Þjóðviljinn - 13.03.1977, Síða 11

Sunnudagur 13. mars 1977 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 11
Þeir félagarnir benda á að nær undantekningar-
laust eru það lágstéttarbörnin, sem verst verða úti
í skólakerfinu. Og þeim og heimilum þeirra
er engin miskunn sýnd.
Helga
Sigurjónsdóttir,
kennari:
Ofbeldi skólans
Sunnudaginn 6. mars birtist i
Timanum viBtal viö Sigurjón
Fjeldsted skólastjóra um upp-
eldis- og kennslumál. 1 upphafi
vi&talsins lætur skólastjórinn
þess getiö aö laun sin og konu
sinnar nægi þeim hjónum ekki
fyrir lifsnauösynjum og þvi
neyöist hann til aB vinna auka-
vinnu á kvöldin. Þetta er ósköp
venjuleg saga islensks launa-
manns og allur þorri þeirra er
eflaust i svipaöri aöstöBu, þar
sem dagvinnukaup nægir varla
einum til framfærslu sér hvaö
þá fjölskyldu. Til aB endar nái
saman veröa bæöi konur og
karlar aö vinna myrkranna á
milli hvort sem þeim likar bet-
ur eöa yerr.
Þegar skólastjórinn fer síöan
aö ræöa skólastarfiö og aöbúnaö
barna á heimilunum er hins
vegar allt annaö uppi á teningn-
um og engu er likara en hann
haldi aö alþýöa manna sé bara
aö gera þaö aö gamni sinu aö
vinna svona mikiö og sé nokkuö
sama þótt þaö bitni á börnun-
um.
Hann segir það mikinn
ábyrgöarhluta aö eignast barn
og vist er þaö satt og rétt, og i
framhaldi af þessari yfirlýsingu
fer skólastjórinn aö tala um hve
gifurlegar kröfur séu gerðar til
skólans nú oröiö. Hann eigi aö
leysa foreldrana undan öllum
uppeldisskyldum eöa eins og
hann segir orðrétt: „Engu er
likara en skólinn eigi aö leysa
öll vandamál unglinganna, en
heimilin aö vera nokkurn veg-
inn laus undan allri ábyrgö, þótt
rætur og upptök vandans séu
heima á heimilunum.”
Nokkru síðar fer hann aö ræöa
um hversu slæmt þaö sé að börn
séu ein heima mikinn hluta
dagsins og fái ekki aöstoö viö
heimanám vegna þess aö for-
eldrar sem báöir vinna úti orki
ekki aö sinna börnunum sem
skyldi eftir langan vinnudag og
skólastjórinn klykkir út meö
þessu: „Nei,hér þarf aö stinga
viö fótum. Foreldrum ber
skylda til aö sjá svo um aö börn
þeirra séu ekki of þreytt til þess
að stunda nám sitt af kostgæfni
og foreldrarnir mega ekki
ganga svo hart fram I lifsgæða-
kapphlaupinu, aö þau eigi
aldrei stund aflögu handa börn-
um sinum.”
Vandræðaskóli?
Sjaldan hef ég séö skólamann
setja fram jafn ósanngjarnar
ásakanir á hendur foreldrum og
hér má lesa. Fyrst lýsir maður-
inn þvi yfir aö hann sjálfur geti
ekki lifaö af launum sinum ein-
um en verði að fá sér aukavinnu
til aö draga fram lifiö,en ef Pét-
ur og Pálína gera það sama (og
eiga börn I skóla) eru þau aö
keppa undir drep I óþörfu „lifs-
gæðakapphlaupi” og væri
skammar nær að vera heima og
hjálpa börnunum meö heima-
námiö.
Foreldrar eru reyndar vanir
þvi aö fá aö heyra sitt af hverju
frá skólunum (ath. skólinn sem
stofnun) og ætiö er skólinn haf-
inn uppi á stall og hann er alltaf
blásaklaus af öllum vandamál-
um barna og unglinga. Hann er
svo góöur og göfugur og allt
starf þar er unnið meö velferö
barnanna i huga eingöngu.
Þessi skoöun er ákaflega rót-
gróin bæöi hér á landi og I ná-
lægum löndum. Takið t.d. eftir
fullyröingu skólastjórans þar
sem hann segir aö „rætur og
upptök vandans séu á heimilun-
um.”
Eflaust er mjög mikiö satt i
þessari fullyrðingu, en getur
hugsast aö skólinn sjálfur eigi
einhvern þátt i erfiöleikum og
vandamálum unglinganna?
Fyrir fáum árum töluöu
kennarar og aðrir um vand-
ræöabörn, þ.e. þau börn sem
ekki voru eins og skólinn ákvaö
aö börn ættu aö vera. Nú þykir
þetta orðbragö ekki samrýmast
mannúöarhugsjónum kennara
og annarra, sem um þessi mál
fjalla,og þá er talað um „vand-
ræöaforeldra”, og þaö er eflaust
fólkiö sem skólastjórinn er aö
beina spjótum sínum aö i um-
ræddri grein. En enginn dirfist
aö nefna oröiö „vandræöa-
skóli”.
Þaö er oröiö timabært fyrir Is-
lenska alþýöu aö taka allt skóla-
kerfiö til rækilegrar endur-
skoöunar, og kannski er þá ekki
úr vegi aö byrja á þvi aö athuga
hvers konar stofnun skólinn er
fyrir hverja hann er og hvaö
raunverulega fer fram daglega
innan veggja hans, hvaö sem
liður fögrum oröum i lögum og
námsskrám. Megum viö venju-
legir foreldrar e.t.v. gerast svo
djarfir aö draga i efa aö skólinn
viti ætiö betur en viö hvaö börn-
unum kemur best og megum viö
kannski fara að segja frá þvi
hvernig börnunum raunveru-
lega liður I skólanum? Og meg-
um viö vera svo ósvifin að halda
þvi fram að i mörgum tilvikum
er skólinn hrein plága á heimil-
um og spillir góöu heimilislifi,
sérstaklega þar sem börnunum
gengur illa að tileinka sér þær
menntunarkröfur (oft harla ein-
kennilegar) sem skólanum
þóknast aö gera. Og hvernig
væri aö viö fengjum aö láta i ljós
skoöanir á mörgu þvi, sem skól-
inn heimtar aö teljast skuli
menntun og börnum hollt og
nauösynlegt aö læra.
Andlegt ofbeldi
Fáir ættu að velkjast I vafa
um þaö aö skólinn er afsprengi
stéttaþjóöfélagsins sem viö bú-
um viö og hann þjónar fyrst og
fremst valdastéttinni og er eitt
af tækjum hennar til aö
viöhalda forréttindum sinum á
kostnaö alþýöunnar. Skólinn er
ekki sniöinn fyrir börn alþýðu-
fólks sem skapar verðmætin
meö vinnu sinni. Hann er skóli
yfirstéttarinnar og sá skóli
litilsvirðir menningu alþýöunn-
ar og fer iðulega ómjúkum
höndum um alþýðubörnin. Allt
of mörg þessara barna og
reyndar fleiri eru stööugt aö
blöa ósigur I skólanum. Þeim er
strax á fyrsta skóladegi hrundiö
út i miskunnarlaust kapphlaup
og samkeppni, sem er eitt aöal-
einkenni kapitalisks þjóöskipu-
lags. Og lexiu samkeppninnar
veröa þau aö læra, annars fer
illa fyrir þeim, og það fer lika
iila fyrir mörgum. Svo aö þessi
lexia veröi lærö beitir skólinn
andlegu ofbeldi og jafnvel
einnig likamlegu.
Gagnvart þessu standa for-
eldrar ráðalausir. Þeir hafa
e.t.v. innrætt börnum sinum allt
annað verömætamat,en það má
sin einskis gagnvart kröfum
skólans. og hann er sá sem
valdið hefur.
Að ala upp vinnuafl
En alþýöubörnin eiga eftir að
veröa vinnukraftur framtiöar-
innar og þetta vinnuafl þarf aö
„skóla” vel svo aö þaö falli
snuröulitiö inn I kerfiö. Atvinnu-
rekendur eiga eftir að kaupa
vinnuafl þessara barna þegar
þau vaxa upp og þeim kemur aö
sjálfsögöu vel aö launamenn séu
vel tamdir og hafi vanist á
„réttan” hugsunarhátt. Annars
gætu þeir farið aö setja sig á
háan hest og tekiö upp á þvi aö
selja sig dýrt.
Róttækum mönnum hefur
lengi verið þessi staöreynd ljós
en þaö er ekki fyrr en á allra
siöustu árum að fariö er aö
gagnrýna skólann opinskátt á
þennan hátt viöa I nágranna-
löndum okkar og taka hann meö
inn i heildarmynd samfélagsins.
Fyrir rúmu ári kom út I Noregi
bók, sem heitir Skolens Vold,
eöa Ofbeldi skólans og er eftir
Stieg Mellin-Olsen uppeldis-
fræöing I Bergen og Rolf
Rasmussen, þjóöfélagsfræöing.
I bókinni eru dregnar fram
þær forsendur sem skólinn
byggir á og ég hef áöur nefnt.og
einnig sýna höfundar fram á
með mörgum óhugnanlegum
dæmum, hvernig skólinn beitir
miskunnarlaust bæöi likamlegu
og andlegu ofbeldi til að ná fram
markmiöum sinum. Þeir
félagarnir benda á, aö nær
undantekningarlaust eru þaö
lágstéttarbörnin, sem verst
veröa úti i skólakerfinu. Og
þeim og heimilum þeirra er
engin miskunn sýnd. Þetta fólk
er dæmt, og þaö hefur enga
möguleika á aö koma sjónar-
miöum sinum á framfæri. Skól-
inn hefur ætiö á réttu aö standa
og foreldrar þora yfirleitt ekk-
ert aö segja af ótta viö aö það
bitni á börnunum.
Hér eru smádæmi úr bókinni:
Móðir 11 ára drengs fer á fætur
meö honum kl. hálf sjö á morgn-
ana til aö hlýöa honum yfir
sálminn sem hann á aö standa
skil á þann daginn. Ekki var nóg
aö hlýöa barninu yfir kvöldiö
áöur þaö var búiö aö gleyma
skáldskapnum um morguninn.
Eöa þá strangasti (og jafnframt
„besti”) kennari skólans, sem
tekur börnin upp á eyrunum af
og til og hæöir þá sem ekki
kunna nógu vel frammi fyrir
öllum bekknum. Kannast
kannski einhverjir foreldrar viö
svipaöar sögur úr skólunum
okkar?
Hvers vegna?
Og nú má spyrja hvers vegna
þetta gerist. Eru kennararnir
virkilega svona vondir menn?
Það eru þeir áreiöanlega ekki
aö minu mati. Skólinn beitir
kennarana lika ofbeldi. Þeim er
uppálagt að kenna ákveðiö
námsefni á ákveönum tima, þó
aö i lögum og námsskrám
standi aö haga skuli kennslunni
eftir hæfileikum og þroska
hvers og eins, og aö visu hefur
svigrúm kennarans aukist
nokkuð viö tilkomu grunnskóla-
laganna.
Með greinarkorni þessu er
samt alls ekki veriö aö kenna
skólunum um allt sem miöur fer
i uppeldi barna,en hitt er ljóst að
alþýöan á lslandi þarf og vill
annars konar og betri skóla fyr-
ir börn sin en nú er völ á. Og
skólamenn sem veröa þess var-
ir aö eitt og annaö gengur úr-
skeiöis á heimilunum varöandi
barnauppeldiö ættu að skamma
þá sem skammirnar eiga skiliö
en það eru þeir sem ráða ferö-
inni I launamálum og skoöana-
myndun almennings. Foreldrar
gera það áreiöanlega ekki aö
gamni sinu aö vinna tvöfaldan
vinnudag til aö sjá sér og börn-
um sinum farboröa,og skólarnir
eiga að styöja foreldra i þvi aö
afnema þessa vinnuþrælkun i
staö þess aö auka á sektarkennd
þeirra og vanliöan meö órétt-
mætum ásökunum.
LOKSINS, LOKSINS:
T annlækningar
AN sársauka!
Marga góða menn hefur
dreymt um sársaukalaus-
ar tannlækningar. Tveir
vísindamenn sem starfa
við Tuft-tannlæknaskól
ann í Boston hafa nú kom-
ist mjög nálægt því að
gera þennan draum að
veruleika. Þeir hafa skýrt
frá því, að eftir fimm ára
starf hafi þeir fundið efni
sem brýtur niður skemmd-
an hluta tannar og dregur
þar með mjög úr þörfinni
fyrir borun og gerir deyf-
ingar svotil óþarfar.
Efnið sem notað er er kallaö n-
monochloroglycene eöa GK-101
i og er einskonar aminósýra. Þaö
: eru þeir dr. Melvin Goldman og
■ Joseph H. Kronman sem hafa
fundiö efni þetta. Þeir segja sem
svo, aö tannskemmdir séu fyrst
og fremst trefjaprótinefni sem
collagen heitir. Og hinu nýja efni
tekst aö brjóta níöur collagen og
einangra þaö.
Meö hinni nýju aöferð þarf
tannlæknir aðeins aö bora sem
svarar þvl, aö hann komist aö
skemmdinni. GK-101 er sprautaö
i holuna meö nál, og þaö hefur
þau áhrif aö tannskemmdin
flagnar frá tannveggjunum á
stuttum tima, ekki lengur en þaö
tekur venjulega aö fræsa hana á
brott meö bor. Siðan er holan
blátt áfram skoluö út. Þaö getur
veriö að þaö þurfi smáslipun til
viöbótar til að holan fái á sig
heppilega lögun, en siöan er hún
fyllt meö venjulegum hætti. Þaö
er og mikill kostur, aö meö þess-
ari efnafræöilegu aöferö er þaö
aöeins sjálf skemmdin sem er á
brott numin, en venjuleg borun
spillir alltaf nokkru af hinum
heilbrigöa hluta tannarinnar.
Tilraunir meö efniö hafa gefið
góöa raun — en þó er eftir aö
þaulprófa þaö áöur en heil-
brigöisyfirvöld leggja yfir þaö
blessun sina. (Newsweek)
Kínverjar á
bílamarkaöi
Kinverjar eru komnir á bila-
markaðinn. Þvl er fram haldiö,
aö ekkert þyki bilasöfnurum nú
sniöugra, en aö komast yfir kiu-
verskan jeppa sem heitir Peking.
Þetta tiibrigöi viö bandariskan
jeppa og breskan Land Rover
hefur veriö notaö i kinverska
hernum, en franskt fyrirtæki hef-
ur fengið einkaleyfi á aö selja 600
stykki af þeim i Evrópu. Veröiö er
um 7000 dollarar, og er þaö um
1000 dollurum minna en greitt er
fyrir hliöstæöa bila úr öörum
löndum.