Þjóðviljinn - 12.05.1978, Side 11

10 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 12. mal 1978.
Föstudagur 12. mal 1978. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 11
Viðtal við Guðrúnu Helgadóttur sem skipar 4. sæti á lista Alþýðubandalagsins í borgarstjórnarkosningunum í Reykjavfk
Mér finnst það vera nauð-
synlegt að hnekkja veldi
Sjálfstæðisflokksins i Reykja-
vik, ekki bara vegna borgar-
innar sjálfrar, heldur vegna
þess að veldi hans i borgar-
stjórn er undirstaðan að veldi
hans á öllu landinu.
Ég er i þannig starfi að það
segir mér enginn hvernig fólk
lifir hér. Það er mikið mis-
rétti viða og falin fátækt, ekki
sist i Reykjavik.
Sökin er ekki endilega öll
hjá borgarfulltrúum og
borgarstjóra heldur einnig
hjá embættismönnum
borgarinnar. Sumir þeirra
eru orðnir svo heimaríkir að
þeir eru löngu búnir að
gleyma þvi að starf þeirra á
að vera þjónusta við fólkið.
Það þarf að skipta um
stjórn i borginni. Það er með
öllu óskiljanlegt að fóik skuli
ekki hafa gert það fyrr. Ef nú-
verandi borgarstjórnar yrði
sárt saknað má þá alltaf kjósa
hana á ný að fjórum árum
liðnum.
Aðbúð að gömlu fólki i
Reykjavik er til hreinnar
skammar og málefni þeirra
verða ekki leyst nema með
gjörbreyttu viðhorfi borgar-
búa til gamals fólks.
Reykjavík þarf að breytast
i lifandi manna borg. Hún er
orðin að skrifstofu— og
svefnbæ, þjónustumiðstöð
fyrir allt landið og fólk flýr
hana. Framleiðsla fer si-
minnkandi, það er ekki fint að
vera verkamaður eða sjó-
maður i Reykjavik.
Guöriin Helgadóttir, (lengst til vinstri) á opnum borgarmálaráösfundi
um stefnuskrá Alþýöubandalagsins I borgarmálum.
Blaöamaöur heimsótti Guörúnu
Helgadóttur i Skaftahliö 22 einn
daginn til aö spyrjast svolitiö
fyrir um framboö hennar til
borgarstjórnar 28 mai en hún
skipar 4. sæti á lista Alþýöu-
bandalagsins. Reyndar finnst
blaöamanninum meö ólikindum
hverju hún afkastar. Hún gegnir
starfi deildarstjóra hjá
Tryggingarstofnun rikisins,
heldur stórt heimili og er aö
auki einhver vinsælasti barna-
bókahöfundur okkar. Og svo er
hún aö sjálfsögöu á kafi i
stjórnmálum og kjaramálunum,
Guörún er ritari Alþýöubanda-
lagsins og I stjórn BSRB. Þar sem
við sátum makindalega yfir kaffi-
bolla uppi á efstu hæö i blokkar-
ibúð hennar og Sverris Hólmars-
sonar og hún meö litinn systurson
sinn, Svein Kjarval, á hnjánum
var þess vegna fyrsta spurningin
ekki óeölileg:
— Attu nokkrar fristundir?
— Já, já, mikil ósköp heil-
margar. Ég hef gaman af að
sýsla við ýmislegt. Við eigum
ágætan kartöflugarð og ég hef
mjög gaman af blóma- og garð-
rækt og eyði ekki svo litlum tima i
hana og eins handavinnu. Hins
vegar er ég sennilega frekar fljót-
virk. Og umfram allt hraust.
Eiginmaður minn og börnin min
fjögur eru áhugasöm um það sem
ég er að gera og þau hafa aldrei
möglað yfir þvi að ég er oft að
heiman. Ég held að þetta verði
lika til þess að ég sinni þeim
meira þegar ég er heima. Og ekki
má gleyma þvi að við höfum
alltaf sömu konuna til að hjálpa
okkur með krakkana.
— En hvað um bókaskrift-
irnar?
— Ég sinni þeim svona þegar
það dettur i mig. Þetta er
spurning um að hafa gaman af
þvi sem maður er að gera.
— Nú ert þú i framboði til borg-
arstjórnar i Reykjavik, en þú ert
sjálf frá Hafnarfirði. Hversu
lengi hefurðu búið hérna i
borginni?
— Allt frá þvi að ég fór i
Menntaskólann i Reykjavik 16
ára gömul gefur það auga leið að
ég hef verið meira hér heldur en
þar. Siðan 1964 hef ég haft fasta
búsetu i Reykjavik en hafði þó
búiö nokkur timabil i borginni
áöur.
öörum flokkum
til fyrirmyndar
— Það er nokkuð langt siöan þú
fórst að skipta þér af borgar-
málum fyrst
— Já, ég hef setið i borgar-
málaráöi Alþýðubandalagsins
siðan 1966.
— Borgarmálaráði? Hvað er
þaö?
— í borgarmálaráði sitja 10
efstu menn af lista Alþýðubanda-
lagsins og er starf þess öðrum
flokkum til fyrirmyndar. Við
hittumst hvorki meira né minna
en hálfsmánaðarlega og borgar-
fulltrúar Alþýðubandalagsins
leggja öll mál, sem þeir bera
fram i borgarstjórn fyrir þetta
ráö og þar er lika stundum undir-
búinn málatilbúnaður. Þessir 10
efstu menn sitja einnig i nefndum
borgarinnar og fundirnir veita
okkur þýðingarmikla þekkingu á
þvi sem er að gerast á vegum
hennar. Ráðið er ekki lokað og oft
eru kallaðir fulltrúar úr hinum
ýmsu nefndum til að sitja fundi
ráðsins. Borgarmálaráð Alþýðu-
bandalagsins kemur alltaf saman
heima hjá öddu Báru og þar er
búið að hella miklu kaffi um árin.
Hnekkjum veldi
Sjálfstæðisf lokksins
— Nú situr þú i sæti á fram-
boðslistanum þar sem hugsanlegt
er að þú náir kjöri. Hvers vegna
ferð þú i framboð?
— Ég sóttist ekki sjálf eftir þvi
en flokkurinn bað mig um að taka
sætið. Mér er það auövitaö ljóst
að ég hef alveg nóg að gera fyrir
en ef maður hefur hugmynd um
samfélagiö i kringum sig og vill
breyta þvi, þá þýðir litið að vera
að fárast ef maður gerir ekkert
sjálfur. Mér finnst það vera
nauðsynlegt að hnekkja veldi
Sjálfstæðisflokksins i Reykjavik,
ekki bara vegna borgarinnar
sjálfrar, heldur vegna þess að
veldi hans i borgarstjórn er
undirstaðan aö veldi hans á öllu
landinu.
— Af hverju er þér svona annt
um að hnekkja þessu veldi?
— Vitaskuld er allt sem Sjálf-
stæðisflokkurinn stendur fyrir i
beinni andstöðu við lifsviðhorf
mitt. Ég hef lengi trúað á
samvinnu fólks frekar en sam-
keppni og vill frekar lifa i sam-
félagi þar sem fólk vinnur
sameiginlega að lausn vanda-
mála heldur en i frumskógaþjóð-
félagi þar sem hver treður á
öðrum og sá sterkasti verður ofan
á.
Misrétti og falin
fátækt í Reykjavík
— Telur þú þá að misrétti riki i
Reykjavik?
— Ég er i þannig starfi að það
segir mér enginn hvernig fólk lifir
hér. Það er mikið misrétti viða og
falin fátækt, ekkisist i Reykjavik.
Einhvern veginn hefur tekist að
telja fólki trú um aö allir lifi bara
giska vel. En fólk er bundið á
skuldaklafa og margt i svo miklu
basli að það má ekkert út af
bera.Þá er allt hrunið.Mitt i allri
velferðinni býr fólk við mikið
óöryggi. Ég get tekið sem dæmi
aö rétt áður en ég kom heim núna
var ég að f jalla um málefni veikr-
ar móður i Tryggingastofnuninni.
Hún hefur 5 börn undir 17 ára
aldri á framfæri sinu. Tekjur
Deildarstjórastarfiö i Tryggingarstofnun er annasamtog margir þurfa
aö ná taii af Guörúnu I simanum.
Ég hef bara eitt kosningaloforö:
Að gera
eitthvert
gagn
mannsins hennar voru 1100 þús-
und krónur á siðasta ári. Þannig
dæmi sé ég daglega. Ótrúlega
margt fólk býr við svona kost.
Enginn áhugi á kjörum
lægst launaða fólksins
— Eru einhlitar skýringar á
þessu?
— Þær eru að sjálfsögðu afleið-
ing þess hvernig allt þjóðfélagiö
er byggt upp, en annað vil ég
nefna. Sjálfstæðisfiokkurinn er
búinn að vera hér viö völd frá þvi
að elstu menn muna og Island er
þjóðfélag kunningsskaparins.
Til þess að fá eðlilega fyrir-
greiðslu þurfa menn helst að vera
yfirlýstir kjósendur Sjálfstæðis-
flokksins. 011 þekkjum við dæmi
um lóða- og ibúðaúthlutanir og
sjálf er ég búin aö sjá svo mörg
dæmi þessa að ég get ekki horft
fram hjá þvi. Sökin er ekki endi-
lega öll hjá borgarfulltrúum og
borgarstjóra heldur einnig hjá
embættismönnum borgarinnar.
Sumir þeirra eru orðnir svo
heimarikir aö þeir eru löngu bún-
ir að gleyma þvi að starf þeirra á
að vera þjónusta við fólkið. Og
það liggur náttúrulega i hlutarins
eðli að fólk sem trúir á hugsjónir
Sjálfstæðisflokksins, lögmál
frumskógarins, hefur engan
áhuga á kjörum þeirra lægst
launuðu og vill t.d. ekki leysa hús-
næðismál á félagslegan hátt.
Hótaö/ ógnað og refsað
— Hvað er til ráða?
—• Það þarf að skipta um stjórn
i borginni. Það er með öllu óskilj-
anlegt að fólk skuli ekki hafa gert
það fyrr. Ef núverandi borgar-
stjórnar yrði sárt saknað, má þá
alltaf kjósa hana á ný að fjórum
árum liðnum. Það sýndi sig best i
kjarabaráttunni i vetur, hvern
hug borgaryfirvöld bera til
starfsmanna sinna, þegar fólki
var hótað og ógnað og siðan refs-
að, þvi það vildi mótmæla riftun
kjarasamninga. Hvað ætlar reyk-
viskt verkafólk að sækja til
forustumanna Sjálfstæðisflokks-
ins og skósveina þeirra, Fram-
sóknarmanna, eftir það? Hvenær
ætlar islenskum launþegum aö
skiljast að kapitaliskt þjóðfélag
er og verður og hefur alltaf verið
höfuðóvinur þess?
— Nú er starfandi Félagsmála-
stofnun i borginni?
'— Já, og i henni vinna margir
frábærir starfsmenn. En öll orka
þeirra fer i að lappa upp á hag
þeirra, sem hafa orðið undir i
baráttunni um brauðið. Og það
þola ekki allir álagið i þessu þjóð-
félagi. Þetta starfsfólk ætti að
vinna uppbyggingarstarf i rikara
mæli i Félagsmálastofnun, en það
fær engin tækifæri til þess. Það
verður gaman að vinna með þvi
fólki við nýjar aðstæður.
Aðbúð aldraðra til skamm-
ar
— Þú starfar mikið innan um
eldri borgara. Eru þar ekki mörg
vandamá) að glima við?
— Aðbúð að gömlu fólki i
Reykjavik er til hreinnar
skammar og málefni þeirra
verða ekki leyst nema með gjör-
breyttu viðhorfi borgarbúa til
gamals fólks. Þar dugir engin ein
aðgerð. Borgin hefur verið skipu-
lögð án tillits til eldri borgaranna
og m.a. hefur röng lánastefna
valdið þvi að aldurshópar eru nú
aðskildir eftir hverfum. Hér eru
dauð hverfi fyrir gamalt fólk og
vegna þess að þar er eingöngu
gamalt fólk vantar þjónustu t.d.
verslanir og strætisvagna. Eng-
inn virðist hafa velt þvi fyrir sér
að fólk á að búa saman, ungir sem
aldnir. Það hefur t.d. engum dott-
ið i hug að i stórum fjölbýlishús-
um ætti að blanda saman kyn-
slóðum. Þar gætu verið ibúðir
fyrir aldraða á neðri hæðum með
.sérstakri þjónustu fyrir þá. Gam-
allt fólk á helst ekki að vera á
stofnunum nema það sé alls ekki
fært um að annast sig sjálft. Það
hefur sinn rétt til að lifa i eðlilegu
samhengi við umhverfið og
vinna eins lengi og það er fært
um. Atvinnumálum gamals fólks
hefur litið sem ekkert verið sinnt.
Borgin ekki sniðin fyrir
börn
— Úr þvi að við erum farin að
ræða um gamalt fólk væri þá ekki
rétt að vikja að yngstu borgurun-
um?
— Borgin er ekki heldur sniðin
fyrir þá. Rikisstjórn og borgaryf-
irvöld hafa tekið sig saman um að
hafa málefni barna og gamals
fólks i fullkomnum ólestri. Það er
ekki nóg að vigja eina ibúðasam-
byggingu fyrir þá gömlu eða eitt
dagheimili fyrir börn með pomp
og pragt fyrir kosningar á fjög-
urra ára fresti. Og hvers vegna
skyldi lika gamalt fólk eiga að lifa
saman i einni blokk? Börn og
unglingar alast upp án þess að
þekkja það og lita á það sem ann-
an þjóðflokk. Þetta gerist á sama
tima og fólk hefurstærra húsrými
en nokkru sinni fyrr. Þetta er
dæmi um firringarþjóðfélagið
sem er byggt á þvi að fólki komi
annað fólk ekki við. Lifsleiðinn og
firringin er tekinn við völdum.
Lausnin á þvi er að kaupa hluti og
einskis er svifist i þvi kapphlaupi.
Ég vil berjast gegn svona samfé-
lagi og fyrir öðru, sem byggist á
félagslegum grunni.
Höfum ekkert leyfi til
þess
— Er það ekki dálitið skritið að
vera sifellt að starfa i málefnum
«
— Sá flokkur sem alltaf er að
tala um einstaklingsframtak ber
minnsta virðingu fyrir einstak-
lingnum. Sósialisminn er eina
stjórnmálastefnan, sem virðir
einstaklinginn.
Lifandi manna borg.
— Ég sé að þú hefur mikið af
blómum i kringum þig. Þá dettur
mér i hug græna byltingin. Hvert
er álit þitt á henni?
— Vonleysi Reykavikinga um
að hafa áhrif i borginni endur-
speglast i ruslalegri umgengni
um þessa fáu almenningsgarða
sem hér eru. Fólki finnst þvi ekki
koma þeim neitt við og þeir
drabbast niður. Það kvelur mig
að sjá hvernig hugsað er um
grænu svæðin og hvernig borgar-
arnir ganga um þau. Góður rekst-
ur verður aldrei á borginni nema
borgarararnir trúi á þá sem
stjórna og hafi á tilfinningunni að
þeir séu i þeirra þjónustu. Það er
ekki hægt aö halda hreinni borg
sem allir ganga illa um. Sjálf hef
ég orðið vör við að vera litin horn-
auga fyrir að hirða bréfarusl af
götu. Svona er hugsunarháttur-
inn.
Reykjavik þarf að breytast i lif-
andi manna borg. Hún er orðin
skrifstofu- og svefnbær, þjónustu-
miðstöð fyrir allt landiö — og fólk
flýr hana. Framleiösla fer si-
# *
tungumál i borgarstjórn, og á þvi
geta menn haldið langar ræöur
um sérhvert mál, þó að þeir hafi
enga þekkingu á þvi. Svo að fólk
skilji hvað ég á við skal tekið eitt
dæmi: húsbygging heitir fjárfest-
ing á máli borgarstjórnar.
En fólk á að taka þátt i stjórn-
málum, sem ekki er bara seta á
fundum pólitiskra flokka.'heldur
lifandi áhugi á lifinu i kringum
sig. Og fólk á hugsa sjálfstætt, en
hlusta ekki á Rússagrýluraus
Morgunblaðsins. Þegar Magnús
Kjartansson varð tryggingarráð-
herra, gjörbreytti hann högum
aldraðra og öryrkja. Eftir siðustu
kosningar hefur fólk hvað eftir
annað minnst þessara verka hans
og harmað að það gat ekki kosið
hann! En sem sagt, Mogginn seg-
ir að Magnús sé kommi eins og
þeir i Rússlandi, og svoleiðis fólk
er ekki hægt að kjósa. Þessu
verðum við að breyta.
Bara eitt loforð
Ertu með langan lista af kosn-
ingaloforðum?
Nei, bara eitt. Ég vona að ég
geti unniö fólkinu i borginni eitt-
hvert gagn. Ég hef nákvæmlega
sömu afstöðu til starfs i borgar-
stjórn og ég hef sem opinber
starfsmaður i Tryggingastofnun-
Guðrún Helgadóttir að störfum á skrifstofu sinni I Tryggingarstofnun en þangað leggur margt fólk leið
sina til þess að fá ráðleggingar og aðSfbð til að ná rétti sinum.
gamla fólksins en á hinn bóginn
skrifa skáldsögur fyrir krakka?
— Þetta er spurningin um
að þykja gaman að'vera til. Mér
þykir gaman að umgangast allt
fólk og ég vil lifa með fólki. Ég hef
lika orðið vör við að margir full-
orðnir lesa bækur minar. Og eins
og við vitum sjálf breytufnst við
ekki mikið þó að árunum fjölgi.
Fólk yfir 70 ára aldri hefur svip-
aðar þarfir og annað fólk. Mér
finnst það yfirgengilega siðlaust
þegar allt frumkvæði er tekið af
gömlu fólki. Við höfum ekkert
leyfi til þess. Það fólk sem er yfir
67 ára aldri hefur haft úr svo íitlu
að moða um ævina og er svo
nægjusamt að það lætur bjóða sér
þetta. 1 stofnunum fyrir aldrað
fólk verður að borða á ákveðnum
tima og fara i rúmið á ákveðnum
tima. Þa^» hefur kannski haft
gaman af þvi aö fá sér i glas og
þvi er bannað það. Hver segir að
fólk hætti að langa til þess þó að
það verði 67 ára? Um daginn kom
til min hress maður um áttrætt og
var að spyrjast fyrir um það
hvort hann gæti ekki fengið dálit-
ið hærri ellilifeyri. „Það er nú
svo komið fyrir mér, sagði hann,
að ég get ekki einu sinni fengið
mér rauövinsflösku”. Mér fannst
þetta mikið sanngirnismál.
Viröingarleysi fyrir ein-
staklingum
— Nú er Sjálfstæðisflokkurinn
alltaf að tala um einstaklings-
framtak og einstaklingshyggju?
minnkandi, þaö er ekki fint að
vera verkamaður eöa sjómaður i
Reykjavik.
— Hvernig liöur þér sjálfri að
búa hér?
— Borgin mætti vera slæm til
að mér liði illa. Hins vegar mætti
hún vera miklu byggilegri og
ánægjulegri staður. Fólk er ein-
angrað hér og ekki margir staðir
þar sem það getur komið saman.
Svo fáir staðir, sem fólk getur
komið með börn sin á, að vöru-
sýning, frekar en ekki neitt, verð-
ur meiri háttar viðburður i bæn-
um. Það vill til að hér býr margt
gott listafólk og án leikhúsa, tón-
leika og myndlistasýninga, sem
engan þarf að skorta hér, væri
Reykjavik dapurlegur staður til
að búa i.
Einræður i borgarstjórn
Hvernig litist þér nú á að setj-
ast i borgarstjórn?
Ég hef margsinnis setið
borgarstjórnarfundi og ætla auð-
vitað að reyna að vinna sætið og
vinna samborgurum minum það
gagn sem ég get ásamt félögum
minum. Ég lit á störf borgarfull-
trúa þar sem þjónustu við fólkið,
en ekki draugslega samkomu þar
sem borgarfulltrúar halda ein-
ræður i staö þess að tala saman
eins og fólk, en þannig eru
borgarstjórnarfundir nú. Enda
sést þar aldrei nokkur maður á
áheyrendapöllum. Reykvikingum
finnst þeir ekkert erindi eiga á
fundi borgarstjórnar. Það er
meira að segja talað sérstakt
inni. Ég hef reynt að verða fólki
að liði. Ég ætla ekki að stunda
neinn lágkúrulegan áróður né niö
um núverandi borgarfulltrúa. Við
Birgir Isleifur erum bekkjar-
systkin úr menntaskóla, og ég
veit afskaplega vel að hann er
ágætismaður. Mér er meira að
segja reglulega hlýtt til hans.
Sama má segja um aðra borgar-
fulltrúa. Lifsviðhorf mitt og
þeirra er hins vegar algjörlega
andstætt, og þess vegna getum
við enga samleið átt i stjórnmál-
um. Ég hef heldur ekkert gaman
af raunum annars fólks, og mun
þess vegna ekki velta mér upp úr
hneykslissögum og ógæfu sam-
borgara minna, þó að það sé nú
talin gæfuleg leið til pólitisks
frama. Ég trúi þvi að spilling sé
afleiðing óhamingju i þjóðfél-
aginu.
Hana upprætum við með þvi að
breyta þjóðfélaginu.
Viövörun
Og heldurðu að þetta dugi þér
til sigurs?
Ég vona það. Ég treysti þvi að
starf mitt, bækur minar, þátt-
taka min i stjórn BSRB og annað
það sem ég hef stússað, sé ekki
verra en svo, að fólk geti hugsað
sér að hafa mig i borgarstjórn al-
veg eins og hvern annan. En öll-
um til viðvörunar skal það skýrt
fram tekið, að sósialisti er ég og
hef verið frá þvi að ég komst til
vits. A þvi verður varla breyting i
náinni framtið.
—GFr
Ég lit á störf
borgarfulltrúa
þar sem þjón-
ustu við fólkið,
en ekki draugs-
lega samkomu
þar sem borgar-
fulltrúar halda
einræður i stað
þess að tala
saman eins og
fólk, en þannig.
eru borgar-
stjórnarfundir
nú.
Ég treysti þvi
að starf mitt,
bækur minar,
þátttaka min i
stjórn BSRB og
annað það sem
ég hef stússað,
sé ekki verra en
svo, að fóik geti
hugsað sér að
hafa mig i
borgarstjóm
alveg eins og
hvem annan.