Þjóðviljinn - 12.03.1977, Page 4

4 SÍÐA — ÞJÖÐVILJINN Laugardagur 12. mars 1977
AAAhinttn CÁCÍnllcttn Utgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans. Útbreiðslustjóri: Finnur Torfi Hjörieifsson.
iVlUlgUgfl sosiunsmu, Framkvæmdastjéri: Eiður Bergmann Auglýsingastjóri: Úlfar Þormóðsson
vorknKiftvhrovfínanv R»tstjórar:Kjartan Ólafsson Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
vern,uiyusnreyjuigur Svavar Gestsson Slðumúla 6. Simi 81333
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson. Prentun: Blaðaprent hf.
Umsjón með sunnudagsblaði:
Arni Bergmann.
og þjóðfrelsis.
Hagsmunir auð-
hringsins eða heilsa
verkafólksins
í fyrradag boðuðu fulltrúar verkafólks i
álverinu i Straumsvik til fundar með
fréttamönnum i samvinnu við niu verka-
lýðsfélög, sem hlut eiga að gerð kjara-
samninga þess fólks, sem i álverinu
vinnur.
Sú greinargerð, sem lögð var fram á
fundinum i fyrradag frá formönnum og
trúnaðarmönnum viðkomandi verkalýðs-
félaga birtist i heild i Þjóðviljanum i dag,
en þar koma fram mjög alvarlegar stað-
reyndir varðandi hollustuhætti og
aðbúnað verkafólks i álverinu.
1 sjónvarpsþætti fyrir einni viku siðan
leyfði forstjóri álversins sér að ráðast með
dólgshætti að starfsmönnum Heilbrigðis-
eftirlits rikisins.
Þessi leppur hins erlenda auðhrings hélt
þvi blákalt fram að starfsmenn Heil-
brigðiseftirlits rikisins beittu ekki
visindalegum vinnubrögðum i sinu starfi,
heldur létu þeir stjórnast af pólitisku
ofstæki og andúð á stóriðjurekstri. Þess
vegna væri skýrsla þeirra um ástandið i
Straumsvik, sem flutt var á Alþingi fyrir
nokkrum dögum, ekki marktæk, sagði
Ragnar Halldórsson.
1 takmarkalausri þjónkun sinni við hið
erlenda auðvald, sem drottnar i Straums-
vik, þá leyfir leppurinn sér að svivirða
stofnanir islenska rikisins og þá starfs-
menn þeirra sem dirfast að gera skyldu
sina.
Svona kumpánum þarf verkalýðs-
hreyfingin á Islandi að kenna nauðsynlega
lexiu.
í greinargerð formanna verkalýðsfélag-
anna niu og trúnaðarmanna verkafólksins
i Straumsvik kemur skýrt fram að sist er
of mikið sagt i skýrslu Heilbrigðiseftirlits
rikisins um hörmulegan aðbúnað verka-
fólks i álverinu.
Forystumenn verkafólksins segja m.a.
i greinargerð sinni orðrétt: „Vitað er um
mörg fleiri veikindatilfelli en þau 8, sem
rætt er um i skýrslunni (þ.e. skýrslu
Heilbrigðiseftirlitsins), þar sem starfs-
menn hafa annað hvort orðið að hætta að
fullu störfum i áliðjuverinu að ráði læknis
eða reynt að breyta tii um störf.”
í greinargerð trúnaðarmanna og verka-
lýðsfélaganna er sagt berum orðum að
rekja megi mörg sjúkdómstilfella til
starfsins i álverinu og augljóst sé að hætta
á atvinnusjúkdómum sé fyrir hendi.
Lögð er áhersla á, að verkalýðsfélögin
haf i um langt skeið reynt f lest sem i þeirra
valdi stóð til að knýja á um úrbætur en’
árangurinn ekki orðið sem skyldi.
Þá er tekið fram að framkvæmdahraði
verka hafi af hálfu fyrirtækisins jafnan
verið látinn ganga fyrir þvi að kippa
öryggismálum i lag, og það þótt um hafi
verið að ræða öryggisatriði, sem
samþykkt hafi verið af sameiginlegri
öryggisnefnd skipaðri fulltrúa frá verka-
fólkinu og fulltrúum fyrirtækisins.
Þessi fyrirlitning ráðamanna álversins
á brýnum hagsmunum verkafólksins hvað
öryggi á vinnustaðnum varðar, leiddi til
þess að trúnaðarmenn verkafólks ákváðu
að fulltrúi verkafólks hætti þátttöku i
störfum öryggisnefndarinnar.
Kröfur verkafólksins i þessum efnum nú
eru m.a. þær, að i fimm manna öryggis-
nefnd verði tveir fulltrúar frá verkafólki
og einn fulltrúi frá öryggiseftirliti
rikisins, en tveir frá fyrirtækinu. Þá hafa
trúnaðarmenn verkafólksins einnig
krafist þess, að fulltrúi frá Heilbrigðis-
eftirliti rikisins eigi sæti i hollustunefnd
þar i Straumsvik. Báðum þessum kröfum
hafa ráðamenn álversins hins vegar
neitað, og sýnir það máske betur en flest
annað, það gerræðishugarfar, sem stýrir
athöfnum leppanna i Straumsvik.
Nú að undanförnu hafa komið fram
ákaflega skýrar lýsingar á með öllu óvið-
unandi aðbúnaði verkafólks hjá álverinu
og hættunni á atvinnusjúkdómum af
völdum mengunar.
í ljósi þessara staðreynda er vert að
rifja enn upp ummæli iðnaðarráðherra
Viðreisnarstjórnarinnar á Alþingi fyrir 10
árum (1. mars 1967), þegar bygging
álversins var þar á dagskrá. Hann sagði
orðrétt:
„Full ástæða er til þess að ætia, að
flúormengun muni ekki skapa teljandi
vandamál i sambandi við vinnu verka-
mannanna og annarra í verksmiðjunni
sjálfri, þar sem loftræsting i bræðslu-
ofnum hennar og önnur vinnuskilyrði
verða góð.”!! — Sem sagt — „engin
teljandi” mengunarvandamál, og „loft-
ræsting og vinnuskilyrði góð”!
Svona voru gyllingarnar þá. Nú höfum
við veruleikann.
Tveir þingmenn Alþýðubandalagsins
þeir Sigurður Magnússon og Eðvarð Sig-
urðsson hafa lagt fram á Alþingi tillögu
um að skylda álverið til að setja upp full-
komnustu hreinsitæki og skuli verkinu
lokið innan eins árs, en verksmiðjunni
lokað ella.
Þeir Sigurður og Eðvarð leggja einnig
til, að nú þegar verði komið á fót sérstakri
heilsugæsluþjónustu fyrir það fólk sem i
álverinu vinnur, og sérstöku starfi heil-
brigðis- og öryggismálafulltrúa kjörins af
starfsfólki verksmiðjunnr.
Þessar tillögur á Alþingi að samþykkja
strax og knýja fram með hörku efndir á
þeim loforðum, sem ráðamenn álversins
voru pindir til að gefa á árum vinstri
stjórnarinnar um fullkomnar mengunar-
varnir.
—k.
Reynslan
segir
Þaö er ljóst af skrifum Morgun-
blaösins um stóriöju útlendinga
aö undanförnu aö forystumenn
blaösins telja.aö Sjálfstæöisflokk-
urinn sé í þeim málaflokki á
undanhaldi: ritstjórar Morgun-
blaösins háfa þó seint sé gert sér
grein fyrir þvi.aö almenningur í
landinu er andvigur álstefnunni.
Viöhorf almennings styöjast viö
reynsluna sem fengist hefur af
álverinu. Reynslan segir:
— Samingamenn islendinga i
álsamningunum létu blekkjast
varöandi mengurnarvarnir og
hreinsitæki. Þeir tóku trú á „ryk-
sugur háloftanna” og töluöu meö
fyrirlitningu um þá visindamenn
sem vöruöu viö menguninni.
— I ákvæöum álsamningsins er
gert ráö fyrir alþjóölegum
geröardómi i ágreiningsefnum;
þessum dómstóli hótaöi álveriö
þegar vinstristjórnin kraföist
hreinsitækja.
— Framleiösluskatturinn sem
samningamennirnir islensku —
Jóhannes Nordal og félagar —
gumuöu sem mest af 1966
reyndist veröa þeim eiginleikum
búinn aö hann Dreyttist I skatt-
lagningu á isiendinga þegar fram
liöu stundir.
-Raforkuveriö er langt undii
framleiöslukostnaöi.
Þessi reynsla af álverinu mótar
viöhorf almennings nú, og þess
vegna draga ritstjórar Morgun-
blaösins I land, reyna aö breiöa
vfir sporin sem hræöa, og full-
yröa aö núverandi rikisstjórn hafi
engin frekari áform um erlenda
stjóriöju. Þær fullyröingar voru
gjörsamlega afsannaöar I Þjóö-
viljanum i gær.
Vanmáttur Ihaldsins I þessum
efnum birtist þó ekki aöeins I
fullyröingum sem hvergi eiga
stoö I veruleikanum: tilraunir
þeirra til þess aö gera vinstri-
stjórnina tortryggilega I þessum
efnum eru einnig til marks um
þaö aö þeir vilja sem minnst um
þaö tala sem nú er aö gerastá bak
viö tjöldin i iönaöarráöuneytinu.
Staksteinar I gær gera þessi
mál aö umtalsefni. Þar er haldiö
fram þessum staöhæfingum til
þess þess aö sverta vinstristjórn-
ina:
1 Aö vinstristjórnin hafi skipaö
viöræöunefnd um orkufrekan iön-
aö.
2. Sigölduvirkjun og járnblendi-
verksmiöjan I Hvalfiröi voru
njörvaöar saman.
3. 1 stjórnartiö Alþyöubanda-
lagsins móttók ráöherra þess
stóriöjuáætlun frá Svissneska ál-
félaginu.
Vegna endurtekinna ósanninda
MbLum þessi atriöi er nauösyn-
legt aö svara þeim sérstaklega til
upprifjunar.
Magnús Kjartansson skipaöi
viöræöunefnd um orkufrekan
iönaö. Þaöer rétt. Hún var skipuö
mönnum úr öllum flokkum.
Tilgangur hennar var sá aö ræöa
viö þá erlendu aöila sem sýndu
áhuga á þvl aö fjárfesta hér á
landi. 1 skipun nefndarinnar fólst
aö sjálfsögöu engin afstaöa til
þessara erlendu aöila og þvi er
fjarstæöa aö sjálf skipan nefndar-
innar haföi faliö i sér einhverjar
skuldbindingar um þátttöku I
erlendri stóriöju.
Þess er og aö geta aö óöur er
viöræöunefndin var skipuö (28.
september 1971) og áöur er
vinstri stjórnip tók til starfa haföi
Jóhannes Nordal átt i viöræöum
viö Union Carbide. sem stjórnar-
formaöur Landsvirkjunar og sem
aöalráöunautur viöreisnar-
stjórnarinnar I þessum mála-
flokkum. Þaö er skoöun undirrit-
aös aö þaö hafi veriö eölilegra á
allan hátt aö sllkar viöræöur færu
fram á vegum sérstakrar nefndar
en á vegum Jóhannesar Nordals.
Ekki var reynslan svo góö af ál-
samningunum.
Viö þetta er svo þvi aö bæta og
þaö er stærsta máliö aö Magnús
Kjartansson setti þessari viö-
ræöunefnd ákeöin ófrávlkjanleg
skilyröi: Þau voru 1 stuttu máli
þessi:
a) Hugsanlegt framleiöslu-
fyrirtæki yröi aö meirihluta i eigu
Islendinga.
b) Um fyrirtækiö giltu alfariö
Islensk lög.
c) Orkuverö fylgdi veröþróun,
en stæöi ekki fast eins og til
álversins I Straumsvik.
d) Mengunarvarnir væru hinar
bestu sem völ væri á.
e) Fyrirtækiö nyti ekki þeirra
friöinda I sköttum og tollum sem
álveriö hefur haft.
Magnús Kjartansson beitti sér
þannig fyrir gjörbreyttri stefnu I
þessum málaflokki.
2.
1 annan staö heldur Morgun-
blaöiö þvi fram aö vinstristjórnin
hafi njörvaö saman járnblendi-
verksmiöjuna og Sigölduvirkjun.
Þetta er alrangt; ein megin-
stefnubreytingin af hálfu vinstri-
stjórnarinnar fólst einmitt I þvl
aö tekin var ákvöröun um
Sigölduvirkjun án þess aö sú
ákvöröun væri á neinn hátt tengd
erlendu stóriöjufyrirtæki.
Sigölduvirkjun mátti virkja I
þrepum, og gert var ráö fyrir þvi
aö þannig gæti viöbótarafl virkj-
unarinnar nýst I fyrsta lagi til
þess aö sjá vaxandi almennum
markaöi okkar íyrir raforku, I
ööru lagi til þess — meö byggöa-
llnunni, sem Gunnar Thoroddsen
taföi — aö sjá norölendingum
fyrir raforku. Orkumál norö-
Lendinga voru I ólestri þegar
vinstristjórnin tók viö og viö-
reisnarstjórnin skildi þar eftir sig
mjög erfitt og viökvæmt deilumál
þar sem var Laxárvirkjunarmál-
Framhald á bls. 18
/