Þjóðviljinn - 15.04.1978, Qupperneq 5

Laugardagur 15. aprll 1978 ÞJOÐVILJINN — StÐA 5
Umsjón:
1 Dagný K.risT|ansaonir
Elísabet Gunnarsdóttir
Helga ólafsdóttir (
Helga Sigurjónsdóttir
Silia Aðalsteinsdóttir
Ertu á pillunní, elskan?
A& undanförnu hefur, m.a. i
dagblöðum, veriö rætt nokkuð
um nýja getnaðarvarnapillu
fyrir karlmenn. Sem betur fer á
aö gera rækilegar tilraunir meö
þessa pillu áður en að hún
verður sett i umferð og virðast
menn þvi eitthvað hafa lært á
þeim tæplega tuttugu árum sem
liðin eru frá þvi að kvennapillan
kom fram. Þá voru gerðar
nokkrar tilraunir á dýrum, en
fáar til að rannsaka hugsan-
legar hliðarverkanir, siðan
skammtima athuganir á tak-
mörkuðum hópi kvenna, sem
sumar vissu raunar ekki hvað
verið var að gera við þær. Eftir
það var getnaðarvarnapillan
sett á markaðinn.
t fyrra birtust i breska lækna-
timaritinu the Lancet niðurstöð-
ur tveggja rannsókna sem eru,
þótt undarlegt megi virðast,
fyrstu langtimaathuganirnar
sem gerðar hafa verið á hliðar-
verkunum pillunnar. Aðalrann-
sóknin var gerð á vegum
Konunglega læknaskólans
breska. Þar var borin saman
dánartiðni og dánarorsök
kvenna sem notuðu hana en
hættu og þeirra sem aldrei
höfðu notað hana. Athugaðar
voru um 46.000 konur i Bretlandi
og náöi rannsóknin til átta ára
timabils. Hin skýrslan var unn-
in i Oxford og þyggð á upplýs-
ingum um nálega 17.000 konur
sem sumar notuðu piliuna, aðr-
ar lykkju og enn aðrar hettu.
Skýrslunum ber saman i
flestu, en helstu niðurstöður
þeirrar fyrrnefndu eru eftir-
farandi:
1. Dauðsföll af völdum hjarta-
og æðasjúkdóma meðal
þeirra kvenna sem einhvern
timahöfðu notað pilluna voru
u.þ.b. fimm sinnum fleiri en
hjá samanburðarhópnum
(þ.e. komum á svipuðum
aldri sem aldrei höfðu notaö
pilluna)
2. Dánartiðni jókst með aldri.
sigarettureykingum og lengd
notkunar, en i öllum
aldursflokkum var hún hærri
hjá þeim sem notuðu pilluna
en þeim sem það höfðu ekki
gert.
3. Ef pillan var tekin að stað-
aldri i fimm ár eða nteira var
dánartalan rúmlega 10
sinnum hærri hjá þeim sem
notuðu hana en i saman-
burðarhópnum. Dauðsföll
meðal kvenna sem notað
höfðu pilluna i fimm ár eða
meira voru öll hjá konum 35
ára og eldri. Ekki höfðu
nægilega margar hinna yngri
notað pilluna það lengi svo
hægt væri að meta áhættuna
hjá þeim.
4. Dánartiðni þeirra sem
einhverntima höfðu verið á
pillunni var ,,miklu meiri” en
dauðsföll vegna meðgöngu
hjá þeim sem aldrei höföu
notað pilluna.
Þær tölur sem nefndar eru hér
að ofan um dauðsföll af völdum
hjarta- og æðasjúkdóma eru
Um pilluna og
nýjar rannsóknir
á hliöarverk-
unum hennar
allar „ tölfræðilega mark-
tækar”, þ.e. mjög óliklegt er að
tilviljun valdi mismuninum. í
skýrslunni er lögð áhersla á að
tölurnar eru ekki hárnákvæmar
og tekið er fram að þær sem
notuðu pilluna hafi ekki haft
eins alvarlega sjúkdómssögu að
baki og þær sem aldrei höfðu
notað hana og einnig aö tiðni
hjarta- og æðasjúkdóma hafi
verið lægri hjá þeim fyrir
notkun en hjá saman-
burðarhópnum.
Nokkrir hafa orðið til að
draga i efa niðurstöður þessarra
skýrslna og bendá m.a. á að
dánartölurnar hafi almennt
verið lágar. Þessu er til að
svara að vissulega hafa tölur
beggja skýrslnanna takmarkað
gildi einar sér, en ef þær eru
bornar saman við niðurstööur
annarra rannsókna vikur
málinu öðruvisi við. önnur
athugasemd sem fram hefur
komið er að oestrogenmagnið i
pillunni hafi breyst á
rannsóknartimabilinu. Aðal-
höfundur skýrslu Konungalega
læknaskólans hefur i þessu
sambandi staðfest að flestar
þeirra kvenna sem dóu hafi
verið á pillu með litlum
oestrogenskammti. Þar að auki
hefur rannsókn á dauösföllum
vegna hjarta- og æðasjúkdóma
leitt i ljós að oestrogenmagnið
virðist ekki skipta þar máli, og
hafa fleiri athuganir styrkt
þessar niðurstöður. Hér má bæta
við að upplýsingar læknaskóla-
skýrslunnar benda eindregiö til
að progestogen (hitt aðalefni
pillunnar) geti valdið blóð-
tappa, en fram að þessu hefur
eingöngu oestrogenmagnið
verið talið skipta máli i þvi
sambandi.
Það er langt frá þvi aö allar
upplýsingar þessarra tveggja
skýrslna valdi timamótum.
Nýmælin eru einkum áhætta
þeirra kvenna sem notaö hafa
pilluna um tima en hætt við
hana, og að mun fleiri hjarta- og
æðasjúkdómar hafa nú verið
greindir sem dánarorsök en
fyrr. Einnig má telja mikilsvert
að báöar þessar ýtarlegu
skýrslur staöfesta margt þaö
sem komið hefur fram i fyrri
rannsóknum. Vegna alþjóða
heilbrigðisdagsins og þeirrar
upplýsingastarfsemisem nú er i
gangi um of háan blóðþrýsting
mætti nefna að ýmsar rann-
sóknir hafa bent til að fimm ára
eða lengri notkun pillunnar geti
valdið háþrýstingi. Samt sem
áður virðast læknar hér á landi
gleyma þvi alloft aö benda
konum á að koma reglulega til
að láta mæla blóðþrýsting. Mér
er nær að halda að slikt heyri til
undantekninga.
Bresku skýrslurnar staðfesta
einnig eldri rannsóknir á fleiri
sviðum, t.d. að áhætta kvenna
yfir fertugt sé of mikil til að
hægt sé að mæla með að þær
noti pilluna, og að áhætta
kvenna á aldrinum 30— 39 ára
sé það mikil að mæla þurfi með
þvi að þær hætti við pilluna ef
einn áhættuþáttur (t.d.
reykingar, streita eða lang-
varandi notkun) er fyrir hendi,
og þó einkum ef um fleiri en
einn þátt er að ræða.
Fleira mætti nefna um niður-
stöður bresku rannsóknanna,
þótt ekki sé aöstaða til þess hér,
enda skortir mig lika til þess
Nokkrar upplýsingar fylgja
nú orðið á islensku pillu-
pökkunum, og er rétt að benda
konum á að lesa þær vandlega,
einkum það sem stendur um
hliðarverkanir og áhættu. Þó
virðist ástæða til að minna á að
þessar upplýsingar eru mjög
vægilega orðaðar, t.d.
„Vinsamlegast tilkynniö lækni
yðar ef....” (og siðan eru taldir
upp sjúkdómar og sjúkdoms-
einkenni). Konur ættu að hafa i
huga að þarna er ekki um neinn
vináttugreiða að ræða við
lækna, heldur er þetta þeim
I
hqnn VHR 9
PILLuNhH (
þekkingu. Annars er litiö vitað
um notkun pillunnar hér á landi,
s.s. skiptingu i aldursflokka,
lengd notkunar o.fl.
Upplýsingar Krabbameins-
félagsins duga þar skammt, þvi
þangað koma konur að jafnaöi
ekki fyrr en eftir 25 ára aldur,
en mjög algengt virðist að
stúlkur byrji mjög snemma á
pillunni, jafnvel 13 - 14 ára svo
langur timi getur liðið þar til
þær koma til rannsóknar, þar
sem læknisskoðun er hér ekki
sett að skilyrði fyrir þvi að fá
nýja uppáskrift á pilluna.
sjálfum lifsnauösynlegt. Einnig
virðist orðin ástæða til að taka
meö fyrirvara þeirri fullyrðingu
sem einnig er að finna þarna aö
nægilegt sé fyrir konur ,,eldri en
45 ára að hætta aö taka
töflurnar I 2-3 mánuði annað
slagið”. Þessar konur ættu, eins
og reyndar er bent á i leiðbein-
ingunum, að tala strax við
lækni. Yfirleitt ættu konur sem
nota pilluna að fara reglulega i
allsherjar læknisskoðun.
Trassaskapur i þessu efni getur
reynst afdrifarikur
EG