Þjóðviljinn - 27.08.1977, Qupperneq 2

2 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 27. ágúst 1977
*r*, -

Af topphúfum
Eitt mesta tískufyrirbrigði síðari ára er
tvímælalaust hin svonefnda vistfræði. Undir
vistfræðina heyra fjölmargir málaflokkar
sem allir eiga það sammerkt að fjalla um
samskipti manna og dýra við umhverfi sitt.
Nægir að nefna mál eins og mengunarmál,
umhverf ismál og náttúruverndarmál, en und-
ir þau heyrir til dæmis ofbeit og skógrækt,
uppblástur og sandgræðsla.
Ekki er nema gott eitt um áhugann á þess-
um málum að segja, en þó verður að seg ja það
eins og er, að ótrúlega margir þykjast vera
heima í þessum fræðum og kunna skil á því
hvað sé vænlegast til úrbóta í náttúruverndar-
málum. Þetta eru oftast jákvæðir sakleysingj-
ar, sem eru þeirrar skoðunar að það þurfi
bara að ,,gera eitthvað", fara síðan með fræ-
fötur uppá öræfi og fleygja túnvingulsfræi
upp1 norðanvindinn í þeirri von að næsta sum-
ar verði þar akrar og tún og hef ur heyrst að nú
standi jafnvel til að fara að sá korni á jökla í
tilraunaskyni.
Öll umræða um náttúruvernd hefur á und-
anförnum árum einkennst af miklum tilfinn-
ingahita og er skammt öfganna á milli. Övinir
sauðkindarinnar kalla dýrið ,,lúsina á land-
inu", en forsvarsmenn þessa ferfætlings
halda því fram að hún skíti meira en hún étur
og hefti þarmeð uppblástur með húsdýra-
áburði. Tilf inningar eru f remur látnar ráða en
niðurstöður rannsókna, og fer því ekki hjá því
að umf jöllun um náttúruverndarmál geti æði
oft orðið talsvert brosleg.
Óteljandi nefndir og ráð fjalla um þessi
mál, ráðstefnur eru haldnar, málin eru reif uð
og rannsökuð og ný og ný áhugamannafélög
um hinarýmsugreinar náttúruverndar hlaupa
af stokkunum nær vikulega.
Fuglaverndun, fiskaverndun, hvalaverndun,
húsaverndun, barnaverndun, skógaverndun,
grasaverndun, já gróðurverndun.Allar þessar
,,verndanir" hafa með sér sérstök félagasam-
tök, og á þeirra vegum starfa nefndir og ráð,
sem starfa síðan í aukanefndum, samstarfs-
nefndum, viðræðuhópum, undirbúningsnefnd-
um, hringborðsgrúppum, yfir-og undirnefnd-
um og svona mætti lengi telja. Haft hef ur ver-
ið fyrir satt að í mörgum þessara félaga tróni
hver topphúfan uppaf annarri. Satt að segja
er allt þetta náttúrubrambolt farið að fara svo
í taugarnar á sumum landsmanna að komið
hefur til tals að stofna til Verndunarverndar
til að vernda landsmenn fyrir víðtækari
verndunum.
Eitt er þó það fyrirbrigði í náttúrunni, sem
hingað til hef ur orðið útundan í allri hinni v1ð-
tæku náttúruvernd, en það eru sandarnir. Það
var núna fyrst á dögunum að loks varð úr því
að stof nað var sandverndarfélag, og þar sem
undirritaður er einn af stof nendum ætla ég að
leyfa mér að kynna hér aðdraganda þess að
félagið var stofnað, sem og Þjóðsandahug-
myndina sem slíka.
Þjóðsandahugmyndin, sandverndarhug-
sjónin, er ekki ný af nálinni. Á svokölluðu
þjóðhátíðarári, fyrir þrem árum, á 11 alda af-
mæli islandsbyggðar, reyndu nokkrir vökulir
íslendingar að blása í kulnuðum glæðum þessa
máls, kveikja bál, sem duga mætti til að vekja
menn til nýs skilnings um þessi mál.
Þjóðsandahugmyndin er í stuttu máli fólgin
í þvi:
— að vekja þjóðina til meðvitundar um gildi
sandanna fyrir íslenska þjóðmenningu og ís-
lenskar bókmenntir, sýna framá hin órofa
tengsl milli hinnar nöktu og ósnortnu náttúru
og íslenskrar þjóðarsálar.
— að stuðla að vernd sanda almennt.
— að stofna til þjóðsanda.
Nýlega var haldinn fundur meðal áhug-
amanna um þessi mál. Fundurinn taldi væn-
legast til framgangs þessa máls að sfofna til
félags, sem bera skyldi heitið „Sandverndar-
félag Islands". Lögheimili og varnarþing fé-
lagsins skal vera á Sandi. Tilgangur félagsins
er að vernda sanda fyrir hverskonar ágangi
þeirra sem kalla sig náttúruverndarmenn.
Tilgangi sínum hyggst félagið ná með því að
stofna deildir um allt land. I hverjum hreppi
verði stofnað sandverndarfélag, sem beiti sér
fyrir því að í hverjum hreppi verði að minnsta
kosti einn hreppssandur. Sandverndarfélög
hverrar sýslu beiti sér síðan fyrir stofnun
sýslusanda og stuðli í hvívetna að aukinni
sandvernd. Sýslufélögin stofna síðan með
sér samband, Samband íslenskra sandvernd-
arfélaga,skammstafað S.Í.S.
Auk þess að gæta hagsmuna aðildarfélag-
anna, er það aðalmarkmið S ÍS að berjast f yrir
stofnun Þjóðsanda. Á undirbúningsfundin-
um var almennt talið að best færi á því að
Skeiðarársandur yrði fyrstur íslenskra þjóð-
sanda.
Vænlegast til framgangs var talíð, að setja
strax á stofn skrifstofu SÍS i Reykjavík, t.d.
við Kirkju- eða Sprengisand. Þá var talið rétt
að ráða strax sérstakan framkvæmdastjóra
SÍS. Til starfsins þarf að veljast framgjarn
maður með alhliða og trausta framhalds-
menntun, t.d. maður með próf úr Samvinnu-
skólanum.
Á fundinum var nokkuð rætt um það undir
hvaða ráðuneyti sandverndarmálin heyrðu,
menntamála- eða landbúnaðarmálaráðuneyt-
ið.
Töldu f undarmenn hvort tveggja jafn slæmt
eins og ráðherraskipan væri núna.
Samkomulag varð um það að aðeins einum
ráðherra væri treystandi til þess að beita sér
f yrir þeirri gróðureyðingu, sem væri nauðsyn-
leg til að tryggja varanlega sandvernd, nefni-
lega Matthíasi Bjarnasyni. Á hitt urðu menn
ekki á eitt sáttir, hvort sandverndarmálin
skyldu heyra undir sjávarútvegsmála- eða
heilbrigðismálaráðuneytið.
En þar sem hér er um að ræða baráttu fyrir
heilbrigðri þjóðarsál í ósnortnum þjóðar-
likama hölluðust f leiri að því slðarnefnda. Var
síðan fundi slitið með þessum lokaorðum:
Við oss blasir eyðing eyðisanda,
eigi má við svoddan búið standa
Leysum þennan vistfræðilega vanda
og ver jum það sem ekki er rétt ab granda
Flosi.
Frægur lettneskur
þj óddansaflokkur
sýnir á íslandi
í september
á vegum MIR — Liöur í byltingar-
afmœli
Félagið MÍR, Menningartengsl
tslands og Káðstjórna rrikjanna,
efnir til „Sovéskra kynningar-
daga” í næsta mánuði og af þvl
tilefni kemur til Islands hópur
dansara úr einum kunnasta þjóð-
dansaflokki Lettlands,
„Liesma”. Fleiri lettneskir lista-
menn og menningarfrömuðir eru
einnig væntanlegir hingað til
lands til þátttöku i kynningardög-
unum, enda eru þeir að þessu
sinni sérstaklega helgaðir Sovét-
Lettlandi.
Þjóðdansaflokkurinn
„Liesma” er talinn einn af þrem-
ur fremstu dansflokkum i Lett-
landi og hefur hlotiö viðurkenn-
ingu viða um heím. Dansararnir
sem hingað koma eru 16 talsins, 8
stiílkur og jafnmargir piltar,
söngvarar eru 2 og 4 hljóðfæra-
leikarar. Stjórnandi flokksins er
Imants Magone og kemur hann
með hópnum. Sýningar
,,Liesma”-flokksins eru ráð-
gerðar i Neskaupstaö 8. septem-
ber, á Egilsstöðum 9.sept., Akur-
eyri 11. sept. og i Þjóðleikhúsinu
12. september. Auk þess koma
listamennirnir fram á kynningar-
kvöldi i Lindarbæ 7. sept.
t tilefni „Sovéskra kynningar-
daga” MtR 1977 verða einnig
settar upp sýningar í Neskaup-
stað og Reykjavik á veggspjöld-
um og svartlist (bókaskreyting-
um) eftir lettneska listamenn og
listmunum úr rafi. Einnig verður
haldin sýning á ljósmyndum og
bókum frá Sovét-Lettlandi og
teikningum lettneskra barna.
1 för með listafólkinu frá Lett-
landi eru m.a. Ilmars Puteklis,
aðstoðarmenningarmálaráð-
herra lettneska sovétlýðveldisins,
Valdis Blums þjóðleikhússtjóri i
Riga og Élena A. Lukaséva lög-
fræðingur frá Moskvu, sem flytur
fyrirlesturum hina nýju stjórnar-
skrá Sovétrikjanna i MlR-saln-
um, Laugavegi 178, sunnudags-
kvöldið 11. september.
Gunars Kirke, kunnur lett-
neskur-. myndlistarmaður, hefur
teiknað auglýsingaspjöld i tilefni
Sovéskra kynningardaga MIR
1977 og kemur hann einnig til Is-
lands.
(Fréttatilkynning frá MÍR)
Mánudagskvöldiö 29. ágúst
verður heitt i kolunum I Jazz-
kjallaranum að Frikirkjuvegi
11. Viðar Alfreðsson, sá
óþreytandi blásari, verður
mættur þar ásamt iiði sinu, og
einn af bestu bassaleikurum
álfunnar, Arild Andersen frá
Noregi, verður sérstakur gest-
ur kvöidsins ásamt félögum
sinum. Kvartett Arilds hlaut
útnefningu sem Norjazz
hljómsveitin 1977, og er nú á
tónlistarför um norðurlöndin.
Arild leikur á kontrabassa, en
það er hljóðfæri sem ekki er á
hverju strái i islensku jazzlifi
um þessar mundir.
Norðmaður
í jass-
kjallaranum