Þjóðviljinn - 22.02.1976, Qupperneq 7

Sunnudagur 22. febrúar 1976 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7
32 StÐUR OG LESBÓK

LAllGARDAGUR 7. FEBRÚAR 1976
Prenlsmiðja Morgunblaðsins.
Stöðug fundahöld hjá Atlantshafsbandalaginu:
„Reiðubúinn til að beita
áhrifum mínum við Breta
til að draga úr hcrnaðarihlutun þeirra”, sagði li
Joseph Luns í símtali við Einar Xgústsson
„Engu hægt að spá fyrr en viðbrögð
íslenzku stiómarinnar liggja fyrir,,;
sagði Jósef Luns 1 samtali vi8 Mbl.l
eins tillögur og þær, sem hann
sendi Geir Hallgrimssyni og
Einari Agústssyni á dögunum.
Lausnarorð Luns.
Litum á fjóra helstu púnktana:
I.
Samkvæmt sendingu Luns eiga
bretar að veiða hér 100.000 tonn á
ári þar af 85.000 tonn þorsk.
Samkvæmt skýrslu Geirs
Hallgrimssonar frá viðræðum
sinum i London höfðu bretar áður
boðið að takmarka ársafla sinn
við 85.000 tonn alls þar af um
70.000 tonn þorskur. Niðurstaðan
af viðræðum Luns og breta, er þvi
sú, að þeir hækka sig um 15.000
tonn. Ef gengið yrði að þessu „til-
boði”, sem framkvæmdastjóri
NATO sendi okkur, þá hlyti það
að leiða til þess að erlendar þjóðir
fengju rétt til að veiða hér á ári
allt að 200.000 tonn af þorski, ýsu,
ufsa og karfa (bretar og vestur-
þjóðverjar einir 100.0004-60.000
tonn). það er hins vegar álit
Hafrannsóknarstofnunarinnar,
aö aðeins megi veiða á ári tæp
400.000 tonn alls af þessum fisk-
tegundum, eða álika og við
islendingar veiddum einir á
siðasta ári.
Tillagan, sem Luns sendi okkur
frá NATO felur i sér ótviræða
kröfu um það, að við islendingar
skerum okkar eigin afla niður um
hvorki meira né minna en helm-
ing, en bretar minnki sinn afla
um litil 10%.
II.
Samkvæmt bréfinu frá NATO,
þá eru bretar til með að binda
fjölda veiðiskipa við töluna 105.
bau skip, sem upphaflega voru á
listanum frá 1973 voru 139, en
þeim hafði sem kunnugt er fækk-
að mjög verulega, vegna þess að
sum voru strikuð út af skrá vegna
brota við fyrra samkomulag, og
önnur gengu úr sér, en" bretar
höfðu samkvæmt samkomulag-
inu frá 1973 engan rétt til að setja
inn ný skip fyrir gömul, sem
gengu úr sér, eða fyrir brotleg
skip.
t viðræðum við breta á undan-
förnum vikum hafa fulltrúar
islendinga talið sig geta sannað,
að þessi tala veiðiskipa hafi verið
komin niður i 100. bretar hafa
hins vegar haldið þvi fram, að
þau hafi verið komin niður i 105.
Og nú býður NATO fækkun úr
105 og í 105.Svona eiga vist sýslu-
menn að vera.
III.
bá tilkynnir Luns rikisstjórn
tslands, að niðurstaðan af athug-
unum sinum sé sú, að bretar vilji
jú semja, jafnvel til skamms
tima, en skilyrði sé þó fyrir
skammtimasamningi, að slikur
samningur sé undanfari lang-
timasamnings.
Við þökkum, herra Luns.
IV.
Svo kemur rúsinaan i pysluend-
anum. NATO leggi til sérstaka
eftirlitsmenn um borð i bresku
herskipin til að vitna um skt og
sakleysi, þegar árekstrar verða.
Ættum við máske að fá nokkra
einkennisklædda frá NATO um
borð i varðskipin okkar lika til að
blessa yfir félags sina um borð i
breskum herskipum, þegar mikið
liggur við?
Setjum NATO nú úrslita-
kosti.
Nei, eitt er vist, — þvilikt
endiemisbréf og þessi sending frá
Luns hefur ekki borist íslenskum
stjórnvöldum frá erlendum
valdsmönnum öldum saman.
Helst væri til samanburðar að
leyta i fororðningum danskra ein-
valdskónga, sem okkur voru
sendar, á þeim timum, þegar það
fólk, sem hér bjó var af erlendum
valdsmönnum talið réttlaust og
ærulasst.
Rikisstjórn tslands hefur svar-
að þessu bréfi með þvi að lita loks
stjórnmálasambandi við breta. —
Hjá þvi gat hún með alls engu
móti komist.
En hér þarf fleira til.
bað er Atlantshafsbandaíagiö,
'sem sendir okkur þetta bréf.
bessu bandalagi koma að visu
landhelgismál okkar islendinga
ekkert við, en herskipainnrás
breska NATO-flotans inn i
islenska landhelgi er þess
mál. Við islendingar hljótum
þvi að gera þá kröfu til NATO, að
herskip annars mesta flotaveldis
bandalagsins, sem hér hafa gert
innrás, verði þegar i stað kölluð
heim. Og svar okkar við NATO-
bréfinu sem hingað barst á dög-
unum á ekki að vera nein bæna-
skrá.
bað eru úrslitakostir sem okkur
ber að setja. Verði herskipin ekki
kölluð heim innan þriggja sólar-
hringa, þá segi íslands sig úr
sliku bandalagi, sem virðir rétt
okkar til lifs i þessu landi einskis.
Við vitum, að sú rfkisstjórn,
sem hér situr, er treg til stór-
ræðanna gegn NATO. — bvi skal
sú lágmarkskrafa sett fram, að
þori rikisstjórnin ekki að hóta úr-
sögn, þá verði NATO a.m.k. settir
þeir úrslitakostir nú þegar, að
verði bresku herskipin hér enn að
viku liðinni þá muni islendingar
hætta allri þátttöku i störfum
hernaðarbandalagsins og loka
herstöðinni i Keflavik.
Um þá lágmarkskröfu þurfa
allir islendingar að sameinast nú,
hvað sem deilum um önnur mál
liður.
Lóöaúthlutun í
Mosfellshreppi
Hér með er auglýst eftir umsóknum um
lóðir undir einbýlishús, verslunarhús og
iðnaðarhús. Eldri umsóknir þarf að
endurnýja.
Upplýsingar og umsóknareyðublöð fást á
skrifstofu Mosfellshrepps, Hlégarði.
Umsóknarfrestur er til 6. mars nk.
Sveitarstjóri
ÁRNI
BERGMANN
SKRIFAR
MAFÍAN
OG VIÐ
íslendingar eru ein af þeim
smáu þjóðum sem eiga i mikilli
óvissu um afstöðu sina til ýmis-
legra erlendra fyrirbæra.
Stundum eru þeir fullir af sjálf-
byrgingsskap, ekki sist þegar
þeir koma á meðal fólks sem er
snauðara en þeir að lifsgæðum.
betta þætti nú ekki gott hjá okk-
ur, segja menn þá. Eða:
gvusélof að við erum ekki
svona. A hinn bóginn er það rétt
eins algengt að mörlandar kikni
Aður fyrr horfðu menn úr
mikilli fjarlægð á skipulagða
glæpastarfsemi — þar sem
tvinnast saman mútur til emb-
ættismanna og lögreglu og morð
á óþægilegum vitnum eða
viðskiptavinum ogallt saman er
rekið fyrir ofsagróða af ein-
hverjum ólöglegum rekstri
(smygli, eiturlyfjasölu, vændi,
rúlettunni osfrv.) Guði sé lof við
erum lausir við þetta, sögðu
menn og settu á sig sjálf-
i hnjáliðunum af vanmeta-
kenndum þegar þeir koma út i
hinn Stóra heim eins og hann
heitir. Allt er þá miklu lakara
hér heima en annarsStaðar.
Lögreglan, pósturinn, kjötið,
tónlistin, brennivinið og jafnvel
mjólkin.
Má vera þetta séu aðeins tvær
hliðar á sömu mynt. Að óvissan
og einsýnin, i hvora átt sem hún
stefnir, sé einn partur af arfi
þjóðar sem áður var bæði ein-
angruð og átti einnig m jög undir
högg að sækja. Hlaut annars-
vegar að lita á ýmsa sjálfsagða
hluti úr erlendri borgamenn-
ingu sem hvert annað veraldar-
undur. Eða þá freistaðist til að
kenna heilviskum danskinum
um allt sem miður fór: það var
bæði auðvelt og gat oft verið
rétt. Af þvi sem nú siðast var
rakið finnst manni komin sú
tilhneiging i islenskri afstöðu
sem kalla mætti: okkar vandi
kemur að utan. (Og þá er und-
anskilið: við erum saklausir,
við fáum ekkert að gert).
Þegar
menn hverfa
Tökum einn anga af þessu
máli i tengslum við glæpáfréttir
undanfarinna vikna.
byrgingsgrirnuna. Svona erurn
við ekki, islendingar. Okkar
þjófar eru meinlausir smábisar
á fyllirii. Okkar spilling er
kammó og meinlaus: hvað er
ein lóðaúthlutun milli vina? Og
það var i þessum anda, að þegar
það fréttist að einhver maður
hafði horfið eins og jörðin hefði
gleypt hann, þá voru það jafnan
fyrstu viðbrögðin að segja sem
svo: hann hefur drepið sig þessi.
Hann hefur gengið i sjóinn. Og
menn hurfu og það var kannski
ekki svo mjög eftir þvi tekið og
kannski voru mörg slik mál
aldrei rannsökuð i alvöru.
Gósenland
En nú lesum við um
Guðmundarhvarf og Geirfinns
og hver og einn bætir við þann
lista ailt upp i sex—sjö manns
og tengir við spiramál og tékka-
mál og embættismisbrúkanir og
hvaðeina. bessi skammtur er
svo stór, að ekkert er liklegra en
að hann gjörbreyti sjálfsáliti
islendinga að þvi er mafiurekst-
ur varðar. Nú má þykja liklegt
að enginn horfinn maður verði
framar talinn sjálfsmorðingi
eða slysfari— heldur verði öll
mannshvörf fyrirfram reiknuð
til morða. Og marga mun gruna
að kannski sé Island kjöriö
gósenland fyrir glæpamenn
a.m.k. ef þeir kunna sitt fag.
betta yrði leiðinleg þóknun og
gerði illt kannski verra. bað má
nefiiilega lesa það hjá glæpa-
fræðingum, að auknar áhyggjur
af smáum og stórum glæpum,
aukin umfjöllun þeirra i fjöl-
miðlum, aukinn viðbúnaður
gegn glæpum — allt þetta getur
leitt til þess beinllnis að glæpa-
starfsemi aukist, einkum þó til
þess að glæpamenn sérhæfa sig
meirá I faginu (vegna þess að
þeir þurfa aukna örðugleika að
yfirstiga i starfinu), leggi i
meiri áhættu osfrv. betta er
vitahringur.
En á hinn bóginn er það vist
heldur ekki góður siður að neita
að horfast i augu við staðreynd-
ir.
Og hvemig munu menn út-
skýra þessa mafiuþróun sem
sýnist heldur betur hrikaleg?
Færibandamorö
Sjálfsagt mun óvissan sem
áður var nefnd fá marga til að
kasta allri sök á óholl erlend
áhrif. bessar djöfuls glæpa-
myndir i bió og sjónvarpi! Hvað
hafa blessuð börnin séð marga
skotna fyrir sjö ára aldur
verður spurt. Og auðvitað get-
urn við ekki barasta yppt öxlurn
þegar bent er á slik áhrif. Bunu-
rnorð i algerurn afþreyingar-
kvikmyndum (sem mönnum
finnst varla taka þvi að banna
börnum) eru að ýmsu leyti verri
og háskalegrien t.d. alvöruvoði
sem er sýndur með raunsæis-
legum hætti. Og lika verri en
klámið, sem er i flestum tilvik-
um heldur meinlaust. Hin
vélrænu færibandamorð i bland
við hundrað þúsund spörk og
kjaftshögg eru að þvi leyti
háskaleg, að þau gera ofbeldið
hversdagslegt. Svo hversdags-
legt að það verður „ómark”,
munur á leik og veruleika
hverfur — bæöi fyrir framan
hvita tjaldið og á vettvangi
dagsins.
Félagslegur
jarðvegur
En der skal to til, segir dansk-
urinn um ástina. Hvað sem
segja má um hugsanleg áhrif
„vitundarmarkaðsins”, þá eru
þau háð þvi að til sé jarðvegur
fyrir þau. Við lifum i þjóðfélagi
þar sem kapitalismi (með
„gróðahyggju” ef menn vilja
taka siðferðilega til orða) hefur
verið að festa sig i sessi. Hver
þjóðfélagsgerð, hingað til þekkt,
á sér sin tilbrigði afbrota, vafa-
laust. En kapitalismi er, hvað
sem öðru liður, einkar virkur
hvati á afbrotaþróun og sérlega
skæður „fornum dyggðum”,
raunverulegum og fmynduðum.
Og þegar kerfi þetta hefur
grassérað nægilega, þá hefur
það skapað grundvöll fyrir
„mafiu” i nútimaskilningi.
Venjulegur borgari er þá
löngu gjörsamlega ruglaður
orðinn i mati sinu: hvemig i
ósköpunum á hann að fara að
þvi að vita hvar „ágóði” endar
og „þjófnaður byrjar”? Hvað sé
„eðlilegur” gróði og hvað
„óeðlilegur”? Hvar endar
umbunun fyrir skipulagsgáfur,
hagsýni og aðrar gamal-
borgaralegar dyggðir og hvar
byrja bókhaldsbrellur, skatt-
svik, fjárflótti, falin urnboöslaun
gengisgróði, einokunarprisar,
útrýming á andstæðingum?
Hvenær deyja út hinir elskulegu
og hámenntuðu Buddenbrokkar
og ættir Krupps eða Rockefeller
taka við? Við þessar aðstæður
eru lög orðin eitthvað afstætt og
teygjanlegt eins og timinn eða
tyggjugúmi. Og smábófarnir,
þeirsem vinna „blautu” verkin,
þeir sjá möguleika hins löglega
og hálflöglega og hvernig stór
þjófarnir sleppa. A endanurn ná
þessir aöilar saman. Mafian
verður til. Ef að svo og svo mik-
ið af bisness er rekið sem
glæpastarfsemi, þvi ekki að
reka glæpinn sem fyrirtæki?
Makki hnifur er grósseri eða
bankastjóri á morgun. Og það
er enginn vandi fyrir hann að
bæta islensku við málakunnáttu
sina.
Arni Bergniann.