Þjóðviljinn - 12.03.1976, Blaðsíða 4

'4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 12. marz 1976
tJJOÐVIUINN
MÁLGAGN SÓSÍALISMA,
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS.
Útgcfandi: Útgáfufélag Þjóðviljans
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar: Kjartan Ólafsson
Svavar Gestsson
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson
Umsjón með sunnudagsblaði:
Arni Bergmann
Hitstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Skólavörðust. 19. Simi 17500 (5 linur)
Prentun: Blaðaprent h.f.
MARKMIÐIÐ ER: ALÞÝÐUVÖLD Á ÍSLANDI
í dag eru 60 ár liðin siðan Alþýðusam-
band Islands var stofnað, heildarsamtök
verkafólks á Islandi. í upphafi var Al-
þýðusambandið hvort tveggja i senn,
faglegt heildarsamband verkalýðsfélag-
anna og jafnframt stjórnmálasamtök al-
þýðunnar. Fagleg og pólitisk barátta
tvinnaðist saman i einni heild.
Brautryðjendur verkalýðshreyfingar-
innar á íslandi skyldu vel þá staðreynd, að
fagleg barátta án skýrra pólitiskra mark-
miða getur aldrei borið nema mjög tak-
markaðan árangur.
Þess vegna litu þeir á það sem sitt
höfuðverkefni að vekja alþýðu landsins til
pólitiskrar vitundar um rétt sinn og þann
mátt, sem i einhuga samtökum býr.
Það var krafan um alþýðuvöld á Islandi,
sem brautryðjendur verkalýðshreyfing-
arinnar settu á oddinn allt frá upphafi.
Það mark var sett að gerbreyta rikjandi
þjóðfélagsháttum, leggja að velli stétta-
þjóðfélagið með sinni taumlausu mis-
skiptingu auðs og valda, en reisa i staðinn
jafnréttisþjóðfélag sósialismans,
jafnaðarstef nunnar.
Það arðránsskipulag, sem tryggði fáum
auð en öllum f jöldanum fátækt og þröngan
kost, skyldi brotið á bak aftur, þrældóms-
oki óhóflegs vinnutima skyldi létt af hin-
um stritandi fjölda, en hverjum vinnandi
manni tryggð mannsæmandi kjör fyrir
hóflegan vinnutima, og aðstaða til
menningar- og félagslifs i fristundum.
Boðskapur verkalýðshreyfingarinnar
um rétt hins vinnandi manns og mátt
samtakanna fór rauðum eldi um hugina
fyrir 60 árum, og kveikti bjartar vonir i
mörgu fátæklegu hreysi. Þær vonir hafa
aldrei slokknað siðan, þótt stundum hafi
blásið á móti.
Menn hópuðust inn i raðirnar, hver við
annars hlið, sumir hikandi i fyrstu, aðrir
albúnir i fremstu viglinur. Undir merkj-
um fánans rauða var liði fylkt til baráttu.
Að sjálfsögðu var verkalýðshreyfingin á
íslandi af alþjóðlegri rót og boðskapurinn
um einingu öreiga allra landa reisti
margan mann til nýrrar vonar hér sem
annars staðar.
Engu að siður var islensk verkalýðs-
hreyfing frá upphafi i fararbroddi sjálf-
stæðisbaráttu okkar þjóðar og svo hefur
löngum verið siðan. Á þvi mun og best
fara á ókomnum árum, að bæði al-
þjóðahyggja verkalýðsins og þjóðleg reisn
móti störf islenskrar verkalýðshreyfing-
ar. Aðeins samtvinnún þessara þátta
beggja er gæfuvegur.
Skipuleg stjórnmálasamtök islenskra
sósialista eru jafngömul heildarsamtök-
um islensks verkafólks og hvorutveggja
voru fyrstu árin ein skipulagsleg heild.
Hér skulu ekki að þessu sinni hafðar uppi
deilur um það, hvaða stjórnmálasamtök
sem nú starfa á íslandi, séu verðugur
arftaki Alþýðuflokksins, eins og hann var
á fyrstu árunum fyrir og eftir 1920.
Hitt er staðreynd, sem ekki verður á
móti mælt að Alþýðubandalagið,
pólitiskur fulltrúí hins róttækari arms
verkalýðshreyfingarinnar, er nú langtum
öflugra en nokkur önnur stjórnmálasam-
tök eða flokksbrot hér á landi, sem eiga
sér rætur i verkalýðshreyfingunni.
Þvi fer þó fjarri, að pólitiskur styrkur
verkalýðshreyfingarinnar sé viðunandi.
í þeim efnum er brýn þörf á nýrri þrótt-
mikilli og markvissri sókn.
Alþýðuvöld á íslandi var markið sem
brautryðjendurnir settu fyrir 60 árum.
Enn er það mark alltof fjarri.
Hér skal sérstök áhersla á það lögð, að
nú sem fyrr dugar fagleg kjarabarátta
skammt ein sér. Það er hið pólitiska for-
ræði sem mestum úrslitum ræður, eins og
bestu menn verkalýðshreyfingarinnar
hafa frá þvi fyrsta bent á.
Vaskleg framganga i verkföllum og
annarri faglegri kjarabaráttu er góð og
nauðsynleg, en gangi menn siðan á kjör-
stað skömmu siðar og feli pólitiskum
fulltrúum auðstéttarinnar að fara með
völdin i landinu, þá hefur verið til litils
barist, eins og dæmin sanna.
Engin félagsmálahreyfing hefur átt
stærri þátt en verkalýðshreyfingin i
margvislegri framfarasókn okkar aldar,
svo hér sem i öðrum löndum. Samt skulu
menn minnast þess,að iveröldinni fer bilið
áfram breikkandi milli rikra og snauðra,
og meirihluti mannkyns býr við hörmu-
legan skort, meðan takmarkalaus sóun
auðæfa á sér stað við hliðina. Það er lika
þvi miður svo á okkar landi, að þótt dag-
laun verkamanna séu nú hærri en fyrir 60
árum og kjörin hafi batnað á svo margan
hátt, þá er ekki þar með sagt að svo mjög
hafi dregið úr misskiptingu þjóðarauðs og
þjóðartekna. Við blasir hins vegar að sá
fengur, sem til skipta kemur hefur vaxið
stórlega, ekki sist fyrir framfarasókn
verkalýðshreyfingarinnar og banda-
manna hennar.
Verkalýðshreyfing, sem ætlar sér að
vera ópólitisk fær aldrei þrifist með blóma
Slik verkalýðshreyfing verður stéttarand-
stæðingnum auðunnin bráð með beinum
eða óbeinum hætti.
Verkalýðshreyfing án sósialiskra mark-
miða er engin. verkalýðshreyfing.
Sósialiskur flokkur án tengsla við verka-
lýðshreyfingu er aðeins gerfiblóm.
Það eru hugsjónirnar um jafnréttisþjóð-
félag sósialismans, sem frá upphafi hafa
gefið verkalýðshreyfingunni byr undir
vængi, gefið baráttunni lif og lit.
Til að duga i baráttu verkalýðs-
hreyfingarinnar dugar ekki að nefna sig
kommúnista, sósialdemókrata eða öðrum
fögrum nöfnum. Stjórnmálaarmur verka-
lýðshreyfingarinnar verður á hverjum
tima umfram allt að kunna að varast
tvennt, annars vegar það að missa sjónar
á veruleikanum i kringum sig og daga
uppi sem sértrúarsöfnuður, hins vegar
hitt að láta sér nægja hlutverk hins litil-
þæga vinnumanns á góðbúi auðstéttarinn-
ar og gleyma byltingunni.
Þjóðviljinn sendir Alþýðusambandi Is-
lands baráttukveðjur. Markmiðið er eitt:
—Alþýðuvöld á íslandi. Látum ekki önnur
60 ár liða uns þvi er náð. k
Dagblöð í vanda
t Dagblaðinu i fyrradag fagn-
ar Jónas Kristjánsson, ritstjóri,
Oðinn í
lamasessi
Þaö sýnir sig að betra er að
hafa fyrirhyggju varöandi efl-
ingu landhelgisgæslunnar. Litl-
ar horfur eru á þvi að takast
megi að fá lánaðan hraðbát i
skyndingu, nú þegar út i þorska-
striðiðer komið. Það hefði veriö
mun auðveldara ef hlustað hefði
verið á rök gæslumanna fyrir
nauðsyn hraðbátanna fyrr.
Rekstur Landhelgisgæslunn-
ar kostar mikla peninga og ný-
lega var frá þvi skýrt að kostn-
aður hjá henni væri kominn
langt fram úr fjárhagsáætlun.
Um leið og stjórnmálamenn eru
sammála um að efla þurfi
gæsluna, þurfa þeir lika að vera
ábyrgir orða sinna, og standa
vel á fjárútvegun til gæslustarf-
anna.
Fyrirhyggjuleysið varðandi
gæsluna kemur fram á ýmsum
sviðum. Flugvélakaup hennar
hafa tiðum verið gagnrýnd og
vélar sem keyptar- hafa verið
komið að litlum notum. Breyt-
ingarnar sem gerðar voru á
Oðni i Danmörku eru annað.
Staðrgyndin er sú aö enda
óðinn ekki sagöur duga f átökin.
þótt skipið sé nú orðið stásslegt
að sjá hið ytra, með þyrluþilfar,
tvo strompa og útsýnisturn,
segja kunnugir að þvi sé ekki
treystandi i harða baráttu við
breskar freigátur og verndar-
skip vegna þess að vélarnar séu
úr sér gengnar og sifellt að bila.
Það var nefnilega ekki gert
við þær úti i Danmörku eins og
til stóð. Þær eru sextán ára
gamlarog þurfa klössunar með.
Landhelgisgæslan hefur ekki
haft efni á þvi að láta gera við
vélar óðins. En höfum við efni á
þvi að hafa eitt varðskipanna
hálflamað við gæslustörf?
hálfs árs afmæli blaðsins og
þykir vel hafa til tekist. Það ber
vissulega að viðurkenna að
Jónas og Sveinn Eyjólfsson
kunna margt fyrir sér i dag-
blaðsútgáfu, og Dagblaðið hefur
fengið hljómgrunn á lesenda-
markaðinum,
í forystugrein sinni birtir
Jónas upplagstölur dagblað-
anna sem prentuð eru i Blaða-
prenti, i febrúar. Að hans sögn
kom þá Dagblaðið út að meðal-
tali i 22.108 eintökum, Visir i
17.715eintökum, Timinn i 17.302
eintökum, Þjóðviljinn i 9.595
eintökum og Alþýðublaðið i
4.900 eintökum. Siðan segir
Jónas að Morgunblaðið komi út
i 41 þúsund eintökum að eigin
sögn.
Þessar tölur eru fróðlegar, en
þó eru þær varla marktækar,
nema að með fylgi tölur um
upplagsnýtingu, það er seld ein-
tök. En ef allt leikur i lyndi fyrir
Dagblaðinu og fasteignakaup
blaðsins eru til marks um það
en ekki ævintýralegt brask með
húseignir þá er það liklega eina
blaðið sem af sliku getur státað.
Jafnvel Morgunblaðið á nú við
tugmiljóna skuldahala að striða
á yfirdráttarreikningi i Lands-
bankanum, og kostnaðarhækk-
anir hafa leikið önnur blöð
grátt. Það er jafnvel haft á orði
að „Visismafian” hafi þurft að
losa sig við eitthvað af fasteign-
um sinum til þess að hafa upp i
reksturskostnað.
Þessi rekstrarvandræði blað-
anna hljóta að leiða til þess að á
ný verði teknar upp umræður
um blaðastyrk. Eins og flestum
er kunnugt er alls ekki um slikt
að ræða hér á Islandi i dag. Það
er frekar að blöðin gefi rikinu
með sér heldur en hitt, og þær
fáu miljónir, sem stundum eru
kallaður blaðastyrkur, en eru i
rauninni ekkert annað en smán-
argreiðsla upp i þjónustu, deil-
ast út til þingflokka eftir stærð
þeirra, en ekki ástandinu á
blaðamarkaðinum.
Styrkur í
Svíþjóð en
meðgjöf hér
Þetta ástand hér er fróðlegt
að bera saman við blaðastyrk-
inn i Sviþjóð. Þar er hægt að
tala um blaðastyrk. Hann mið-
ast fyrst og fremst við að
styrkja þau blöð sem hafa veika
stöðu á blaðamarkaðinum um
leið og reynt er aö stuðla að auk-
inni hagræðingu og rekstrar-
samvinnu. Nú stendur til að
hækka hann um 74 miljónir
sænskra króna eða upp i 196
miljónir. Þetta samsvaraði þvi,
þegar reiknað er með höfðatölu-
mismun, að islenska rikið
greiddi i styrk til blaða hér 180
til 190 miljónir isl. króna. Nú
greiðir rikið um 18 miljónir
króna til blaðanna, og er það
eins og áður sagði upp i beina
jónustu þeirra við hið opinbera.
—ekh.
G SKORIÐ