Þjóðviljinn - 24.10.1976, Side 10

10 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 24. október 1976
Gullmaður
„Nýr húmanismi”
1 inngangsorðum sem Björn Th.
Björnsson ritar að sýningu
Einars Hákonarsonar lýsir hann
m.a. þeirri skoðun sinni að sér
kæmi ekki á óvart ef siðar meir
verði timar okkar auðkenndir
sem upphaf nýs húmanisma,
umhverfisvitundar og vitundar
um nauðsyn nýrrar stöðu manns-
ins i heimi sinum. t sliku ljósi vill
Björn Th. Björnsson sjá þessa
sýningu.
Það er ef til vill einmitt áhuga-
vert að skoða sýningu Einars út
frá þessum forsendum. Einar
hefur dregið saman verk hér sem
spanna yfir timabilið 1970-76 svo
það gefst nokkuð góður kostur að
gera sér grein fyrir megininntaki
listar hans.
Með vissri alhæfingu má segja
að myndir hans skiptist í tvö
horn. Annars vegar eru verk þar
sem umfjöllun um tilfinningalega
stöðu manneskjunnar og tilvist
hennar er miðpunkturinn og hins
vegar verk þar sem hinu sálræna
inntaki sleppir og formin hafa
óhlutlægari og almennari
merkingu. t einu elsta verkinu
hér á sýningunni, „Gullmaður”
Sýning Einars
Hákonarsonar
aö
Kjarvalstöðum
A ferðalagi i Kaliforniu
frá 1971, er fjallað um tilfinninga-
lega afstöðu mannfólksins bæði
sin á milli og til umhverfisins.
Myndrýmið er hér skýrt og
afmarkað og linan dregur á
ljósan hátt fram hvern þátt
myndefnisins. Manneskjan er hér
afhjúpuð i tilfinningalegum van-
mætti sinum, einangrun og
firringu, mannlif i tilfinningalegu
tómarúmi. 1 meðferð þessa
myndefnis sem hann tekur fyrir i
mörgum verkum, mannleg tengsl
og ytra umhverfi beitir hann
formgerð af ýmsum toga. Mynd-
rýmið er ýmist vel skilgreint
ellegar brotið upp á margvislegan
máta og flóknar rýmisverkanir
skapaðar, sem gjarna einkennast
af snöggri harðri hrynjandi.
Manneskjan er ýmist felld inn i
eitt óbrotið form á fletinum eða
klofið niður í smærri einingar,
sem listamaðurinn dregur fram
og einangrar og fellir inn i
umlykjandi grind. Liturinn er hér
ýmist afmarkaður af heilli og
óbrotinni útlinu, ellegar flæðir
fram af expressjoniskum krafti
og magnar og eykur á hið sálræna
og tilfinningalega inntak.
ÓLAFUR KVARAN
SKRIFAR
UM MYNDLIST
Óhlutlægari verk
En umfjöllunin um mannlega
tilvist er aöeins einn þátturinn i
verkum Einars. 1 mörgum
þeim myndum þar sem form
manneskjunnar er klofið niður i
margvislegum rýmisverkunum i
nábýli við óhlutlæg form, þá
verða þau sneydd hinu sálræna
inntaki. Hér er ekki minnst á hina
ógnandi alvöru, heldur fá formin
almennari og óhlutlægari
merkingu. 1 þessum myndum vex
þvi fram nýtt gildi þar sem klasar
af lifrænum og óhlutlægum
formum i agaöri formgerð skapa
nýjan veruleika á sinum eigin
forsendum. Samt er þvi ekki að
neita að i nokkrum þeim verkum
þar sem hin almennari merking
formanna hefur tekið yfir-
höndina, þá gætir nokkuð form-
rænnar ofhleðslu þegar form af
ýmsum toga eru notuð til
ifyllingarog af nokkru handahófi.
En þegar á heildina er litið eru
þetta undantekningar, þvi yfir-
leitt tekst höfundi að virkja form-
gerðsina af hnitmiðun, hvort sem
það er mannleg tilvist eða óhlut-
lægari veruleiki sem
verður .inntak verkanna.
Ólafur Kvaran
Isaiand

Magnús Árnason
aö Kjarvalstöðum
1 austursal Kjarvalsstaða hefur
Magnús Arnason dregið saman
sýningu á oliuverkum högg-
myndum og teikningum frá tima-
bilinu 1917-1976. Samt sem áður
ber vart að skoða þessa sýningu
sem yfirlitssýningu um feril hans
þar sem hér er.um mjög tak-
markað úrval verka að ræða, sem
gefur tæplega raunhæfa mynd af
starfi hans sem myndlistar-
manns.
Hefðbundinn
naturalismi
Fyrirferðarmesti hiuti
sýningarinnar eru oliumálverkin,
alls 77 að tölu, og myndefnið er
undantekningalitið i sömu veru,
landslag viösvegar af landinu. Þó
margir áratugir séu á milli elstu
og yngstu verkanna, þá hefur
tjáningarmáti hans tekið furðu
litlum breytingum gegnum árin.
Hefðbundinn naturalismi setur
meginsvip á myndgerð hans og
Magnús hefur dyggilega leitt hjá
sér allar hræringar i
nútimalistinni.
Ef af myndefnum hans má
ráða, hefur Magnús viöa stungið
niður trönum sinum um ævina og
viöa ratað á sérkennileg mynd-
efni i islenskri náttúru. Myndheiti
eins og „Frá Skaftafelli”, „Frá
Húsafelli”, „Frá Þórsmörk”,
„Frá Þingvöllum” segja sina
sögu.
Myndsýn hans, myndskurður
og myndbygging er afar einhæf i
þessum verkum. 1 forgrunni
gjarna kjarr eða vatn og i bak-
grunni fjall eða jökull, sem ber
við heiðan himin eða skýjaðan
eftir atvikum. Þetta er endur-
tekið i mynd eftir mynd á
svipaðan máta.
Það væri samt sem áður ekki
raunhæf lýsing að segja aö
Magnúsi gangi það eitt til að
„dokumentera” sérkennilega
staði á landinu, heldur eru það
fremur blæbrigði birtunnar i
náttúrunni sem hann leggur
áherslu á, mýkt hennar og harka
sem hann gjarnan teflir saman.
Verk hans hafa á stundum ljóð-
rænan þokka en eru fremur til-
þrifalitil þegar á heildina er litið.
Ólafur Kvaran