Þjóðviljinn - 19.01.1978, Blaðsíða 7

Kimmtudagur 19. janúar 1978 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7
Ja — velkomið það bál, velkominn veri sá brandur! I
Við þurfum ekki frið kirkjugarðsins til að efla
okkur til starfa. Bak við þetta býr fáveldissjónarmiði
— einstakir leiðtogar hafi vit fyrir fjöldanum.
Örn ólafsson:
Nauðsyn sósíalskrar
fræöslu
Um daginn las ég grein eftir
Geir Vilhjálmsson, frambjóö-
anda i prófkjöri Framsóknar-
flokksins. Geiri ofbjóöa
glæpahneigð, verðbólga og önn-
ur sjúkdómseinkenni islensks
þjóðfélags. Hann vill stöðva
dansinn i kringum gullkálfinn
með þvi að beina augum manna
að öðrum og meiri verðmætum.
f grundvallaratriðum er þetta
vist hið sama og kristnar kirkj-
ur, spiritistar, guðspekingar
o.fl. reyna, með litlum árangri.
Það er nefnilega eðlilegt að
menn dansi i kringum gullkálf-
inn þegar þeir sannreyna dag-
lega að hann er hið æðsta mátt-
arvald: í auðvaldsþjóðfélagi
keppa menn eftir auði, það er
bara skynsamlegt, þvi þar er
hann augljóslega hin æðstu
verðmæti. Þvi verður ekki
breytt nema með þvi að afnema
auðvaldsskipulagið.
Þá kemur nú til kasta Teits og
Siggu, þ.e. sósialista, að sann-
færa alþýðu manna um i fyrsta
lagi nauðsyn þess að bylta þjóö-
félaginu og i öðru lagi að sýna
henni fram á hvernig á að fara
að þvi — með þvi að leiða
baráttu hennar sjálfrar gegn
auðvaldsskipulaginu. Þetta er
auðvitað meira mál en svo að ég
geri þvi nokkur skil hér. Leiðir
kommúnista til fjöldans eru
margvislegar, fer það eftir þvi
til hvaða hóps á að ná, hver á við
hverju sinni, til að vinna fólk inn
i raðir sósialista. Þær raðir
verða ansi sundurleitar -og
ótraustar nema pólitisk viðhorf
séu mjög rædd i þeim.
1 borgaralegu þjóðfélagi leiðir
af sjálfu sér að hugmyndaheim-
ur alls þorra manna er borgara-
legur. Þeir geta verið óánægöir
með ástandið, en markmið
þeirra og óánægja er borgara-
leg. Eins er með skýringar
þeirra á þvi hvað sé að, allt mót-
ast þetta af þvi að þeir búa i
auðvaldsþjóðfélagi. óánægja
með ástandið, gagnrýni á það,
leiðir ekki til neins ein sér, ég
visa bara á kjallaragreinar
Dagblaðsins þvi til staðfesting-
ar.
Sumir telja að umræður séu
allra meina bót, aðalatriðiö sé
að fólk ræöi málin, þá muni það
finna lausn á vanda sinum. En
það skiptir öllu máli frá hvaða
sjónarmiði málin eru rædd. Frá
upphafi mannlegs máls hefur
fólk rætt sameiginleg vandamál
sin — án þess að það hafi endi-
lega örvað það til átaka — oft
mikli fremur fengið fólk til að
sætta sig við ástandið.
Allt mega þetta virðast sjálf-
sagðir hlutir lesendum Þjóðvilj-
ans. En þá er að draga ályktan-
ir. Þær eru einkum aö engin
sósiölsk hreyfing ris undir nafni
nema hún vinni skipulega að þvi
að losa alþýðu manna undan
borgaralegu hugmyndakerfi og
koma henni til sósialsks hugs-
unarháttar. Til þess þarf a.m.k.
þetta þrennt:
a) Fræðslu um islenska auð-
valdskerfið, gerð þess, tengsl
við alþjóðlegt auðvald og hvern-
ig það mótar daglegt lif fólks og
hugsunarhátt þess.
b) fræðslu um ástand og horfur i
heimsmálunum, auðvaldið viða
um lönd, baráttu gegn þvi og
sósialskar hreyfingar.
c) Nám i marxisma.
Fyrstu tveimur liðum sinnir
m.a. Þjóðviljinn, slitrótt að visu
og ófullkomið, eins og von er til
um dagblað. Mér finnst að hann
mætti taka islenska þjóðfélagið
miklu betur fyrir, en til þess
þarf rannsóknir og þetta þarf
einkum að gera á námskeiðum
sósialskra hreyfinga.
Námskeið
Þegar úttekt á auðvaldsþjóð-
félaginu vantar, verður brota-
kennd og sundurlaus þjóöfél-
agsgagnrýni helst grundvöllur
smáborgaralegra úrræða i stil
Vilmundar & Co., úrræða sem
ganga ekki út fyrir kerfið.
Sósiölsk hreyfing sem tekur
starf sitt alvarlega, veröur þvi
að gera úttekt á islenska auð-
valdskerfinu, og sú úttekt verð-
ur að rista dýpra en i Stefnuskrá
Alþýðubandalagsins, sú lýsing
er til annara hluta ætluð. Þessi
nauðsyn er nefnd á bls. 120 i
téðri Stefnuskrá.
Leshringi um íslenska auð-
valdskerfið liggur sérlega
beint við að halda á vegum
verkalýðshreyfingarinnar, þótt
þeir þurfi að verða viðar. Ég
beini þessu. einkum að MFA
sem hefur vist haldið velheppn-
uð námskeið um ýmis réttinda-
mál verkalýös. MFA þarf ekki
að vera pólitiskt ábyrgt fyrir
efni leshringja.
Leshringir um heimsmálin
ættu að höfða til vinstra fólks
almennt, jafnvel fólks sem ekki
telur sig pólitiskt, en á móti
eymd og misrétti i heiminum.
E.t.v. á þetta einkum við um
ungt fólk, sem er að leita skiln-
ings á heiminum. Þarna þarf að
halda m.a. leshringi um heims-
valdastefnuna og um einstök
svæði, svo sem Afriku, S-
Ameriku og SA-Asiu, Slika
leshringi vill a.m.k. Baráttu-
hreyfing gegn heims-
valdastefnu (stofnuð upp úr
Vietnamnefndinni) halda, það
starf er raunar þegar hafiö.
Marxisminn
Ætla mætti að islenskir
marxistar sæju þá augljósu
nauösyn sem þeim er á að við-
halda sjálfum sér sem hópi, efla
þann hóp og treysta. Það segir
m.a. i Stefnuskrá Alþýöubanda-
lagsins, bls. 122. Þeir þurfa að fá
þann hóp sem stendur þeim
næst til að hefja nám i undir-
stöðuatriðum marxismans.
Ekki vantar áhugann, þaö sýndi
fundaröð Alþýöubandalagsins i
fyrra. Ekki voru nema þrir
fundir um marxismann, en þá
var troðfullur salur og miklar
umræður. En það fer afar litið
fyrir framkvæmdum á þessu
sviði og mótbárur heyri ég
miklar, þegar þetta ber á góma.
Ég tel hér þær helstu:
1. Nokkrir segja: Leshringur i
marxisma getur orðið leið til að
koma sér hjá að ræða nærtæk-
ustu vandamál og að marka
stefnu við þær aðstæður sem nú
eru — þá er öllu þægilegra að
ræða afstrakt fræði.
En það liggur alveg beint við,
er ræddar eru kenningar
marxismans um t.d. stéttir,
rikisvald, efnahagskerfi, að
taka dæmi úr islenskum sam-
tima. Úr þvi verður vissulega
engin greining á islenska auð-
valdsrikinu, en það hindrar
hana á engan hátt, ætti þvert á
móti að verða vekjandi.
2. Heyrst hefur: Marxisminn
hefur þróast svo mikið undan-
farin tiu ár, aö við verðum fyrst
að gera úttekt á þeirri þróun,
áður en við getum farið að fræða
fólk um marxisma.
En þetta sýnir algert skiln-
ingsleysi á þvi sem um er að
ræða. Það er að tala til fólks
sem veit litiö um marxisma
nema slitrur héðan og þaðan,
meira eða minna i bland við
borgaralegar hugmyndir, leiöa
þetta fólk til skilnings á undir-
stöðuatriðum marxisma, svo
það geti lesið sjálft áfram,
kynnt sér meira, orðið dómbært
á hinar ýmsu kenningar sem
eru á Hugi — m.a. til að það geti
sinnt þvi sem „hefur verið að
gerast i marxisma undanfarin
tiu ár”. Sjálfsagt erum við öll
meira eða minna haldin borg-
aralegum hugmyndum, þá er að
berjast gegn þeim.
3. Sumir segja: Að kynna sér
marxisma, það gerir bara hver
fyrir sig.
Ekki veit ég af hverju —■ að
vísu er allt nám einstaklings-
bundin tileinkun, en hitt er
margsannað að i námi reynist
best aö ræða skilning sinn við
aöra sem eru að nema það
sama, það glæðir jafnan áhuga
og skilning hvers og eins.
Enda veitir mönnum ekki af
leiðbeiningum um á hverju sé
best að byrja — er þeir standa
frammi fyrir 41 binda ritsafni
Marx og Engels, 55 binda rit-
safni Lenins, o.s.frv., o.s.frv.
4. Enn segja nokkrir: Það
vantar bara svo marga
marxiska texta á islensku.
Þeir mættu gjarnan vera
fleiri, en þetta er engin fyrir-
staða náms i grundvallaratrið-
um. I Úrvalsritum Marx og
Engels eru stutt, auðskilin rit,
sem þeir félagar skrifuðu ein-
mitt i þessu skyni. Ég nefni sem
dæmi:
Laun, verð gróði, Launavinna
og auðmagn — um efnahags-
kerfi auðvalds. Atjándi
brumaire Lúðviks Bónaparte —
um stéttaátök. Borgara-
styrjöldin i Frakklandi og
Gagnrýni á Gothastefnuskrána
— um stéttir og rikisvald, Þró-
un sósialismans... Ludwig
Feuerbach... — um heimspeki
marxismans, Bréf af Annén-
koffs — stutt heildaryfirlit
marxismans.
Auðvitað blandast þetta á
ýmsa lund saman og á islensku
vantar m.a. rit þeirra félaga
um skipulagningu verkalýðsins
til baráttu, það væru helst rit
þeirra gegn Bakúnin (1872-4).
En einmitt á þvi sviði hefur
mikil reynsla safnast siðan, á is
lensku höfum við þó alténd rit
Lenins: Hvað ber að gera,
Vinstri róttækni, og Maós i 3.
bindi ritgerða hans, þar er
fjallað um hvernig á að virkja
fjöldann. Efnahagskerfi
heimsauðvaidsins hefur breyst
afgerandi siðan þeir Marx og
Engels fjölluðu um það, en
Heimsvaldastefnan eftir Lenin
stenst enn, þetta er i meginatr-
iðum sama kerfi og 1917.
Ég er ekki að segja að menn
viti allt um marxisma og pólitik
ef þeir bara lesi þessi rit, en
hitt itreka ég að þetta er undir-
• staðan, auðfengin og aðgengi-
leg. Mér finnst þvi ofangreind-
ar mótbárur haldlitlar, enda
grunar mig aö þær séu oft und-
anbrögö ein og vifilengjur.
Heyrt hefi ég þá skýringu að
menn fælist leshringjahald i
marxisma af ótta við aö allt fari
i bál og brand milli sósialista
þegar þeir ættu aö koma sér nið-
ur á hvaö séu grundvallaratriöi
marxismans.
Ja — velkomið þaö bál, vel-
kominn veri sá brandur! Við
þurfum ekki frið kirkjugarðsins
til að efla okkur til starfa. Bak
við þetta býr fáveldissjónarmiö.
einstakir leiðtogar hafi vit fyrir
fjöldanum. Þaö er endur-
skoðunarstefna, ósamrýmanleg
sósialisma. Til að halda uppi
öflugri sósialskri baráttu á
ýmsum sviðum þarf marga,
sjálfstæða sósialista. Hvarvetna
þarf að berjast gegn borgara-
legum hugmyndum, þess vegna
þarf hvarvetna fólk i baráttu,
sem kann skil i marxisma. Þeg-
ar slikt fólk fer að tengja saman
reynslu sina, risa áreiðanlega
magnaðar deilur. Og þaö er
gott. 1 slikum deilum skýrast
hugmyndir og þróast áfram.
Það er söguleg reynsla, ekki
veit ég neitt marxiskt rit, sem
ekki er deilurit.
Það er lýöræðiskrafa að sem
flestir veröi dómbærir um kenn-
ingar sósialista. Alþýðan á aö
gera byltinguna, fjöldinn en
ekki bara flokkur sem fjöldinn
fylgir, flokkur sem fáein fræða-
ljós leiöa gjörsamlega. Þvi þarf
alþýðan að læra aö beita marx-
ismanum, þótt hún þurfi for-
ystuflokk. Þetta gerði KSML
mörgum ljóst upp úr 1971.
Vissulega þarf ekki að búast viö
þvi aö meirihluti alþýðu veröi
marxistar meðan auðvalds-
skipulagið stendur, en á hinn
bóginn er að það stendur þangað
til mikill hluti hennar er oröinn
það. — Innan sviga verð ég að
segja, að ég er dálitið hissa á
Dagnýju Kristjánsdóttur (i rit-
dómi um Karlmenn tima e. Egil
Egílsson, Þjv. 15/12 ’77, bls. 8)
að taka það sem árás á
marxisma/sósialisma, er Egill'
sýndi fram á ófullkomleika
sósialsks fræðaþuls, sem um-
gengst konur sem óæðri verur.
Hverjir eru þreyttari á svona
mönnum en einmitt sósialistar?
Fræðimönnum sem eru sital-
andi, siskrifandi, en kunna ekki
að vélrita, þvi siður að þeir
megi vera að þvi að fjörita af-
urðirnar eða dreifa þeim. Það
skulu „þeir ókláru” gera. Aftur
má þakka KSML fyrir að hafa
gert þessa villumenn hlægilega.
Ef nú einhverjir eru andvigir
námsstarfi i marxisma vegna
þess að þeir óttast að starf
þeirra eigin hreyfingar veröi
léttvægt fundið i ljósi þess, þá
skora ég á þá og aðra að gera
sér ljóst að'þeir eru þá bara
kratar, andmarxistar raunveru-
lega fyigismenn auðvaldskerf-
isins, hvaða játningar sem þeir
svo gera með vörunum. Það er
engin afsökun til fyrir að halda
þessu starfi ekki uppi.
Ég tel æskilegt að það yrði á
vegum Alþýðubandalagsins, þvi
þannig næði það til flestra. Inn-
an þess eru margir sem hafa
ærna kunnáttu til að annast það,
utan þess margir fúsir að leggja
fram krafta sina til þessa. En
takist þetta ekki þar, verður að
finna aðrar leiðir.
Þetta þrenns konar nám —
nám i marxisma, nám um is-
lenska auðvaldskerfið, nám um
heimsvaldastefnuna og barátt-
una gegn henni — er forsenda
baráttu fyrir sósialisma á ís-
landi. Verði þessu sinnt, eflist
baráttan hvarvetna, kvenna-
barátta, verkalýðsbarátta,
námsmanna o.fl. 15/1 ’78
Gunnar Guðmundsson:
Glennur og gjaldeyrir
Lönguin hefur verið vitað, að
fleiri kunna að berja sér en bú-
menn. Og um langt skcið hefur
þjóðin hlustað á eymdarsöng og
volæði útgerðarmanna, iðnrek-
enda og heildsala.
Hér tekur þó steininn úr, þegar
oliusalar bætast i hina friðu fylk-
ingu, sem hefur uppi vol og vil,
sýknt og hcilagt, þvi að vitað er,
að sú „stétt” hefur grætt riflega
um áratuga skeið, enda hefur olia
verið verðlögð á þann undarlega
máta, sem lýst var að nokkru á
siðasta aðalfundi LÍÚ.
Föstudaginn 9. des. sl. koma
svo tveir talsmenn oliufélaganna
fram á ritvöllinn i Morgun-
b]aðinu. Annar þeirra, önundur
Asgeirsson, kveðst hafa stjórnað
umræðum á „þingi” Verslunar-
ráðsins, en hinn, Þorvarður
Eliasson, mun vera fram-
kvæmdastjóri þess. Málflutningi
önundar verða ekki gerð nein
sérstök skil að sinni, en einungis
vakin athygli á þvi, að hann segir
fjárlagafrumvarpið fyrir 1978
hafa „hækkað um átta miljarða
króna vegna smá glennu, sem
opinberir starfsmenn gerðu
nýlega”.
Gjafir eru okkur gefnar, launa-
mönnum i landinu. Héttmætar
launahækkanir eru skirðar
„glennur” af umboðsaðila British
Petroleum Company Limited, og
erum við litlir menn ef við
launum engu, svo vitnað sé i
orðalag Njáluhöfundar. Þessa
kveðju oliusalans fáum við i jóla-
gjöf frá manni, sem talinn er i
hópi hinna auðugustu i landinu,
enda þarfnast sá að likindum
engrar „glennu” nú um
hátiðarnar inn i Laugarásinn.
Hinn greinarhöfundurinn, sem
áður var minnst á, gerir að
umtalsefni i grein sinni nokkur
bjargráð þjóðar einnar austur við
Miðjarðarhaf, en þar er verð-
bólga viðfangsefni stjórnvalda,
eins og viðar. Er fyrrnefndur
greinarhöfundur mjög hrifinn af
þessum bjargráðum, og telur þau
tilvalin handa okkur hér við
Ishafið.
Tvö þessara snjallræða standa
hiið við hlið i greininni, og eru
svohljóðandi:
„Sérstök verðhækkun varð á
bensini”.
„Almenn sakaruppgjöf verður
veitt þeim, sem átt hafa erlendan
(svo) gjaldeyri erlendis” (svo).
Það er nú svo, og svo er nú það,
var einu sinni sagt. Þar við mætti
bæta: Vitið þér enn, eða hvað?
Gunnar Guðmundsson