
Raudeberg 50% minna fiskmagn
heldur en á sama tima i fyrra.
Hann talar um, að hinar nýju inn-
flutningsreglur á saltfiski til
Brasiliu, þar sem á að greiða inn-
flutningsverðið á fiskinum ári áð-
ur en hann er fluttur inn, hafi
valdið norðmönnum miklum erf-
iðleikum við sölu og minnkað út-
flutning þangað frá Noregi um
nálægt 30% miðað við árið 1974.
Siðan segir hann: „brátt fyrir
þetta hefur á árinu 1975 ræst vel
fram úr saltfiskssölumálunum,
mikið fyrir stuðning frá rikinu og
afskipanir verið örar. En hagnað-
urinn hefur oröið litill sem eng-
inn”. bá segir Aleks Rafvik að
menn horfi nú með bjartari aug-
um á sölumöguleika á yfirstand-
andi ári og séu ákveðnir i þvi að
kaupa mikið magn af fiski til
verkunar. Auk Brasiliu fór
norski þurrkaði saltfiskurinn til
Portúgal, Italiu og Frakklands,
svo taldir séu fram þýðingar-
mestu markaðirnir. bá segir
framkvæmdastjórinn, að Afriku-
rikið Zaire, sem um nokkurra ára
bil hafi keypt hryggufsa af norð-
mönnum, sé nú farið að kaupa
venjulegan fullþurran saltufsa.
Báturinn i skipasmiðastöðinni
Framkvæmdastjórinn er bjart-
sýnn á framtiðarhorfur i fisksölu-
málum og hefur von um hækk-
andi verð fyrir fiskframleiðsluna
á yfirstandandi ári. Eftirspurn er
nú mikil, segir hann, ekki bara
eftir saltfiski heldur líka eftir
skreið og frosnum fiski. Hann tel-
ur þvi, að á vertiðinni i vetur
verði barist hart um hráefnið til
vinnslu.
Fiskigildrur reyndar
af norðmönnum
í fyrravetur fékk norska Haf-
rannsóknastofnunin örfáar fiski-
gildrur, sem reyndar voru við
Noröur-Noreg, eöa á Finnmörku.
Fiskigildrur þessar voru fluttar
inn frá Bandarikjunum eða Kan-
ada. t fyrravetur mátti lesa um
þaö, að gerðar hefðu verið ýmsar
breytingar á gildrum þessum, til
þess að þær hentuðu betur við
norskar aðstæður.
1 blaðinu „Fiskaren” 22. janúar
sl. er svo sagt frá þvi, að Haf-
rannsóknastofnunin hafi auglýst
eftir fiskibátum til keiluveiða
með fiskigildrum. 1 fréttinni er
sagt, að gildrur hafi verið reynd-
ar við Norður-Noreg i fyrra með
árangri, sem hafi lofað góðu um
framhald slikra veiöa, sérstak-
lega viðvikjandi veiðum á keilu.
Nú á að gera tilraunir með mörg-
um bátum, sem fiska eiga keilu
með gildrum, bæði frá Helgolandi
og Mæri, og eru tilbúnar 150 fiski-
gildrur til veiðanna. bá ætla
norðmenn lika að reyna fiski-
gildrur á miðunum við Hjaltland.
Fiskveiðar með gildrum eru tald-
ar hafa marga kosti, m.a. færri
menn á bátunum og lægri út-
gerðarkostnað.
Stór rostungur inni á höfr
á Finnmörku.
Sá sjaldgæfi atburður varð i
janúarmánuði sl„ að stór rost-
ungur kom syndandi inn á höfnina
I Bátsfirði á Finnmörku. Rost-
ungurinn synti marga hringi inn-
an hafnarinnar eins og hann væri
aðskoöa það nýstárlega, sem fyr-
ir augu hans bæri. Menn giskuðu
á, að dýrið hefði elt togara, sem
kom af veiðum af miðunum i
nánd við Svalbarða. Rostungur-
inn var látinn alveg afskiptalaus
og enginn reyndi að gera honum
mein.
bá hélt hann þaöan út aftur og
stefndi siðan með geysihraða út
Bátsfjörðinn, liklega til heim-
kynna sinna i Norður-lshafinu.
10/2 1976
Áskriftarsími
17505
Tekið verður við nýjum
áskrifendum alla daga og öll
kvöld í þessari viku til kl. 10.
Eitt símtal, og þú færð
blaðið sent heim næsta dag.
ÞJÓÐVILJINN