Þjóðviljinn - 14.04.1976, Qupperneq 4

4 SlÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 14. aprll 1976.
DJOÐVIUINN
MÁLGAGN SÓSÍALISMA,
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS.
Útgcfandi: Útgáfufélag Þjóðviljans
Frainkvæmdastjóri: Eiður Bergmann
Ritstjórar: Kjartan ólafsson
Svavar Gestsson
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson
Umsjón með sunnudagsblaði:
Arni Bergmann
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Skólavörðust. 19. Simi 17500 (5 linur)
Prentun: Blaðaprent h.f.
MÚTU G J AF AKERFIÐ
Það er ekki að vita hvort menn átta sig á
þvi, að Watergatemálið er enn i íullum
gangi. Með öðrum orðum: sú hliðin á þvi
sem snýr að mútugjöfum auðhringa bæði
til stjórnmálamanna og embættismanna.
Skriður kom á rannsókn þeirra hluta
einmitt i sambandi við þær upphæðir sem
runnið höfðu i kosningasjóði Nixons og
þær aðferðir sem notaðar höfðu verið til
að afla þeirra.
Hin pólitiska hlið Watergatemálsins var
aðeins sýnilegi hlutinn af isjakanum —
neðansjávar er firnalega umsvifamikið
kerfi viðskiptamúta og annarrar spill-
ingar, sem hefur æ betur verið að koma
upp á yfirborðið að undanförnu. Frægast
dæmi er af Lockheedflugvélasmiðjunum,
sem greiddu meira en 200 miljónir dollara
i mútur á fimm árum til að greiða fyrir
sölu á framleiðslu sinni. En þetta fyrir-
tæki er alls ekkert einsdæmi, listinn leng-
ist með hverjum degi sem liður. Heildar-
útkoman er sú, að mútukerfið sé regla en
ekki undantekning, snar þáttur af kapital-
isku viðskiptalifi, sem ekki verði særður
burt með neinum lögfræðilegum né heldur
siðferðilegum ráðum. Kerfið er i mörgum
greinum og stigum: allt frá smágjöfum,
veisluboðum, ókeypis sumarleyfisboðum,
til firnahárra óskráðra umboðslauna og
MIKLA
stórfelldra mútugjafa, sem hershöfðingj-
ar, ráðherrar og jafnvel þjóðhöfðingjar
eru flæktir i.
Að vonum láta blöð uppi meira eða
minna einlægan ugg yfir útbreiðslu þessa
,,krabbameins”. 1 fyrsta lagi vegna þess,
að mál þessi grafi undan áliti Bandarikj-
anna i heiminum, já og hins vestræna
samfélags yfirleitt, þvi engum dettur i hug
að bandariskir aðilar séu einir á báti i
þessum róðri. 1 öðru lagi er á það bent,
að mútugjafirnar reynast vera það stór-
felldar, að þær hafi þegar allt kemur til
alls umtalsverð áhrif á það verð sem
neytendur þurfa að borga. í þriðja lagi er
á það bent, að fjármálaspillingin leiði i
ljós mikla tvöfeldni i dómkerfinu: afar
fáir þeirra forstjóra og framkvæmda-
stjóra sem hafa framið ótviræð lagabrot
lenda i fangelsi, og sektir þær sem þeir
hljóta eru einnig hlægilega lágar — rétt
eins og hér á íslandi er auðvelt að rekja
það, að smáþjófar ýmiskonar, sem ekki
eiga sér hauka i horni, eru margfalt ver
settir fyrir augliti réttvisinnar.
Og rétt eins og þegar eitthvað gruggugt
er á ferð i islensku samfélagi, þá reyna
bandariskir stórlaxar að snúa sekt upp á
fjölmiðlana, tala um ábyrgðarleysi
þeirra, segjandi sem svo að blöð felli
smán á heilar stéttir með þvi að gera
mikið úr einstökum dæmum. Með öðrum
orðum: sú gamla saga, að reynt er að láta
sem örfáir einstaklingar hafi brugðist
góðu siðferði, en kerfið sjálft á ekki að
vera til umræðu.
En þeir sem hyggja á umbætur eru þvi
miður ansi illa settir. Það sýnist vonlitið
að skirskota til siðgæðisvitundar — ágóða-
krafan ræður i kapitalisku viðskiptalifi, og
það stoðar litt að reyna að trufla hana með
jafn annarlegu fyrirbæri og siðgæði. Það
er þvi fremur á dagskrá að herða á eftirliti
með laganna bókstaf, að reyna að hanka
stórbisnessinn á brotum gegn lögum um
bókhald og þessháttar. Þetta er reynt, en
þetta er erfið og ójöfn barátta. Rann-
sóknarnefndum ber saman um að vilji
fyrirtækin fela eitthvað eigi þau tiltölu-
lega auðvelt með það, séu lagðar fyrir þau
nýjar snörur læri þau mjög fljótt að forð-
ast þær.
Það er i sjálfu sér jákvæð staðreynd, að
þingnefndir og blöð bandarisk halda uppi
opinskárri gagnrýni, en áður var lenska
þar i landi, og miklu öflugri en við sjálfir
þekkjum i hliðstæðum tilvikum. En þar
með er ekki fundið ráð til að skera
krabbameinið úr samfélagslikamanum,
enda er það samgróið þeirri aflvél sem
heldur honum gangandi.
—áb
Bent á
hœstaréttardóma
ólafur kvaö upp hæstarétta dóm
Dómarinn Ólafur
Jóhannesson
bessi ömurlega saga veröur
ekki rifjuö upp hér, enda engin
ástæöa til þess aö ýfa gömul sár,
en hæstaréttardómarnir frá
1949 ásamt málskjölum og
blaöagreinum i Þjóöviljanum
um þessi mál gætu oröiö Vil-
mundi Gylfasyni fróöleg lesn-
ing; þar er sannaöur máttur
fjármagnsins fram yfir al-
mannahagsmunina.
Þaö má geta þess aö máls-
höföun verkalýðsfélaganna bar
ekki árangur, dómstólarnir
byggöu á lögum sem hinir
„eignaglööu” höföu sett fyrir
sig og sfna.
Dóminn kvaö upp Olafur Jó-
hannesson, sem nú er formaöur
Framsóknarflokksins.
Meira að segja
Guðlaugur
1 Reykjavfkurbréfi Morgun-
blaösins 4. þessa mánaöar var
rætt um landhelgismáliö. Þar
var lýst eindreginni andstööu
viö þaö aö islendingar reyndu aö
sigra breta, nauðsynlegt væri aö
gefa þeim kost á aö „halda and-
litinu” og „höfðinu” i senn eins
og þaö var svo skáldlega oröaö.
Einn þingmanna Sjálfstæöis-
flokksins hefur fundiö sig knú-
inn til þess aö svara þessum
lágkúrulegu undansláttarskrif-
um Morgunblaösins. Sá er þó
hvorki þekktur fyrir skelegga
framgöngu né heldur frjóa
hugsun. Þeim mun ánægjulegra
er framlag hans i landhelgis-
málinu. Heitir þingmaöurinn
Guðlaugur Gislason.
I grein i Morgunblaöinu i gær
fordæmir hann „undansláttar-
tón” Morgunblaösins i land-
helgismálinu, og segir „aö viö
höfum minna en ekki neitt af
hendi aö láta til annarra þjóöa í
þessum efnum.” Hann lætur
koma fram aö mörgum stuön-
ingsmanni rikisstjórnarinnar
hafi fundist rikisstjórnin of
vikalipur viöbreta: „Ég held aö
islenska rikisstjórnin veröi ekki
sökuö um aö hafa ekki sýnt full-
an vilja á aö komast út úr deil-
unni viö breta og þaö svo aö
mörgum stuöningsmanni
stjórnarinnar hefur þótt nóg
um.”
Guðlaugur hirtir Morgunblaöiö
Callaghan á aö halda bæöi höföi
og andliti aö sögh Morgunblaös-
Vilmundur Gylfason spyr um
eignir Alþýöuflokksins i siðasta
föstudagsblaöi Visis. Hann ætti
aö lita sér nær og spyrja ná-
komna ættingja sina eöa að
spyrja Jón Axel Pétursson
ellegar sjálfseignarfélagiö Fjal-
ar.
Einnig mætti ráöleggja Vil-
mundiaöiita i hæstaréttardóma
frá árinu 1949, ellegar gögn
borgardóms frá árinu 1946. Þar
kemur meöal annars fram aö 11
verkalýösfélög stefndu nokkr-
um forsprökkum Alþýðuflokks-
ins fyrir eignayfirtöku Alþýöu-
hússins, Iönó og Alþýöubrauö-
geröarinnar. Höföu for-
sprakkarnir stofnað hlutafélög
sem voru látin „kaupa” eignir
þessar samanlagöar fyrir spott-
pris. Var veröiö á Alþýöuhúsinu
tam. 50% lægra en gangverö
húseigna á þessum tima o.s.frv.
En þessi aðferö Alþýöuflokks-
ins viö aö hiröa eignir af verka-
lýöshreyfingunni var honum
skammgóöur vermir; enn eiga
hluthafarnir umrædd hús aö öllu
eða verulegu leyti, Alþýöu-
flokkurinn er á hrakhólum, Al-
þýðublaöiö i leiguhúsnæöi.
Vilmundi bent á lesningu
Að halda
höfði hreta
inu” eöa ,,aö halda höföi”, eins
og hann oröar þaö.
Ég held aö islendingar þurfi
frekar aö hafa áhyggjur af ööru
en „andliti” breta eöa „höföi” i
þessu sambandi. Nærtækara
væri aö viö gættum okkar
sjálfra f þessum efnum.”
Helst á laun
Og aö lokum hirtir Guölaugur
Morgunblaöiö meö þessum orö-
um:
„Allt of áberandi undanláts-
semi i islenskum fjölmiölum og
vanmat á aöstööu og getu land-
helgisgæslunnar veikir aöeins
málstaö islendinga og er ekki i
neinu samræmi viö stefnu
stjórnvaldaog alþingis eöa vilja
meginþorra islensku þjóöarinn-
ar.”
Eins og sjá má biöur Guö-
laugur Morgunblaöiö um aö
fara vel meö undanlátssemina,
ekki aö flika henni á mannamót-
um. Undir þaö skal tekiö hér;
færi best á þvi aö ritstjórar
Morgunblaösins iðkuöu breta-
dýrkun sina á laun i glerhöllinni
við Aöalstræti.
—s
Ennfremur segir Guölaugur
Gislason:
„Greinarhöfundur Reykja-
vikurbréfs Morgunblaösins sl.
sunnudag leggur mikla áherslu
á, aö Islendingar setji bretum
ekki svo harða kosti til lausnar
deilunni aö þeim veröi ekki gef-
inn kostur á aö „halda andlit-