Þjóðviljinn - 28.11.1976, Qupperneq 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 28. nóvember 1976
DJÓÐVIUINN
MÁLGAGN SÓSÍALISAAA,
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS.
Ctgefandi: Ctgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar: Kjartan ólafsson
Svavar Gestsson
Fréttastjóri: Einar Kari Haraidsson
Umsjón meö sunnudagsblaöi:
Arni Bergmann
Útbreiöslustjóri: Finnur Torfi Hjör-
leifsson
Auglýsingastjóri: (jifar Þormóösson
Ritstjórn, afgreiösla, auglýsingar:
Siöumúla 6. Simi 81333
Prentun: Blaöaprent h.f.
HUGSJONIR VERKALYÐSHREYFINGARINNAR
A morgun hefst þing Alþýðusambands
lslands,þeirra samtaka sem i 60 ár hafa
verið forustuafl islenskrar alþýðu i bar-
áttunni fyrir auknum mannréttindum,
betri og öruggari lifskjörum, vaxandi
jöfnuði. Á þessum sex áratugum hafa al-
þýðusamtökin, fagleg og pólitisk, verið
það afl sem úrslitum hefur ráðið um þær
félagslegu og efnahagslegu umbyltingar
sem orðið hafa á Islandi og breytt þjóð-
félagi okkar úr einu versta fátæktarbæli i
Evrópu i samfélag sem er i hópi þeirra
sem njóta hvað hæstra þjóðartekna á
mann.
Verkalýðssamtök i heiminum hafa ólik-
an uppruna og haga baráttu sinni á mis-
munandi hátt. Sumsstaðar eru þau hluti
rikisvaldsins og haga störfum sinum að
verulegu leyti i samræmi við vilja
stjórnvalda. Annarsstaðar, svo sem i
Bandarikjunum,eru þau þröng og skamm-
sýn hagsmunasamtök, sem reyna að
hrifsa til sin sem mestan hlut þjóðartekn-
anna án félagslegra viðhorfa; bandarisku
verklýðssamtökin láta sig t.d. engu skipta
þótt fimmtungur þjóðarinnar, um 40 mil-
jónir manna, lifi að staðaldri á mörkum
hungursins i auðugasta þjóðfélagi verald-
ar. Verklýðshreyfingin á íslandi er
evrópsk að uppruna, það voru ekki sist
áhrif frá Danmörku sem hrundu henni af
stað. Evrópsk verkalýðshreyfing hefur
ævinlega haft pólitisk markmið við hlið
dægurbaráttunnar, stefnt að þjóðfélagi
samhjálpar og sameignar, sem leysti
ýmis grundvallaratriði til frambúðar.
Þessi pólifiski þáttur verklýðsbaráttunnar
hefur i rikum mæli sett svip sinn á sögu
islensku alþýðusamtakanna og verið
forsenda þess hve rikan þátt verklýðs-
hreyfingin hefur átt i löggjöf og stefnu-
mótun stjórnvalda. Þessi mikilvægi þátt-
ur verklýðsbaráttunnar hefur einnig átt
rikan þátt i illvigum deilum innan hennar,
lengi var aðdragandi alþýðusambands-
þinga mótaður af grimmilegum átökum
innan hvers einasta félags um fulltrúaval.
Þessi barátta var illvig, áhrif hennar gátu
stundum orðið lamandi i dægurbar-
áttunni, en þessi átök stuðluðu jafnframt
að þvi að framtiðarmarkmið voru ævin-
lega á dagskrá, þær hugsjónir sem
almannasamtök verða og hafa að mark-
miði, ef þau eiga ekki að sökkva niður i
eina saman singirni.
Nú um nokkurt skeið hafa innri deilur
innan Alþýðusambandsins verið settar
niður; hin striðandi öfl hafa setið hlið við
hlið i æðstu stjórn samtakanna og lagt
sameiginlega á ráðin um dægurbaráttu.
Þessi þróun er skiljanleg eftir nærgöngul
hjaðningavig; henni fylgja kostir i dægur-
baráttunni en einnig miklar hættur.
Hætturnar eru þær að hinum samfélags-
legu hugsjónum verði stjakað til hliðar en
i staðinn komi aðeins baráttan um einka-
neyslu með sivaxandi innbyrðis metingi,
að verklýðshreyfingin verði bandarisk en
ekki evrópsk, stefnumörkin þröngsýn
eiginhagsmunastreita i stað félagslegrar
samhyggju. Þvi er það ákaflega mikil-
vægt að fyrir þingi þvi sem hefst á morgun
liggja drög að stefnuskrá sem fjallar um
félagslegog pólitisk markmið. Það skiptir
óhemjulega miklu máli að um þessa
stefnuskrá verði f jallað af fullri siðferðis-
legri alvöru og ekki fallist á neinar svika-
sættir sem feli meginatriði i stað þess að
setja þau á dagskrá.
Fyrir þinginu liggja einnig mikil og
brýn viðfangsefni sem tengd eru dægur-
baráttunni, undirbúningur að stórátaki til
þess að bæta lifskjör þess fólks sem verst
er sett i dægurbaráttunni, aldraðs fólks,
öryrkja og annars láglaunafólks. En
dægurbaráttan nær þvi aðeins árangri að
samfélagslegar hugsjónir beri hana uppi,
að samhjálp og félagshyggja verði áfram
hornsteinar kjarabaráttunnar. Þvi þurfa
hugsjónirnar að s’etjasvip ?inn á þetta þing
og mat á grundvallaratriðum að vera af-
sláttarlaust.
Þjóðviljinn býður alla þingfulltrúa vel-
komna til starfa, óskar þeim mikils
árangurs og hvetur til siðferðilegrar al-
vöru sem geri dægurbaráttuna að þætti i
framtiðarsýn sem visi veginn til þjóð-
félagsfrelsis, jafnréttis og bræðralags.
—m
AÐAOSm.
Búskapur er
heyskapur
Nú hefur loksins séð dagsins
ljós skýrsla Rannsóknaráðs
rikisins um þróun landbúnaðar.
Er það f jórða og siðasta skýrsl-
an um þróun atvinnuveganna,
áður eru útkomnar skýrslur um
þróun byggingaiðnaðar, þróun
iðnaðar, og þróun sjávarútvegs.
Tilgangurinn með skýrslum
þessum er að fá sem bestan
grundvöll til að meta þarfir at-
vinnuveganna fyrir rannsóknir
á næstu árum.
Skýrslan um þróun landbún-
aðar er ári seinna á ferðinni en
hinar skýrslurnar. Fyrir þvi
liggja ýmsar ástæður. Verkið
reyndist viðameira en áætlað
var i upphafi, margvislegar
upplýsingar voru ekki handbær-
ar og þurfti að frumvinna ýmis
gögn. Meðal annars var talið
nauðsynlegt að athuga sérstak-
lega stöðu sauðfjárræktar og
þróunarmöguleika hennar.
Þessi athugun leiddi til þess, að
samin var sérstök skýrsla um
sauðfjárrækt og fylgir hún
skýrslunni um landbúnað. Eru
bæði þessi plögg um 300 bls.,
með yfir 50 myndum og 20 töfl-
um. Hér er að finna mikinn
fróðleik um landsins gæöi og
nýtingu þeirra. Islenskum land-
búnaði er nákvæmlega lýst svo
og þeim breytingum, sem orðið
hafa á búskaparháttum og úr-
vinnslu afurða á undanförnum
áratugum. Greint er frá helstu
stjórntækjum í landbúnaöi og
gerð var neysluspá fyrir kjöt og
mjólkurvörur fram til 1985.
Þessi úttekt á islenskum land-
búnaði á án efa eftir að skapa
málefnalegri umræðu um land-
búnaðarmál en tiðkast hefur
fram til þessa enda þótt bata-
merki séu enn ekki sjáanleg i
siðdegisblöðunum. 1 fyrstu
fréttum af skýrslunni i dagblað-
inu Visi þann 12. þ.m. segir svo i
fyrirsögn: „Sérfræðingar
Rannsóknaráðs ráðleggja sauð-
f járbændum að taka upp ræktun
holdanauta”. Þótt leitað sé með
logandi ljósi i báðum skýrslun-
um, finnst slik ráðlegging
hvergi. í skýrslunni um þróun
sauðfjárræktar stendur hins-
vegar á bls. 72:
"■ÚSKAW* IR MEYSKAPUK"
HBBI 'NNM.UTT KJASNFÓÐUS
II111 ll 111III INNIINT FÓOUSMJÖl
I IOSASKÖOOIAS
^ HÍYFÓOUK
SKIPTINO FÓOUSFOKOA IFTIK
UFPKUNA.
Fram hefur komið, að islenskt
gróðurlendi getur framfleytt
margfalt fleira búfé en nú er i
landinu. Það gróðurlendi er þó
fyrst og fremst á láglendi, m.a.
votlendi, sem ekki er vist að
henti sauðfjárbeit eða a.m.k.
nýtist betur af öðrum dýrastofn-
um, t.d. holdanautum. Astæða
er til að gaumur sé gefinn að þvi
atriði við beitarrannsóknir, og
kannað hvort hentugt væri að
breyta hluta sauðfjárbúskapar I
hoidanautarækt.
Ekki var meiningin að taka
upp baráttu gegn ólæsi og hélt
ég nú reyndar, að þvi hefði ver-
ið útrýmt fyrir margt löngu.
Þeim, sem lesa kunna, vil ég
benda á aðeins einn þátt af
mörgum, sem lesa má um i
skýrslunni og skipt geta sköpum
fyrir islenskan landbúnað og
þjóðina i heild
Kjarnfóður er stærsti að-
keypti rekstrarliður búanna og
er mest af þvi innflutt. 1 verð-
lagsgrundvelli landbúnaðaraf-
urða 1. 9. ’76 nemur kjarnfóður
13,6% af gjöldum búsins, en
þessi tala er nokkuð breytileg
eftirárum. I skýrslunni um þró-
un landbúnaðar er að finna
mynd, sem sýnir skiptingu fóð-
urforða eftir uppruna árin 1970-
1974. Hlutur heys hefur á þessu
timabili hækkað úr 70% i rúm
80% en hlutur innfl. kjarn-
fóðurs hefur minnkað úr 28% I
16%. Fullyrt er, að framleiða
megi hér innanlands mestan
hluta þessa innflutta fóðurs.
Framleiðsla grasköggla hefur
nálega fimmfaldast á timabil-
inu enda þótt hlutdeild þeirra i
fóðurforðanum sé ekki nema
1,4%. 1 skýrslu Iðnþróunar-
nefndar frá 1975 er bent á gras-
kögglaverksmiðju, sem hugsan-
iegt stóriðjuverkefni, sem bygg-
ir á innlendri orku og hráefni.
Reiknað er með verksmiðju,
sem framleiddi 20 þús. tonn af
Eftir Guðrúnu
Hallgrímsdótt-
ur, matvæla-
verkfræðing
graskögglum og þyrfti til þess
6000 ha lands. í skýrslunni um-
þróun landbúnaðar er bent á, að
viða á austanverðu Suðrurlandi
og á Austurlandi eru stór rækt-
anleg svæði, sem koma til
greina fyrir graskögglavinnslu.
Yfir sumartimann er að jafnaði
til staðar nokkur umframorka
vegna aukningar á rennsli
jökulánna og minnkunar i orku-
eftirspurn yfir sumartimann.
Tækist að nýta þessa umfram-
orku til framleiðslu á gras-
kögglum, mætti framleiöa nærri
þriðjung þess kjarnfóðurs, sem
nú er flutt inn, i ofangreindri
verksmiðju.
I skýrslunni er einnig bent á
aðra innienda fóðurframleiðslu,
sem litt hefur verið sinnt til
þessa, þ.e. vinnsla kjötmjöls úr
úrgangi frá sláturhúsum og
kjötvinnslustöðvum. Þessi úr-
gangur er að mestu grafinn eða
honum komið fyrir á sorphaug-
um. (Reykjavik) Þar sem úr-
gangurinn er grafinn, er viða út
um land 'orðið erfitt um land-
rými. Veldur hann þvi fjölgun
vargfugls og mengun vatns.
Undan er skilið sláturhús Kaup-
félags Borgnesinga, þar er
starfrækt kjötmjölsvinnsla.
Vegna þess, hve sláturhús á
landinu eru mörg og smá, er
erfitt að gera sér grein fyrir,
hve mikill hluti þess úrgangs
sem til fellur er nýtanlegur. Ef
aðeins er reiknað með úrgangi
frá kjötvinnslustöðvum i
Reykjavik og sláturhúsum á
Suðurlandi gæti ársframleiðsl-
an numið um 400-500 tonnum af
kjötmjöli. Það er að visu ekki
stór hluti af heildarfóðurþörf bú
penings i landinu en búbót samt
auk þess, sem að vinnslunni yrði
mikill þrifnaðarauki.
Og þá kem ég að þvi, sem
mest munar um við fóðurfram-
leiðslu hérlendis, betri heyverk-
un. 1 skýrslunni er bent á, að
takist að verka fóðriö þannig, að
ekki þurfi nema 1,4 kg i fóöur-
einingu að meðaltali istað 1,8-1,9
kg, sem nú er reiknaö með,
fengjust um 2.800-4.300 fóður-
einingar af hektara i stað 2.100-
3.100 fóðureininga, sem nú er
áætlað. Þetta þýddi um 32%
aukningu i fóðureiningum.
Talnaglöggur maður hefur
reiknaö, að um 1% tap á fóður-
gildi heildarheyforða kosti um
100 millj. kr. Það þarf ekki mik-
inn reikningsmeistara til að sjá,
hve mikið mætti spara, ættu
bændur aðgang að raforku á
hagkvæmum kjörum til súg-
þurrkunar og hefðu auk þess að-
stöðu til votheysverkunar.
Með þvi að nýta öll tækifæri til
innlendrar fóðurframleiðslu
mætti án efa spara hundruð
milljóna i erlendum gjaldeyri
og hugsanlega draga einnig
verulega úr heildarrekstrar-
kostnaði býla i landinu.
Ekki er við þvi að búast, að
þeir dagblaðs- og visismenn hafi
áhuga á sliku og þviliku.