Þjóðviljinn - 24.11.1976, Blaðsíða 9

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 24. nóvember 1976
Miðvikudagur 24. nóvember 1976 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9
Ég held að það sé óhætt að full-
yrða að hvergi á þessu landi eigi
jafnmargt fólk jafn mikið undir
jþvi að útgerð sé starfrækt af full-
um krafti og einmitt hér í Reykja-
vík. Um margra ára skeið hefir
verið héðan útgerð, bæði með
togurum og minni fiskiskipum.
Þvi er þó ekki að leyna að hún
hefur farið þverrandi frá ári til
árs. Þessi þróun mála er uggvæn-
leg, og atvinnuástandi er stefnt
voða.
Astæðurnar eru margar og
margvislegar. A allra siðustu ár-
um hafa rótgróin útgerðarfyrir-
tæki hætt störfum og ekki komið
önnur I þeirra stað. Nú nýlega
hafa borist fréttir um að enn eitt
útgerðarfyrirtæki sé að hætta
störfum. Þetta fyrirtæki hefur um
áratuga skeið gert út togarann
Karlsefni, en nú hefur Bæjarút-
gerð Reykjavikur verið boðið að
yfirtaka þetta skip.
Karlsefni má ekki seija frá
Rvík.
Ég tel að vegna þeirra sem
vinna við fiskvinnslu hér i borg
verði að gera allt sem hægt er til
að koma i veg fyrir að þetta skip
verði selt frá Reykjavik. Að visu
er það orðið 12 ára gamalt, en það
réttlætir ekki sölu þess frá
Reykjavik, þegar ekki má láta
smiða nýtt skip innanlands. Um
Karlsefni sagði skipstjóri sem
stjórnaði þvi i tveimur veiðiferð-
um á þessu ári, að öll tæki um
borð væru i toppstandi, það gæfi
nýrri skipum ekki mikið eftir.
Hann taldi að ekki væri þörf á
neinu nema eðlilegu viðhaldi. Að
mati fróðra manna er hægðar-
leikur einn, að láta fiskikassa um
borð og láta skipið koma inn til
löndunar 10 daga fresti. Þvi tel ég
að BOR eigi að festa kaup á þvi
með það i huga að tryggja fólkinu
i landi stöðugri vinnu og fyrirtæk-
inu meiri tekjur.
Þarf 6 skip tii viðbótar
Ég tel aö með kaupum á Karls-
KRISTVIN KRISTINSSON, VERKAMAÐUR, SKRIFAR
Nýjasta ogfullkomnasta f rystihúsiö á Reykjavíkursvæðinu, frystihús ísbjarnarins lörfirisey.
Þröng vinnuaðstaöaogléleghúsakynnieinkennafrystihús BÚR (Ljósm.EIK).
^rf
f"
ftf
Frystihúsið að Kirkjusandi.
Frystihús Sjófangs I örfirisey
Fiskmoltaka I frystiluisi BÚR
Útgerö frá Reykjavík má ekki dragast saman
efni væri komið til móts við þarfir
fólksins i atvinnulegu tilliti. Hins-
vegar nægir það ekki og full þörf
er á sex skipum til viðbótar Þótt
ekki verði hægt að útvega svo
mörg skip strax, verður ekki hjá
þvi komist að auka skipakostinn.
Ég tel að það sé nauðsynlegt að
nýta þá frystiaðstöðu sem fyrir
hendí er hér i Reykjavfk.
Þáð gerir að visu Bæjarútgerð
Reykjavikur. Húsnæði hennar er
fullnýtt. Hús það sem BÚR hefur
til umráða er mjög lélegt, enda
byggt fyrir mörgum árum, og þá
sem niðursuöuverksmiðja. Það er
furðulegt hvað hægt er að vinna i
þessu húsi, sem er ófullnægjandi i
alla staði. Ef til vill sýnir árang-
urinn best hvað hægt væri að gera
i fullkomnu frystihúsi. Nú hefur
Bæjarútgerðinni verið úhlutað lóð
undir nýtt frystihús, en gallinn er
bara sá, að þessi lóð er úti i Faxa-
flóa og þarfaleiðandi óvist að
byggingarframkvæmdir geti haf-
ist.
Hvergi nærri fullnýtt.
Þá er það Sjófang, frystihús
doktors Jakobs Sigurðssonar.
Þetta frystihús er ekki fullnýtt.
Það sýna tölur frá siðastliðnu ári.
Svo er það frystihús Einars
Sigurðssonar, Hraðfrystistöðin.
Engan skal furða þott almenning-
ur sá gáttaður á rekstri þessa
húss. Það er að minu mati dæmi-
gert stjórnleysi, hvernig að hefur
verið farið. Þetta hús er búið að
vera i endurbyggingu i heil þrjú
ár. Ekki hefur komið uggi i húsið
til vinnslu þessi þrjú ár, nema ef
vera skyldi eitthvað i sambandi
við loðnuafurðir. Þó hefur verið
unnið að þvi að gera
Hraðfrystistöðina hæfa til þess að
taka á móti fiski til frystingar.
Frystikrefar hússins. hafa ein-
vöröungu geymt kjöt i stað fisks
einsog þeim var ætlað.
Á BÚR að koma til
bjargar?
Nú hefur hreyrst að BOR stæði
til boða að taka þetta hvis til sinna
afnota. Auðvitað til þess að
bjarga eiganda þess frá fjár-
hagslegu tjóni, meira en oröið er.
Máske er það góð lausn til þess að
gefa borgarstjornarmeirihlutan-
um lengri tima til þess að fylla
upp lóðina sem BOR er ætlað úti i
Faxaflóa. Ég tel að þegar frysti-
hús eins og Hrafrystistöðin eru
komin langt frá ætlunarverki slnu
þa sé aðeins um eitt að ræða: Að
láta aðra aðila taka við rekstri
þeirra, og sjá svo um að þau séu
nýtt til þeirra hluta sem ætlast
var til i upphafi. Þvi að það er
fyrst og fremst þjóðin sem á
þessi hús.
Fleiri möguleikar i Vestur-
höfninni
Aður en við hverfum frá
Vesturhöfninni skulum við
athuga hvort við höfum ekki
gleymt einhverju frystihúsi.
Stendur ekki þarna hús sem virð-
ist vera i byggingu? Þetta hús
stendur á uppfyllingunni sem er
við hafnargarðinn að norðan-
verðu. Hvaða hils skyldi nú þetta
vera? Hver skyldi eiga þetta
stóra og mikla hús sem hefir þá
sérstöðu að hafa meira að segja
bryggju við dyrnar? Hefur verið
stofnað nýtt vinnslufyrirtæki i
Reykjavik sem er að byrja sina
starfsemi á þessum heppilega
staö?
Nei, nei, góðir hálsar. Þetta
fyrirtæki er ekki til i Reykjavik
en við höfum heyrt getið um til-
vist þess á Seltjarnarnesinu. Þar
ku vera rekið frystihús sem ber
nafnið Isbjörninn. Aðaleigandi
þess er Ingvar Vilhjálmsson sem
lengi hefur átt sæti i útgerðarráði
BOR, og að sjálfsögðu borið hag
BOR mjög fyrir brjósti. Já, hann
Ingvar Vilhjálmsson fékk allra
mildilegast jáyrði frá borgar-
stjórnarmeirihlutanum við um-
sókn fyrirtækissins um aðstöðu
við Reykjavlkurhöfn á sama tima
og meirihlutinn sá ekki ástæðu til
að bæta úr aðstöðuleysi BOR.
Þegar við höfum áttað okkur á
þvi að menn sem þykjast bera
hag fyrirtækja okkar fyrir brjósti
eru alltaf að skara eld að sinni
köku á okkar kostnaö, þá ættum
við að fara að skilja aðstööuleysi
BOR i þessu máli. Þá ættum við
einnig að skilja að borgar-
stjórnarmeirihlutinn birðist i
rauninni vera á móti útgerö á
vegum borgarinnar, eða hvað
finnst ykkur, góðir hálsar? .
Samvinna frystihúa
Þá er ógetið eins frystihúss:
Krikjusands hf., sameign Sam-
bandsins og Ogurvikur hf. Þegar
núverandi rekstrarform var tekið
upp á þvi húsi lagaðist nýting á
þvi mjög mikið. A meðan það var
i eigu Tryggva ófeigssonar hafði
hann mjög litil samskipti við aðra
aðila i frystiiðnaðinum. Var það
til tjóns fyrir þjóðarbúið i heild
þvi aö ég tel að samstarf frysti-
húsa, þar sem fram kemur sam-
eiginlegur vilji til að fullnýta all-
an þann afla sem að landi berst
hverju sinni, sé til góðs. Þetta
rekstrarfprm frystihúsa jókst til
muna með tilkomu tsfélagsins
þegarþaðkeypti þetta frystihús á
sinum tima af Tryggva Ófeigs-
syni.
BOR og Kirkjusandur hf. hafa
haldið áfram þessum sjálfsögöu
samskiptum og ég vona að þau
megi haldast, til hagsbóta fyrir
þá sem að fiskiðnaði vinna. En til
þess að það megi takast verður að
vera örugg forysta fyrir hverju
einstöku fyrirtæki. Þar verða all-
ir að leggjast á eitt til þess að full
nýting náist á öllum þeim afla
sem á land berst hverju sinni.
Kjör fólksins
Ég tel, að þótt þaö sem ég hefi
sagt hér að framan sé sjálfsagt og
nauðsynlegt, þá sé ekki hægt aö
skilja svo við þessi mál, að ekki sé
minnst á kjör fólksins sem vinnur
að fiskframleiðslu yfirleitt. Þessi
kjör eru svo langt frá þvi að vera
mannsæmandi að það er móðgun
að bjóða nokkrum upp á slikt.
Þær eru ómældar krónurnar sem
útgerðar- og fiskvinnslufyrirtæki
græða á þvi að þurfa ekki að
greiða hærra kaup en raun ber
vitni.
Við skulum i sameiningu fara
yfir helstu kauptaxta sem gilda i
fiskvinnu i dag. Almennan taxta i
fiskvinnu er að finna i 7. taxta
Dagsbrúnar og er hann þannig:
Byrjunarlaun 390,70 kr.
eftir 1 árs starf 396,40 kr.
Eftirvinna 547,00 kr.
eftir 1 árs starf 555,00 kr.
Nætur-oghelgid.v. 703,30 kr.
eftir 1 árs starf 713,50 kr.
Fastvikukaup 15.628 kr.
eftir 1 árs starf 15.856.00
Hvað segir þetta i raun og
veru? Meðal annars að það þarf
ekki nema innan við 20% af
heildarfiskframleiðslu á öllu
landinu til þess að greiða þessi
lágkúrulegu laun þess fólks
sem skapar meginhluta af út-
flutningsverpmætum þjoðarinn-
ar.
Hvað skal nú til varnar verða
verða vorum sóma? Eru fisk-
framleiðendur enn á þvi að þessi
aðalatvinnuvegur þjóðarinnar
hafi ekki efni á að greiða hærra
kaup? Má ég leggja fyrir þá eina
spurningu þessu viðvikjandi:
Hafið þið efni á þvi að greiða 'ekki
hærra kaup? Rökin sem ég færi
fyrir þessari spurningu eru þessi:
á stöðum þar sem greitt er sæmi-
legt kaup eru meiri likur til þess
að fólk tolli betur, og fólk sem er
orðið þjálfað i starfi skilar betri
afköstum og þarf minni verk-
stjórn það getur með öðrum orð-
um unnið meira sjálfstætt og skil-
að fullkomnari vinnu. Þvi tel ég
að sá atvinnurekandi sem gefur
ekkert fyrir starfsþjálfun sé
ekkert of góður að gera sér að
góðu lélegri vinnukraft. Ég vor-
kenni ekki þessum atvinnurek-
endum hiö minnsta og mér er
ósárt um það þótt þeir fari á
hausinn. En það versta er að það
gera þeir ekki nema á kostnað al-
þjóðar.
Þaö má benda á aö samkvæmt
þvi verðlagi sem er á fyrsta
flokks skreið þarf ekki nema 1.
kg. til að greiða timakaupið i dag.
Ég held að ég þurfi ekki að fara
nánar út i þessi mál til að full-
vissa alla um aö fiskiðnaðurinn
hefur efni á að greiða mun hærra
kaup en hann gerir.
Þrátt fyrir allar hækkanir sem
við höfum fengið að undanförnu
erlendis á verði á okkar útflutn-
ingsvtjrum i fiskiðnaði hefur
hreyrst frá toppunum hjá Sölu-
miðstöð hraðfrystihúsanna að
ekki verði um neina veislu að
ræða hjá okkar fólki. Ég verð að
segja að við þessu bjóst ég úr
þessum herbúðum. Okkur hefur
ekki verið boðið i veislur hjá þess-
um þverbita I islensku þjóðlifi. En
mér kæmi það ekki á óvart að um
veisluhöld yrði að ræöa ef þessi
sölusamtök yrðu gerð upp og for-
svarsmenn þeirra sendir á
togara, um stundarsakir að
minnsta kosti.
Lokaorð
Að lokum langar mig til að
koma þeirri tillögu minni á
framfæri við þá sem reka fisk-
verkun hér á höfuðborgarsvæð-
inu, að ef þeir vilja tryggja sér
betri starfskraft heldur en nú er
til staðar, ættu þeir að lækka
amk. um helming fæðiskostnað
þess fólks sem i þessari grein
vinnur. Þab myndi gefa hverjum
og einum 4—5 þúsund króna
hækkun á mánaðartekjum og um
leið tryggja fyrirtækiunum betri
starfskrafta. Til þessa ráðs hafa
mörg fyrirtæki gripið þegar þau
hafa séð fram á að það sé þeim til
hagsbóta.Sú peningaupphæð sem
færi i þetta kæmi margföld inn
aftur með betri starfskröftum og
betri vinnuafköstum.
Reykjavík 31.10. 1976.
Kristvin Kristinsson.
Kjaramálaálrktun Málm- og skipasmiðasambands Islands
1 ályktun 6. þings Málm- og
skipasmiðasambands Islands, i
nóvember 1974, um atvinnu og
kjaramál, er eindregið mótmælt
löggjöf um afnám verðlagsuppbót-
ar á vinnulaun sem jafnframt ógilti
kjarasamninga, sem gerðir höfðu
verið til tveggja ára i febrúar 1974.
Þá þegar höföu þessar aðgerðir
rikisstjórnar og meirihluta hennar
á Alþingi skert verulega umsamin
vinnulaun málmiðnaðarmanna og
skipasmiða, og þeir ekki fengið
kjaraskerðingarbætur (launa-
jöfnunarbætur), 1. október 1974,
eins og annað verkafólk, sam-
kvæmt bráðabirgðalögum Nr. 88,
24 september 1974.
Jafnframt var ljóst i nóvember
1974, að framundan væru hörð átök
milli verkalýðshreyfingarinnar
annars vegar og rikisstjórnar og
þingmeirihluta hennar, hins vegar,
um þann kaupmátt vinnulauna sem
samið var um i febrúar 1974.
Atök þessi hafa staðið siðan, og
þeim áfanga lýkur ekki fyrr en
kaupmáttur vinnulauna verka-
fólks verður ekki minni en hann
var á II. ársfjórðungi 1974.
Með varnar-kjarasamningum
undir forystu Alþýðusambands
tslands, sem gerðir voru 26. mars
og 13. júni 1975, eftir boðun vinnu-
stöðvana og 28. febrúar 1976, eftir
tveggja vikna allsherjar-
vinnustöðvun, tókst verkalýðs-
hreyfingunni að knýja fram um
76% launahækkanir, sem kjara-
skerðingarbætur miöað við 1. nóv-
ember 1976.
Rikisstjórnin með löggjafar-
valdið i hendi sér, hefur hins vegar
gjöreytt þessum árangri verka-
lýöshreyfingarinnar. Aðferöin hef-
ur verið gengisfelling og gengissig
gjaldmiðilsins, hömlulausar verö-
hækkanir lifsnauðsynja ásamt
stórfelldum lækkunum söluskatts,
vörugjalds og vaxta.
Þessi stefna núverandi stjórn-
valda hefur hækkað framfærslu-
kostnað samkvæmt framfærslu-
visitölu sem var 261,5 stig 1. mars
'74, i 645,0 stig 1. nóv 1976, eða um
147%. A siðustu átta mánuðum eða
frá siðustu samningagerð i febrúar
1976, hefur meðal gengissig veriö
um 8,5%.
Það ástand sem hér er lýst kall-
ar á vlötæka samstöðu og taf-
arlausar aðgerðir verkalýðs-
hreyfingarinnar gegn rikisvaldi,
sem á opinskáan hátt hefur sýnt
launafólki fullkominn fjandskap.
Kaupmáttur umsaminna kaup-
taxta verkafólks hefur þvi hrunið
niöur á timabilinu 1. mars 1974 til 1.
nóvember 1976 að meðaltali um
25% og hjá málmiðnaðarmönnum
og skipasmiðum um 29%.
Eina ráð verkafólks viö hruni
kaupmáttar kauptaxta hefur verið
að lengja vinnutima sinn enn frek-
ar en áður til að afla sér viðbótar-
tekna, og reyna á þann hátt að við-
halda kaupmætti tekna sinna að
nokkru.
NU er svo komiö að ísland er sér-
stakt láglaunasvæði i Norður- og
NY SOKN I KJARABARÁTTUNNI
Vestur-Evrópu. Umsamdir vinnu-
launataxtar málmiðnaöarmanna i
Danmörku eru 158% hærri en hér-
lendis, en verðlag lifsnauðsynja
svipað eða lægra.
Hrun kaupmáttar vinnulauna-
taxta alls launafólks hefur skapað
algerlega óþolandi ástand.
A6 endurheimta skertan kaup-
mátt vinnulauna er brýnasta verk-
efni islensks verkafólks og sam-
herja þess nú.
7. þing Málm- og skipasmiða-
sambands Islands ályktar þvi eftir-
farandi:
Islensk verkalýðshreyfing
veröur nú þegar að snúa varnar-
baráttu siðustu tveggja ára i mark-
vissa sókn og vinna upp skerðingu
kaupmáttar umsaminna kaup-
taxta frá 1. mars 1974.
Þingið telur að reynsla varnar-
baráttunnar undanfarið staðfesti
að kaupgjaldsbarátta með kjara-
samningagerð verði ekki einhlit I
nýrri sókn.
Vilji verkafólk ná árangri i
kjarabaráttunniog tryggja hann er
nauðsynlegt að verkafólk tengi
saman afstöðu sina i kjaramálum
og almennum þjóðmálum.
Jafnframt telur þingið að grund-
völlur fyrir endurreisn kaupmáttar
umsaminna vinnulauna sé gjör-
breytt efnahags og þjóðmálastefna
löggjafarvaldsins, ásamt frjálsri
gerð kjarasamninga verkalýðs-
félaga, sem stjórnvöld virða og
tryggja að halda gildi sinu.
7. þingM.S.I. telur aði nýrri sókn
i kjarabaráttunni eigi m.a. að
stefna aö eftirfarandi:
1. Að tryggja áfram fulla atvinnu
fyrir sérhvern vinnufæran
mann við islenska atvinnuvegi
en ekki treysta á erlenda stór-
iðju.
2. Að tryggja frjálsa samninga-
gerð verkalýðsfélaga og koma I
veg fyrir skömmtun rikisvalds-
ins á vinnulaunum með lögum
og reglum sem ekki falla að að-
stæðum i atvinnulifinu.
3. Að stórauka kaupmátt vinnu-
launa með hækkun umsaminna
kauptaxta fastlaunaðs verka-
fólks og ráðstöfun til verðlækk-
unar lifsnauðsynja með tak-
mörkun hömlulausrar álagn-
ingar innflytjenda og beinni
stjórn á innflutningi.
4. Að verötryggja á ný vinnulaun
að fullu, miðað viö breytingu
i framfærslukostnaðar.
5. Að stórhækka greiðslur til elli-
og örorkullfeyrisþega og llf-
eyrisgreiðslur veröi ætíð i beinu
sambandi við gildandi launa-
kjör.
6. Aö breyttri skattalöggjöf á þann
veg að skattbyrði fastlaunaðs
verkafólks léttist verulega, mis-
munun i álagningu skatta verði
leiðrétt pg staðgreiðsliikerfi
skatta tekið upp.
7. Aö einfalda útreikninga vinnu-
launa með þvi að leggja launa-
jöfnunarbætur við grunnkaup
og fella úr gildi bráöabirgðalög
Nr. 88 1974, og reglugerö sam-
kvæmt þeim.
8. Að settar veröi ákveðnar reglur
um takmörkun yfirvinnu og
unnið i áföngum að afnámi yfir-
vinnu sem föstum tekjuöflunar-
þætti,en tryggt verði jafnframt
að rauntekjur verkafólks skerð-
ist ekki.
9. Aö við næstu samningagerð
verði lögð áhersla á fullar
launagreiðslur i allt að sex
mánuði i slysa- og veikihdatil-
fellum.
10. Að launþegasamtökin beiti sér
fyrir útbótum i dagvistunar-
málum.
11. Að verkalýðshreyfingin beiti
sér fyrir aukinni aðstoö við
aldrað fólk i heimahúsum og
stofnun smærri dvalarheimila
fyrir aldraða.
Framhald á bls. 14.