Þjóðviljinn - 12.06.1976, Page 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 12. júní 1976.
DJÚDVIUINN
MÁLGAGN SÓSÍALISMA,
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS.
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann
Ritstjórar: Kjartan ólafsson
Svavar Gestsson
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson
(Jmsjón meö sunnudagsblaöi:
Jti'ni Bergmann
(Htstjórn, afgreiösla, auglýsingar:
Skólavöröust. 19. Slmi 17500 (5 linur)
f*rentun: Blaðaprent h.f.
VALD OG FRELSI VERKALYÐSINS
Alþýðubandalagið er stærst og öflugast
þeirra flokka á Islandisemupprunnir eru i
verkalýðshreyfingunni, og það er eini
stjórnmálaflokkur islenskra sósialista. Á
Alþýðubandalaginu hvilir þvi mikil
ábyrgð, ekki aðeins i praktiskum mál-
efnum dagsins heldur einnig hvað snertir
hugsjónagrundvöll sósialismans: fram-
þróun þeirra hugmynda sem lifvænlegar
geta orðið um sósialiskt skipulag á is-
lenska þióðfélaginu og leiðir að þvi marki.
1 stefnuskrá Alþýðubandalagsins er
gerð grein fyrir útlinum i gerð þess þjóð-
gélags sem stefnt er að undir merki hins
islenska sósialisma. Sá sósialismi sem is-
lendingar hljóta að skapa einkennist af
viðtækri sameign á framleiðslubúnaði,
fullu og virku pólitisku lýðræði og miklu
sjálfræði starfsmannahóps á hverjum
vinnustað sem þó takmarkast af mið-
stýrðu áætlunarkerfi um meginstærðir
efnahagslifsins. Framleiðsla og viðskipti
miðist ekki við hámarksgróða heldur við
velferð hins atorkusama vinnandi manns.
Sérstaklega skal þess gætt að verkalýðs-
hreyfingin haldi sjálfstæði sinu og komist
ekki undir forræði rikisvaldsins.
Marga fleiri þætti mætti nefna sem
stefnuskrá Alþýðubandalagsins leggur
áherslu á i gerð hins islenska sósialisma,
svo sem alhliða menningarlegan þroska,
kjarajöfnuð og tryggingar.
Þegar stefnuatriði Alþýðubandalagsins
eru skoðuð vekur það athygli að það sem
kallað hefur verið efnahagslegt lýðræði,
vinnustaðarlýðræði, atvinnulýðræði, er
fyrirferðarmikið i framtiðarsýn flokksins.
Alþýðubandalagið er semsé ekki rikis-
trúar né heldur stefnir það að þröngu
flokksræði.
En hvað um lýðræði i þjóðfélaginu eins
og það er nú er hægt að tala um atvinnu
lýðræði innan auðvaldsskipulagsins? Þvi
er til að svara að lýðræði i atvinnulifinu er
hægt að auka frá þvi- sem nú er án þess að
þjóðfélagsgerðin breytist i grundvallar-
atriðum. Það er hinsvegar ekki hægt að
ganga neitt feikilega langt, þvi að þá er
komið að ramma kapitalismans. Og
hvernig brjótumst við útúr þeim ramma?
Meðal annars með baráttu fyrir auknu
lýðræði i atvinnulifinu. Auðvaldsskipu-
lagið verður aldrei rofið nema með fjöl-
þættri baráttu, jafnt á efnahagslegu, pólit-
isku sem menningarlegu sviði, en úrslita-
átök hljóta þó alltaf að standa um rikis-
valdið.
Á ágætu umræðukvöldi Alþýðubanda-
Jagsins um atvinnulýðræði i fyrrakvöld
sagði Ragnar Arnalds formaður flokksins
að atvinnulýðræði væri ekkert alsherjar
lausnarorð við öllum vanda þjóðfélagsins.
Og innan kapitalismans gæti aldrei orðið
um neitt meira að ræða en misjafnlega
góðan visi að atvinnulýðræði. Hinsvegar
ætti að vera hægt að láta hugmyndir um
atvinnulýðræði verða til hjálpar i áróðri
og baráttu fyrir sósialismanum. Það ætti
ekki að þurfa að veikja okkur sósialista á
öðrum sviðum þótt við hösluðum okkur
völl á nýju sviði. Þess vegna væri rétt að
verkalýðshreyfingin og flokkurinn huguðu
að málinu eilitið frekar en hingað til hefur
verið gert.
Rétt eins og verkalýðssinnar kunna að
rata i ógöngur á vettvangi hins pólitiska
lýðræðis, geta þeir einnig lent i vanda við
leit að áhrifum með aðferðum atvinnu-
lýðræðisins. Fulltrúar starfsmanna sem
settir hafa verið inn i stjórnir hlutafélaga i
öðrum löndum hafa iðulega fjarlægst fé-
laga sina og orðið tiltölulega litils virði
fyrir verkalýðshreyfinguna. Rótskylt
fyrirbæri þekkjum við mjög vel hér á Is-
landi: Alþýðuflokkurinn gekk i eina sæng
með ihaldinu og hefur honum aldrei siðan
auðnast að hreinsa sig af þvi að vera fyrst
og fremst ihaldshækja. Við skulum þó
sýna góðgirni og segja: Ef hann batnar, er
best að hann lifi! — Kjarni málsins er
þessi: Þátttaka verkalýðs og verka-
lýðsflokka i lýðræðisformum þjóðfélags-
ins má aldrei verða til að skyggja á stétta-
baráttuna og það sifellt nálæga takmark
okkar að auka vald og frelsi verkalýðsins
með öllum þeim ráðstöfunum sem við
lýsum yfir fylgi okkar við.
Forsendur fyrir þvi að verkalýðs-
hreyfingin geti krafist einhverra raun-
verulega itaka i stjórn vinnustaða, fyrir-
tækja og efnahagslifsins eru vitanlega þær
að hreyfingin eigi sér skýr þjóðfélágsieg
stefnumið sem allur f jöldinn af félögunum
styður og er reiðubúinn að berjast fyrir.
Vinnustaðareftirlit verkalýðsfélaganna
þarf að vera mjög virkt, þau þurfa að
halda uppi öflugu fræðslustarfi og beita
sér fyrir pólitiskri úttekt á eigna- og
valdakerfinu i landinu. Ekki er óliklegt að
umræður um atvinnulýðræði geti orðið til
þess að verkalýðshreyfingin eflist að hug-
myndalegum og skipulagslegum styrk-
leika. En þá er nú eins gott að Alþýðu-
flokkurinn sé ekki fyrirmynd heldur viti til
varnaðar.
h.
Hannes Jónsson
Skálað á ný
Nú er allt oröiö notalegt á ný
milli breta og islendinga.
Kenneth East, ambassador
breta, kominn til Reykjavikur á
ný úr útlegöinni og Siguröur
Bjarnason, sendiherra i
Lundúnum, á leiö þangaö innan
nokkurra daga. Timi skálaræö-
anna er uppruninn á ný. Og i
Moskvu er Hannes Jónsson
sendiherra búinn aö bjóða
breska sendiherranum i
kokkteil á b.ióðhátiöardaginn.
Það er mikUli áþján létt af
diplómatiunni.
Sjónvarpið
hœtti
að áœtla
Stundum er sagt aö menn læri
ekki af mistökum sfnum. Þaö er
ekki hægt að segja um Jón
Þórarinsson, dagskrárstjóra
LSD-deildar sjónvarpsins. Eins
og menn muna uröu mikil býsn
vegna þess aö kostnaöur viö
gerö myndarinnar um Lénharð
fógeta fór nokkrum krónum
fram úr áætlun. 1 viðtali við
Dagblaöiö i gær segist Jón alls
ekkert vilja segja um
kostnaöinn viö gerö myndarinn-
ar um börn á styrjaldarárunum
sem veriö er að gera á vegum
sjónvarpsins i sumar.
Kostnaöaráætiunin verður þá
liklega gerð eftirá. Þannig má
komast hjá óþægilegri gagn-
rýni. Klók pólitlk þetta
Glötuð trú
Dagblaöiö og Alþýöublaöiö
hafa nú þau tiðindi aö flytja, og
býggja þau á skoðanakönnun-
um, sem að sögn hafa farið
fram á vegum þessara blaöa, að
meirihluti landsmanna sé nú
búinn aö glata barnatrúnni á
þaö að Bandarikin haldi úti her-
stöö á tslandi i þeim tilgangi aö
vernda islentí' ^m sagt i
óeigingjörnum tilgangi. Þess I
staö sé meirihlutanum oröiö
ljóst aö Bandarikin hafi her-
stööina hér aöeins sjálfum sér
til varnar, sem sagt I eigin-
gjörnum tilgangi. 1 samræmi
viö þetta vilji fólk nú aö is-
lendingar leggi áherslu á aö
hafa sem mest fjármagn út úr
Bandarikjunum fyrir þaö aö
mega halda Islandi úti sem
ósökkvandi flugvélamóðurskipi
gegn sovétmönnum, svo aö
vitnaö sé i orö Josephs Luns.
Selt land?
Sem sagt, nú á aö vera svo
komiö fyrir „þögla meirihlutan-
um” margumrædda aöhann hafi
ekki lengur neinn sérstakan
áhuga á þvi aö landiö sé variö,
heldur aö það sé selt sem dýr-
ast. Einhverja rámar kannski
ennþá i aö fyrir rúmum tveimur
árum tóku sig saman nokkrir
áhugamenn um „vestræna
samvinnu” og hleyptu af staö
undirskriftasöfnun i þeim til-
gangi aö tryggja varnir lands-
ins, samkvæmt hljóöan oröa
þeirra sjálfra. Enda var fyrir-
tækiö látiö heita Varib land. Að-
standendur fyrirtækisins kváðu
þvi hleypt af stokkunum i þeim
fróma tilgangi aö gefa meiri-
hluta almennings tækifæri til að
láta i ljós vilja sinn, sem aö sögn
frumkvöðlanna var ótvirætt sá,
að landið væri variö.
En nú hefur þessi sami meiri-
hluti skipt um skoðun, ef marka
má Dagblaðið og Alþýöublaöið.
Má þá ekki vænta þess að þeir
sömu áhugamenn um vestræna
samvinnu, sem hleyptu Varið
land-undirskriftasöfnuninni af
stokkunum, eöa einhverjir aðrir
af þvi sauðahúsi, sýni enn i
verki vilja sinn til aö gefa meiri-
hlutanum tækifæri á aö setja
fram skoðanir sinar og hefji
undirskriftasöfnun fyrir þvl, aö
Bandarikin séu beitt sem mestri
fépynd vegna herstöövarinnar?
I samræmi viö gefið fordæmi
gæti þessi nýja undirskrifta
söfnun haft yfirskriftina Selt
land. ekh/dþ.