Þjóðviljinn - 22.02.1976, Qupperneq 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 22. febrúar 1976
KJARTAN ÓLAFSSON:
Kjarabarátta - Landhelgisstríð
Undanfarna daga hefur veriö
býsna tiöindasamt á vettvangi
islenskra stjórnmála. Nær allt at-
vinnulif er nú lamaö vegna
almennra verkfalla sem ná til um
35.000 manna. Stór hluti Islenskra
sjómanna hefur lagt niöur vinnu
og krefjast þeir eins og verkafólk
I landi bættra kjara.
t landhelgisdeilunni hefur einn-
ig dregiö til mikilla tföinda.
Stjórnmálasambandi viö breta
hefur loks veriö slitiö, er I ljós
kom svo aö ekki varö lengur um
villst, aö framkvæmdastjóri
NATO haföi hreinlega haft ráö-
herrana i rikisstjórn tslands aö
fiflum, svo vægilega sé til oröa
tekið.
Hér verður aö þessu sinni fjall-
að nokkuð um kjaramálin og
landhelgisdeiluna, og skal á það
minnt i byrjun, aö -eint verður
nógsamlega undirstrikað, hversu
nátengd bæöi málin eru, þvi
tvimælalaust eru það úrslit land-
helgismálsins, sem ráöa mestu
um það, hvaða ytri skilyrði veröa
hér fyrir hendi á komandi árum
til góðra og batnandi lifskjara.
Mjög stór hluti af þvi verka-
fólki, sem nú á i verkfallsbaráttu
hefur aöeins 50—60.000,- krónur á
mánuði i dagvinnurekjur
samkvæmt umsömdum töxtum
verkalýðsfélaganna.
Til varnar gegn 25%
kiaraskeröingu.
A þeim tæpum tveimur árum,
sem liðin eru siðan kjarasamn-
ingar voru undirritaðar i lok
febrúar 1974, þá hefur raungildi,
eða kaupmáttur, launa þessa
fólks minnkaö um fullan fjórð-
ung, eða 25%. Svo mjög hefur
verðlag á nauðsynjavörum hækk-
að umfram kaupgjaldshækkanir.
Orsök þessa er ekki nema að
mjög litlum hluta að finna i
erlendum verðhækkunum.
Rétt er að minna á, að á fyrsta
valdaári núverandi rikisstjórnar,
það er frá 1. ágúst 1974 — 1. ág.
1975, þá hækkaði allt verðlag hér
á landi samkvæmt framfærslu-
visitölu um 54,5%. Um þrjá fjórðu
hluta þessarar gifurlegu hækk-
unar má rekja beint til ákvarðana
rikisstjórnar og þingmeirihluta.
Tvær gengisfellingar leiddu til
24% hækkunar framfærsluvisi-
tölu, 12% innflutningsgjald leiddi
til 4% hækkunar framfærsluvisi-
tölu, ýmsar hækkanir á opinber-
um þjónustugjöldum leiddu til 8%
hækkunar framfærsluvisitölu, og
enn varð 4% hækkun framfærslu-
kostnaöar vegna hækkunar sölu-
skatts og hækkunar vaxta.
Ljóst er samkvæmt þessu, að
þær beinu stjórnvaldaakvaröanir
sem hér hafa verið raktar leiddu
til 40% hækkunar framfærslu-
kostnaðar á fyrsta valdaári rikis-
stjórnarinnar, og eru það nær þrir
fjórðu hlutar þess; sem
framfærslukostnaðurinn hækkaði
i heild. Segja má að erlendar
verðhækkanir og innlendar
launahækkanir hafi svo leitt til
14—15% hækkunar framfærslu-
kostnaðar hér á þessu sama ári
og svarar það til rúmlega eins
fjórða heildarhækkunarinnar,
sem var eins og áður segir 54,5%
á einu ári.
Það voru þvi fyrst og fremst
beinar aögerðir stjórnvalda, sem
leiddu til þess, að kaupmáttur
launa verkafólks rýrnaði svo
mjög sem raun ber vitni. eða nú
um full 25% á tæpur tveimur ár-
um.
Eru þeir óþjóöhollir, sem
heimta 60—70 þús. i dag-
vinnukaup. á mánuði?
Var þetta réttlætanlegt?
Var hér aðeins um að ræða
fórnir, sem skylt var að færa
vegna áfalla, sem þjóðarbú okkar
islendinga hefur orðið fyrir?
Þessum spurningum svara ráð-
herrar og aðrir talsmenn rikis-
stjórnarinnar játandi, svo og
málgögn Sjálfstæisflokksins og
Framsóknarflokksins.
Þeir segja, að þetta hafi verð
óhjákvæmilegt i fyrsta lagi vegna
verðfalls á erlendum mörkuðum
og minnkandi þjóðartekna og i
öðru lagi vegna þess, að kaup-
máttur launa á fyrri hluta árs
1974 hafi veriö hærri en þjóðarbú-
ið gat með nokkru móti borið.
Litum á þessr kenningar.
Samkvæmt opinberum tölum
Þjóðhagsstofnunar þá hafa
þjóðartekjur á mann á íslandi að
visu minnkað á árunum 1974 og
1975, vegna verðlagsþróunar
erlendis, — en þær hafa ekki
minnkað um 25%, eins og kaup-
máttur launa verkafólks, heldur
aðeins um 10% samtals á þessum
tveimur árum.
En voru þá laun verkafólks á
fyrri hluta árs 1974 svona miklu
hærri en þjóðarbúið gat borið?
Það er aö visu rétt, að á árum
vinstri stjórnarinnar hækkaöi
kaupmáttur launa verkafólks
nokkru meira en svaraði til hækk-
unar þjóðartekna á mann, en það
nægði þó engan veginn til aö rétta
af þann halla sem myndast haföi i
þessum efnum verkafólki i óhag á
árum viðreinsarstjórnarinnar,
eins og margoft hefur verið sýnt
fram hér i Þjóðviljanum, — en
á viðreisnarárunum 1959—1970
hafði kaupmáttur dagvinnukaups
verkamanna samkvæmt samn-
ingum aðeins hækkað um 15% á
sama tima og þjóðartekjur á
mann hækkuðu um 43%.
Það var þessi halli, sem vinstri
stjórnin ætlaði sér að rétta af og
var komin nokkuð áleiðis við það
verkefni, en nú hefur sá árangur
allir verið eyðilagður á ný af
rikisstjórn Geirs Hallgrimssonar.
Það fólk, sem nú er skammtað
50-60.000,- kr. i dagvinnurekjur á
mánuði, það þarf svo sannarlega
ekki að efast um rétt sinn til betri
kara.
Sú kenning stjórnarflokkanna,
að kjarabarátta verkafólks nú
eigi engan rétt á sér og stefni
þjóðarhagsmunum i voða, er fals-
kenning, sem verkafólk mun
svara á viðeigandi hátt.
Gat verkafólk beðið
lengur?
Það sem gerst hefur er i raun-
inni nákvæmlega hiö sama og ef
vikukaup, sem var 10.000 krónur
fyrir einu og hálfu ári hefði verið
lækkað niður i 7.500,- krónur.
Munurinn er aðeins sá, aö ekki
hefur verið fariö framan að fólki
heldur aftan að þvi.
Þetta er margur maðurinn far-
inn að skilja nú. Þvi hefur verið
haldið fram i Morgunblaðinu, að
verkföllin nú beri vott um
„pólitiskan glannaskap” og
„ábyrgðarleysi” forystumanna
verkalýðsfélaganna.
Vist má segja að verkföllin séu
pólitisk að þvi leyti að barist er
við afleiðingar pólitiskra ráðstaf-
ana, sem teknar hafa verið á
alþingi og i rikisstjórn. En hér er
þó eingöngu um nauðvörn verka-
fólks, að ræða, siðasta úrræbið,
þegar öll tilmæli, allar aðvaranir
hafa reynst árangurslausar.
Það er stundum sagt, að allir
tapi á verkföllum. En hverju
tapar verkafólk þegar stjórnvöld,
sem hafa hagsmuni gróðastétta
þjóðfélasins að leiðarljósi rýra
kaupgetu lágtekjumanna um full-
an f jórðung, — ræna f jórðu hverri
krónu?
Attu samtök verkafólks máske
að biða með að snúast til varnar
uns búið væri að hirða aðra
hverja krónu af launum almenn-
ings?
Eitt er vist, þær tugþúsundir
vinnandi fólks, sem nú heyja
verkfallsbaráttu, hafa ekki lagt
út i það strið af einhverjum ann-
arlegum hvötum, eða vegna
skortsá þjóðhollustu, eins og tals-
menn stjórnarflokkanna vilja
vera láta, heldur nauðvörn,
þegar aðeins siðasta úrræðið, —
verkfall — var eftir skilið.
island á ekki að vera
láglaunaland.
Island er nú orðið sérstakt
láglaunaland, sé kaupmáttur
timakaups verkafólks i nálægum
löndum hafður til hliðsjónar.
Astæðan er ekki sú, að hér séu
þjóðartekjur á mann lægri,
heldur en gengur og gerist i
nálægum löndum, heldur veldur
það, aö hér er hlutur verkafólks
fyrir borð borinn við skiptingu
arðsins af þjóðarbúinu, og það á
hrikalegri hátt en i flestum ná-
lægum löndum. Hér kemur til
annars vegar fáheyrö óstjórn, og
hins vegar útsmogin hagsmuna-
gæsla stjórnvalda i þágu
islenskra gróðastétta.
A valdatima núverandi rikis-
stjórnar hefur átt sér staö veruleg
tilfærsla fjármuna frá almennu
launafólki til fésýslustéttanna.
Markmið núverandi verkfalls-
baráttu hlýtur að vera:
I. Að tryggja það, að raungildi
launa verkafólks haldi ekki
enn áfram aö hraka á árinu
1976.
II. Aað vinna upp nokkuð af
þeirri 25% kjaraskerðingu,
eem orðin er.
III Að tryggja það, að kjarabæt-
ur, sem um verður samið fái
að standa i friði fyrir fjand-
samlegum stjórnvöldum.
Þegar þessi orð eru skrifuð, á
föstudegi — 4. degi almenna verk-
fallsins, þá hefur verkafólki ekki
einu sinni verið boöinn óbreyttur
kaupmáttur á þessu ári, miðað vð
siðustu áramót, hvað þá nokkrar
kjarabætur.
Fleiri krónur en
kjararýrnun.
Hagstofa Islands hefur spáð
þvi, að miðað við óbreytt kaup i
krónutölu, þá muni framfærslu-
skotnaður, almennt verðlag,
hækka um 17% frá 1. nóv. 1975 —
1. nóv. 1976. Það sem verkafólki
hefur verið boðið á móti þessu, er
13—16% krónutöluhækkun kaups i
áföngum, sem augljóslega þýðir
enn minnkandi kaupmátt, en alls
engar kjarabætur.
Það er fyrst og fremst rikis-
stjórn Sjálfstæðisflokksins og
Framsóknarflokksins, sem ber
ábyrgö á þessari freklegu óbil-
girni i garð verkafólks og
verkalýsðhreyfingarinnar.
Sú hin sama rikisstjórn, og
neitað hefur nær öllum, þeim
pólitisku ráðstöfunum, sem
Alþýðusambandið gerði kröfu um
i byrjun des. s.l„ en þær hefðu að
nokkru getaö komið i stað beinna
launahækkana, ef vilji hefði verið
fyrir hendi hjá rikisstjórninni.
Það er vissulega ekki að ófyrir-
synju, að á alþingi hefur nú verið
flutt vantraust á þessa rikis-
stjórn, og verðu vantrauststil-
lagan tekin til útvarpsumræðu
annað kvöld.
— Framkoma rikisstjórnar-
innar i landhelgismálinu hefur
einnig verið slik, að fullt tilefni
gefur til þeirrar kröfu, að rikis-
stjórn Geirs Hallgrimssonar viki
og leggi mál sin i dóm þjóðarinn-
ar.
NATO vildi leysa land-
helgisdei luna á okkar
kostnað.
Landhelgismálið er stærsta
kjaramál islenskrar alþýðu. Með
þá staðreynd i huga hefur Al-
þýðusamband Islands og verk-
alýðshreyfingin öll hvatt eindreg-
ið til öflugrar sóknar og sigurs i
þvi máli, en mótmælt harðlega
öllum tilhneigingum til und-
anhalds og uppgjafar.
I landhelgismálinu hefur rikis-
stjórnin sett allt sitt traust á
Atlantshafsbandalagið, þó án
þess að dirfast nokkurn timan að
setja forráðamönnum NATO
kosti.
Allur sá lofgerðaróður, sem
fluttur hefur verið, ekki sist i
Morgunblaðinu um þátt NATO og
Luns, framkvæmdastjóra þess i
að koma bresku herskipunum úr
islenskri landhelgi og tryggja
okkur sigur, er átakanlegur,
nánast grátbroslegur i ljósi
þeirra staðreynda, sem nú liggja
fyrir.
Sannleikurinn er einfaldlega
sá, að þessi erlendi sendimaður
hefur gert allt sem i hans valdi
hefur staðið til að fá islensku
rikisstjórnina til að hefta aðgerð-
ir varöskipanna gegn bresku
veiðiþjófunum, og fá rikisstjórn-
ina til að fallast á uppgjafar-
samninga við breta. Gegn slikri
uppgjöf af okkar hálfu átti svo að
kalla bresku herskipin heim, — þó
það nú væri.
Auðvitað vildu ráðamenn
NATO og þar á meðal
framkvæmdastjóri þess „leysa
deiluna”, en sú lausnátti bara að
verða á kostnað okkar islendinga.
En framkvæmdastjóri NATO
og yfirboðarar hans hefðu haft
nokkurn minnsta skilning á okk-
ar máli, og einhvern snefil af vilja
til að leggja okkur lið i deilunni,
þá hefði Luns, að sjálfsögðu neit-
aö að flytja islendingum aðrar
Aöalfundur
Félags matreiðslumanna verður haldinn
þriðjudaginn 2. mars 1976 kl. 15 að Óðins-
götu 7.
Fundarefni:
1. Venjuleg aðalfundarstörf
2. Lagabreytingar
3. önnur mál
Stjórn Félags matreiðslumanna
AÐALFUNDUR
Ungmennafélags Selfoss
verður haldinn þriðjudaginn 24. febrúar
kl. 21 i H.S.K.-sal, Eyrarvegi 15
Dagskrá:
Venjuleg aðalfundarstörf
Lagabreytingar
Stjórnin
Verkfallið sem nú stendur yfir hefur einkennst af ómældri benginþörf, sem aidrei virðist hafa verið
meiri en nú. Þessi mynd var tekin á Kópa vogshálsi sl. fimmtudagskvöld, en þar var reynt aö selja ben-
sin og myndaðist mörg hundruö metra löng bflaröð samstundis. Mynd: —gsp