Þjóðviljinn - 04.03.1976, Side 8

Þjóðviljinn - 04.03.1976, Side 8
8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 26. febrúar 1976 Fimmtudagur 26. febrúar 1976 ÞJÓDVILJINN — SÍÐA 9 ÁSGRÍMUR JÓNSSON ALDAR- MINNING Frá Hafnarfiröi Löngum er ársins 1904 minnst sem merks áfanga i sögu landsins. Þá stigur fyrsti islend- ingurinn i innlendan ráöherrastól og þjóðin öðlast þar meö heima- stjórn. A fleira má þó minnast. Um svipað leyti og Hannes Haf- stein fetaði sin fyrstu ráðherra- spor, bar að Islandi með stuttu bili tvo unga menn, fyrsta islenska arkitektinn og fyrsta islenska listmálarann. ísland var lika að eignast heimastjórn i listum. Tæplega var þetta til- viljun. Arangur sleitulausrar baráttufyrir fullveðja þjóðlifi var að koma i ljós. Islendingar taka að finna til getu sinnar á öllum sviðum, þeir voru að öðlast sjálfs- traust. Ekki fór hjá þvi, að mynd- listin yrði meö i leik, heft list- þörfin var að brjótast fram með aukinni hagsæld. Sá sem i fyllingu timans hóf hiö fallna merki á loft, sá sem fyrstur fann á sér veðrabrigðin, var bónda- sonur austan úr Flóa, Asgrimur Jónsson, frumherji og faðir islenskrar nútimamálaralistar. Það var mikið lán. Auðvitað var ekki sjálfgefið mál að upphaf islenskrar nútima- listar yrði með þeim glæsibrag sem raun bar vitni. Aö visu var hugur i þjóðinni, augu hennar voru bernskufersk i þennan tima og forvitin, hún ætlaði sér áreiðanlega mikinnhlut. Til þess þurfti hún áræðna og dugmikla menn, en framar öllu gáfaða og skapsterka, sem ekki létu lág- kúruna rugla sig i riminu. Lán islenskrar myndlistar i endur- nýjun lifdaga sinna var m.a. fólgið i þvi að frumkvöðlar hennar bjuggu i ríkum mæli yfir þessum egiinleikum. Þeir léöu aldrei öðru eyra en hinni itrustu listrænu kröfu. Asgrimur Jónsson var þar fremstur i flokki. Mér er einmitt minnistæðust alvaran i fari Asgrims, skapfestan, en ekki sisthendur hans. Þær voru likt og fjörmiklir hestar sem hann gat tæpast hamið. „Margvislegt útsýni opnaðist” þessum sterk- legu en flugnæmu höndum. 1 fylgd með listinni, alvörunni og skapfestunni drógu þær huluna af augum þjóðarinnar, með þeim opnaði Asgrimur henni nýjar viddir landsins. En framar öllu hleypti hann birtunni inn. Ég held að hinn sikviki veðurhjúpur og ljósiö sem um hann leikur hafi verið Asgrimi ástsælast viðfangs- efni. Með léttum áslætti birtir hann okkur ísland i nýju ljósi. Að hætti manna með skaplyndi Ásgrims varlistferill hans jöfn og þung sókn, frá festu til frelsis, laus við útúrdúra og sérvisku. Afangaskil má þó greina. Heklu- myndin stóra frá 1909,. eitt til- komumesta verk i Islenskri list, markar fyrstu sóknarlotu. 1 þeirri mynd er hann fullburða, fullveðja. Þegar timar liða losar Asgrimur smátt og smátt um hin föstu tök. Klassisk viðhorf vikja fyrir nýlist. Breytileiki birtunnar hið ytra samfara innri nauðsyn krefjast nýrra vinnubragða, léttari og ljósari lita. t vitund Asgrims býr ennig minningin af kynnum hans af ljóslitamálurum impressionismans. Allt þetta gerjast með honum um skeiö uns það brýst út af fullum krafti i vetrarmyndum er hann gerði i námunda Hafnarfjarðar um og eftir 1929. Þarna var þá annar áfangi. Sá þriðji og seinasti á og kveiku sina að þakka snertingum við heimslistina. Asgrimur varð að leita sér lækninga erlendis árið 1938. Af þvi tilefni gafst honum tækifæri til að endurnýja kynni sin við frönsku impressionistana. Heimkominn léttirhann enn tökin og lýsir litina, þeir beinlinis hvirflast um mynddúkinn I ætt við fjörið i höndum hans. 1 stuttu máli, Asgrimur, sem kominn er hátt á sjötugsaldur, er i list sinni eins og ungur ákafamaður. 1 sumum Húsafellsmyndanna seinustu fer hann á kostum. Segja má, að hér á undan hafi verið lýst langsniði af list hans. En þversniðið er einnig þriþætt og bundið efnisgerö og efnisvali: meginþátturinn er að sjálfsögðu. oliumyndirnar þar sem lands- lagið er svo til einrátt. Annar þáttur mjög mikilvægur er vatns- litamyndir hans. i þeim dvelst hann löngum við að lýsa landi sinu. Þar bregður þó fyrir öðru myndefni sem Ásgrimi var alla tið mjög kært. Ég á við Islenskar þjóðsögur. Þriðji þátturinn er svo teikningarnar sem næstum ein- göngu eru helgaðar þjóðsögum. Hinn tæri léttleiki vatnslitanna féll ágætlega að listrænu skap- lyndi Asgrims, þeir áttu svo vel viðmyndsýnhans. Sum verkanna úr þvi efni eru með þvi besta sem hann hefur gert og þvi besta i islenskri list. Lengri viðkynn- ingar þyrfti ég með til að meta teikningar hans. 1 lifanda lifi ánafnaði Asgrimur Jónsson islenska rikinu hús sitt ásamt öllum verkum sinum, sem i hans eigu voru. Við lát Asgrims, 10. april 1958, kom það i hlut frændkonu hans frú Bjarnveigar Bjamasóttur að hlú að safni og minningu Asgrims. A elliárum hans hafði hún reyndar verið honum stoð og stytta og annaðist hann i sjúkdómslegunni af þeirri natni og ástriki sem konum einum er lagið. Engum ofsögum er af þvi sagt hversu frábærlega vel' frú Bjarnveig hefur sinnt safni Asgrims. Með sinum alkunna dugnaði, snyrtimennsku ogsmekkvisi hefúr hún komið þvi i það horf að til fyrirmyndar er. Auðvitað var það henni ekki nóg, Með útsjónarsemi, elju og aðstoð góðra manna, hefur henni tekist á þeim árum, sem liðin eru frá and- láti Ásgrims, að láta gera við og hreinsa allar þær myndir safnsins sem þess þurftu með og ganga frá öllum til framtiöarvarðveislu svo að vart getur betra talist Nálægt þvi verki hafa ekki aðrir komið en færustu fagmenn, jafnl innlendir sem útlendir. Islensk myndlist stendur i óbættrí þakkarskyld við þessa höfðing- lunduðu konu. Það er vel við hæfi og þakkar. vert að nú á aidaræfmæli As- grims Jónssonar skuli efnt tii sýningar á allri gjöf hans i fyrsta sinn. Islendingum verður þá vonandi ljóst hvilikan auð þeir eiga i list Asgrims. Þakka bei einnig Reykjavikurborg fyrir aðstoð við sýningarhaldið og þeim mönnum er þvi hafa stjórnað. Það er gott til þess afL vita að hinn merki listviðburður, sýning á gjöf Asgrirns Jónssonar skuli verða einskonar endurnýjun lifdaga listasalanna á Miklatúni, likt og list Asgrims var i upphafi. þessarar aldar. Höröur Agústsson. (Jr Mývatnssveit k, - :;í«>SS» vV/k • 1 I 1 ^ ; ! • \ j t> 1 1 "V 1 1 Úr Húsafellsskógi Strútur, stormur I aðsigi Gainla eldhúsið á Húsafelli 180 nýir áskrifendur í febrúar Askrifendum Þjóðviljans fjölgaði minna seinni partinn i febrúar en við höfðum búist við. Um miðjan mánuðinn voru þeir orðnir um 100, en siðan bættust 70 við. Allsherjarverkfallið og þó einkum það, að dagbiöðin komu ekki út i nokkra daga, háfði þarna sin áhrif. En nú er áskrifendasöfnunin að komast i fullan gang á ný. Alþýðubandalagsfélög viða um land hafa ákveðið að leggja henni lið, t.d. á Akureyri, i Neskaupstað, á Eskifirði, i Vestmannaeyjum, á Selfossi og viðar. Kópavogsbúar urðu reyndar fyrstir til og er áskrif- endasöfnunin þar nú i fullum gangi. Við viljum nú sem fyrr hvetja Alþýðubandalagsfólk og alla velunnara Þjóðviljans til þess að veita okkur stuöning. Hvetjið vini og kunningja til þess að gerast áskrifendur að blaðinu og veitiö afgreiðslu Þjóðviljans upplýsingar, sem hugsanlega mega að gagni koma, og siðast en ekki sist skrifið I blaðið eða hringið til að koma áhuga- málum ykkar á framfæri við ritstjórn. FTH Vilborg Sigurðardóttir: Þeir lægst launuðu verða það áfram Þjóðviljinn náði sambandi við Vilborgu Sigurðardóttur for- mann Verkakvcnnafélagsins Snótar i Vestmannaeyjum. Fyrst var hún spurð hvort hún væri ánægð með nýgerða kjara- samninga. Það er náttúrlega seint sem maður er fyllilega ánæður, og þessi hækkun sem nú fékkst fram er auðvitað ekki nógu mikil. Sérstaklega á þetta við um þá lægstlaunuðu eins og konur i fiskiðnaöi, en þaö er lik- lega sama hvað oft verður reynt að fá auknar kjarabætur þeim til handa umfram það sem aðrir fá. Það gengur ákaflega seint og þetta fólk verður sjálfsagt lengi enn miklu launalægra en vera mætti. Miðað við allar aðstæður held ég þó að við getum verið sæmi- lega ánægð, en sannast sagna vakti það furðu mina hve at- vinnurekendur voru tregir að semja. Það virtist engin áhrif hafa á þá það verðmætatap sem varð, t.d. bara með þvi aö láta loðnuna synda hjá. Þá verður það að segjast að þegar kauptryggingin fékkst fram vegna starfa i fiskvinnslu var það mjög mikil bót og nokkur breyting fékkst á ákvæðum um hana nú. Þannig verða nú greiddir fjórir fyrstu atvinnuleysisdagarnir frá fyrsta mars i stað þriggja áður. Kauptryggingin hefur alveg bjargað konum hér i Vest- mannaeyjum i haust, þar sem vinna hefur verið fremur stopul. Hér hafa atvinnureKendur heldur aldrei beitt uppsögnum þegar atvinnuleysi hefur komið til, gagnstætt þvi sem stéttar- bræður þeirra viða annars staðar hafa gert. Þannig hefur það fengist hér fram sem ráð var fyrir gert er ákvæðin um kauptryggingu voru upphaflega sett. CIA-njósnari gaf sig fram í Svíþjóö STOKKHOLMI 3/2 Arthur Opot. blaöamaður frá Kenya, sem hefur starfað við sænska út- varpiö, skýrði frá þvi i dag, að starfsmaður bandariska sendi- ráðsins þar i borg, Bruce Hutchins, hefði ráðið sig i þjónustu leyniþjónustunnar CIA fyrir nokkrum mánuðum. Hutchins hafði þá látið þess getið, að frænka Opots væri i fangelsi i Austur-Afriku og sætti þar pyntingum og lét i það skina að CIA gæti fengið hana lausa ef Opot væri fús til samstarfs. Opot fékk fyrirmæli um að njósna um samstarfsmenn sina, m.a. fréttaritara sænska út- varpsins i Angolu. En hann ákvað frá upphafi að láta sam- starfsmenn hins róttæka tima- rits FIB-Kulturfront fylgjast með málinu. en það hefur áður afhjúpað erlenda njósnastarf- semi i Sviþjóð.

x

Þjóðviljinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.